| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཝིམཏིཝིནོདནཱི-ཊཱིཀཱ • Vimativinodanī-ṭīkā |
སམཐབྷེདཾ
Samathabhedaṃ
ཨདྷིཀརཎཔརིཡཱཡཝཱརཝཎྞནཱ
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
༢༩༣. ཚཊྛེ པརིཡཱཡཝཱརེ ཨལོབྷོ པུབྦངྒམོཏིཨཱདི སཱསནཊྛིཏིཡཱ ཨཝིཔརཱིཏཏོ དྷམྨཝཱདིསྶ ཝིཝཱདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། ཨཊྛཱརས བྷེདཀརཝཏྠཱུནི ཋཱནཱནཱིཏི དྷམྨཱདཱིསུ ཨདྷམྨོཏིཨཱདིནཱ གཧེཏྭཱ དཱིཔནཱནི ཨིདྷེཝ བྷེདཀརཝཏྠཱུནི, ཏཱནི ཨེཝ ཀཱཡཀལཧཱདིཝིཝཱདསྶ ཀཱརཎཏྟཱ ཋཱནཱནི, ཨོཀཱསཏྟཱ ཝཏྠཱུནི, ཨཱདྷཱརཏྟཱ བྷཱུམིཡོཏི ཙ ཝུཏྟཱནི། ཨབྱཱཀཏཧེཏཱུཏི ཨསེཀྑཱནཾ ཝིཝཱདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། དྭཱདས མཱུལཱནཱིཏི ཀོདྷོ ཨུཔནཱཧོ, མཀྑོ པལཱསོ, ཨིསྶཱ མཙྪརིཡཾ, མཱཡཱ སཱཋེཡྻཾ, པཱཔིཙྪཏཱ མཧིཙྪཏཱ, སནྡིཊྛིཔརཱམཱསིཏཱ ཨཱདྷཱནགྒཱཧཱིདུཔྤཊིནིསྶཛྫིཏཱནཱིཏི ཨིམེསཾ ཚནྣཾ ཡུགལཱ༹ནཾ ཝསེན ཚ དྷམྨཱ ཙེཝ ལོབྷཱདཡོ ཚ ཧེཏཱུ ཙཱཏི དྭཱདས དྷམྨཱ ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎསྶ མཱུལཱནི།
293. Chaṭṭhe pariyāyavāre alobho pubbaṅgamotiādi sāsanaṭṭhitiyā aviparītato dhammavādissa vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Aṭṭhārasa bhedakaravatthūni ṭhānānīti dhammādīsu adhammotiādinā gahetvā dīpanāni idheva bhedakaravatthūni, tāni eva kāyakalahādivivādassa kāraṇattā ṭhānāni, okāsattā vatthūni, ādhārattā bhūmiyoti ca vuttāni. Abyākatahetūti asekkhānaṃ vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti kodho upanāho, makkho palāso, issā macchariyaṃ, māyā sāṭheyyaṃ, pāpicchatā mahicchatā, sandiṭṭhiparāmāsitā ādhānaggāhīduppaṭinissajjitānīti imesaṃ channaṃ yugaḷānaṃ vasena cha dhammā ceva lobhādayo cha hetū cāti dvādasa dhammā vivādādhikaraṇassa mūlāni.
༢༩༤. ཙུདྡས མཱུལཱནཱིཏི ཏཱནེཝ དྭཱདས ཀཱཡཝཱཙཱཧི སདྡྷིཾ ཙུདྡས ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎསྶ མཱུལཱནི།
294.Cuddasa mūlānīti tāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ cuddasa anuvādādhikaraṇassa mūlāni.
༢༩༥. པཐཝཱིཁཎནཱདཱིསུ པཎྞཏྟིཝཛྫེསུ ཀུསལཱབྱཱཀཏཙིཏྟམཱུལིཀཱ ཨཱཔཏྟི ཧོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨལོབྷོ པུབྦངྒམོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། སཏྟ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ཋཱནཱནཱིཏིཨཱདི སཏྟནྣཾ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ པཊིཙྪཱདནཔཙྩཡཱ ཨཱཔཏྟིསམྦྷཝཏོ ཝུཏྟཾ། ‘‘ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཔཙྩཡཱ ཙཏསྶོ ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི (པརི॰ ༢༩༠) ཧི ཝུཏྟཾ། ‘‘ཚ ཧེཏཱུ’’ཏི ཨིདཾ ཀུསལཱནཾ ཨཱཔཏྟིཧེཏུཝོཧཱརསྶ ཨཡུཏྟཏཱཡ ཝུཏྟཾ, ན པན ཀུསལཧེཏཱུནཾ ཨབྷཱཝཏོ། ‘‘ཨལོབྷོ པུབྦངྒམོ’’ཏི ཧི ཨཱདི ཝུཏྟཾ། ཨཱཔཏྟིཧེཏཝོ ཨེཝ ཧི པུབྦངྒམནཱམེན ཝུཏྟཱ།
295. Pathavīkhaṇanādīsu paṇṇattivajjesu kusalābyākatacittamūlikā āpatti hotīti dassetuṃ ‘‘alobho pubbaṅgamo’’tiādi vuttaṃ. Satta āpattikkhandhā ṭhānānītiādi sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ paṭicchādanapaccayā āpattisambhavato vuttaṃ. ‘‘Āpattādhikaraṇapaccayā catasso āpattiyo āpajjatī’’ti (pari. 290) hi vuttaṃ. ‘‘Cha hetū’’ti idaṃ kusalānaṃ āpattihetuvohārassa ayuttatāya vuttaṃ, na pana kusalahetūnaṃ abhāvato. ‘‘Alobho pubbaṅgamo’’ti hi ādi vuttaṃ. Āpattihetavo eva hi pubbaṅgamanāmena vuttā.
༢༩༦. ཙཏྟཱརི ཀམྨཱནི ཋཱནཱནཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཔལོཀནཝཱཙཱ, ཉཏྟིཨཱདིཝཱཙཱཡོ ཙ ཀམྨཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ། ཏཱ ཨེཝ ཧི ཨེཀསཱིམཱཡཾ སཱམགྒིམུཔགཏཱནཾ ཀམྨཔྤཏྟཱནཾ ཨནུམཏིཡཱ སཱཝནཀིརིཡཱནིཔྥཏྟིསངྑཱཏསྶ སངྒྷགཎཀིཙྩསབྷཱཝསྶ ཀིཙྩཱདྷིཀརཎསྶ ཨདྷིཊྛཱནཱབྷཱཝེན ‘‘ཋཱནཝཏྠུབྷཱུམིཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི། ཨེཀཾ མཱུལཾ སངྒྷོཏི ཡེབྷུཡྻཝསེན ཝུཏྟཾ། གཎཉཏྟིཨཔལོཀནཱནཉྷི གཎོཔི མཱུལནྟི། ཉཏྟིཏོ ཝཱཏི ཉཏྟིཉཏྟིདུཏིཡཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཝཱཙཱནཾ ཉཏྟིརཱུཔཏྟཱ, ཉཏྟིཔུབྦཀཏྟཱ ཙ ཝུཏྟཾ། ཀམྨཉཏྟིཀམྨཝཱཙཱཉཏྟིཝསེན ཧི དུཝིདྷཱསུ ཉཏྟཱིསུ ཨནུསྶཱཝནཱཔི ཀམྨམཱུལཀནྟྭེཝ སངྒཡ྄ཧནྟི། ཉཏྟིཝིབྷཱགོ ཙཱཡཾ ཨུཔརི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི།
296.Cattāri kammāni ṭhānānītiādīsu apalokanavācā, ñattiādivācāyo ca kammānīti vuttaṃ. Tā eva hi ekasīmāyaṃ sāmaggimupagatānaṃ kammappattānaṃ anumatiyā sāvanakiriyānipphattisaṅkhātassa saṅghagaṇakiccasabhāvassa kiccādhikaraṇassa adhiṭṭhānābhāvena ‘‘ṭhānavatthubhūmiyo’’ti vuccanti. Ekaṃ mūlaṃ saṅghoti yebhuyyavasena vuttaṃ. Gaṇañattiapalokanānañhi gaṇopi mūlanti. Ñattito vāti ñattiñattidutiyañatticatutthakammavācānaṃ ñattirūpattā, ñattipubbakattā ca vuttaṃ. Kammañattikammavācāñattivasena hi duvidhāsu ñattīsu anussāvanāpi kammamūlakantveva saṅgayhanti. Ñattivibhāgo cāyaṃ upari āvi bhavissati.
‘‘ཨིམེ སཏྟ སམཐཱ…པེ॰… པརིཡཱཡེནཱ’’ཏི ཨིདཾ པུཙྪཱཝཙནཾ། ‘‘སིཡཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝིསཛྫནཾ། ‘‘ཀཐཉྩ སིཡཱ’’ཏི ཨིདཾ པུན པུཙྪཱ། ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎསྶ དྭེ སམཐཱཏིཨཱདི པུན ཝིསཛྫནཾ། ཏཏྠ ‘‘ཝཏྠུཝསེནཱ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘སཏྟ སམཐཱ དས སམཐཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨིམསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ། ‘‘པརིཡཱཡེནཱ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘དས སམཐཱ སཏྟ སམཐཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨིམསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ། ཙཏུབྦིདྷཱདྷིཀརཎསངྑཱཏཝཏྠུཝསེན ཙ དེསནཱཀྐམསངྑཱཏཔརིཡཱཡཝསེན ཙཱཏི ཨཏྠོ།
‘‘Ime satta samathā…pe… pariyāyenā’’ti idaṃ pucchāvacanaṃ. ‘‘Siyā’’ti idaṃ visajjanaṃ. ‘‘Kathañca siyā’’ti idaṃ puna pucchā. Vivādādhikaraṇassa dve samathātiādi puna visajjanaṃ. Tattha ‘‘vatthuvasenā’’ti idaṃ ‘‘satta samathā dasa samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. ‘‘Pariyāyenā’’ti idaṃ ‘‘dasa samathā satta samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. Catubbidhādhikaraṇasaṅkhātavatthuvasena ca desanākkamasaṅkhātapariyāyavasena cāti attho.
ཨདྷིཀརཎཔརིཡཱཡཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཝིནཡཔིཊཀ • Vinayapiṭaka / པརིཝཱརཔཱལི༹ • Parivārapāḷi / ༦. ཨདྷིཀརཎཔརིཡཱཡཝཱརོ • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ཨདྷིཀརཎཔརིཡཱཡཝཱརཀཐཱཝཎྞནཱ • Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝཛིརབུདྡྷི-ཊཱིཀཱ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ཨདྷིཀརཎཔརིཡཱཡཝཱརཱདིཝཎྞནཱ • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
