| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
သမထဘေဒံ
Samathabhedaṃ
အဓိကရဏပရိယာယဝာရဝဏ္ဏနာ
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
၂၉၃. ဆဋ္ဌေ ပရိယာယဝာရေ အလောဘော ပုဗ္ဗင္ဂမောတိအာဒိ သာသနဋ္ဌိတိယာ အဝိပရီတတော ဓမ္မဝာဒိသ္သ ဝိဝာဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနိ ဌာနာနီတိ ဓမ္မာဒီသု အဓမ္မောတိအာဒိနာ ဂဟေတ္ဝာ ဒီပနာနိ ဣဓေဝ ဘေဒကရဝတ္ထူနိ, တာနိ ဧဝ ကာယကလဟာဒိဝိဝာဒသ္သ ကာရဏတ္တာ ဌာနာနိ, ဩကာသတ္တာ ဝတ္ထူနိ, အာဓာရတ္တာ ဘူမိယောတိ စ ဝုတ္တာနိ။ အဗ္ယာကတဟေတူတိ အသေက္ခာနံ ဝိဝာဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒ္ဝာဒသ မူလာနီတိ ကောဓော ဥပနာဟော, မက္ခော ပလာသော, ဣသ္သာ မစ္ဆရိယံ, မာယာ သာဌေယ္ယံ, ပာပိစ္ဆတာ မဟိစ္ဆတာ, သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိတာ အာဓာနဂ္ဂာဟီဒုပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇိတာနီတိ ဣမေသံ ဆန္နံ ယုဂဠာနံ ဝသေန ဆ ဓမ္မာ စေဝ လောဘာဒယော ဆ ဟေတူ စာတိ ဒ္ဝာဒသ ဓမ္မာ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလာနိ။
293. Chaṭṭhe pariyāyavāre alobho pubbaṅgamotiādi sāsanaṭṭhitiyā aviparītato dhammavādissa vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Aṭṭhārasa bhedakaravatthūni ṭhānānīti dhammādīsu adhammotiādinā gahetvā dīpanāni idheva bhedakaravatthūni, tāni eva kāyakalahādivivādassa kāraṇattā ṭhānāni, okāsattā vatthūni, ādhārattā bhūmiyoti ca vuttāni. Abyākatahetūti asekkhānaṃ vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti kodho upanāho, makkho palāso, issā macchariyaṃ, māyā sāṭheyyaṃ, pāpicchatā mahicchatā, sandiṭṭhiparāmāsitā ādhānaggāhīduppaṭinissajjitānīti imesaṃ channaṃ yugaḷānaṃ vasena cha dhammā ceva lobhādayo cha hetū cāti dvādasa dhammā vivādādhikaraṇassa mūlāni.
၂၉၄. စုဒ္ဒသ မူလာနီတိ တာနေဝ ဒ္ဝာဒသ ကာယဝာစာဟိ သဒ္ဓိံ စုဒ္ဒသ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလာနိ။
294.Cuddasa mūlānīti tāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ cuddasa anuvādādhikaraṇassa mūlāni.
၂၉၅. ပထဝီခဏနာဒီသု ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇေသု ကုသလာဗ္ယာကတစိတ္တမူလိကာ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဒသ္သေတုံ ‘‘အလောဘော ပုဗ္ဗင္ဂမော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သတ္တ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ ဌာနာနီတိအာဒိ သတ္တန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနံ ပဋိစ္ဆာဒနပစ္စယာ အာပတ္တိသမ္ဘဝတော ဝုတ္တံ။ ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏပစ္စယာ စတသ္သော အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတီ’’တိ (ပရိ. ၂၉၀) ဟိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဆ ဟေတူ’’တိ ဣဒံ ကုသလာနံ အာပတ္တိဟေတုဝောဟာရသ္သ အယုတ္တတာယ ဝုတ္တံ, န ပန ကုသလဟေတူနံ အဘာဝတော။ ‘‘အလောဘော ပုဗ္ဗင္ဂမော’’တိ ဟိ အာဒိ ဝုတ္တံ။ အာပတ္တိဟေတဝော ဧဝ ဟိ ပုဗ္ဗင္ဂမနာမေန ဝုတ္တာ။
295. Pathavīkhaṇanādīsu paṇṇattivajjesu kusalābyākatacittamūlikā āpatti hotīti dassetuṃ ‘‘alobho pubbaṅgamo’’tiādi vuttaṃ. Satta āpattikkhandhā ṭhānānītiādi sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ paṭicchādanapaccayā āpattisambhavato vuttaṃ. ‘‘Āpattādhikaraṇapaccayā catasso āpattiyo āpajjatī’’ti (pari. 290) hi vuttaṃ. ‘‘Cha hetū’’ti idaṃ kusalānaṃ āpattihetuvohārassa ayuttatāya vuttaṃ, na pana kusalahetūnaṃ abhāvato. ‘‘Alobho pubbaṅgamo’’ti hi ādi vuttaṃ. Āpattihetavo eva hi pubbaṅgamanāmena vuttā.
၂၉၆. စတ္တာရိ ကမ္မာနိ ဌာနာနီတိအာဒီသု အပလောကနဝာစာ, ဉတ္တိအာဒိဝာစာယော စ ကမ္မာနီတိ ဝုတ္တံ။ တာ ဧဝ ဟိ ဧကသီမာယံ သာမဂ္ဂိမုပဂတာနံ ကမ္မပ္ပတ္တာနံ အနုမတိယာ သာဝနကိရိယာနိပ္ဖတ္တိသင္ခာတသ္သ သင္ဃဂဏကိစ္စသဘာဝသ္သ ကိစ္စာဓိကရဏသ္သ အဓိဋ္ဌာနာဘာဝေန ‘‘ဌာနဝတ္ထုဘူမိယော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧကံ မူလံ သင္ဃောတိ ယေဘုယ္ယဝသေန ဝုတ္တံ။ ဂဏဉတ္တိအပလောကနာနဉ္ဟိ ဂဏောပိ မူလန္တိ။ ဉတ္တိတော ဝာတိ ဉတ္တိဉတ္တိဒုတိယဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မဝာစာနံ ဉတ္တိရူပတ္တာ, ဉတ္တိပုဗ္ဗကတ္တာ စ ဝုတ္တံ။ ကမ္မဉတ္တိကမ္မဝာစာဉတ္တိဝသေန ဟိ ဒုဝိဓာသု ဉတ္တီသု အနုသ္သာဝနာပိ ကမ္မမူလကန္တ္ဝေဝ သင္ဂယ္ဟန္တိ။ ဉတ္တိဝိဘာဂော စာယံ ဥပရိ အာဝိ ဘဝိသ္သတိ။
296.Cattāri kammāni ṭhānānītiādīsu apalokanavācā, ñattiādivācāyo ca kammānīti vuttaṃ. Tā eva hi ekasīmāyaṃ sāmaggimupagatānaṃ kammappattānaṃ anumatiyā sāvanakiriyānipphattisaṅkhātassa saṅghagaṇakiccasabhāvassa kiccādhikaraṇassa adhiṭṭhānābhāvena ‘‘ṭhānavatthubhūmiyo’’ti vuccanti. Ekaṃ mūlaṃ saṅghoti yebhuyyavasena vuttaṃ. Gaṇañattiapalokanānañhi gaṇopi mūlanti. Ñattito vāti ñattiñattidutiyañatticatutthakammavācānaṃ ñattirūpattā, ñattipubbakattā ca vuttaṃ. Kammañattikammavācāñattivasena hi duvidhāsu ñattīsu anussāvanāpi kammamūlakantveva saṅgayhanti. Ñattivibhāgo cāyaṃ upari āvi bhavissati.
‘‘ဣမေ သတ္တ သမထာ။ပေ.။ ပရိယာယေနာ’’တိ ဣဒံ ပုစ္ဆာဝစနံ။ ‘‘သိယာ’’တိ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနံ။ ‘‘ကထဉ္စ သိယာ’’တိ ဣဒံ ပုန ပုစ္ဆာ။ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ ဒ္ဝေ သမထာတိအာဒိ ပုန ဝိသဇ္ဇနံ။ တတ္ထ ‘‘ဝတ္ထုဝသေနာ’’တိ ဣဒံ ‘‘သတ္တ သမထာ ဒသ သမထာ ဟောန္တီ’’တိ ဣမသ္သ ကာရဏဝစနံ။ ‘‘ပရိယာယေနာ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဒသ သမထာ သတ္တ သမထာ ဟောန္တီ’’တိ ဣမသ္သ ကာရဏဝစနံ။ စတုဗ္ဗိဓာဓိကရဏသင္ခာတဝတ္ထုဝသေန စ ဒေသနာက္ကမသင္ခာတပရိယာယဝသေန စာတိ အတ္ထော။
‘‘Ime satta samathā…pe… pariyāyenā’’ti idaṃ pucchāvacanaṃ. ‘‘Siyā’’ti idaṃ visajjanaṃ. ‘‘Kathañca siyā’’ti idaṃ puna pucchā. Vivādādhikaraṇassa dve samathātiādi puna visajjanaṃ. Tattha ‘‘vatthuvasenā’’ti idaṃ ‘‘satta samathā dasa samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. ‘‘Pariyāyenā’’ti idaṃ ‘‘dasa samathā satta samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. Catubbidhādhikaraṇasaṅkhātavatthuvasena ca desanākkamasaṅkhātapariyāyavasena cāti attho.
အဓိကရဏပရိယာယဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / ပရိဝာရပာဠိ • Parivārapāḷi / ၆. အဓိကရဏပရိယာယဝာရော • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အဓိကရဏပရိယာယဝာရကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / အဓိကရဏပရိယာယဝာရာဒိဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
