| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
੩. ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
3. Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā
੩. ਧੁਰਨ੍ਤਿ ਧੁਰਗ੍ਗਾਹਂ। ਜੇਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਂ। ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮਾਨਰੂਪੇਨ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਛਨ੍ਦਸਦ੍ਦੇਨੇવ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕવਿਸੇਸਨਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਛਨ੍ਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ।
3. Dhuranti dhuraggāhaṃ. Jeṭṭhakanti seṭṭhaṃ. Chandādhipati chandasampayuttakānanti ettha purimachandassa samānarūpena tadanantaraṃ niddiṭṭhena taṃsambandhena chandasaddeneva paccayabhūtassa chandassa sampayuttakavisesanabhāvo dassito hotīti ‘‘chandādhipati sampayuttakāna’’nti avatvā ‘‘chandasampayuttakāna’’nti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Esa nayo itaresupi.
ਗਰੁਕਾਰਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰવਸੇਨ વਾਤਿ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਲਦ੍ਧਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ, ਲਦ੍ਧਂ ਅવਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਨ વਾ વਿਨਾ ਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥੋ ਅવਿਜਹਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਅਨવਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਅવਞ੍ਞਾਤਮ੍ਪਿ ਅਦੋਸਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦਨੇਨ ਅਨવਞ੍ਞਾਤਂ ਕਤ੍વਾ।
Garukāracittīkāravasena vāti kusalābyākatānaṃ pavattiṃ dasseti. Aladdhaṃ laddhabbaṃ, laddhaṃ avijahitabbaṃ. Yena vā vinā na bhavitabbaṃ, taṃ laddhabbaṃ, tassevattho avijahitabbanti. Anavaññātanti avaññātampi adosadassitāya assādanena anavaññātaṃ katvā.
ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਾ ਅਪ੍ਪਨਾਸਦਿਸਾ ਮਹਾਬਲਾ વਿਨਾ ਅਧਿਪਤਿਨਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾવਰਣਭੂਤਾ ਚ ਤੇ ਸਗ੍ਗਾવਰਣਾ ਚ ਮਗ੍ਗਾવਰਣਾ ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਗ੍ਗਾਨਂ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਰੂਪਾਰੂਪੀਨਨ੍ਤਿ।
Micchattaniyatā appanāsadisā mahābalā vinā adhipatinā nuppajjantīti ‘‘ekantenevā’’ti āha. Kammakilesāvaraṇabhūtā ca te saggāvaraṇā ca maggāvaraṇā ca paccakkhasaggānaṃ kāmāvacaradevānampi uppajjituṃ na arahanti, ko pana vādo rūpārūpīnanti.
ਕਾਮਾવਚਰਾਦਿਭੇਦਤੋ ਪਨ ਤਿવਿਧੋ ਕਿਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿ ਲੋਭਸਹਗਤਾਕੁਸਲਸ੍ਸੇવ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਸਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਨੋ ਅਨੁਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੇਪਿ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਖਨ੍ਧੇ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ (ਪਟ੍ਠਾ॰ ੨.੨੦.੩੧) ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਹਤੋ ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦੀਹਿ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ‘‘ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਾ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟ੍ਠਾ॰ ੨.੨੨.੩੦) વਿਯ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ ਰੂਪੇ ਏવ ਭવਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ વਿਚਾਰਿਤਮੇਤਂ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦਿਕਾਲੇ વਾ ਅਨਾਗਤੇ ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਨੇવવਿਪਾਕਨવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੇ ਖਨ੍ਧੇ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ॰ ੧.੩.੯੬) ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਾ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੇવ, ਤੇ ਚ ‘‘ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਾਗਤੇ ਖਨ੍ਧੇ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ॰ ੨.੧੯.੨੩) ਅਨਾਗਤਾ ਤੇਭੂਮਕਾਪਿ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਆવਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਪਨ ਇਦਮ੍ਪਿ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ।
Kāmāvacarādibhedato pana tividho kiriyārammaṇādhipati lobhasahagatākusalasseva ārammaṇādhipatipaccayo hotīti idaṃ parasantānagatānaṃ sārammaṇadhammānaṃ ‘‘ajjhattārammaṇo dhammo bahiddhārammaṇassa dhammassa adhipatipaccayena paccayo’’ti etassa abhāvato ‘‘bahiddhārammaṇo dhammo bahiddhārammaṇassā’’ti ettha ca ārammaṇādhipatino anuddhaṭattā adhipatipaccayatā natthīti viññāyamānepi ‘‘bahiddhā khandhe garuṃ katvā assādetī’’tiādivacanaṃ (paṭṭhā. 2.20.31) nissāya arahato kiriyadhammā puthujjanādīhi garuṃ katvā assādiyantīti iminā adhippāyena vuttanti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Sanidassanasappaṭighā khandhā’’tiādīsu (paṭṭhā. 2.22.30) viya khandhasaddo rūpe eva bhavituṃ arahatīti vicāritametaṃ. Puthujjanādikāle vā anāgate kiriyadhamme garuṃ katvā assādanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. ‘‘Nevavipākanavipākadhammadhamme khandhe garuṃ katvā assādeti abhinandatī’’tiādivacanato (paṭṭhā. 1.3.96) kiriyadhammā rāgadiṭṭhīnaṃ adhipatipaccayo honteva, te ca ‘‘atītārammaṇe anāgate khandhe garuṃ katvā assādetī’’tiādivacanato (paṭṭhā. 2.19.23) anāgatā tebhūmakāpi adhipatipaccayo hontīti. Āvajjanakiriyasabbhāvato pana idampi vicāretabbaṃ.
ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • Paṭṭhānapāḷi / (੨) ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • (2) Paccayaniddeso
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੩. ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 3. Adhipatipaccayaniddesavaṇṇanā
