| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
10. ආධිපතෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Ādhipateyyasuttavaṇṇanā
40. දසමෙ ආධිපතෙය්‍යානීති ජෙට්‌ඨකකාරණතො නිබ්‌බත්‌තානි. අත්‌තාධිපතෙය්‍යන්‌තිආදීසු අත්‌තානං ජෙට්‌ඨකං කත්‌වා නිබ්‌බත්‌තිතං ගුණජාතං අත්‌තාධිපතෙය්‍යං. ලොකං ජෙට්‌ඨකං කත්‌වා නිබ්‌බත්‌තිතං ලොකාධිපතෙය්‍යං. නවවිධං ලොකුත්‌තරධම්‌මං ජෙට්‌ඨකං කත්‌වා නිබ්‌බත්‌තිතං ධම්‌මාධිපතෙය්‍යං. න ඉති භවාභවහෙතූති ඉති භවො, ඉති භවොති එවං ආයතිං, න තස්‌ස තස්‌ස සම්‌පත්‌තිභවස්‌ස හෙතු. ඔතිණ්‌ණොති අනුපවිට්‌ඨො. යස්‌ස හි ජාති අන්‌තොපවිට්‌ඨා, සො ජාතියා ඔතිණ්‌ණො නාම. ජරාදීසුපි එසෙව නයො. කෙවලස්‌ස දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධස්‌සාති සකලස්‌ස වට්‌ටදුක්‌ඛරාසිස්‌ස. අන්‌තකිරියා පඤ්‌ඤායෙථාති අන්‌තකරණං පරිච්‌ඡෙදපරිවටුමකරණං පඤ්‌ඤායෙය්‍ය. ඔහායාති පහාය. පාපිට්‌ඨතරෙති ලාමකතරෙ. ආරද්‌ධන්‌ති පග්‌ගහිතං පරිපුණ්‌ණං, ආරද්‌ධත්‌තාව අසල්‌ලීනං. උපට්‌ඨිතාති චතුසතිපට්‌ඨානවසෙන උපට්‌ඨිතා. උපට්‌ඨිතත්‌තාව අසම්‌මුට්‌ඨා. පස්‌සද්‌ධො කායොති නාමකායො ච කරජකායො ච පස්‌සද්‌ධො වූපසන්‌තදරථො. පස්‌සද්‌ධත්‌තාව අසාරද්‌ධො. සමාහිතං චිත්‌තන්‌ති ආරම්‌මණෙ චිත්‌තං සම්‌මා ආහිතං සුට්‌ඨු ඨපිතං. සම්‌මා ආහිතත්‌තාව එකග්‌ගං. අධිපතිං කරිත්‌වාති ජෙට්‌ඨකං කත්‌වා. සුද්‌ධං අත්‌තානං පරිහරතීති සුද්‌ධං නිම්‌මලං කත්‌වා අත්‌තානං පරිහරති පටිජග්‌ගති, ගොපායතීති අත්‌ථො. අයඤ්‌ච යාව අරහත්‌තමග්‌ගා පරියායෙන සුද්‌ධමත්‌තානං පරිහරති නාම, ඵලප්‌පත්‌තොව පන නිප්‌පරියායෙන සුද්‌ධමත්‌තානං පරිහරති.
40. Dasame ādhipateyyānīti jeṭṭhakakāraṇato nibbattāni. Attādhipateyyantiādīsu attānaṃ jeṭṭhakaṃ katvā nibbattitaṃ guṇajātaṃ attādhipateyyaṃ. Lokaṃ jeṭṭhakaṃ katvā nibbattitaṃ lokādhipateyyaṃ. Navavidhaṃ lokuttaradhammaṃ jeṭṭhakaṃ katvā nibbattitaṃ dhammādhipateyyaṃ. Na iti bhavābhavahetūti iti bhavo, iti bhavoti evaṃ āyatiṃ, na tassa tassa sampattibhavassa hetu. Otiṇṇoti anupaviṭṭho. Yassa hi jāti antopaviṭṭhā, so jātiyā otiṇṇo nāma. Jarādīsupi eseva nayo. Kevalassa dukkhakkhandhassāti sakalassa vaṭṭadukkharāsissa. Antakiriyāpaññāyethāti antakaraṇaṃ paricchedaparivaṭumakaraṇaṃ paññāyeyya. Ohāyāti pahāya. Pāpiṭṭhatareti lāmakatare. Āraddhanti paggahitaṃ paripuṇṇaṃ, āraddhattāva asallīnaṃ. Upaṭṭhitāti catusatipaṭṭhānavasena upaṭṭhitā. Upaṭṭhitattāva asammuṭṭhā. Passaddho kāyoti nāmakāyo ca karajakāyo ca passaddho vūpasantadaratho. Passaddhattāva asāraddho. Samāhitaṃ cittanti ārammaṇe cittaṃ sammā āhitaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ. Sammā āhitattāva ekaggaṃ. Adhipatiṃ karitvāti jeṭṭhakaṃ katvā. Suddhaṃattānaṃ pariharatīti suddhaṃ nimmalaṃ katvā attānaṃ pariharati paṭijaggati, gopāyatīti attho. Ayañca yāva arahattamaggā pariyāyena suddhamattānaṃ pariharati nāma, phalappattova pana nippariyāyena suddhamattānaṃ pariharati.
ස්‌වාක්‌ඛාතොතිආදීනි විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.147) විත්‌ථාරිතානි. ජානං පස්‌සං විහරන්‌තීති තං ධම්‌මං ජානන්‌තා පස්‌සන්‌තා විහරන්‌ති. ඉමානි ඛො, භික්‌ඛවෙ, තීණි ආධිපතෙය්‍යානීති එත්‌තාවතා තීණි ආධිපතෙය්‍යානි ලොකියලොකුත්‌තරමිස්‌සකානි කථිතානි.
Svākkhātotiādīni visuddhimagge (visuddhi. 1.147) vitthāritāni. Jānaṃ passaṃ viharantīti taṃ dhammaṃ jānantā passantā viharanti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi ādhipateyyānīti ettāvatā tīṇi ādhipateyyāni lokiyalokuttaramissakāni kathitāni.
පකුබ්‌බතොති කරොන්‌තස්‌ස. අත්‌තා තෙ පුරිස ජානාති, සච්‌චං වා යදි වා මුසාති යං ත්‌වං කරොසි, තං යදි වා යථාසභාවං යදි වා නො යථාසභාවන්‌ති තව අත්‌තාව ජානාති. ඉමිනා ච කාරණෙන වෙදිතබ්‌බං ‘‘පාපකම්‌මං කරොන්‌තස්‌ස ලොකෙ පටිච්‌ඡන්‌නට්‌ඨානං නාම නත්‌ථී’’ති. කල්‍යාණන්‌ති සුන්‌දරං. අතිමඤ්‌ඤසීති අතික්‌කමිත්‌වා මඤ්‌ඤසි. අත්‌තානං පරිගූහසීති යථා මෙ අත්‌තාපි න ජානාති, එවං නං පරිගූහාමීති වායමසි. අත්‌තාධිපතෙය්‍යකොති අත්‌තජෙට්‌ඨකො. ලොකාධිපොති ලොකජෙට්‌ඨකො. නිපකොති පඤ්‌ඤවා. ඣායීති ඣායන්‌තො. ධම්‌මාධිපොති ධම්‌මජෙට්‌ඨකො. සච්‌චපරක්‌කමොති ථිරපරක්‌කමො භූතපරක්‌කමො. පසය්‌හ මාරන්‌ති මාරං පසහිත්‌වා. අභිභුය්‍ය අන්‌තකන්‌ති ඉදං තස්‌සෙව වෙවචනං. යො ච ඵුසී ජාතික්‌ඛයං පධානවාති යො ඣායී පධානවා මාරං අභිභවිත්‌වා ජාතික්‌ඛයං අරහත්‌තං ඵුසි. සො තාදිසොති සො තථාවිධො තථාසණ්‌ඨිතො. ලොකවිදූති තයො ලොකෙ විදිතෙ පාකටෙ කත්‌වා ඨිතො. සුමෙධොති සුපඤ්‌ඤො. සබ්‌බෙසු ධම්‌මෙසු අතම්‌මයො මුනීති සබ්‌බෙ තෙභූමකධම්‌මෙ තණ්‌හාසඞ්‌ඛාතාය තම්‌මයතාය අභාවෙන අතම්‌මයො ඛීණාසවමුනි කදාචි කත්‌ථචි න හීයති න පරිහීයතීති වුත්‌තං හොතීති.
Pakubbatoti karontassa. Attā te purisa jānāti, saccaṃ vā yadi vā musāti yaṃ tvaṃ karosi, taṃ yadi vā yathāsabhāvaṃ yadi vā no yathāsabhāvanti tava attāva jānāti. Iminā ca kāraṇena veditabbaṃ ‘‘pāpakammaṃ karontassa loke paṭicchannaṭṭhānaṃ nāma natthī’’ti. Kalyāṇanti sundaraṃ. Atimaññasīti atikkamitvā maññasi. Attānaṃ parigūhasīti yathā me attāpi na jānāti, evaṃ naṃ parigūhāmīti vāyamasi. Attādhipateyyakoti attajeṭṭhako. Lokādhipoti lokajeṭṭhako. Nipakoti paññavā. Jhāyīti jhāyanto. Dhammādhipoti dhammajeṭṭhako. Saccaparakkamoti thiraparakkamo bhūtaparakkamo. Pasayha māranti māraṃ pasahitvā. Abhibhuyya antakanti idaṃ tasseva vevacanaṃ. Yo ca phusī jātikkhayaṃ padhānavāti yo jhāyī padhānavā māraṃ abhibhavitvā jātikkhayaṃ arahattaṃ phusi. Sotādisoti so tathāvidho tathāsaṇṭhito. Lokavidūti tayo loke vidite pākaṭe katvā ṭhito. Sumedhoti supañño. Sabbesu dhammesu atammayo munīti sabbe tebhūmakadhamme taṇhāsaṅkhātāya tammayatāya abhāvena atammayo khīṇāsavamuni kadāci katthaci na hīyati na parihīyatīti vuttaṃ hotīti.
දෙවදූතවග්‌ගො චතුත්‌ථො.
Devadūtavaggo catuttho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. ආධිපතෙය්‍යසුත්‌තං • 10. Ādhipateyyasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 10. ආධිපතෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Ādhipateyyasuttavaṇṇanā
