| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī |
೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ
14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā
೪೬. ಯೇನ ಯೇನ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಭೂತೇನ ವಿಭಙ್ಗೇನ ಪಞ್ಹಾದಯೋ ಸೋಧಿತಾ, ಸೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಭೂತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ, ‘‘ಕತಮೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ನಿದ್ದಿಟ್ಠೇಸು ಸೋಳಸಸು ದೇಸನಾಹಾರಾದೀಸು ಕತಮೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪಟಿನಿದ್ದೇಸತೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ‘‘ಏಕತ್ತತಾಯ ಧಮ್ಮಾ, ಯೇಪಿ ಚ ವೇಮತ್ತತಾಯ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿನಿದ್ದೇಸಸ್ಸ ಇದಾನಿ ಮಯಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ‘‘ಯೇ ತತ್ಥ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತಥಾ ತೇ ಧಾರಯಿತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿಕೋ ವಿತ್ಥಾರಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ ನಾಮಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
46. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vibhaṅgena pañhādayo sodhitā, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto paripuṇṇo, ‘‘katamo adhiṭṭhānahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo adhiṭṭhāno hāro’’tiādi vuttaṃ. Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso paṭiniddesato adhiṭṭhāno hāro adhiṭṭhānahāravibhaṅgo nāmāti pucchati. ‘‘Ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ye tattha niddiṭṭhā, tathā te dhārayitabbā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso adhiṭṭhānahāravibhaṅgo nāmāti gahetabbo.
‘‘ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುತ್ತೇಸು ಏಕತ್ತತಾಯ ಚ ವೇಮತ್ತತಾಯ ಚ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಿಂ ಪನ ತಥೇವ ಧಾರಯಿತಬ್ಬಾ , ಉದಾಹು ಅಞ್ಞಥಾಪಿ ವಿಕಪ್ಪಯಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯೇ ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತೇಸು ಸುತ್ತನ್ತೇಸು ಯೇ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಏಕತ್ತತಾಯ ಚ ವೇಮತ್ತತಾಯ ಚ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತೇ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ತಥಾ ಏಕತ್ತತಾಯ ಚ ವೇಮತ್ತತಾಯ ಚ ಧಾರಯಿತಬ್ಬಾ ಉಪಲಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ, ನ ಅಞ್ಞಥಾ ವಿಕಪ್ಪಯಿತಬ್ಬಾ।
‘‘Ye dhammā suttesu ekattatāya ca vemattatāya ca niddiṭṭhā, te dhammā kiṃ pana tatheva dhārayitabbā , udāhu aññathāpi vikappayitabbā’’ti pucchitabbattā ‘‘ye tatthā’’tiādi vuttaṃ. Tattha tesu suttantesu ye dukkhasaccādayo dhammā ekattatāya ca vemattatāya ca niddiṭṭhā, te dukkhasaccādayo dhammā tathā ekattatāya ca vemattatāya ca dhārayitabbā upalakkhitabbā, na aññathā vikappayitabbā.
‘‘ಸಾಮಞ್ಞಕಪ್ಪನಾಯ ವೋಹಾರಭಾವೇನ ಅನವಟ್ಠಾನತೋ ಕತಮಾ ಏಕತ್ತತಾ, ಕತಮಾ ವೇಮತ್ತತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಏಕತ್ತತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಜಾತಿಆದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ದುಕ್ಖಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಾಮಞ್ಞತಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಾ ‘‘ಜಾತಿ ದುಕ್ಖಾ, ಜರಾ ದುಕ್ಖಾ…ಪೇ॰.. ವಿಞ್ಞಾಣಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಜಾತಿಆದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ದುಕ್ಖವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ದುಕ್ಖವಿಸೇಸತಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ। ತತ್ಥಾತಿ ಯೇ ದುಕ್ಖಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾ, ತತ್ಥ ತೇಸು ದುಕ್ಖಾದೀಸು ಅತ್ಥೇಸು।
‘‘Sāmaññakappanāya vohārabhāvena anavaṭṭhānato katamā ekattatā, katamā vemattatā’’ti pucchitabbattā ‘‘dukkhanti ekattatā’’tiādi vuttaṃ. Dukkhanti jātiādivisesamanapekkhitvā yā dukkhasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ dukkhasāmaññatā dukkhassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamaṃ dukkha’’nti pucchitā ‘‘jāti dukkhā, jarā dukkhā…pe... viññāṇaṃ dukkha’’nti jātiādivisesamapekkhitvā yā dukkhavisesatā vuttā, sā ayaṃ dukkhavisesatā dukkhassa vemattatā nāma. Tatthāti ye dukkhādayo dhammā sutte vuttā, tattha tesu dukkhādīsu atthesu.
ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋತಿ ‘‘ತಣ್ಹಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಮುದಯಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಮುದಯಸಾಮಞ್ಞತಾ ಸಮುದಯಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಯಾಯಂ ತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ವಿಭವತಣ್ಹಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಮುದಯವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಮುದಯವಿಸೇಸತಾ ಸಮುದಯಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Dukkhasamudayoti ‘‘taṇhā ponobhavikā’’ti visesamanapekkhitvā yā samudayasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ samudayasāmaññatā samudayassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo samudayo’’ti pucchitvā ‘‘yāyaṃ taṇhā…pe… vibhavataṇhā’’ti visesaṃ apekkhitvā yā samudayavisesatā vuttā, sā ayaṃ samudayavisesatā samudayassa vemattatā nāma.
ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ‘‘ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ’’ತಿ ವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ನಿರೋಧಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ನಿರೋಧಸಾಮಞ್ಞತಾ ನಿರೋಧಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ಚಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಮುತ್ತಿ ಅನಾಲಯೋ’’ತಿ ವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ನಿರೋಧವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ನಿರೋಧವಿಸೇಸತಾ ನಿರೋಧಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Dukkhanirodhoti ‘‘tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho’’ti visesamanapekkhitvā yā nirodhasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ nirodhasāmaññatā nirodhassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo dukkhanirodho’’ti pucchitvā ‘‘yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo’’ti visesamapekkhitvā yā nirodhavisesatā vuttā, sā ayaṃ nirodhavisesatā nirodhassa vemattatā nāma.
ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ? ಪಟಿಪದಾತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀ’’ತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಸೇಸದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಸೇಸದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದತಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Dukkhanirodhagāminī paṭipadāti? Paṭipadāti sammādiṭṭhiādivisesamanapekkhitvā yā nirodhagāminipaṭipadāsāmaññatā vuttā, sā ayaṃ nirodhagāminipaṭipadāsāmaññatā maggassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti pucchitvā ‘‘ayameva ariyo…pe… sammāsamādhī’’ti sammādiṭṭhiādivisesamapekkhitvā yā visesadukkhanirodhagāminipaṭipadatā vuttā, sā ayaṃ visesadukkhanirodhagāminipaṭipadatā maggassa vemattatā nāma.
ಮಗ್ಗೋತಿ ನಿರಯಗಾಮಿಮಗ್ಗಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಾಮಞ್ಞಮಗ್ಗತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಾಮಞ್ಞಮಗ್ಗತಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನಿರಯಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ನಿರಯಗಾಮಿಮಗ್ಗಾದಿವಿಸೇಸಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಸೇಸಮಗ್ಗತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಸೇಸಮಗ್ಗತಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Maggoti nirayagāmimaggādivisesamanapekkhitvā yā sāmaññamaggatā vuttā, sā ayaṃ sāmaññamaggatā maggassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo maggo’’ti pucchitvā ‘‘nirayagāmī maggo…pe… nibbānagāmī maggo’’ti nirayagāmimaggādivisesaṃ apekkhitvā yā visesamaggatā vuttā, sā ayaṃ visesamaggatā maggassa vemattatā nāma.
ನಿರೋಧೋತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಿರೋಧಾದಿವಿಸೇಸಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಾಮಞ್ಞನಿರೋಧತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಾಮಞ್ಞನಿರೋಧತಾ ನಿರೋಧಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಿರೋಧಾದಿವಿಸೇಸಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಸೇಸನಿರೋಧತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಸೇಸನಿರೋಧತಾ ನಿರೋಧಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Nirodhoti paṭisaṅkhānirodhādivisesaṃ anapekkhitvā yā sāmaññanirodhatā vuttā, sā ayaṃ sāmaññanirodhatā nirodhassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo nirodho’’ti pucchitvā ‘‘paṭisaṅkhānirodho…pe… sabbakilesanirodho’’ti paṭisaṅkhānirodhādivisesaṃ apekkhitvā yā visesanirodhatā vuttā, sā ayaṃ visesanirodhatā nirodhassa vemattatā nāma.
ರೂಪನ್ತಿ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಾಮಞ್ಞರೂಪತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಾಮಞ್ಞರೂಪತಾ ರೂಪಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ರೂಪ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಂ…ಪೇ॰… ವಾಯೋಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತೀ’’ತಿ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಾದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಸೇಸರೂಪತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಸೇಸರೂಪತಾ ರೂಪಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Rūpanti cātumahābhūtikādivisesamanapekkhitvā yā sāmaññarūpatā vuttā, sā ayaṃ sāmaññarūpatā rūpassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamaṃ rūpa’’nti pucchitvā ‘‘cātumahābhūtikaṃ…pe… vāyodhātuyā cittaṃ virājetī’’ti cātumahābhūtikādivisesamapekkhitvā yā visesarūpatā vuttā, sā ayaṃ visesarūpatā rūpassa vemattatā nāma.
೪೮. ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ದುಕ್ಖೇಅಞ್ಞಾಣಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅವಿಜ್ಜಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಅವಿಜ್ಜಾಲಙ್ಘೀ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲ’’ನ್ತಿ ದುಕ್ಖೇಅಞ್ಞಾಣಾದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಅವಿಜ್ಜಾವಿಸೇಸತಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
48.Avijjāti dukkheaññāṇādivisesamanapekkhitvā yā avijjāsāmaññatā vuttā, sā ayaṃ avijjāsāmaññatā avijjāya ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā avijjā’’ti pucchitvā ‘‘dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅghī moho akusalamūla’’nti dukkheaññāṇādivisesamapekkhitvā yā avijjāvisesatā vuttā, sā ayaṃ avijjāvisesatā avijjāya vemattatā nāma.
ವಿಜ್ಜಾತಿ ದುಕ್ಖೇಞಾಣಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಜ್ಜಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಜ್ಜಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ವಿಜ್ಜಾಯ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ವಿಜ್ಜಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ದುಕ್ಖೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಮಗ್ಗಙ್ಗಂ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ದುಕ್ಖೇಞಾಣಾದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಜ್ಜಾವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಜ್ಜಾವಿಸೇಸತಾ ವಿಜ್ಜಾಯ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Vijjāti dukkheñāṇādivisesamanapekkhitvā yā vijjāsāmaññatā vuttā, sā ayaṃ vijjāsāmaññatā vijjāya ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā vijjā’’ti pucchitvā ‘‘dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ…pe… dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpanna’’nti dukkheñāṇādivisesamapekkhitvā yā vijjāvisesatā vuttā, sā ayaṃ vijjāvisesatā vijjāya vemattatā nāma.
ಸಮಾಪತ್ತೀತಿ ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ಯಾದಿವಿಸೇಸಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಾಮಞ್ಞಸಮಾಪತ್ತಿತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಸಾಮಞ್ಞಸಮಾಪತ್ತಿತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸಮಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿ ಅಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ಯಾದಿವಿಸೇಸಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ವಿಸೇಸಸಮಾಪತ್ತಿತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ವಿಸೇಸಸಮಾಪತ್ತಿತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Samāpattīti saññāsamāpatyādivisesaṃ anapekkhitvā yā sāmaññasamāpattitā vuttā, sā sāmaññasamāpattitā samāpattiyā ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā samāpattī’’ti pucchitvā ‘‘saññāsamāpatti asaññāsamāpatti…pe… nirodhasamāpattī’’ti saññāsamāpatyādivisesaṃ apekkhitvā yā visesasamāpattitā vuttā, sā ayaṃ visesasamāpattitā samāpattiyā vemattatā nāma.
ಝಾಯೀತಿ ಸೇಕ್ಖಝಾಯೀಆದಿವಿಸೇಸಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಝಾಯೀಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಝಾಯೀಸಾಮಞ್ಞತಾ ಝಾಯಿನೋ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಝಾಯೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಸೇಕ್ಖೋ ಝಾಯೀ, ಅತ್ಥಿ ಅಸೇಕ್ಖೋ ಝಾಯೀ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞುತ್ತರೋ ಝಾಯೀ’’ತಿ ಸೇಕ್ಖಝಾಯೀಅಸೇಕ್ಖಝಾಯೀಆದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಝಾಯೀವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಝಾಯೀವಿಸೇಸತಾ ಝಾಯಿನೋ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Jhāyīti sekkhajhāyīādivisesaṃ anapekkhitvā yā jhāyīsāmaññatā vuttā, sā jhāyīsāmaññatā jhāyino ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo jhāyī’’ti pucchitvā ‘‘atthi sekkho jhāyī, atthi asekkho jhāyī…pe… paññuttaro jhāyī’’ti sekkhajhāyīasekkhajhāyīādivisesamapekkhitvā yā jhāyīvisesatā vuttā, sā ayaṃ jhāyīvisesatā jhāyino vemattatā nāma.
ಸಮಾಧೀತಿ ಸರಣಸಮಾಧ್ಯಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಮಾಧಿಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಮಾಧಿಸಾಮಞ್ಞತಾ ಸಮಾಧಿನೋ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಸಮಾಧೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಸರಣೋ ಸಮಾಧಿ, ಅರಣೋ ಸಮಾಧಿ…ಪೇ॰… ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀ’’ತಿ ಸರಣಸಮಾಧ್ಯಾದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಸಮಾಧಿವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಸಮಾಧಿವಿಸೇಸತಾ ಸಮಾಧಿನೋ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Samādhīti saraṇasamādhyādivisesamanapekkhitvā yā samādhisāmaññatā vuttā, sā ayaṃ samādhisāmaññatā samādhino ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo samādhī’’ti pucchitvā ‘‘saraṇo samādhi, araṇo samādhi…pe… micchāsamādhi, sammāsamādhī’’ti saraṇasamādhyādivisesamapekkhitvā yā samādhivisesatā vuttā, sā ayaṃ samādhivisesatā samādhino vemattatā nāma.
ಪಟಿಪದಾತಿ ಆಗಾಳ್ಹಪಟಿಪದಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಪಟಿಪದಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಅಯಂ ಪಟಿಪದಾಸಾಮಞ್ಞತಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಆಗಾಳ್ಹಪಟಿಪದಾ, ನಿಜ್ಝಾಮಪಟಿಪದಾ…ಪೇ॰… ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ’’ತಿ ಆಗಾಳ್ಹಪಟಿಪದಾದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಪಟಿಪದಾವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಪಟಿಪದಾವಿಸೇಸತಾ ಪಟಿಪದಾಯ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮ।
Paṭipadāti āgāḷhapaṭipadādivisesamanapekkhitvā yā paṭipadāsāmaññatā vuttā, ayaṃ paṭipadāsāmaññatā paṭipadāya ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā paṭipadā’’ti pucchitvā ‘‘āgāḷhapaṭipadā, nijjhāmapaṭipadā…pe… sukhā paṭipadā khippābhiññā’’ti āgāḷhapaṭipadādivisesamapekkhitvā yā paṭipadāvisesatā vuttā, sā ayaṃ paṭipadāvisesatā paṭipadāya vemattatā nāma.
ಕಾಯೋತಿ ನಾಮಕಾಯಾದಿವಿಸೇಸಮನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಕಾಯಸಾಮಞ್ಞತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಕಾಯಸಾಮಞ್ಞತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾ ನಾಮ। ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಕಾಯೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನಾಮಕಾಯೋ ರೂಪಕಾಯೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ನಾಮಕಾಯೋ’’ತಿ ನಾಮಕಾಯಾದಿವಿಸೇಸಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಯಾ ಕಾಯವಿಸೇಸತಾ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಅಯಂ ಕಾಯವಿಸೇಸತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ವೇಮತ್ತತಾ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಪದತ್ಥಾದಿಕೋ ವಿಸೇಸೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೭) ವಿತ್ಥಾರತೋ ವುತ್ತೋ।
Kāyoti nāmakāyādivisesamanapekkhitvā yā kāyasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ kāyasāmaññatā kāyassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo kāyo’’ti pucchitvā ‘‘nāmakāyo rūpakāyo…pe… ayaṃ nāmakāyo’’ti nāmakāyādivisesamapekkhitvā yā kāyavisesatā vuttā, sā ayaṃ kāyavisesatā kāyassa vemattatā nāmāti yojanā kātabbā. Padatthādiko viseso aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 47) vitthārato vutto.
ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಾದಿಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾದಿಲಕ್ಖಣಂ ನಿಗಮನವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಂ ಯೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏವನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಮಯಾ ವುತ್ತೇನ ‘‘ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುಕ್ಖಂ? ಜಾತಿ ದುಕ್ಖಾ, ಜರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿಆದಿವಚನೇನ। ಯೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಯೋ ಕೋಚಿ ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧ್ಯಾದಿವಿಸೇಸಧಮ್ಮೋ। ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ತತೋ ಜಾತಿಆದಿವಿಸೇಸಧಮ್ಮತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಜರಾದಿವಿಸೇಸಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಸಮಾನಭಾವೋತಿ ಜಾತಿಆದಿವಿಸೇಸಧಮ್ಮೇನ ಜರಾದಿವಿಸೇಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಭಾವೇನ ಸಮಾನಭಾವೋ। ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಜರಾದಿವಿಸೇಸಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಏಕತ್ತತಾಯಾತಿ ದುಕ್ಖಸಮುದಯತಾದಿಸಮಾನತಾಯ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಾದಿಭಾವಾನಂ ಏಕೀಭಾವೇನ। ಏಕೀಭವತೀತಿ ಜಾತಿಆದಿವಿಸೇಸಭೇದೇನ ಅನೇಕೋಪಿ ‘‘ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಏಕಸದ್ದಾಭಿಧೇಯ್ಯತಾಯ ಏಕೀಭವತಿ। ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪನ ವಿಲಕ್ಖಣೋ, ತೇನ ತೇನ ವೇಮತ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯಸ್ಸ ಜಾತಿಆದಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ಯೇನ ಯೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತನಪರಿಪಾಚನಾದಿಸಭಾವೇನ ಯೋ ಜಾತಿಆದಿಧಮ್ಮೋ ಜರಾದಿಧಮ್ಮೇನ ವಿಲಕ್ಖಣೋ ವಿಸದಿಸೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಜಾತಿಆದಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ತೇನ ತೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತನಪರಿಪಾಚನಾದಿಸಭಾವೇನ ಸೋ ಜಾತಿಆದಿಧಮ್ಮೋ ಜರಾದಿಧಮ್ಮೇನ ವೇಮತ್ತತಂ ವಿಸದಿಸತ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯಾದಿಭಾವೇನ ಸಮಾನೋಪಿ ಜಾತಿಆದಿಧಮ್ಮೋ ಜರಾದಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಸಿಟ್ಠತಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Vuttappakārassa dukkhasamudayādikassa dhammassa ekattatādilakkhaṇaṃ nigamanavasena dassetuṃ ‘‘evaṃ yo dhammo’’tiādi vuttaṃ. Tattha evanti iminā mayā vuttena ‘‘dukkhanti ekattatā. Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Jāti dukkhā, jarā dukkhā’’tiādivacanena. Yo dhammoti yo koci jātijarābyādhyādivisesadhammo. Yassa dhammassāti tato jātiādivisesadhammato aññassa jarādivisesadhammassa. Samānabhāvoti jātiādivisesadhammena jarādivisesadhammassa dukkhabhāvena samānabhāvo. Tassa dhammassāti jarādivisesadhammassa. Ekattatāyāti dukkhasamudayatādisamānatāya dukkhasamudayādibhāvānaṃ ekībhāvena. Ekībhavatīti jātiādivisesabhedena anekopi ‘‘dukkhasamudayo’’tiādinā ekasaddābhidheyyatāya ekībhavati. Yena yena vā pana vilakkhaṇo, tena tena vemattaṃ gacchati. Yassa jātiādidhammassa yena yena abhinibbattanaparipācanādisabhāvena yo jātiādidhammo jarādidhammena vilakkhaṇo visadiso hoti, tassa jātiādidhammassa tena tena abhinibbattanaparipācanādisabhāvena so jātiādidhammo jarādidhammena vemattataṃ visadisattaṃ gacchati, dukkhasamudayādibhāvena samānopi jātiādidhammo jarādidhammassa visiṭṭhataṃ gacchatīti attho daṭṭhabbo.
ದುಕ್ಖಸಮುದಯಾದಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ಏಕತ್ತವೇಮತ್ತತಾ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತಾ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಾ, ‘‘ತಾಯ ಏಕತ್ತವೇಮತ್ತತಾಯ ಕತ್ಥ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಸತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಸುತ್ತಾದಿಕೇ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಸತಿ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಂ ಸುತ್ತೇ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏವಂ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಸುತ್ತೇ ವಾ ಪುಚ್ಛಿತೇ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇ ವಾ ಪುಚ್ಛಿತೇ, ಗಾಥಾಯಂ ವಾ ಪುಚ್ಛಿತಾಯಂ ಸತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಕಿಂ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ ‘‘ಏಕತ್ತತಾಯ ಪುಚ್ಛತಿ ಕಿಂ, ಉದಾಹು ವೇಮತ್ತತಾಯ ಪುಚ್ಛತಿ ಕಿ’’ನ್ತಿ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ – ‘‘ಇದಾನಿ ತಾವ ಏಕತ್ತವೇಮತ್ತತಾವಿಸಯೇ ನಿಯೋಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘ಸುತ್ತೇ ವಾ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇ ವಾ’ತಿಆದಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೮) ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕಥಂ ಪುಚ್ಛಿತಂ, ಕಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯದಿ ಏಕತ್ತತಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತೇನಾಹಾ’’ತಿಆದ್ಯಾನುಸನ್ಧ್ಯಾದಿಕೋ ಚ ‘‘ನಿಯುತ್ತೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅನುಸನ್ಧ್ಯಾದಿಕೋ ಚ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Dukkhasamudayādidhammassa ekattavemattatā ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā, ‘‘tāya ekattavemattatāya kattha pucchite sati adhiṭṭhānaṃ vīmaṃsitabba’’nti pucchitabbattā suttādike pucchite sati vīmaṃsitabbanti dassetuṃ ‘‘evaṃ sutte vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha evaṃ iminā vuttappakārena sutte vā pucchite, veyyākaraṇe vā pucchite, gāthāyaṃ vā pucchitāyaṃ sati adhiṭṭhānaṃ vīmaṃsitabbaṃ. ‘‘Kiṃ vīmaṃsitabba’’nti puccheyya ‘‘ekattatāya pucchati kiṃ, udāhu vemattatāya pucchati ki’’nti vīmaṃsitabbanti yojanā. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘idāni tāva ekattavemattatāvisaye niyojetvā dassetuṃ ‘sutte vā veyyākaraṇe vā’tiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 48) vuttaṃ. ‘‘Kathaṃ pucchitaṃ, kathaṃ vissajjitabba’’nti vattabbattā ‘‘yadi ekattatāyā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tenāhā’’tiādyānusandhyādiko ca ‘‘niyutto adhiṭṭhāno hāro’’ti imassa anusandhyādiko ca vuttanayānusārena veditabbo.
ಇತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗೇ ಸತ್ತಿಬಲಾನುರೂಪಾ ರಚಿತಾ
Iti adhiṭṭhānahāravibhaṅge sattibalānurūpā racitā
ವಿಭಾವನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಟೀಕಾನುಸಾರೇನ ಗಮ್ಭೀರತ್ಥೋ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ।
Paṇḍitehi pana aṭṭhakathāṭīkānusārena gambhīrattho vitthārato vibhajitvā gahetabboti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
