Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    4. අධිමුත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    4. Adhimuttattheragāthāvaṇṇanā

    කායදුට්‌ඨුල්‌ලගරුනොති ආයස්‌මතො අධිමුත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? සො කිර පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො බ්‍රාහ්‌මණවිජ්‌ජාසු නිප්‌ඵත්‌තිං ගතො කාමෙසු ආදීනවං දිස්‌වා ඝරාවාසං පහාය තාපසපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා අරඤ්‌ඤෙ විහරන්‌තො බුද්‌ධුප්‌පාදං සුත්‌වා මනුස්‌සූපචාරං උපගන්‌ත්‌වා සත්‌ථාරං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝපරිවුතං ගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො අත්‌තනො වාකචීරං සත්‌ථු පාදමූලෙ පත්‌ථරි. සත්‌ථා තස්‌ස අජ්‌ඣාසයං ඤත්‌වා තස්‌මිං අට්‌ඨාසි. තත්‌ථ ඨිතං භගවන්‌තං කාළානුසාරෙන ගන්‌ධෙන පූජෙත්‌වා ‘‘සමුද්‌ධරසිමං ලොක’’න්‌තිආදිකාහි දසහි ගාථාහි අභිත්‌ථවි. තං සත්‌ථා ‘‘අනාගතෙ ඉතො සතසහස්‌සකප්‌පමත්‌ථකෙ ගොතමස්‌ස නාම සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා ඡළභිඤ්‌ඤො භවිස්‌සතී’’ති බ්‍යාකරිත්‌වා පක්‌කාමි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා තතො යාවායං බුද්‌ධුප්‌පාදො, තාව දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සාවත්‌ථියං බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අධිමුත්‌තොති ලද්‌ධනාමො විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො බ්‍රාහ්‌මණවිජ්‌ජාසු නිප්‌ඵත්‌තිං ගන්‌ත්‌වා තත්‌ථ සාරං අපස්‌සන්‌තො පච්‌ඡිමභවිකත්‌තා නිස්‌සරණං ගවෙසන්‌තො ජෙතවනපටිග්‌ගහණෙ බුද්‌ධානුභාවං දිස්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො සත්‌ථු සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.40.304-332) –

    Kāyaduṭṭhullagarunoti āyasmato adhimuttattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gato kāmesu ādīnavaṃ disvā gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto buddhuppādaṃ sutvā manussūpacāraṃ upagantvā satthāraṃ bhikkhusaṅghaparivutaṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso attano vākacīraṃ satthu pādamūle patthari. Satthā tassa ajjhāsayaṃ ñatvā tasmiṃ aṭṭhāsi. Tattha ṭhitaṃ bhagavantaṃ kāḷānusārena gandhena pūjetvā ‘‘samuddharasimaṃ loka’’ntiādikāhi dasahi gāthāhi abhitthavi. Taṃ satthā ‘‘anāgate ito satasahassakappamatthake gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane pabbajitvā chaḷabhiñño bhavissatī’’ti byākaritvā pakkāmi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā tato yāvāyaṃ buddhuppādo, tāva devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā adhimuttoti laddhanāmo viññutaṃ patto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gantvā tattha sāraṃ apassanto pacchimabhavikattā nissaraṇaṃ gavesanto jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho satthu santike pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.304-332) –

    ‘‘කණිකාරංව ජලිතං, දීපරුක්‌ඛංව උජ්‌ජලං;

    ‘‘Kaṇikāraṃva jalitaṃ, dīparukkhaṃva ujjalaṃ;

    ඔසධිංව විරොචන්‌තං, විජ්‌ජුතං ගගනෙ යථා.

    Osadhiṃva virocantaṃ, vijjutaṃ gagane yathā.

    ‘‘අසම්‌භීතං අනුත්‌තාසිං, මිගරාජංව කෙසරිං;

    ‘‘Asambhītaṃ anuttāsiṃ, migarājaṃva kesariṃ;

    ඤාණාලොකං පකාසෙන්‌තං, මද්‌දන්‌තං තිත්‌ථියෙ ගණෙ.

    Ñāṇālokaṃ pakāsentaṃ, maddantaṃ titthiye gaṇe.

    ‘‘උද්‌ධරන්‌තං ඉමං ලොකං, ඡින්‌දන්‌තං සබ්‌බසංසයං;

    ‘‘Uddharantaṃ imaṃ lokaṃ, chindantaṃ sabbasaṃsayaṃ;

    ගජ්‌ජන්‌තං මිගරාජංව, අද්‌දසං ලොකනායකං.

    Gajjantaṃ migarājaṃva, addasaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ජටාජිනධරො ආසිං, බ්‍රහා උජු පතාපවා;

    ‘‘Jaṭājinadharo āsiṃ, brahā uju patāpavā;

    වාකචීරං ගහෙත්‌වාන, පාදමූලෙ අපත්‌ථරිං.

    Vākacīraṃ gahetvāna, pādamūle apatthariṃ.

    ‘‘කාළානුසාරියං ගය්‌හං, අනුලිම්‌පිං තථාගතං;

    ‘‘Kāḷānusāriyaṃ gayhaṃ, anulimpiṃ tathāgataṃ;

    සම්‌බුද්‌ධමනුලිම්‌පෙත්‌වා, සන්‌ථවිං ලොකනායකං.

    Sambuddhamanulimpetvā, santhaviṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘සමුද්‌ධරසිමං ලොකං, ඔඝතිණ්‌ණ මහාමුනි;

    ‘‘Samuddharasimaṃ lokaṃ, oghatiṇṇa mahāmuni;

    ඤාණාලොකෙන ජොතෙසි, නාවටං ඤාණමුත්‌තමං.

    Ñāṇālokena jotesi, nāvaṭaṃ ñāṇamuttamaṃ.

    ‘‘ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තෙසි, මද්‌දසෙ පරතිත්‌ථියෙ;

    ‘‘Dhammacakkaṃ pavattesi, maddase paratitthiye;

    උසභො ජිතසඞ්‌ගාමො, සම්‌පකම්‌පෙසි මෙදනිං.

    Usabho jitasaṅgāmo, sampakampesi medaniṃ.

    ‘‘මහාසමුද්‌දෙ ඌමියො, වෙලන්‌තම්‌හි පභිජ්‌ජරෙ;

    ‘‘Mahāsamudde ūmiyo, velantamhi pabhijjare;

    තථෙව තව ඤාණම්‌හි, සබ්‌බදිට්‌ඨී පභිජ්‌ජරෙ.

    Tatheva tava ñāṇamhi, sabbadiṭṭhī pabhijjare.

    ‘‘සුඛුමච්‌ඡිකජාලෙන, සරම්‌හි සම්‌පතානිතෙ;

    ‘‘Sukhumacchikajālena, saramhi sampatānite;

    අන්‌තොජාලීකතා පාණා, පීළිතා හොන්‌ති තාවදෙ.

    Antojālīkatā pāṇā, pīḷitā honti tāvade.

    ‘‘තථෙව තිත්‌ථියා ලොකෙ, පුථුපාසණ්‌ඩනිස්‌සිතා;

    ‘‘Tatheva titthiyā loke, puthupāsaṇḍanissitā;

    අන්‌තොඤාණවරෙ තුය්‌හං, පරිවත්‌තන්‌ති මාරිස.

    Antoñāṇavare tuyhaṃ, parivattanti mārisa.

    ‘‘පතිට්‌ඨා වුය්‌හතං ඔඝෙ, ත්‌වඤ්‌හි නාථො අබන්‌ධුනං;

    ‘‘Patiṭṭhā vuyhataṃ oghe, tvañhi nātho abandhunaṃ;

    භයට්‌ටිතානං සරණං, මුත්‌තිත්‌ථීනං පරායණං.

    Bhayaṭṭitānaṃ saraṇaṃ, muttitthīnaṃ parāyaṇaṃ.

    ‘‘එකවීරො අසදිසො, මෙත්‌තාකරුණසඤ්‌චයො;

    ‘‘Ekavīro asadiso, mettākaruṇasañcayo;

    අසමො සුසමො සන්‌තො, වසී තාදී ජිතඤ්‌ජයො.

    Asamo susamo santo, vasī tādī jitañjayo.

    ‘‘ධීරො විගතසම්‌මොහො, අනෙජො අකථංකථී;

    ‘‘Dhīro vigatasammoho, anejo akathaṃkathī;

    තුසිතො වන්‌තදොසොසි, නිම්‌මලො සංයතො සුචි.

    Tusito vantadososi, nimmalo saṃyato suci.

    ‘‘සඞ්‌ගාතිගො හතමදො, තෙවිජ්‌ජො තිභවන්‌තගො;

    ‘‘Saṅgātigo hatamado, tevijjo tibhavantago;

    සීමාතිගො ධම්‌මගරු, ගතත්‌ථො හිතවබ්‌භුතො.

    Sīmātigo dhammagaru, gatattho hitavabbhuto.

    ‘‘තාරකො ත්‌වං යථා නාවා, නිධීවස්‌සාසකාරකො;

    ‘‘Tārako tvaṃ yathā nāvā, nidhīvassāsakārako;

    අසම්‌භීතො යථා සීහො, ගජරාජාව දප්‌පිතො.

    Asambhīto yathā sīho, gajarājāva dappito.

    ‘‘ථොමෙත්‌වා දසගාථාහි, පදුමුත්‌තරං මහායසං;

    ‘‘Thometvā dasagāthāhi, padumuttaraṃ mahāyasaṃ;

    වන්‌දිත්‌වා සත්‌ථුනො පාදෙ, තුණ්‌හී අට්‌ඨාසහං තදා.

    Vanditvā satthuno pāde, tuṇhī aṭṭhāsahaṃ tadā.

    ‘‘පදුමුත්‌තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්‌ගහො;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ ඨිතො සත්‌ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.

    Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘යො මෙ සීලඤ්‌ච ඤාණඤ්‌ච, සද්‌ධම්‌මඤ්‌චාපි වණ්‌ණයි;

    ‘‘Yo me sīlañca ñāṇañca, saddhammañcāpi vaṇṇayi;

    තමහං කිත්‌තයිස්‌සාමි, සුණාථ මම භාසතො.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘සට්‌ඨි කප්‌පසහස්‌සානි, දෙවලොකෙ රමිස්‌සති;

    ‘‘Saṭṭhi kappasahassāni, devaloke ramissati;

    අඤ්‌ඤෙ දෙවෙභිභවිත්‌වා, ඉස්‌සරං කාරයිස්‌සති.

    Aññe devebhibhavitvā, issaraṃ kārayissati.

    ‘‘සො පච්‌ඡා පබ්‌බජිත්‌වාන, සුක්‌කමූලෙන චොදිතො;

    ‘‘So pacchā pabbajitvāna, sukkamūlena codito;

    ගොතමස්‌ස භගවතො, සාසනෙ පබ්‌බජිස්‌සති.

    Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissati.

    ‘‘පබ්‌බජිත්‌වාන කායෙන, පාපකම්‌මං විවජ්‌ජිය;

    ‘‘Pabbajitvāna kāyena, pāpakammaṃ vivajjiya;

    සබ්‌බාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය, නිබ්‌බායිස්‌සතිනාසවො.

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘යථාපි මෙඝො ථනයං, තප්‌පෙති මෙදනිං ඉමං;

    ‘‘Yathāpi megho thanayaṃ, tappeti medaniṃ imaṃ;

    තථෙව ත්‌වං මහාවීර, ධම්‌මෙන තප්‌පයී මමං.

    Tatheva tvaṃ mahāvīra, dhammena tappayī mamaṃ.

    ‘‘සීලං පඤ්‌ඤඤ්‌ච ධම්‌මඤ්‌ච, ථවිත්‌වා ලොකනායකං;

    ‘‘Sīlaṃ paññañca dhammañca, thavitvā lokanāyakaṃ;

    පත්‌තොම්‌හි පරමං සන්‌තිං, නිබ්‌බානං පදමච්‌චුතං.

    Pattomhi paramaṃ santiṃ, nibbānaṃ padamaccutaṃ.

    ‘‘අහො නූන ස භගවා, චිරං තිට්‌ඨෙය්‍ය චක්‌ඛුමා;

    ‘‘Aho nūna sa bhagavā, ciraṃ tiṭṭheyya cakkhumā;

    අඤ්‌ඤාතඤ්‌ච විජානෙය්‍යුං, ඵුසෙය්‍යුං අමතං පදං.

    Aññātañca vijāneyyuṃ, phuseyyuṃ amataṃ padaṃ.

    ‘‘අයං මෙ පච්‌ඡිමා ජාති, භවා සබ්‌බෙ සමූහතා;

    ‘‘Ayaṃ me pacchimā jāti, bhavā sabbe samūhatā;

    සබ්‌බාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය, විහරාමි අනාසවො.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘සතසහස්‌සිතො කප්‌පෙ, යං බුද්‌ධමභිථොමයිං;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ buddhamabhithomayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, කිත්‌තනාය ඉදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, kittanāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනා සහ වසන්‌තෙ කායදළ්‌හිබහුලෙ භික්‌ඛූ ඔවදන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā attanā saha vasante kāyadaḷhibahule bhikkhū ovadanto –

    114.

    114.

    ‘‘කායදුට්‌ඨුල්‌ලගරුනො, හිය්‍යමානම්‌හි ජීවිතෙ;

    ‘‘Kāyaduṭṭhullagaruno, hiyyamānamhi jīvite;

    සරීරසුඛගිද්‌ධස්‌ස, කුතො සමණසාධුතා’’ති. – ගාථං අභාසි;

    Sarīrasukhagiddhassa, kuto samaṇasādhutā’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ කායදුට්‌ඨුල්‌ලගරුනොති දුට්‌ඨුල්‌ලං අසුභයොග්‍යතා, කායස්‌ස දුට්‌ඨුල්‌ලං කායදුට්‌ඨුල්‌ලං, කායදුට්‌ඨුල්‌ලං ගරු සම්‌භාවිතං යස්‌ස සො කායදුට්‌ඨුල්‌ලගරු, අනිස්‌සරණප්‌පඤ්‌ඤො හුත්‌වා කායපොසනප්‌පසුතො කායදළ්‌හිබහුලොති අත්‌ථො, තස්‌ස කායදුට්‌ඨුල්‌ලගරුනො. හිය්‍යමානම්‌හි ජීවිතෙති කුන්‌නදීනං උදකං විය ජීවිතසඞ්‌ඛාරෙ ලහුසො ඛීයමානෙ. සරීරසුඛගිද්‌ධස්‌සාති පණීතාහාරාදීහි අත්‌තනො කායස්‌ස සුඛෙන ගෙධං ආපන්‌නස්‌ස . කුතො සමණසාධුතාති එවරූපස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස සමණභාවෙන සාධුතා සුසමණතා කුතො කෙන කාරණෙන සියා, එකංසතො පන කායෙ ජීවිතෙ ච නිරපෙක්‌ඛස්‌ස ඉතරීතරසන්‌තොසෙන සන්‌තුට්‌ඨස්‌ස ආරද්‌ධවීරියස්‌සෙව සමණසාධුතාති අධිප්‌පායො.

    Tattha kāyaduṭṭhullagarunoti duṭṭhullaṃ asubhayogyatā, kāyassa duṭṭhullaṃ kāyaduṭṭhullaṃ, kāyaduṭṭhullaṃ garu sambhāvitaṃ yassa so kāyaduṭṭhullagaru, anissaraṇappañño hutvā kāyaposanappasuto kāyadaḷhibahuloti attho, tassa kāyaduṭṭhullagaruno. Hiyyamānamhi jīviteti kunnadīnaṃ udakaṃ viya jīvitasaṅkhāre lahuso khīyamāne. Sarīrasukhagiddhassāti paṇītāhārādīhi attano kāyassa sukhena gedhaṃ āpannassa . Kuto samaṇasādhutāti evarūpassa puggalassa samaṇabhāvena sādhutā susamaṇatā kuto kena kāraṇena siyā, ekaṃsato pana kāye jīvite ca nirapekkhassa itarītarasantosena santuṭṭhassa āraddhavīriyasseva samaṇasādhutāti adhippāyo.

    අධිමුත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Adhimuttattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 4. අධිමුත්‌තත්‌ථෙරගාථා • 4. Adhimuttattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact