| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
សមថភេទំ
Samathabhedaṃ
អធិករណបរិយាយវារកថាវណ្ណនា
Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
២៩៣. លោភោ បុព្ពង្គមោតិអាទីសុ បន លោភហេតុ វិវទនតោ ‘‘លោភោ បុព្ពង្គមោ’’តិ វុត្តំ។ ឯវំ សេសេសុបិ។ ឋានានីតិ ការណានិ។ តិដ្ឋន្តិ ឯត្ថាតិ ឋានំ។ កេ តិដ្ឋន្តិ? វិវាទាធិករណាទយោ។ វសន្តិ ឯត្ថាតិ វត្ថុ។ ភវន្តិ ឯត្ថាតិ ភូមិ។ កុសលាកុសលាព្យាកតចិត្តសមង្គិនោ វិវទនតោ ‘‘នវ ហេតូ’’តិ វុត្តំ។ ទ្វាទស មូលានីតិ ‘‘កោធនោ ហោតិ ឧបនាហី’’តិអាទីនិ ទ្វាទស មូលានិ។
293.Lobhopubbaṅgamotiādīsu pana lobhahetu vivadanato ‘‘lobho pubbaṅgamo’’ti vuttaṃ. Evaṃ sesesupi. Ṭhānānīti kāraṇāni. Tiṭṭhanti etthāti ṭhānaṃ. Ke tiṭṭhanti? Vivādādhikaraṇādayo. Vasanti etthāti vatthu. Bhavanti etthāti bhūmi. Kusalākusalābyākatacittasamaṅgino vivadanato ‘‘nava hetū’’ti vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti ‘‘kodhano hoti upanāhī’’tiādīni dvādasa mūlāni.
២៩៤-២៩៥. ឥមានេវ ទ្វាទស កាយវាចាហិ សទ្ធិំ ‘‘ចុទ្ទស មូលានី’’តិ វុត្តានិ។ សត្ត អាបត្តិក្ខន្ធា ឋានានីតិ ឯត្ថ អាបត្តិំ អាបជ្ជិត្វា បដិច្ឆាទេន្តស្ស យា អាបត្តិ, តស្សា បុព្ពេ អាបន្នា អាបត្តិយោ ឋានានីតិ វេទិតព្ពំ។ ‘‘នត្ថិ អាបត្តាធិករណំ កុសល’’ន្តិ វចនតោ អាបត្តាធិករណេ អកុសលាព្យាកតវសេន ឆ ហេតូ វុត្តា។ កុសលចិត្តំ បន អង្គំ ហោតិ, ន ហេតុ។
294-295. Imāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ ‘‘cuddasa mūlānī’’ti vuttāni. Satta āpattikkhandhā ṭhānānīti ettha āpattiṃ āpajjitvā paṭicchādentassa yā āpatti, tassā pubbe āpannā āpattiyo ṭhānānīti veditabbaṃ. ‘‘Natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti vacanato āpattādhikaraṇe akusalābyākatavasena cha hetū vuttā. Kusalacittaṃ pana aṅgaṃ hoti, na hetu.
២៩៦. ចត្តារិ កម្មានិ ឋានានីតិ ឯត្ថ ‘‘ឯវំ កត្តព្ព’’ន្តិ ឥតិកត្តព្ពតាទស្សនវសេន បវត្តបាឡិ កម្មំ នាម, យថាឋិតបាឡិវសេន ករោន្តានំ កិរិយា កិច្ចាធិករណំ នាម។ ញត្តិញត្តិទុតិយញត្តិចតុត្ថកម្មានិ ញត្តិតោ ជាយន្តិ, អបលោកនកម្មំ អបលោកនតោវាតិ អាហ ‘‘ញត្តិតោ វា អបលោកនតោ វា’’តិ។ កិច្ចាធិករណំ ឯកេន សមថេន សម្មតិ, សម្បជ្ជតីតិ អត្ថោ។ តេហិ សមេតព្ពត្តា ‘‘វិវាទាធិករណស្ស សាធារណា’’តិ វុត្តំ។
296.Cattāri kammāni ṭhānānīti ettha ‘‘evaṃ kattabba’’nti itikattabbatādassanavasena pavattapāḷi kammaṃ nāma, yathāṭhitapāḷivasena karontānaṃ kiriyā kiccādhikaraṇaṃ nāma. Ñattiñattidutiyañatticatutthakammāni ñattito jāyanti, apalokanakammaṃ apalokanatovāti āha ‘‘ñattito vā apalokanato vā’’ti. Kiccādhikaraṇaṃ ekena samathena sammati, sampajjatīti attho. Tehi sametabbattā ‘‘vivādādhikaraṇassa sādhāraṇā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ៦. អធិករណបរិយាយវារោ • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អធិករណបរិយាយវារាទិវណ្ណនា • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / អធិករណបរិយាយវារវណ្ណនា • Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
