| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๙. อธิกรณวูปสมนสมถกถา
9. Adhikaraṇavūpasamanasamathakathā
๒๒๘. จตุวคฺคกรเณ กเมฺมติ สีมสมฺมุติอาทิกเมฺมฯ ปญฺจวคฺคกรเณติ ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ อุปสมฺปทาทิกเมฺมฯ ทสวคฺคกรเณติ มชฺฌิเมสุ ชนปเทสุ อุปสมฺปทกเมฺมฯ วีสติวคฺคกรเณติ อพฺภานกเมฺมฯ กมฺมปฺปตฺตาติ กมฺมสฺส ปตฺตา ยุตฺตา อนุรูปาฯ
228.Catuvaggakaraṇe kammeti sīmasammutiādikamme. Pañcavaggakaraṇeti paccantimesu janapadesu upasampadādikamme. Dasavaggakaraṇeti majjhimesu janapadesu upasampadakamme. Vīsativaggakaraṇeti abbhānakamme. Kammappattāti kammassa pattā yuttā anurūpā.
๒๓๐. สมฺปฎิจฺฉิตพฺพนฺติ ปฎิคฺคณฺหิตพฺพํฯ สมฺปฎิจฺฉิตฺวา จ ปน อติกฺกาเมตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ ภณฺฑกนฺติ จีวราทิภณฺฑกํฯ มานนิคฺคหตฺถายาติ ภณฺฑนชาตานํ มานสฺส นิคฺคหตฺถายฯ กติปาหนฺติ กติปยาหํ, ทฺวีหตีหนฺติ อโตฺถฯ
230.Sampaṭicchitabbanti paṭiggaṇhitabbaṃ. Sampaṭicchitvā ca pana atikkāmetabbanti sambandho. Bhaṇḍakanti cīvarādibhaṇḍakaṃ. Mānaniggahatthāyāti bhaṇḍanajātānaṃ mānassa niggahatthāya. Katipāhanti katipayāhaṃ, dvīhatīhanti attho.
๒๓๑. อนนฺตานิ เจว ภสฺสานีติ เอตฺถ อนนฺตสโทฺท อปริมาณสเทฺทน อตฺถโต เอโกติ อาห ‘‘อปริมาณานี’’ติฯ ‘‘วจนานี’’ติ อิมินา ภสฺสสโทฺท วจนปริยาโยติ ทเสฺสติฯ อุพฺพาหิกาย สมฺมนิตโพฺพติ เกน สมฺมนิตโพฺพติ อาห ‘‘อปโลเกตฺวา วา’’ติอาทิฯ อิมินา อปโลกนกเมฺมน วา ญตฺติทุติยกเมฺมน วา สมฺมนิตโพฺพติ ทเสฺสติฯ อนนฺตานิ ภสฺสานิ ธมฺมกถิกํ อุทฺธริตฺวา พาหติ ปฎิเสเธติ อิมาย สมฺมุติยาติ อุพฺพาหิกา, ตายฯ เอวํ สมฺมเตหิ ปน ภิกฺขูหิ วินิจฺฉิตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ วิสุํ นิสีทิตฺวา ตสฺสาเยว ปริสาย นิสีทิตฺวา วาติ โยชนาฯ อเญฺญหีติ สมฺมตภิกฺขูหิ อเญฺญหิฯ
231.Anantāni ceva bhassānīti ettha anantasaddo aparimāṇasaddena atthato ekoti āha ‘‘aparimāṇānī’’ti. ‘‘Vacanānī’’ti iminā bhassasaddo vacanapariyāyoti dasseti. Ubbāhikāya sammanitabboti kena sammanitabboti āha ‘‘apaloketvā vā’’tiādi. Iminā apalokanakammena vā ñattidutiyakammena vā sammanitabboti dasseti. Anantāni bhassāni dhammakathikaṃ uddharitvā bāhati paṭisedheti imāya sammutiyāti ubbāhikā, tāya. Evaṃ sammatehi pana bhikkhūhi vinicchitabbanti sambandho. Visuṃ nisīditvā tassāyeva parisāya nisīditvā vāti yojanā. Aññehīti sammatabhikkhūhi aññehi.
๒๓๓. ตตฺรสฺสาติ เอตฺถ ตตฺร อสฺสาติ ปทวิภาคํ กตฺวา ตสโทฺท ปริสวิสโย ปสิทฺธวิสโย, อสฺสสโทฺท อาขฺยาติโกติ อาห ‘‘ตสฺสํ ปริสติ ภเวยฺยา’’ติฯ ‘‘เนว สุตฺตํ อาคต’’นฺติ สามญฺญโต วุเตฺตปิ ‘‘โน สุตฺตวิภโงฺค’’ติ วกฺขมานตฺตา มาติกํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห ‘‘น มาติกา อาคตา’’ติฯ วินโยปีติ ขนฺธกวินโยปิฯ ปิสเทฺทน สุตฺตวิภงฺคํ อเปกฺขติฯ พฺยญฺชนจฺฉายายาติ เอตฺถ ฉายาสโทฺท ปฎิพิเมฺพ จ ปภาย จ โหตีติ อาห ‘‘พฺยญฺชนมตฺตเมวา’’ติ, พฺยญฺชนปฎิพิมฺพิกพฺยญฺชนปภาวนฺตภูตํ อตฺถํ อคฺคเหตฺวา พฺยญฺชนปฎิพิมฺพพฺยญฺชนปภามตฺตเมว คเหตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ปฎิเสเธตี’’ติ อิมินา ปฎิพาหสโทฺท ปฎิเสธโตฺถเยว, น มทฺทนโตฺถติ ทเสฺสติฯ ปฎิพาหนาการํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ชาตรูปรชตเขตฺตวตฺถุปฎิคฺคหณาทีสู’’ติอาทิฯ กินฺติ เกน การเณน, กสฺมา การณา วาฯ อิเมติ ชาตรูปาทิปฎิคฺคาหเก ภิกฺขูฯ กาเรถาติ ตุเมฺห กาเรยฺยาถฯ เอยฺยาถสฺส หิ เอถาเทโสฯ ปุจฺฉายํ สตฺตมีวิภตฺติ โหติฯ สุเตฺตติ สุตฺตนฺตปิฎเกฯ อปโร ธมฺมกถิโก วทตีติ สมฺพโนฺธฯ อิเมสนฺติ โอลเมฺพตฺวา นิวาเสนฺตานํฯ เอตฺถาติ โอลเมฺพตฺวา นิวาสเนฯ
233.Tatrassāti ettha tatra assāti padavibhāgaṃ katvā tasaddo parisavisayo pasiddhavisayo, assasaddo ākhyātikoti āha ‘‘tassaṃ parisati bhaveyyā’’ti. ‘‘Neva suttaṃ āgata’’nti sāmaññato vuttepi ‘‘no suttavibhaṅgo’’ti vakkhamānattā mātikaṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘na mātikā āgatā’’ti. Vinayopīti khandhakavinayopi. Pisaddena suttavibhaṅgaṃ apekkhati. Byañjanacchāyāyāti ettha chāyāsaddo paṭibimbe ca pabhāya ca hotīti āha ‘‘byañjanamattamevā’’ti, byañjanapaṭibimbikabyañjanapabhāvantabhūtaṃ atthaṃ aggahetvā byañjanapaṭibimbabyañjanapabhāmattameva gahetvāti adhippāyo. ‘‘Paṭisedhetī’’ti iminā paṭibāhasaddo paṭisedhatthoyeva, na maddanatthoti dasseti. Paṭibāhanākāraṃ dassento āha ‘‘jātarūparajatakhettavatthupaṭiggahaṇādīsū’’tiādi. Kinti kena kāraṇena, kasmā kāraṇā vā. Imeti jātarūpādipaṭiggāhake bhikkhū. Kārethāti tumhe kāreyyātha. Eyyāthassa hi ethādeso. Pucchāyaṃ sattamīvibhatti hoti. Sutteti suttantapiṭake. Aparo dhammakathiko vadatīti sambandho. Imesanti olambetvā nivāsentānaṃ. Etthāti olambetvā nivāsane.
๒๓๔. พหุตรา ภิกฺขูติ เอตฺถ ทฺวิคุณติคุณาทินา อธิกา เอว พหุตรา นามาติ อาห ‘‘เอเกนปิ อธิกา พหุตราวา’’ติฯ ‘‘โก ปน วาโท’’ติอาทินา ‘‘เอเกนปี’’ติ เอตฺถ ปิสทฺทสฺส ครหตฺถํ ทเสฺสติฯ
234.Bahutarā bhikkhūti ettha dviguṇatiguṇādinā adhikā eva bahutarā nāmāti āha ‘‘ekenapi adhikā bahutarāvā’’ti. ‘‘Ko pana vādo’’tiādinā ‘‘ekenapī’’ti ettha pisaddassa garahatthaṃ dasseti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
สมฺมุขาวินโย • Sammukhāvinayo
อุพฺพาหิกายวูปสมนํ • Ubbāhikāyavūpasamanaṃ
เยภุยฺยสิกาวินโย • Yebhuyyasikāvinayo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / อธิกรณวูปสมนสมถกถา • Adhikaraṇavūpasamanasamathakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อธิกรณวูปสมนสมถกถาวณฺณนา • Adhikaraṇavūpasamanasamathakathāvaṇṇanā
