| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
සමථභෙදං
Samathabhedaṃ
අධිකරණපරියායවාරකථාවණ්‌ණනා
Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
293. ලොභො පුබ්‌බඞ්‌ගමොතිආදීසු පන ලොභහෙතු විවදනතො ‘‘ලොභො පුබ්‌බඞ්‌ගමො’’ති වුත්‌තං. එවං සෙසෙසුපි. ඨානානීති කාරණානි. තිට්‌ඨන්‌ති එත්‌ථාති ඨානං. කෙ තිට්‌ඨන්‌ති? විවාදාධිකරණාදයො. වසන්‌ති එත්‌ථාති වත්‌ථු. භවන්‌ති එත්‌ථාති භූමි. කුසලාකුසලාබ්‍යාකතචිත්‌තසමඞ්‌ගිනො විවදනතො ‘‘නව හෙතූ’’ති වුත්‌තං. ද්‌වාදස මූලානීති ‘‘කොධනො හොති උපනාහී’’තිආදීනි ද්‌වාදස මූලානි.
293.Lobhopubbaṅgamotiādīsu pana lobhahetu vivadanato ‘‘lobho pubbaṅgamo’’ti vuttaṃ. Evaṃ sesesupi. Ṭhānānīti kāraṇāni. Tiṭṭhanti etthāti ṭhānaṃ. Ke tiṭṭhanti? Vivādādhikaraṇādayo. Vasanti etthāti vatthu. Bhavanti etthāti bhūmi. Kusalākusalābyākatacittasamaṅgino vivadanato ‘‘nava hetū’’ti vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti ‘‘kodhano hoti upanāhī’’tiādīni dvādasa mūlāni.
294-295. ඉමානෙව ද්‌වාදස කායවාචාහි සද්‌ධිං ‘‘චුද්‌දස මූලානී’’ති වුත්‌තානි. සත්‌ත ආපත්‌තික්‌ඛන්‌ධා ඨානානීති එත්‌ථ ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජිත්‌වා පටිච්‌ඡාදෙන්‌තස්‌ස යා ආපත්‌ති, තස්‌සා පුබ්‌බෙ ආපන්‌නා ආපත්‌තියො ඨානානීති වෙදිතබ්‌බං. ‘‘නත්‌ථි ආපත්‌තාධිකරණං කුසල’’න්‌ති වචනතො ආපත්‌තාධිකරණෙ අකුසලාබ්‍යාකතවසෙන ඡ හෙතූ වුත්‌තා. කුසලචිත්‌තං පන අඞ්‌ගං හොති, න හෙතු.
294-295. Imāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ ‘‘cuddasa mūlānī’’ti vuttāni. Satta āpattikkhandhā ṭhānānīti ettha āpattiṃ āpajjitvā paṭicchādentassa yā āpatti, tassā pubbe āpannā āpattiyo ṭhānānīti veditabbaṃ. ‘‘Natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti vacanato āpattādhikaraṇe akusalābyākatavasena cha hetū vuttā. Kusalacittaṃ pana aṅgaṃ hoti, na hetu.
296. චත්‌තාරි කම්‌මානි ඨානානීති එත්‌ථ ‘‘එවං කත්‌තබ්‌බ’’න්‌ති ඉතිකත්‌තබ්‌බතාදස්‌සනවසෙන පවත්‌තපාළි කම්‌මං නාම, යථාඨිතපාළිවසෙන කරොන්‌තානං කිරියා කිච්‌චාධිකරණං නාම. ඤත්‌තිඤත්‌තිදුතියඤත්‌තිචතුත්‌ථකම්‌මානි ඤත්‌තිතො ජායන්‌ති, අපලොකනකම්‌මං අපලොකනතොවාති ආහ ‘‘ඤත්‌තිතො වා අපලොකනතො වා’’ති. කිච්‌චාධිකරණං එකෙන සමථෙන සම්‌මති, සම්‌පජ්‌ජතීති අත්‌ථො. තෙහි සමෙතබ්‌බත්‌තා ‘‘විවාදාධිකරණස්‌ස සාධාරණා’’ති වුත්‌තං.
296.Cattāri kammāni ṭhānānīti ettha ‘‘evaṃ kattabba’’nti itikattabbatādassanavasena pavattapāḷi kammaṃ nāma, yathāṭhitapāḷivasena karontānaṃ kiriyā kiccādhikaraṇaṃ nāma. Ñattiñattidutiyañatticatutthakammāni ñattito jāyanti, apalokanakammaṃ apalokanatovāti āha ‘‘ñattito vā apalokanato vā’’ti. Kiccādhikaraṇaṃ ekena samathena sammati, sampajjatīti attho. Tehi sametabbattā ‘‘vivādādhikaraṇassa sādhāraṇā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi / 6. අධිකරණපරියායවාරො • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / අධිකරණපරියායවාරාදිවණ්‌ණනා • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / අධිකරණපරියායවාරවණ්‌ණනා • Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
