Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
3. அதி⁴பதிபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா
3. Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā
3. து⁴ரஸஹசரியதோ தோ⁴ரெய்யோ ‘‘து⁴ர’’ந்தி வுத்தோதி ஆஹ ‘‘து⁴ரந்தி து⁴ரக்³கா³ஹ’’ந்தி. ச²ந்த³ஸ்ஸ புப்³ப³ங்க³மதாஸித்³த⁴ங் பாஸங்ஸபா⁴வங் உபாதா³ய அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஜெட்ட²க’’ந்தி வுத்தந்தி தமேவத்த²ங் தீ³பெந்தோ ‘‘ஸெட்ட²’’ந்தி ஆஹ. ததா² ஹி வுத்தங் அட்ட²ஸாலினியங் ‘‘ச²ந்த³ங் புப்³ப³ங்க³மங் கத்வா ஆயூஹித’’ந்தி. புரிமச²ந்த³ஸ்ஸாதி ‘‘ச²ந்தா³தி⁴பதீ’’தி புரிமஸ்மிங் பதே³ நித்³தே³ஸவஸேன வுத்தஸ்ஸ ச²ந்த³ஸத்³த³ஸ்ஸ ஸமானரூபேன ஸதி³ஸாகாரேன. தத³னந்தரங் நித்³தி³ட்டே²னாதி தஸ்ஸ புரிமஸ்ஸ ச²ந்த³ஸத்³த³ஸ்ஸ அனந்தரங் நித்³தே³ஸவஸேன வுத்தேன. ததோ ஏவ ச தங்ஸமானத்த²தாய ச தங்ஸம்ப³ந்தே⁴ன ‘‘ச²ந்த³ஸம்பயுத்தகான’’ந்தி எத்த² ச²ந்த³ஸத்³தே³னேவ அதி⁴பதிஸத்³த³ரஹிதேனாதி அத்தோ². பச்சயபூ⁴தஸ்ஸாதி அதி⁴பதிபச்சயபூ⁴தஸ்ஸ. ஸம்பயுத்தகவிஸேஸனபா⁴வோதி அத்தனா ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானங் ஸோ ஏவ அதி⁴பதிபச்சயதாஸங்கா²தோ விஸேஸனபா⁴வோ. ஏஸ நயோதி இமினா ‘‘வீரியாதி⁴பதி வீரியஸம்பயுத்தகானந்திஆதீ³ஸு புரிமவீரியஸ்ஸ ஸமானரூபேனா’’திஆதி³னா வத்தப்³ப³ங் அத்த²வசனங் அதிதி³ஸதி.
3. Dhurasahacariyato dhoreyyo ‘‘dhura’’nti vuttoti āha ‘‘dhuranti dhuraggāha’’nti. Chandassa pubbaṅgamatāsiddhaṃ pāsaṃsabhāvaṃ upādāya aṭṭhakathāyaṃ ‘‘jeṭṭhaka’’nti vuttanti tamevatthaṃ dīpento ‘‘seṭṭha’’nti āha. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhasāliniyaṃ ‘‘chandaṃ pubbaṅgamaṃ katvā āyūhita’’nti. Purimachandassāti ‘‘chandādhipatī’’ti purimasmiṃ pade niddesavasena vuttassa chandasaddassa samānarūpena sadisākārena. Tadanantaraṃ niddiṭṭhenāti tassa purimassa chandasaddassa anantaraṃ niddesavasena vuttena. Tato eva ca taṃsamānatthatāya ca taṃsambandhena ‘‘chandasampayuttakāna’’nti ettha chandasaddeneva adhipatisaddarahitenāti attho. Paccayabhūtassāti adhipatipaccayabhūtassa. Sampayuttakavisesanabhāvoti attanā sampayuttadhammānaṃ so eva adhipatipaccayatāsaṅkhāto visesanabhāvo. Esa nayoti iminā ‘‘vīriyādhipati vīriyasampayuttakānantiādīsu purimavīriyassa samānarūpenā’’tiādinā vattabbaṃ atthavacanaṃ atidisati.
குஸலாப்³யாகதானங் பவத்திந்தி குஸலாப்³யாகதானங் அதி⁴பதீனங் பவத்தனாகாரங். அலத்³த⁴ங் ஆரம்மணங் லத்³த⁴ப்³ப³ங் லப்³ப⁴னீயங், லத்³து⁴ங் வா ஸக்குணெய்யங், து³தியே பன அத்தே² லாப⁴மரஹதீதி லத்³த⁴ப்³ப³ங். அவஞ்ஞாதந்தி பகே³வ அனவஞ்ஞாதந்தி அத்தோ².
Kusalābyākatānaṃ pavattinti kusalābyākatānaṃ adhipatīnaṃ pavattanākāraṃ. Aladdhaṃ ārammaṇaṃ laddhabbaṃ labbhanīyaṃ, laddhuṃ vā sakkuṇeyyaṃ, dutiye pana atthe lābhamarahatīti laddhabbaṃ. Avaññātanti pageva anavaññātanti attho.
அப்பனாப்பத்தா குஸலகிரியத⁴ம்மா மஹாப³லா ஸாதி⁴பதிகா ஏவ ஹொந்தி, ததா² மிச்ச²த்தனியதாபீதி ஆஹ ‘‘அப்பனாஸதி³ஸா…பே॰… நுப்பஜ்ஜந்தீ’’தி. அப்பனாஸதி³ஸாதி அப்பனாப்பத்தஸதி³ஸா. கம்மகிலேஸாவரணபூ⁴தா ச தேதி தே மிச்ச²த்தனியதத⁴ம்மா கம்மாவரணபூ⁴தா, யே ஆனந்தரியப்பகாரா கிலேஸாவரணபூ⁴தா, யே நியதமிச்சா²தி³ட்டி²த⁴ம்மா, ஸம்பயுத்தசேதனாய பனெத்த² கிலேஸாவரணபக்கி²கதா த³ட்ட²ப்³பா³ ஆனந்தரியசேதனாஸம்பயுத்தஸ்ஸ படிக⁴ஸ்ஸ கம்மாவரணபக்கி²கதா விய. பச்சக்க²க³தி அனந்தரதாய வினா பா⁴வினீதி வுத்தங் ‘‘பச்சக்க²ஸக்³கா³னங் காமாவசரதே³வானம்பீ’’தி. தேன தேஸு ஆனந்தரியா விய அஸம்பா⁴வினோ அஹேதுகாபி⁴னிவேஸாத³யோபீதி த³ஸ்ஸேதி.
Appanāppattā kusalakiriyadhammā mahābalā sādhipatikā eva honti, tathā micchattaniyatāpīti āha ‘‘appanāsadisā…pe… nuppajjantī’’ti. Appanāsadisāti appanāppattasadisā. Kammakilesāvaraṇabhūtā ca teti te micchattaniyatadhammā kammāvaraṇabhūtā, ye ānantariyappakārā kilesāvaraṇabhūtā, ye niyatamicchādiṭṭhidhammā, sampayuttacetanāya panettha kilesāvaraṇapakkhikatā daṭṭhabbā ānantariyacetanāsampayuttassa paṭighassa kammāvaraṇapakkhikatā viya. Paccakkhagati anantaratāya vinā bhāvinīti vuttaṃ ‘‘paccakkhasaggānaṃ kāmāvacaradevānampī’’ti. Tena tesu ānantariyā viya asambhāvino ahetukābhinivesādayopīti dasseti.
திவிதோ⁴பி கிரியாரம்மணாதி⁴பதீதி எத்த² அயங் கிரியாரம்மணாதி⁴பதீதி அஜ்ஜ²த்தாரம்மணோ அதி⁴ப்பேதோ, உதா³ஹு ப³ஹித்³தா⁴ரம்மணோதி உப⁴யதா²பி ந ஸம்ப⁴வோ ஏவாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘காமாவசராதி³பே⁴த³தோ பனா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² பரஸந்தானக³தானங் ஸாரம்மணத⁴ம்மானங் அதி⁴பதிபச்சயதா நத்தீ²தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அபா⁴வதோதி அவசனதோ. அவசனஞ்ஹி நாம யதா²த⁴ம்மஸாஸனே அபி⁴த⁴ம்மே அபா⁴வோ ஏவாதி ஏதேனேவ அனுத்³த⁴டதாபி அவுத்ததோ வேதி³தப்³பா³. அஜ்ஜ²த்தாரம்மணப³ஹித்³தா⁴ரம்மணத்³வயவினிமுத்தஸ்ஸ ஸாரம்மணத⁴ம்மஸ்ஸ அபா⁴வதோ நத்தீ²தி விஞ்ஞாயதீதி வத்தப்³பே³ தமேவ விஞ்ஞாயமானதங் ஸம்பா⁴வெந்தோ ‘‘நத்தீ²தி விஞ்ஞாயமானேபீ’’தி ஆஹ. தேன வுத்தங் ‘‘ப³ஹித்³தா⁴ க²ந்தே⁴’’திஆதி³. ரூபே ஏவ ப⁴விதுங் அரஹதி ஏதி³ஸேஸு டா²னேஸு அரூபே அஸம்ப⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. அஸம்ப⁴வதோ ச யதா²வுத்தபாளிஅனுஸாரதோதி வேதி³தப்³ப³ந்தி. ‘‘விசாரித’’ந்தி கஸ்மா வுத்தங், நனு ‘‘அதீதாரம்மணே அனாக³தே க²ந்தே⁴ க³ருங் கத்வா அஸ்ஸாதே³தீ’’திஆதி³வசனதோ அரூபேபி ஏதி³ஸேஸு டா²னேஸு க²ந்த⁴ஸத்³தோ³ பவத்ததேவ. ஆவஜ்ஜனகிரியஸப்³பா⁴வதோ பனாதி இத³ங் யதா²த³ஸ்ஸிதபாளியா விரோத⁴பரிஹரணாதி⁴ப்பாயேன வுத்தங், அவசனங் பன கத்த²சி வினெய்யஜ்ஜா²ஸயேன, கத்த²சி நயத³ஸ்ஸனேன ஹோதீதி குதோ விரோதா⁴வஸரோ.
Tividhopi kiriyārammaṇādhipatīti ettha ayaṃ kiriyārammaṇādhipatīti ajjhattārammaṇo adhippeto, udāhu bahiddhārammaṇoti ubhayathāpi na sambhavo evāti dassento ‘‘kāmāvacarādibhedato panā’’tiādimāha. Tattha parasantānagatānaṃ sārammaṇadhammānaṃ adhipatipaccayatā natthīti sambandho. Abhāvatoti avacanato. Avacanañhi nāma yathādhammasāsane abhidhamme abhāvo evāti eteneva anuddhaṭatāpi avuttato veditabbā. Ajjhattārammaṇabahiddhārammaṇadvayavinimuttassa sārammaṇadhammassa abhāvato natthīti viññāyatīti vattabbe tameva viññāyamānataṃ sambhāvento ‘‘natthīti viññāyamānepī’’ti āha. Tena vuttaṃ ‘‘bahiddhā khandhe’’tiādi. Rūpe eva bhavituṃ arahati edisesu ṭhānesu arūpe asambhavatoti adhippāyo. Asambhavato ca yathāvuttapāḷianusāratoti veditabbanti. ‘‘Vicārita’’nti kasmā vuttaṃ, nanu ‘‘atītārammaṇe anāgate khandhe garuṃ katvā assādetī’’tiādivacanato arūpepi edisesu ṭhānesu khandhasaddo pavattateva. Āvajjanakiriyasabbhāvato panāti idaṃ yathādassitapāḷiyā virodhapariharaṇādhippāyena vuttaṃ, avacanaṃ pana katthaci vineyyajjhāsayena, katthaci nayadassanena hotīti kuto virodhāvasaro.
அதி⁴பதிபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / (2) பச்சயனித்³தே³ஸோ • (2) Paccayaniddeso
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 3. அதி⁴பதிபச்சயனித்³தே³ஸவண்ணனா • 3. Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā