| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಸಮಥಭೇದಂ
Samathabhedaṃ
ಅಧಿಕರಣಪರಿಯಾಯವಾರವಣ್ಣನಾ
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
೨೯೩. ಛಟ್ಠೇ ಪರಿಯಾಯವಾರೇ ಅಲೋಭೋ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋತಿಆದಿ ಸಾಸನಟ್ಠಿತಿಯಾ ಅವಿಪರೀತತೋ ಧಮ್ಮವಾದಿಸ್ಸ ವಿವಾದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಾರಸ ಭೇದಕರವತ್ಥೂನಿ ಠಾನಾನೀತಿ ಧಮ್ಮಾದೀಸು ಅಧಮ್ಮೋತಿಆದಿನಾ ಗಹೇತ್ವಾ ದೀಪನಾನಿ ಇಧೇವ ಭೇದಕರವತ್ಥೂನಿ, ತಾನಿ ಏವ ಕಾಯಕಲಹಾದಿವಿವಾದಸ್ಸ ಕಾರಣತ್ತಾ ಠಾನಾನಿ, ಓಕಾಸತ್ತಾ ವತ್ಥೂನಿ, ಆಧಾರತ್ತಾ ಭೂಮಿಯೋತಿ ಚ ವುತ್ತಾನಿ। ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತೂತಿ ಅಸೇಕ್ಖಾನಂ ವಿವಾದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ದ್ವಾದಸ ಮೂಲಾನೀತಿ ಕೋಧೋ ಉಪನಾಹೋ, ಮಕ್ಖೋ ಪಲಾಸೋ, ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಮಾಯಾ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ, ಪಾಪಿಚ್ಛತಾ ಮಹಿಚ್ಛತಾ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸಿತಾ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾನೀತಿ ಇಮೇಸಂ ಛನ್ನಂ ಯುಗಳಾನಂ ವಸೇನ ಛ ಧಮ್ಮಾ ಚೇವ ಲೋಭಾದಯೋ ಛ ಹೇತೂ ಚಾತಿ ದ್ವಾದಸ ಧಮ್ಮಾ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ಮೂಲಾನಿ।
293. Chaṭṭhe pariyāyavāre alobho pubbaṅgamotiādi sāsanaṭṭhitiyā aviparītato dhammavādissa vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Aṭṭhārasa bhedakaravatthūni ṭhānānīti dhammādīsu adhammotiādinā gahetvā dīpanāni idheva bhedakaravatthūni, tāni eva kāyakalahādivivādassa kāraṇattā ṭhānāni, okāsattā vatthūni, ādhārattā bhūmiyoti ca vuttāni. Abyākatahetūti asekkhānaṃ vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti kodho upanāho, makkho palāso, issā macchariyaṃ, māyā sāṭheyyaṃ, pāpicchatā mahicchatā, sandiṭṭhiparāmāsitā ādhānaggāhīduppaṭinissajjitānīti imesaṃ channaṃ yugaḷānaṃ vasena cha dhammā ceva lobhādayo cha hetū cāti dvādasa dhammā vivādādhikaraṇassa mūlāni.
೨೯೪. ಚುದ್ದಸ ಮೂಲಾನೀತಿ ತಾನೇವ ದ್ವಾದಸ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚುದ್ದಸ ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ಮೂಲಾನಿ।
294.Cuddasa mūlānīti tāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ cuddasa anuvādādhikaraṇassa mūlāni.
೨೯೫. ಪಥವೀಖಣನಾದೀಸು ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜೇಸು ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಚಿತ್ತಮೂಲಿಕಾ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಲೋಭೋ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸತ್ತ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾ ಠಾನಾನೀತಿಆದಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದನಪಚ್ಚಯಾ ಆಪತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಪಚ್ಚಯಾ ಚತಸ್ಸೋ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ (ಪರಿ॰ ೨೯೦) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಛ ಹೇತೂ’’ತಿ ಇದಂ ಕುಸಲಾನಂ ಆಪತ್ತಿಹೇತುವೋಹಾರಸ್ಸ ಅಯುತ್ತತಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಕುಸಲಹೇತೂನಂ ಅಭಾವತೋ। ‘‘ಅಲೋಭೋ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ’’ತಿ ಹಿ ಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಆಪತ್ತಿಹೇತವೋ ಏವ ಹಿ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮನಾಮೇನ ವುತ್ತಾ।
295. Pathavīkhaṇanādīsu paṇṇattivajjesu kusalābyākatacittamūlikā āpatti hotīti dassetuṃ ‘‘alobho pubbaṅgamo’’tiādi vuttaṃ. Satta āpattikkhandhā ṭhānānītiādi sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ paṭicchādanapaccayā āpattisambhavato vuttaṃ. ‘‘Āpattādhikaraṇapaccayā catasso āpattiyo āpajjatī’’ti (pari. 290) hi vuttaṃ. ‘‘Cha hetū’’ti idaṃ kusalānaṃ āpattihetuvohārassa ayuttatāya vuttaṃ, na pana kusalahetūnaṃ abhāvato. ‘‘Alobho pubbaṅgamo’’ti hi ādi vuttaṃ. Āpattihetavo eva hi pubbaṅgamanāmena vuttā.
೨೯೬. ಚತ್ತಾರಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಠಾನಾನೀತಿಆದೀಸು ಅಪಲೋಕನವಾಚಾ, ಞತ್ತಿಆದಿವಾಚಾಯೋ ಚ ಕಮ್ಮಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ। ತಾ ಏವ ಹಿ ಏಕಸೀಮಾಯಂ ಸಾಮಗ್ಗಿಮುಪಗತಾನಂ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಅನುಮತಿಯಾ ಸಾವನಕಿರಿಯಾನಿಪ್ಫತ್ತಿಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಗಣಕಿಚ್ಚಸಭಾವಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾಭಾವೇನ ‘‘ಠಾನವತ್ಥುಭೂಮಿಯೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಏಕಂ ಮೂಲಂ ಸಙ್ಘೋತಿ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಗಣಞತ್ತಿಅಪಲೋಕನಾನಞ್ಹಿ ಗಣೋಪಿ ಮೂಲನ್ತಿ। ಞತ್ತಿತೋ ವಾತಿ ಞತ್ತಿಞತ್ತಿದುತಿಯಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮವಾಚಾನಂ ಞತ್ತಿರೂಪತ್ತಾ, ಞತ್ತಿಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ಚ ವುತ್ತಂ। ಕಮ್ಮಞತ್ತಿಕಮ್ಮವಾಚಾಞತ್ತಿವಸೇನ ಹಿ ದುವಿಧಾಸು ಞತ್ತೀಸು ಅನುಸ್ಸಾವನಾಪಿ ಕಮ್ಮಮೂಲಕನ್ತ್ವೇವ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ಞತ್ತಿವಿಭಾಗೋ ಚಾಯಂ ಉಪರಿ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
296.Cattāri kammāni ṭhānānītiādīsu apalokanavācā, ñattiādivācāyo ca kammānīti vuttaṃ. Tā eva hi ekasīmāyaṃ sāmaggimupagatānaṃ kammappattānaṃ anumatiyā sāvanakiriyānipphattisaṅkhātassa saṅghagaṇakiccasabhāvassa kiccādhikaraṇassa adhiṭṭhānābhāvena ‘‘ṭhānavatthubhūmiyo’’ti vuccanti. Ekaṃ mūlaṃ saṅghoti yebhuyyavasena vuttaṃ. Gaṇañattiapalokanānañhi gaṇopi mūlanti. Ñattito vāti ñattiñattidutiyañatticatutthakammavācānaṃ ñattirūpattā, ñattipubbakattā ca vuttaṃ. Kammañattikammavācāñattivasena hi duvidhāsu ñattīsu anussāvanāpi kammamūlakantveva saṅgayhanti. Ñattivibhāgo cāyaṃ upari āvi bhavissati.
‘‘ಇಮೇ ಸತ್ತ ಸಮಥಾ…ಪೇ॰… ಪರಿಯಾಯೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪುಚ್ಛಾವಚನಂ। ‘‘ಸಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನಂ। ‘‘ಕಥಞ್ಚ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪುನ ಪುಚ್ಛಾ। ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ದ್ವೇ ಸಮಥಾತಿಆದಿ ಪುನ ವಿಸಜ್ಜನಂ। ತತ್ಥ ‘‘ವತ್ಥುವಸೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಸತ್ತ ಸಮಥಾ ದಸ ಸಮಥಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಕಾರಣವಚನಂ। ‘‘ಪರಿಯಾಯೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ದಸ ಸಮಥಾ ಸತ್ತ ಸಮಥಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಕಾರಣವಚನಂ। ಚತುಬ್ಬಿಧಾಧಿಕರಣಸಙ್ಖಾತವತ್ಥುವಸೇನ ಚ ದೇಸನಾಕ್ಕಮಸಙ್ಖಾತಪರಿಯಾಯವಸೇನ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
‘‘Ime satta samathā…pe… pariyāyenā’’ti idaṃ pucchāvacanaṃ. ‘‘Siyā’’ti idaṃ visajjanaṃ. ‘‘Kathañca siyā’’ti idaṃ puna pucchā. Vivādādhikaraṇassa dve samathātiādi puna visajjanaṃ. Tattha ‘‘vatthuvasenā’’ti idaṃ ‘‘satta samathā dasa samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. ‘‘Pariyāyenā’’ti idaṃ ‘‘dasa samathā satta samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. Catubbidhādhikaraṇasaṅkhātavatthuvasena ca desanākkamasaṅkhātapariyāyavasena cāti attho.
ಅಧಿಕರಣಪರಿಯಾಯವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ೬. ಅಧಿಕರಣಪರಿಯಾಯವಾರೋ • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಅಧಿಕರಣಪರಿಯಾಯವಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಅಧಿಕರಣಪರಿಯಾಯವಾರಾದಿವಣ್ಣನಾ • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
