| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
3. அதி⁴பதிபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா
3. Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā
3. அதி⁴பதிபச்சயனித்³தே³ஸே ச²ந்தா³தி⁴பதீதி ச²ந்த³ஸங்கா²தோ அதி⁴பதி. ச²ந்த³ங் து⁴ரங் கத்வா ச²ந்த³ங் ஜெட்ட²கங் கத்வா சித்துப்பத்திகாலே உப்பன்னஸ்ஸ கத்துகம்யதாச²ந்த³ஸ்ஸேதங் நாமங். ஸேஸேஸுபி ஏஸேவ நயோ. கஸ்மா பன யதா² ஹேதுபச்சயனித்³தே³ஸே ஹேதூ ஹேதுஸம்பயுத்தகான’’ந்தி வுத்தங், ஏவமித⁴ ‘‘அதி⁴பதீ அதி⁴பதிஸம்பயுத்தகானந்தி அவத்வா ‘‘ச²ந்தா³தி⁴பதி ச²ந்த³ஸம்பயுத்தகான’’ந்திஆதி³னா நயேன தே³ஸனா கதாதி? ஏகக்க²ணே அபா⁴வதோ. புரிமனயஸ்மிஞ்ஹி த்³வே தயோ ஹேதூ ஏகக்க²ணேபி ஹேதுபச்சயோ ஹொந்தி மூலட்டே²ன. உபகாரகபா⁴வஸ்ஸ அவிஜஹனதோ. அதி⁴பதி பன ஜெட்ட²கட்டே²ன உபகாரகோ, ந ச ஏகக்க²ணே ப³ஹூ ஜெட்ட²கா நாம ஹொந்தி. தஸ்மா ஏகதோ உப்பன்னானம்பி நேஸங் ஏகக்க²ணே அதி⁴பதிபச்சயபா⁴வோ நத்தி². தஸ்ஸ அதி⁴பதிபச்சயபா⁴வஸ்ஸ ஏகக்க²ணே அபா⁴வதோ இத⁴ ஏவங் தே³ஸனா கதாதி.
3. Adhipatipaccayaniddese chandādhipatīti chandasaṅkhāto adhipati. Chandaṃ dhuraṃ katvā chandaṃ jeṭṭhakaṃ katvā cittuppattikāle uppannassa kattukamyatāchandassetaṃ nāmaṃ. Sesesupi eseva nayo. Kasmā pana yathā hetupaccayaniddese hetū hetusampayuttakāna’’nti vuttaṃ, evamidha ‘‘adhipatī adhipatisampayuttakānanti avatvā ‘‘chandādhipati chandasampayuttakāna’’ntiādinā nayena desanā katāti? Ekakkhaṇe abhāvato. Purimanayasmiñhi dve tayo hetū ekakkhaṇepi hetupaccayo honti mūlaṭṭhena. Upakārakabhāvassa avijahanato. Adhipati pana jeṭṭhakaṭṭhena upakārako, na ca ekakkhaṇe bahū jeṭṭhakā nāma honti. Tasmā ekato uppannānampi nesaṃ ekakkhaṇe adhipatipaccayabhāvo natthi. Tassa adhipatipaccayabhāvassa ekakkhaṇe abhāvato idha evaṃ desanā katāti.
ஏவங் ஸஹஜாதாதி⁴பதிங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி ஆரம்மணாதி⁴பதிங் த³ஸ்ஸேதுங் யங் யங் த⁴ம்மங் க³ருங் கத்வாதிஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். தத்த² யங் யங் த⁴ம்மந்தி யங் யங் ஆரம்மணத⁴ம்மங். க³ருங் கத்வாதி க³ருகாரசித்தீகாரவஸேன வா அஸ்ஸாத³வஸேன வா க³ருங் பா⁴ரியங் லத்³த⁴ப்³ப³ங் அவிஜஹிதப்³ப³ங் அனவஞ்ஞாதங் கத்வா. தே தே த⁴ம்மாதி தே தே க³ருகாதப்³ப³த⁴ம்மா. தேஸங் தேஸந்தி தேஸங் தேஸங் க³ருகாரகத⁴ம்மானங். அதி⁴பதிபச்சயேனாதி ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயேன பச்சயோ ஹோதீதி அயங் தாவெத்த² பாளிவண்ணனா.
Evaṃ sahajātādhipatiṃ dassetvā idāni ārammaṇādhipatiṃ dassetuṃ yaṃ yaṃ dhammaṃ garuṃ katvātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ yaṃ dhammanti yaṃ yaṃ ārammaṇadhammaṃ. Garuṃ katvāti garukāracittīkāravasena vā assādavasena vā garuṃ bhāriyaṃ laddhabbaṃ avijahitabbaṃ anavaññātaṃ katvā. Te te dhammāti te te garukātabbadhammā. Tesaṃ tesanti tesaṃ tesaṃ garukārakadhammānaṃ. Adhipatipaccayenāti ārammaṇādhipatipaccayena paccayo hotīti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
அயங் பன அதி⁴பதி நாம ஸஹஜாதாரம்மணவஸேன து³விதோ⁴. தத்த² ஸஹஜாதோ ச²ந்தா³தி³வஸேன சதுப்³பி³தோ⁴. தேஸு ஏகேகோ காமாவசராதி³வஸேன பூ⁴மிதோ சதுப்³பி³தோ⁴. தத்த² காமாவசரோ குஸலாகுஸலகிரியவஸேன திவிதோ⁴. அகுஸலங் பத்வா பனெத்த² வீமங்ஸாதி⁴பதி ந லப்³ப⁴தி. ரூபாரூபாவசரோ குஸலகிரியவஸேன து³விதோ⁴, அபரியாபன்னோ குஸலவிபாகவஸேன து³விதோ⁴. ஆரம்மணாதி⁴பதி பன ஜாதிபே⁴த³தோ குஸலாகுஸலவிபாககிரியரூபனிப்³பா³னானங் வஸேன ச²ப்³பி³தோ⁴தி ஏவமெத்த² நானப்பகாரபே⁴த³தோ விஞ்ஞாதப்³போ³ வினிச்ச²யோ.
Ayaṃ pana adhipati nāma sahajātārammaṇavasena duvidho. Tattha sahajāto chandādivasena catubbidho. Tesu ekeko kāmāvacarādivasena bhūmito catubbidho. Tattha kāmāvacaro kusalākusalakiriyavasena tividho. Akusalaṃ patvā panettha vīmaṃsādhipati na labbhati. Rūpārūpāvacaro kusalakiriyavasena duvidho, apariyāpanno kusalavipākavasena duvidho. Ārammaṇādhipati pana jātibhedato kusalākusalavipākakiriyarūpanibbānānaṃ vasena chabbidhoti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ஏவங் பி⁴ன்னே பனெத்த² ஸஹஜாதாதி⁴பதிம்ஹி தாவ காமாவசரகுஸலகிரியஸங்கா²தோ அதி⁴பதி து³ஹேதுகதிஹேதுகேஸு சித்துப்பாதே³ஸு ச²ந்தா³தீ³னங் அஞ்ஞதரங் ஜெட்ட²கங் கத்வா உப்பத்திகாலே அத்தனா ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானஞ்சேவ சித்தஸமுட்டா²னரூபஸ்ஸ ச அதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. ரூபாவசரகுஸலகிரியஸங்கா²தேபி ஏஸேவ நயோ. அயங் பன ஏகந்தேனேவ லப்³ப⁴தி. ந ஹி தே த⁴ம்மா ஸஹஜாதாதி⁴பதிங் வினா உப்பஜ்ஜந்தி. அரூபாவசரகுஸலகிரியஸங்கா²தோ பன பஞ்சவோகாரே ரூபாவசரஅதி⁴பதிஸதி³ஸோவ சதுவோகாரே பன ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானஞ்ஞேவ அதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. ததா² தத்து²ப்பன்னோ ஸப்³போ³பி காமாவசராதி⁴பதி. அபரியாபன்னோ குஸலதோபி விபாகதோபி பஞ்சவோகாரே ஏகந்தேனேவ ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானஞ்சேவ சித்தஸமுட்டா²னரூபானஞ்ச அதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி, சதுவோகாரே அரூபத⁴ம்மானஞ்ஞேவ. அகுஸலோ காமப⁴வே மிச்ச²த்தனியதசித்தேஸு ஏகந்தேனேவ ஸம்பயுத்தகானஞ்சேவ சித்தஸமுட்டா²னரூபானஞ்ச அதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. அனியதோ காமப⁴வரூபப⁴வேஸு அத்தனோ அதி⁴பதிகாலே தேஸஞ்ஞேவ. அரூபப⁴வே அரூபத⁴ம்மானஞ்ஞேவ அதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. அயங் தாவ ஸஹஜாதாதி⁴பதிம்ஹி நயோ.
Evaṃ bhinne panettha sahajātādhipatimhi tāva kāmāvacarakusalakiriyasaṅkhāto adhipati duhetukatihetukesu cittuppādesu chandādīnaṃ aññataraṃ jeṭṭhakaṃ katvā uppattikāle attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca adhipatipaccayo hoti. Rūpāvacarakusalakiriyasaṅkhātepi eseva nayo. Ayaṃ pana ekanteneva labbhati. Na hi te dhammā sahajātādhipatiṃ vinā uppajjanti. Arūpāvacarakusalakiriyasaṅkhāto pana pañcavokāre rūpāvacaraadhipatisadisova catuvokāre pana sampayuttadhammānaññeva adhipatipaccayo hoti. Tathā tatthuppanno sabbopi kāmāvacarādhipati. Apariyāpanno kusalatopi vipākatopi pañcavokāre ekanteneva sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca adhipatipaccayo hoti, catuvokāre arūpadhammānaññeva. Akusalo kāmabhave micchattaniyatacittesu ekanteneva sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca adhipatipaccayo hoti. Aniyato kāmabhavarūpabhavesu attano adhipatikāle tesaññeva. Arūpabhave arūpadhammānaññeva adhipatipaccayo hoti. Ayaṃ tāva sahajātādhipatimhi nayo.
ஆரம்மணாதி⁴பதிம்ஹி பன காமாவசரகுஸலோ ஆரம்மணாதி⁴பதி காமாவசரகுஸலஸ்ஸ லோப⁴ஸஹக³தாகுஸலஸ்ஸாதி இமேஸங் த்³வின்னங் ராஸீனங் ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. ரூபாவசராரூபாவசரேபி குஸலாரம்மணாதி⁴பதிம்ஹி ஏஸேவ நயோ. அபரியாபன்னகுஸலோ பன ஆரம்மணாதி⁴பதி காமாவசரதோ ஞாணஸம்பயுத்தகுஸலஸ்ஸ சேவ ஞாணஸம்பயுத்தகிரியஸ்ஸ ச ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. அகுஸலோ பன ஆரம்மணாதி⁴பதி நாம லோப⁴ஸஹக³தசித்துப்பாதோ³ வுச்சதி. ஸோ லோப⁴ஸஹக³தாகுஸலஸ்ஸேவ ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. காமாவசரோ பன விபாகாரம்மணாதி⁴பதி லோப⁴ஸஹக³தாகுஸலஸ்ஸேவ ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. ததா² ரூபாவசராரூபாவசரவிபாகாரம்மணாதி⁴பதி. லோகுத்தரோ பன விபாகாரம்மணாதி⁴பதி காமாவசரதோ ஞாணஸம்பயுத்தகுஸலகிரியானஞ்ஞேவ ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. காமாவசராதி³பே⁴த³தோ பன திவிதோ⁴பி கிரியாரம்மணாதி⁴பதி லோப⁴ஸஹக³தாகுஸலஸ்ஸேவ ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. சதுஸமுட்டா²னிகரூபஸங்கா²தோ ரூபக்க²ந்தோ⁴ ஆரம்மணாதி⁴பதி லோப⁴ஸஹக³தாகுஸலஸ்ஸேவ ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதி. நிப்³பா³னங் காமாவசரதோ ஞாணஸம்பயுத்தகுஸலஸ்ஸ ஞாணஸம்பயுத்தகிரியஸ்ஸ லோகுத்தரகுஸலஸ்ஸ லோகுத்தரவிபாகஸ்ஸ சாதி இமேஸங் சதுன்னங் ராஸீனங் ஆரம்மணாதி⁴பதிபச்சயோ ஹோதீதி ஏவமெத்த² பச்சயுப்பன்னதோபி விஞ்ஞாதப்³போ³ வினிச்ச²யோதி.
Ārammaṇādhipatimhi pana kāmāvacarakusalo ārammaṇādhipati kāmāvacarakusalassa lobhasahagatākusalassāti imesaṃ dvinnaṃ rāsīnaṃ ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Rūpāvacarārūpāvacarepi kusalārammaṇādhipatimhi eseva nayo. Apariyāpannakusalo pana ārammaṇādhipati kāmāvacarato ñāṇasampayuttakusalassa ceva ñāṇasampayuttakiriyassa ca ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Akusalo pana ārammaṇādhipati nāma lobhasahagatacittuppādo vuccati. So lobhasahagatākusalasseva ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Kāmāvacaro pana vipākārammaṇādhipati lobhasahagatākusalasseva ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Tathā rūpāvacarārūpāvacaravipākārammaṇādhipati. Lokuttaro pana vipākārammaṇādhipati kāmāvacarato ñāṇasampayuttakusalakiriyānaññeva ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Kāmāvacarādibhedato pana tividhopi kiriyārammaṇādhipati lobhasahagatākusalasseva ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Catusamuṭṭhānikarūpasaṅkhāto rūpakkhandho ārammaṇādhipati lobhasahagatākusalasseva ārammaṇādhipatipaccayo hoti. Nibbānaṃ kāmāvacarato ñāṇasampayuttakusalassa ñāṇasampayuttakiriyassa lokuttarakusalassa lokuttaravipākassa cāti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ ārammaṇādhipatipaccayo hotīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
அதி⁴பதிபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா.
Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / (2) பச்சயனித்³தே³ஸோ • (2) Paccayaniddeso
