| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਸਮਥਭੇਦਂ
Samathabhedaṃ
ਅਧਿਕਰਣਪਰਿਯਾਯવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā
੨੯੩. ਛਟ੍ਠੇ ਪਰਿਯਾਯવਾਰੇ ਅਲੋਭੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਤਿਆਦਿ ਸਾਸਨਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਅવਿਪਰੀਤਤੋ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਸ੍ਸ વਿવਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿਆਦਿਨਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੀਪਨਾਨਿ ਇਧੇવ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਨਿ, ਤਾਨਿ ਏવ ਕਾਯਕਲਹਾਦਿવਿવਾਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਠਾਨਾਨਿ, ਓਕਾਸਤ੍ਤਾ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਆਧਾਰਤ੍ਤਾ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਅਬ੍ਯਾਕਤਹੇਤੂਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ વਿવਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વਾਦਸ ਮੂਲਾਨੀਤਿ ਕੋਧੋ ਉਪਨਾਹੋ, ਮਕ੍ਖੋ ਪਲਾਸੋ, ਇਸ੍ਸਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਮਾਯਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ, ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸਿਤਾ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਾਨੀਤਿ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਯੁਗਲ਼ਾਨਂ વਸੇਨ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਚੇવ ਲੋਭਾਦਯੋ ਛ ਹੇਤੂ ਚਾਤਿ ਦ੍વਾਦਸ ਧਮ੍ਮਾ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਾਨਿ।
293. Chaṭṭhe pariyāyavāre alobho pubbaṅgamotiādi sāsanaṭṭhitiyā aviparītato dhammavādissa vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Aṭṭhārasa bhedakaravatthūni ṭhānānīti dhammādīsu adhammotiādinā gahetvā dīpanāni idheva bhedakaravatthūni, tāni eva kāyakalahādivivādassa kāraṇattā ṭhānāni, okāsattā vatthūni, ādhārattā bhūmiyoti ca vuttāni. Abyākatahetūti asekkhānaṃ vivādaṃ sandhāya vuttaṃ. Dvādasa mūlānīti kodho upanāho, makkho palāso, issā macchariyaṃ, māyā sāṭheyyaṃ, pāpicchatā mahicchatā, sandiṭṭhiparāmāsitā ādhānaggāhīduppaṭinissajjitānīti imesaṃ channaṃ yugaḷānaṃ vasena cha dhammā ceva lobhādayo cha hetū cāti dvādasa dhammā vivādādhikaraṇassa mūlāni.
੨੯੪. ਚੁਦ੍ਦਸ ਮੂਲਾਨੀਤਿ ਤਾਨੇવ ਦ੍વਾਦਸ ਕਾਯવਾਚਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚੁਦ੍ਦਸ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਾਨਿ।
294.Cuddasa mūlānīti tāneva dvādasa kāyavācāhi saddhiṃ cuddasa anuvādādhikaraṇassa mūlāni.
੨੯੫. ਪਥવੀਖਣਨਾਦੀਸੁ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇਸੁ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਮੂਲਿਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਲੋਭੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਤ੍ਤ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਠਾਨਾਨੀਤਿਆਦਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੨੯੦) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਛ ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁવੋਹਾਰਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਕੁਸਲਹੇਤੂਨਂ ਅਭਾવਤੋ। ‘‘ਅਲੋਭੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ ਹਿ ਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਪਤ੍ਤਿਹੇਤવੋ ਏવ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨਾਮੇਨ વੁਤ੍ਤਾ।
295. Pathavīkhaṇanādīsu paṇṇattivajjesu kusalābyākatacittamūlikā āpatti hotīti dassetuṃ ‘‘alobho pubbaṅgamo’’tiādi vuttaṃ. Satta āpattikkhandhā ṭhānānītiādi sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ paṭicchādanapaccayā āpattisambhavato vuttaṃ. ‘‘Āpattādhikaraṇapaccayā catasso āpattiyo āpajjatī’’ti (pari. 290) hi vuttaṃ. ‘‘Cha hetū’’ti idaṃ kusalānaṃ āpattihetuvohārassa ayuttatāya vuttaṃ, na pana kusalahetūnaṃ abhāvato. ‘‘Alobho pubbaṅgamo’’ti hi ādi vuttaṃ. Āpattihetavo eva hi pubbaṅgamanāmena vuttā.
੨੯੬. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਠਾਨਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅਪਲੋਕਨવਾਚਾ, ਞਤ੍ਤਿਆਦਿવਾਚਾਯੋ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਾ ਏવ ਹਿ ਏਕਸੀਮਾਯਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਮੁਪਗਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਸਾવਨਕਿਰਿਯਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਗਣਕਿਚ੍ਚਸਭਾવਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾવੇਨ ‘‘ਠਾਨવਤ੍ਥੁਭੂਮਿਯੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏਕਂ ਮੂਲਂ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਣਞਤ੍ਤਿਅਪਲੋਕਨਾਨਞ੍ਹਿ ਗਣੋਪਿ ਮੂਲਨ੍ਤਿ। ਞਤ੍ਤਿਤੋ વਾਤਿ ਞਤ੍ਤਿਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮવਾਚਾਨਂ ਞਤ੍ਤਿਰੂਪਤ੍ਤਾ, ਞਤ੍ਤਿਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮવਾਚਾਞਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਹਿ ਦੁવਿਧਾਸੁ ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਪਿ ਕਮ੍ਮਮੂਲਕਨ੍ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਞਤ੍ਤਿવਿਭਾਗੋ ਚਾਯਂ ਉਪਰਿ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
296.Cattāri kammāni ṭhānānītiādīsu apalokanavācā, ñattiādivācāyo ca kammānīti vuttaṃ. Tā eva hi ekasīmāyaṃ sāmaggimupagatānaṃ kammappattānaṃ anumatiyā sāvanakiriyānipphattisaṅkhātassa saṅghagaṇakiccasabhāvassa kiccādhikaraṇassa adhiṭṭhānābhāvena ‘‘ṭhānavatthubhūmiyo’’ti vuccanti. Ekaṃ mūlaṃ saṅghoti yebhuyyavasena vuttaṃ. Gaṇañattiapalokanānañhi gaṇopi mūlanti. Ñattito vāti ñattiñattidutiyañatticatutthakammavācānaṃ ñattirūpattā, ñattipubbakattā ca vuttaṃ. Kammañattikammavācāñattivasena hi duvidhāsu ñattīsu anussāvanāpi kammamūlakantveva saṅgayhanti. Ñattivibhāgo cāyaṃ upari āvi bhavissati.
‘‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਸਮਥਾ…ਪੇ॰… ਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਚ੍ਛਾવਚਨਂ। ‘‘ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ વਿਸਜ੍ਜਨਂ। ‘‘ਕਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਨ ਪੁਚ੍ਛਾ। વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਸਮਥਾਤਿਆਦਿ ਪੁਨ વਿਸਜ੍ਜਨਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘વਤ੍ਥੁવਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਮਥਾ ਦਸ ਸਮਥਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣવਚਨਂ। ‘‘ਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਦਸ ਸਮਥਾ ਸਤ੍ਤ ਸਮਥਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣવਚਨਂ। ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਧਿਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤવਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਚ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਸਙ੍ਖਾਤਪਰਿਯਾਯવਸੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
‘‘Ime satta samathā…pe… pariyāyenā’’ti idaṃ pucchāvacanaṃ. ‘‘Siyā’’ti idaṃ visajjanaṃ. ‘‘Kathañca siyā’’ti idaṃ puna pucchā. Vivādādhikaraṇassa dve samathātiādi puna visajjanaṃ. Tattha ‘‘vatthuvasenā’’ti idaṃ ‘‘satta samathā dasa samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. ‘‘Pariyāyenā’’ti idaṃ ‘‘dasa samathā satta samathā hontī’’ti imassa kāraṇavacanaṃ. Catubbidhādhikaraṇasaṅkhātavatthuvasena ca desanākkamasaṅkhātapariyāyavasena cāti attho.
ਅਧਿਕਰਣਪਰਿਯਾਯવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Adhikaraṇapariyāyavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ੬. ਅਧਿਕਰਣਪਰਿਯਾਯવਾਰੋ • 6. Adhikaraṇapariyāyavāro
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਅਧਿਕਰਣਪਰਿਯਾਯવਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Adhikaraṇapariyāyavārakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਅਧਿਕਰਣਪਰਿਯਾਯવਾਰਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Adhikaraṇapariyāyavārādivaṇṇanā
