| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā |
សមថភេទំ
Samathabhedaṃ
អធិករណបរិយាយវារវណ្ណនា
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
២៩៣. ឆដ្ឋេ បរិយាយវារេ អលោភោ បុព្ពង្គមោតិអាទិ សាសនដ្ឋិតិយា អវិបរីតតោ ធម្មវាទិស្ស វិវាទំ សន្ធាយ វុត្តំ។ អដ្ឋារស ភេទករវត្ថូនិ ឋានានីតិ ធម្មាទីសុ អធម្មោតិអាទិនា គហេត្វា ទីបនានិ ឥធេវ ភេទករវត្ថូនិ, តានិ ឯវ កាយកលហាទិវិវាទស្ស ការណត្តា ឋានានិ, ឱកាសត្តា វត្ថូនិ, អាធារត្តា ភូមិយោតិ ច វុត្តានិ។ អព្យាកតហេតូតិ អសេក្ខានំ វិវាទំ សន្ធាយ វុត្តំ។ ទ្វាទស មូលានីតិ កោធោ ឧបនាហោ, មក្ខោ បលាសោ, ឥស្សា មច្ឆរិយំ, មាយា សាឋេយ្យំ, បាបិច្ឆតា មហិច្ឆតា, សន្ទិដ្ឋិបរាមាសិតា អាធានគ្គាហីទុប្បដិនិស្សជ្ជិតានីតិ ឥមេសំ ឆន្នំ យុគឡានំ វសេន ឆ ធម្មា ចេវ លោភាទយោ ឆ ហេតូ ចាតិ ទ្វាទស ធម្មា វិវាទាធិករណស្ស មូលានិ។
293. Chaṭṭhe pariyāyavāre alobho pubbaṅgamotiādi sāsanaṭṭhitiyā aviparītato dhammavādissa vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Aṭṭhārasa bhedakaravatthūni ṭhānānīti dhammādīsu adhammotiādinā gahetvā dīpanāni idheva bhedakaravatthūni, tāni eva kāyakalahādivivādassa kāraṇattā ṭhānāni, okāsattā vatthūni, ādhārattā bhūmiyoti ca vuttāni. Abyākatahetūti asekkhānaṃ vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti kodho upanāho, makkho palāso, issā macchariyaṃ, māyā sāṭheyyaṃ, pāpicchatā mahicchatā, sandiṭṭhiparāmāsitā ādhānaggāhīduppaṭinissajjitānīti imesaṃ channaṃ yugaḷānaṃ vasena cha dhammā ceva lobhādayo cha hetū cāti dvādasa dhammā vivādādhikaraṇassa mūlāni.
២៩៤. ចុទ្ទស មូលានីតិ តានេវ ទ្វាទស កាយវាចាហិ សទ្ធិំ ចុទ្ទស អនុវាទាធិករណស្ស មូលានិ។
294.Cuddasa mūlānīti tāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ cuddasa anuvādādhikaraṇassa mūlāni.
២៩៥. បថវីខណនាទីសុ បណ្ណត្តិវជ្ជេសុ កុសលាព្យាកតចិត្តមូលិកា អាបត្តិ ហោតីតិ ទស្សេតុំ ‘‘អលោភោ បុព្ពង្គមោ’’តិអាទិ វុត្តំ។ សត្ត អាបត្តិក្ខន្ធា ឋានានីតិអាទិ សត្តន្នំ អាបត្តិក្ខន្ធានំ បដិច្ឆាទនបច្ចយា អាបត្តិសម្ភវតោ វុត្តំ។ ‘‘អាបត្តាធិករណបច្ចយា ចតស្សោ អាបត្តិយោ អាបជ្ជតី’’តិ (បរិ. ២៩០) ហិ វុត្តំ។ ‘‘ឆ ហេតូ’’តិ ឥទំ កុសលានំ អាបត្តិហេតុវោហារស្ស អយុត្តតាយ វុត្តំ, ន បន កុសលហេតូនំ អភាវតោ។ ‘‘អលោភោ បុព្ពង្គមោ’’តិ ហិ អាទិ វុត្តំ។ អាបត្តិហេតវោ ឯវ ហិ បុព្ពង្គមនាមេន វុត្តា។
295. Pathavīkhaṇanādīsu paṇṇattivajjesu kusalābyākatacittamūlikā āpatti hotīti dassetuṃ ‘‘alobho pubbaṅgamo’’tiādi vuttaṃ. Satta āpattikkhandhā ṭhānānītiādi sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ paṭicchādanapaccayā āpattisambhavato vuttaṃ. ‘‘Āpattādhikaraṇapaccayā catasso āpattiyo āpajjatī’’ti (pari. 290) hi vuttaṃ. ‘‘Cha hetū’’ti idaṃ kusalānaṃ āpattihetuvohārassa ayuttatāya vuttaṃ, na pana kusalahetūnaṃ abhāvato. ‘‘Alobho pubbaṅgamo’’ti hi ādi vuttaṃ. Āpattihetavo eva hi pubbaṅgamanāmena vuttā.
២៩៦. ចត្តារិ កម្មានិ ឋានានីតិអាទីសុ អបលោកនវាចា, ញត្តិអាទិវាចាយោ ច កម្មានីតិ វុត្តំ។ តា ឯវ ហិ ឯកសីមាយំ សាមគ្គិមុបគតានំ កម្មប្បត្តានំ អនុមតិយា សាវនកិរិយានិប្ផត្តិសង្ខាតស្ស សង្ឃគណកិច្ចសភាវស្ស កិច្ចាធិករណស្ស អធិដ្ឋានាភាវេន ‘‘ឋានវត្ថុភូមិយោ’’តិ វុច្ចន្តិ។ ឯកំ មូលំ សង្ឃោតិ យេភុយ្យវសេន វុត្តំ។ គណញត្តិអបលោកនានញ្ហិ គណោបិ មូលន្តិ។ ញត្តិតោ វាតិ ញត្តិញត្តិទុតិយញត្តិចតុត្ថកម្មវាចានំ ញត្តិរូបត្តា, ញត្តិបុព្ពកត្តា ច វុត្តំ។ កម្មញត្តិកម្មវាចាញត្តិវសេន ហិ ទុវិធាសុ ញត្តីសុ អនុស្សាវនាបិ កម្មមូលកន្ត្វេវ សង្គយ្ហន្តិ។ ញត្តិវិភាគោ ចាយំ ឧបរិ អាវិ ភវិស្សតិ។
296.Cattāri kammāni ṭhānānītiādīsu apalokanavācā, ñattiādivācāyo ca kammānīti vuttaṃ. Tā eva hi ekasīmāyaṃ sāmaggimupagatānaṃ kammappattānaṃ anumatiyā sāvanakiriyānipphattisaṅkhātassa saṅghagaṇakiccasabhāvassa kiccādhikaraṇassa adhiṭṭhānābhāvena ‘‘ṭhānavatthubhūmiyo’’ti vuccanti. Ekaṃ mūlaṃ saṅghoti yebhuyyavasena vuttaṃ. Gaṇañattiapalokanānañhi gaṇopi mūlanti. Ñattito vāti ñattiñattidutiyañatticatutthakammavācānaṃ ñattirūpattā, ñattipubbakattā ca vuttaṃ. Kammañattikammavācāñattivasena hi duvidhāsu ñattīsu anussāvanāpi kammamūlakantveva saṅgayhanti. Ñattivibhāgo cāyaṃ upari āvi bhavissati.
‘‘ឥមេ សត្ត សមថា…បេ.… បរិយាយេនា’’តិ ឥទំ បុច្ឆាវចនំ។ ‘‘សិយា’’តិ ឥទំ វិសជ្ជនំ។ ‘‘កថញ្ច សិយា’’តិ ឥទំ បុន បុច្ឆា។ វិវាទាធិករណស្ស ទ្វេ សមថាតិអាទិ បុន វិសជ្ជនំ។ តត្ថ ‘‘វត្ថុវសេនា’’តិ ឥទំ ‘‘សត្ត សមថា ទស សមថា ហោន្តី’’តិ ឥមស្ស ការណវចនំ។ ‘‘បរិយាយេនា’’តិ ឥទំ ‘‘ទស សមថា សត្ត សមថា ហោន្តី’’តិ ឥមស្ស ការណវចនំ។ ចតុព្ពិធាធិករណសង្ខាតវត្ថុវសេន ច ទេសនាក្កមសង្ខាតបរិយាយវសេន ចាតិ អត្ថោ។
‘‘Ime satta samathā…pe… pariyāyenā’’ti idaṃ pucchāvacanaṃ. ‘‘Siyā’’ti idaṃ visajjanaṃ. ‘‘Kathañca siyā’’ti idaṃ puna pucchā. Vivādādhikaraṇassa dve samathātiādi puna visajjanaṃ. Tattha ‘‘vatthuvasenā’’ti idaṃ ‘‘satta samathā dasa samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. ‘‘Pariyāyenā’’ti idaṃ ‘‘dasa samathā satta samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. Catubbidhādhikaraṇasaṅkhātavatthuvasena ca desanākkamasaṅkhātapariyāyavasena cāti attho.
អធិករណបរិយាយវារវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ៦. អធិករណបរិយាយវារោ • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / អធិករណបរិយាយវារកថាវណ្ណនា • Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អធិករណបរិយាយវារាទិវណ្ណនា • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
