| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਅਧਿਮਾਨવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
Adhimānavatthuvaṇṇanā
੧੯੬. ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗੇਹਿ ਞਾਤਮਰਿਯਾਦਾਯ ਏવ ਜਾਨਨਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਫਲਭਾવਤੋ ਅਗ੍ਗਫਲਪਞ੍ਞਾ ਤਂਸਹਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਚ ਅਞ੍ਞਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੂਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੂ’’ਤਿ। ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਤਾવ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਹੀਨਾਧਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ । ਸੀਲવਤੋਪਿ…ਪੇ॰… ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਕਾਰਕਭਾવਤੋ। ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨવਸੇਨ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ। ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ। ਸੁਦ੍ਧਸਮਥਲਾਭੀ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍વਾਪਿ ਕਿਲੇਸਸਮੁਦਾਚਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕੇવਲਂ ਅਞ੍ਞਾਣਬਲੇਨ ‘‘ਅਰਿਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਸਮਥਲਾਭਿਂ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਰਹਾ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ ਉਚ੍ਚવਾਲਙ੍ਕવਾਸੀ ਮਹਾਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ।
196. Heṭṭhimamaggehi ñātamariyādāya eva jānanato aññā aggamaggapaññā, tassā phalabhāvato aggaphalapaññā taṃsahagatā sammāsaṅkappādayo ca aññāti vuttāti āha ‘‘aññaṃ byākariṃsūti arahattaṃ byākariṃsū’’ti. Ariyasāvakassa tāva nuppajjatīti pahīnādhimānapaccayattā nuppajjati . Sīlavatopi…pe… nuppajjati akārakabhāvato. Tilakkhaṇaṃ āropetvāti kalāpasammasanavasena tilakkhaṇaṃ āropetvā. Āraddhavipassakassāti udayabbayānupassanāya āraddhavipassakassa. Suddhasamathalābhī vipassanāya kammaṃ akatvāpi kilesasamudācāraṃ apassanto kevalaṃ aññāṇabalena ‘‘ariyohamasmī’’ti maññatīti āha ‘‘suddhasamathalābhiṃ vā’’ti. ‘‘Arahā aha’’nti maññati uccavālaṅkavāsī mahānāgatthero viya.
ਤਲਙ੍ਗਰવਾਸੀ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਨਾਮ ਏਕੋ ਪਭਿਨ੍ਨਪ੍ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੋ ਮਹਾਖੀਣਾਸવੋ ਮਹਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਓવਾਦਦਾਯਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚવਾਲਙ੍ਕવਾਸੀਮਹਾਨਾਗਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮਣਭਾવਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਨੋ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾવਮੇવਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਿ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲਕਿਰਿਯਮੇવ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਞਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ વੇਹਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਓਰੋਹਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ‘‘ਕਿਂ, ਆવੁਸੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨ, ਅਕਾਲੇ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾવੁਸੋ, ਜਾਨਮਾਨਾ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਹਸਹਸ੍ਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋવ ਕਥੇਸਿ। ਤਤੋ ‘‘ਅਤਿਤਿਕ੍ਖਂ વੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਞਾਣਂ, ਕਦਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਗਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਤੋ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਕਾਲੇ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, વਲ਼ਞ੍ਜੇਥਾਤਿ। ਨ ਇਦਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਾਰਿਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਮਾਪੇਥਾਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਬ੍ਬਸੇਤਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਮਾਪੇਸਿ। ਇਦਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਥਾ ਅਯਂ ਹਤ੍ਥੀ ਅਞ੍ਜਿਤਕਣ੍ਣੋ ਪਸਾਰਿਤਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੋ ਸੋਣ੍ਡਂ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਭੇਰવਂ ਕੋਞ੍ਚਨਾਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਕਰੋਥਾਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਆਗਚ੍ਛਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਭੇਰવਂ ਆਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਲਾਯਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਤਮੇਨਂ ਖੀਣਾਸવਤ੍ਥੇਰੋ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਕਣ੍ਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਸਾਰਜ੍ਜਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅવਸ੍ਸਯੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨ ਹੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿਚ੍ਚੇવਾਹਂ ਆਗਤੋ, ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਤਤਿਯੇ ਪਦવਾਰੇ ਅਗ੍ਗਫਲਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਦੋਸਚਰਿਤੋ ਅਹੋਸਿ।
Talaṅgaravāsī dhammadinnatthero kira nāma eko pabhinnappaṭisambhido mahākhīṇāsavo mahato bhikkhusaṅghassa ovādadāyako ahosi. So ekadivasaṃ attano divāṭṭhāne nisīditvā ‘‘kinnu kho amhākaṃ ācariyassa uccavālaṅkavāsīmahānāgattherassa samaṇabhāvakiccaṃ matthakappattaṃ, no’’ti āvajjento puthujjanabhāvamevassa disvā ‘‘mayi agacchante puthujjanakālakiriyameva karissatī’’ti ca ñatvā iddhiyā vehāsaṃ uppatitvā divāṭṭhāne nisinnassa therassa samīpe orohitvā vanditvā vattaṃ dassetvā ekamantaṃ nisīdi. ‘‘Kiṃ, āvuso dhammadinna, akāle āgatosī’’ti ca vutto ‘‘pañhaṃ, bhante, pucchituṃ āgatomhī’’ti āha. Tato ‘‘pucchāvuso, jānamānā kathayissāmā’’ti vutto pañhasahassaṃ pucchi. Thero pucchitaṃ pucchitaṃ pañhaṃ asajjamānova kathesi. Tato ‘‘atitikkhaṃ vo, bhante, ñāṇaṃ, kadā tumhehi ayaṃ dhammo adhigato’’ti vutto ‘‘ito saṭṭhivassakāle, āvuso’’ti āha. Samādhimhi, bhante, vaḷañjethāti. Na idaṃ, āvuso, bhāriyanti. Tena hi, bhante, ekaṃ hatthiṃ māpethāti. Thero sabbasetaṃ hatthiṃ māpesi. Idāni, bhante, yathā ayaṃ hatthī añjitakaṇṇo pasāritanaṅguṭṭho soṇḍaṃ mukhe pakkhipitvā bheravaṃ koñcanādaṃ karonto tumhākaṃ abhimukhaṃ āgacchati, tathā naṃ karothāti. Thero tathā katvā vegena āgacchato hatthissa bheravaṃ ākāraṃ disvā uṭṭhāya palāyituṃ āraddho. Tamenaṃ khīṇāsavatthero hatthaṃ pasāretvā cīvarakaṇṇe gahetvā ‘‘bhante, khīṇāsavassa sārajjaṃ nāma hotī’’ti āha. So tasmiṃ kāle attano puthujjanabhāvaṃ ñatvā ‘‘avassayo me, āvuso, dhammadinna hohī’’ti vatvā pādamūle ukkuṭikaṃ nisīdi. ‘‘Bhante, tumhākaṃ avassayo bhavissāmiccevāhaṃ āgato, mā cintayitthā’’ti kammaṭṭhānaṃ kathesi. Thero kammaṭṭhānaṃ gahetvā caṅkamaṃ oruyha tatiye padavāre aggaphalaṃ arahattaṃ pāpuṇi. Thero kira dosacarito ahosi.
ਅਧਿਮਾਨવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Adhimānavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਅਧਿਮਾਨવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Adhimānavatthuvaṇṇanā
