| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อธิกรณวูปสมวคฺควณฺณนา
Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
๔๕๗. อธิกรณวูปสมวเคฺค สงฺฆครุ นาม โกติ อาห ‘‘ธมฺมญฺจ…เป.… สงฺฆครุ นาม โหตี’’ติฯ ตานีติ จีวราทีนิฯ
457. Adhikaraṇavūpasamavagge saṅghagaru nāma koti āha ‘‘dhammañca…pe… saṅghagaru nāma hotī’’ti. Tānīti cīvarādīni.
๔๕๘. ปญฺจหุปาลิ อากาเรหีติ เอตฺถ อาการสโทฺท การณโตฺถติ อาห ‘‘ปญฺจหิ การเณหี’’ติฯ กเมฺมนาติอาทีสุ กมฺมาทีนํ สรูปํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปโลกนาทีสู’’ติอาทิฯ อุปปตฺตีหีติ ยุตฺตีหิฯ มยฺหํ อุจฺจากุลา ปพฺพชิตภาวญฺจ พหุสฺสุตภาวญฺจ ตุเมฺห ชานาถาติ โยชนาฯ มาทิโส นาม…เป.… ตุมฺหากํ ยุตฺตํ นนูติ โยชนาฯ กณฺณมูเลติ กณฺณสมีเปฯ อนุสฺสาวเนนาติ อนุสมีเป สาวาปเนนฯ เตสนฺติ ภิกฺขูนํฯ อนิวตฺติธเมฺมติ อนิวตฺตนสภาเวฯ สลากคฺคาเหนาติ อตฺตโน สลากาย คาหาปเนนฯ
458.Pañcahupāliākārehīti ettha ākārasaddo kāraṇatthoti āha ‘‘pañcahi kāraṇehī’’ti. Kammenātiādīsu kammādīnaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘apalokanādīsū’’tiādi. Upapattīhīti yuttīhi. Mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvañca bahussutabhāvañca tumhe jānāthāti yojanā. Mādiso nāma…pe… tumhākaṃ yuttaṃ nanūti yojanā. Kaṇṇamūleti kaṇṇasamīpe. Anussāvanenāti anusamīpe sāvāpanena. Tesanti bhikkhūnaṃ. Anivattidhammeti anivattanasabhāve. Salākaggāhenāti attano salākāya gāhāpanena.
เอตฺถาติ กมฺมาทีสุฯ ปมาณนฺติ สงฺฆเภทสฺส การณํฯ ปุพฺพภาคาติ สงฺฆเภทโต ปุพฺพภาเค ปวตฺตาฯ ปุพฺพภาคภาวํ อาวิกโรโนฺต อาห ‘‘อฎฺฐารสวตฺถุทีปนวเสน หี’’ติอาทิฯ โวหรเนฺตปีติ โยชนาฯ ตตฺถาติ โวหาเรฯ กทา ปน สโงฺฆ ภิโนฺนติ อาห ‘‘ยทา ปนา’’ติอาทิฯ ยทา ปน กโรตีติ สมฺพโนฺธฯ กมฺมนฺติ อุโปสถกมฺมโต อญฺญํ กมฺมํ คเหตพฺพํฯ อุเทฺทสนฺติ อุโปสถกมฺมํฯ อิตีติ เอวํฯ สงฺฆเภทกกฺขนฺธกวณฺณนายํ ‘‘เอวํ…เป.… ปกาสยิสฺสามา’’ติ (จูฬว. อฎฺฐ. ๓๕๑) ยํ วจนํ อโวจุมฺหาติ โยชนาฯ ตสฺส วจนสฺสาติ ปาฐํ อชฺฌาหริตฺวา ‘‘สฺวายํ อโตฺถ’’ติ ปเทน สมฺพนฺธิตโพฺพฯ
Etthāti kammādīsu. Pamāṇanti saṅghabhedassa kāraṇaṃ. Pubbabhāgāti saṅghabhedato pubbabhāge pavattā. Pubbabhāgabhāvaṃ āvikaronto āha ‘‘aṭṭhārasavatthudīpanavasena hī’’tiādi. Voharantepīti yojanā. Tatthāti vohāre. Kadā pana saṅgho bhinnoti āha ‘‘yadā panā’’tiādi. Yadā pana karotīti sambandho. Kammanti uposathakammato aññaṃ kammaṃ gahetabbaṃ. Uddesanti uposathakammaṃ. Itīti evaṃ. Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanāyaṃ ‘‘evaṃ…pe… pakāsayissāmā’’ti (cūḷava. aṭṭha. 351) yaṃ vacanaṃ avocumhāti yojanā. Tassa vacanassāti pāṭhaṃ ajjhāharitvā ‘‘svāyaṃ attho’’ti padena sambandhitabbo.
ปญฺญเตฺตตนฺติ เอตฺถ นิคฺคหิตโลปสนฺธีติ อาห ‘‘ปญฺญตฺตํ เอต’’นฺติฯ กฺวาติ กิสฺมิํ ขนฺธเกฯ ตตฺราติ วตฺตกฺขนฺธเกฯ เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน อาคนฺตุกวตฺตาทิอกรณมเตฺตนฯ อนุปุเพฺพนาติ อนุกฺกเมนฯ ยถารตฺตนฺติ เอตฺถ ยถาสโทฺท อนุรูปตฺถวาจโก, รตฺติสเทฺทน รตฺติปฺปมาณํ คเหตพฺพนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘รตฺติปริมาณานุรูป’’นฺติฯ อิมินา รตฺติยา อนุรูปํ ยถารตฺตนฺติ นิพฺพจนํ ทเสฺสติฯ ‘‘รตฺติปริมาณานุรูป’’นฺติ วุเตฺต รตฺติปริมาณสฺส อติกฺกนฺตตฺตา อตฺถโต เถโรติ อาห ‘‘ยถาเถรนฺติ อโตฺถ’’ติฯ ววตฺถานนฺติ ปริเจฺฉโทฯ โส หิ วิสุํ อวหิโต หุตฺวา ติฎฺฐตีติ ววตฺถานนฺติ วุจฺจติฯ กมฺมากมฺมานีติ เอตฺถ กมฺมํ อกมฺมานีติ ปทวิภาคํ กตฺวา อกาโร วุทฺธโตฺถติ อาห ‘‘ขุทฺทกานิ เจว มหนฺตานิ จ กมฺมานี’’ติฯ สติ จ อกมฺมสฺส มหนฺตภาเว กมฺมํ นาม ขุทฺทกนฺติ อตฺถโต สิทฺธํ โหติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ขุทฺทกานิ เจวา’’ติฯ อการสฺส อปฺปตฺถํ คเหตฺวา ‘‘มหนฺตานิ เจว ขุทฺทกานิ จ กมฺมานี’’ติ อโตฺถปิ ยุชฺชเตวฯ โส ปน อิธ น คหิโต, อญฺญตฺถ ปน ทิสฺสติฯ ‘‘อุจฺจาวจานิ กมฺมานี’’ติ หิ วากฺยวเสน วุตฺตฎฺฐาเน อุจฺจสเทฺทน มหนฺตตฺถํ ทเสฺสติ, อวจสเทฺทน ขุทฺทกตฺถํ ทเสฺสติฯ ตสฺมา มหนฺตขุทฺทกานิ กมฺมานีติ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ สติ จ อกมฺมสฺส ขุทฺทกภาเว กมฺมํ นาม มหนฺตนฺติ อตฺถโตปิ สิทฺธนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ
Paññattetanti ettha niggahitalopasandhīti āha ‘‘paññattaṃ eta’’nti. Kvāti kismiṃ khandhake. Tatrāti vattakkhandhake. Ettāvatāti ettakena āgantukavattādiakaraṇamattena. Anupubbenāti anukkamena. Yathārattanti ettha yathāsaddo anurūpatthavācako, rattisaddena rattippamāṇaṃ gahetabbanti dassento āha ‘‘rattiparimāṇānurūpa’’nti. Iminā rattiyā anurūpaṃ yathārattanti nibbacanaṃ dasseti. ‘‘Rattiparimāṇānurūpa’’nti vutte rattiparimāṇassa atikkantattā atthato theroti āha ‘‘yathātheranti attho’’ti. Vavatthānanti paricchedo. So hi visuṃ avahito hutvā tiṭṭhatīti vavatthānanti vuccati. Kammākammānīti ettha kammaṃ akammānīti padavibhāgaṃ katvā akāro vuddhatthoti āha ‘‘khuddakāni ceva mahantāni ca kammānī’’ti. Sati ca akammassa mahantabhāve kammaṃ nāma khuddakanti atthato siddhaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘khuddakāni cevā’’ti. Akārassa appatthaṃ gahetvā ‘‘mahantāni ceva khuddakāni ca kammānī’’ti atthopi yujjateva. So pana idha na gahito, aññattha pana dissati. ‘‘Uccāvacāni kammānī’’ti hi vākyavasena vuttaṭṭhāne uccasaddena mahantatthaṃ dasseti, avacasaddena khuddakatthaṃ dasseti. Tasmā mahantakhuddakāni kammānīti attho veditabbo. Sati ca akammassa khuddakabhāve kammaṃ nāma mahantanti atthatopi siddhanti daṭṭhabbaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๑๐. อธิกรณวูปสมวโคฺค • 10. Adhikaraṇavūpasamavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / อธิกรณวูปสมวคฺควณฺณนา • Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อธิกรณวูปสมวคฺควณฺณนา • Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อธิกรณวูปสมวคฺควณฺณนา • Adhikaraṇavūpasamavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / โวหารวคฺคาทิวณฺณนา • Vohāravaggādivaṇṇanā
