| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi |
೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ
14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgo
೪೬. ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ? ‘‘ಏಕತ್ತತಾಯ ಧಮ್ಮಾ, ಯೇಪಿ ಚ ವೇಮತ್ತತಾಯ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ’’ತಿ।
46. Tattha katamo adhiṭṭhāno hāro? ‘‘Ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā’’ti.
ಯೇ ತತ್ಥ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತಥಾ ತೇ ಧಾರಯಿತಬ್ಬಾ।
Ye tattha niddiṭṭhā, tathā te dhārayitabbā.
‘‘ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುಕ್ಖಂ? ಜಾತಿ ದುಕ್ಖಾ, ಜರಾ ದುಕ್ಖಾ, ಬ್ಯಾಧಿ ದುಕ್ಖೋ, ಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋ ದುಕ್ಖೋ, ಪಿಯೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋ ದುಕ್ಖೋ, ಯಮ್ಪಿಚ್ಛಂ ನ ಲಭತಿ ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖಾ, ರೂಪಾ ದುಕ್ಖಾ, ವೇದನಾ ದುಕ್ಖಾ, ಸಞ್ಞಾ ದುಕ್ಖಾ, ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ದುಕ್ಖಂ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Dukkha’’nti ekattatā. Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Jāti dukkhā, jarā dukkhā, byādhi dukkho, maraṇaṃ dukkhaṃ, appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ, saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā, rūpā dukkhā, vedanā dukkhā, saññā dukkhā, saṅkhārā dukkhā, viññāṇaṃ dukkhaṃ. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ? ಯಾಯಂ ತಣ್ಹಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ 1 ನನ್ದೀರಾಗಸಹಗತಾ ತತ್ರತತ್ರಾಭಿನನ್ದಿನೀ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಭವತಣ್ಹಾ ವಿಭವತಣ್ಹಾ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Dukkhasamudayo’’ti ekattatā. Tattha katamo dukkhasamudayo? Yāyaṃ taṇhā ponobhavikā 2 nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī. Seyyathidaṃ, kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ? ಯೋ ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ಚಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಮುತ್ತಿ ಅನಾಲಯೋ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Dukkhanirodho’’ti ekattatā. Tattha katamo dukkhanirodho? Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ? ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti ekattatā. Tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಮಗ್ಗೋ? ನಿರಯಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ ಅಸುರಯೋನಿಯೋ 3 ಮಗ್ಗೋ ಸಗ್ಗಗಾಮಿಯೋ ಮಗ್ಗೋ ಮನುಸ್ಸಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮೀ ಮಗ್ಗೋ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Maggo’’ti ekattatā. Tattha katamo maggo? Nirayagāmī maggo tiracchānayonigāmī maggo pettivisayagāmī maggo asurayoniyo 4 maggo saggagāmiyo maggo manussagāmī maggo nibbānagāmī maggo. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ನಿರೋಧೋ? ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಿರೋಧೋ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಿರೋಧೋ ಅನುನಯನಿರೋಧೋ ಪಟಿಘನಿರೋಧೋ ಮಾನನಿರೋಧೋ ಮಕ್ಖನಿರೋಧೋ ಪಳಾಸನಿರೋಧೋ ಇಸ್ಸಾನಿರೋಧೋ ಮಚ್ಛರಿಯನಿರೋಧೋ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸನಿರೋಧೋ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Nirodho’’ti ekattatā. Tattha katamo nirodho? Paṭisaṅkhānirodho appaṭisaṅkhānirodho anunayanirodho paṭighanirodho mānanirodho makkhanirodho paḷāsanirodho issānirodho macchariyanirodho sabbakilesanirodho. Ayaṃ vemattatā.
೪೭. ದ್ವೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಧಾತುಯೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಚ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಚ। ಕಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಧಾತುಯೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ? ವೀಸತಿಯಾ ಆಕಾರೇಹಿ ಪಥವೀಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ದ್ವಾದಸಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಆಪೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಚತೂಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ತೇಜೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಛಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ವಾಯೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
47. Dvīhi ākārehi dhātuyo pariggaṇhāti saṅkhepena ca vitthārena ca. Kathaṃ vitthārena dhātuyo pariggaṇhāti? Vīsatiyā ākārehi pathavīdhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti, dvādasahi ākārehi āpodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti, catūhi ākārehi tejodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti, chahi ākārehi vāyodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.
ಕತಮೇಹಿ ವೀಸತಿಯಾ ಆಕಾರೇಹಿ ಪಥವೀಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ? ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಕೇಸಾ ಲೋಮಾ ನಖಾ ದನ್ತಾ ತಚೋ, ಮಂಸಂ ನ್ಹಾರು ಅಟ್ಠಿ ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಂ 9 ವಕ್ಕಂ, ಹದಯಂ ಯಕನಂ ಕಿಲೋಮಕಂ ಪಿಹಕಂ ಪಪ್ಫಾಸಂ, ಅನ್ತಂ ಅನ್ತಗುಣಂ ಉದರಿಯಂ ಕರೀಸಂ ಮತ್ಥಕೇ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ವೀಸತಿಯಾ ಆಕಾರೇಹಿ ಪಥವೀಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Katamehi vīsatiyā ākārehi pathavīdhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco, maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ 10 vakkaṃ, hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ, antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ matthake matthaluṅganti imehi vīsatiyā ākārehi pathavīdhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.
ಕತಮೇಹಿ ದ್ವಾದಸಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಆಪೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ? ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಪಿತ್ತಂ ಸೇಮ್ಹಂ ಪುಬ್ಬೋ ಲೋಹಿತಂ ಸೇದೋ ಮೇದೋ ಅಸ್ಸು ವಸಾ ಖೇಳೋ ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾ ಲಸಿಕಾ ಮುತ್ತನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವಾದಸಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಆಪೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Katamehi dvādasahi ākārehi āpodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Atthi imasmiṃ kāye pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttanti imehi dvādasahi ākārehi āpodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.
ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ತೇಜೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ? ಯೇನ ಚ ಸನ್ತಪ್ಪತಿ, ಯೇನ ಚ ಜೀರೀಯತಿ 11, ಯೇನ ಚ ಪರಿಡಯ್ಹತಿ, ಯೇನ ಚ ಅಸಿತಪೀತಖಾಯಿತಸಾಯಿತಂ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಣಾಮಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ತೇಜೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Katamehi catūhi ākārehi tejodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Yena ca santappati, yena ca jīrīyati 12, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, imehi catūhi ākārehi tejodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.
ಕತಮೇಹಿ ಛಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ವಾಯೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ? ಉದ್ಧಙ್ಗಮಾ ವಾತಾ, ಅಧೋಗಮಾ ವಾತಾ, ಕುಚ್ಛಿಸಯಾ ವಾತಾ, ಕೋಟ್ಠಾಸಯಾ 13 ವಾತಾ, ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನುಸಾರಿನೋ ವಾತಾ, ಅಸ್ಸಾಸೋ ಪಸ್ಸಾಸೋ ಇತಿ, ಇಮೇಹಿ ಛಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ವಾಯೋಧಾತುಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Katamehi chahi ākārehi vāyodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Uddhaṅgamā vātā, adhogamā vātā, kucchisayā vātā, koṭṭhāsayā 14 vātā, aṅgamaṅgānusārino vātā, assāso passāso iti, imehi chahi ākārehi vāyodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.
ಏವಂ ಇಮೇಹಿ ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಆಕಾರೇಹಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಧಾತುಯೋ ಸಭಾವತೋ ಉಪಲಕ್ಖಯನ್ತೋ ತುಲಯನ್ತೋ ಪರಿವೀಮಂಸನ್ತೋ ಪರಿಯೋಗಾಹನ್ತೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ ಪಸ್ಸತಿ ಕಾಯಂ ವಾ ಕಾಯಪದೇಸಂ ವಾ, ಯಥಾ ಚನ್ದನಿಕಂ ಪವಿಚಿನನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಯಥಾ ಸಙ್ಕಾರಟ್ಠಾನಂ ಪವಿಚಿನನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಯಥಾ ವಚ್ಚಕುಟಿಂ ಪವಿಚಿನನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಯಥಾ ಸಿವಥಿಕಂ 15 ಪವಿಚಿನನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಇಮೇಹಿ ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಆಕಾರೇಹಿ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಧಾತುಯೋ ಸಭಾವತೋ ಉಪಲಕ್ಖಯನ್ತೋ ತುಲಯನ್ತೋ ಪರಿವೀಮಂಸನ್ತೋ ಪರಿಯೋಗಾಹನ್ತೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ ಪಸ್ಸತಿ ಕಾಯಂ ವಾ ಕಾಯಪದೇಸಂ ವಾ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ಯಾ ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ಪಥವೀಧಾತು 16, ಯಾ ಚ ಬಾಹಿರಾ ಪಥವೀಧಾತು, ಪಥವೀಧಾತುರೇವೇಸಾ। ತಂ ‘‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ಪಥವೀಧಾತುಯಾ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಪಥವೀಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತಿ। ಯಾ ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ಆಪೋಧಾತು, ಯಾ ಚ ಬಾಹಿರಾ ಆಪೋಧಾತು…ಪೇ॰… ಯಾ ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ತೇಜೋಧಾತು, ಯಾ ಚ ಬಾಹಿರಾ ತೇಜೋಧಾತು…ಪೇ॰… ಯಾ ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ವಾಯೋಧಾತು, ಯಾ ಚ ಬಾಹಿರಾ ವಾಯೋಧಾತು, ವಾಯೋಧಾತುರೇವೇಸಾ। ತಂ ‘‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ವಾಯೋಧಾತುಯಾ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವಾಯೋಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತಿ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
Evaṃ imehi dvācattālīsāya ākārehi vitthārena dhātuyo sabhāvato upalakkhayanto tulayanto parivīmaṃsanto pariyogāhanto paccavekkhanto na kiñci gayhūpagaṃ passati kāyaṃ vā kāyapadesaṃ vā, yathā candanikaṃ pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya, yathā saṅkāraṭṭhānaṃ pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya, yathā vaccakuṭiṃ pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya, yathā sivathikaṃ 17 pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya. Evameva imehi dvācattālīsāya ākārehi evaṃ vitthārena dhātuyo sabhāvato upalakkhayanto tulayanto parivīmaṃsanto pariyogāhanto paccavekkhanto na kiñci gayhūpagaṃ passati kāyaṃ vā kāyapadesaṃ vā. Tenāha bhagavā yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu 18, yā ca bāhirā pathavīdhātu, pathavīdhāturevesā. Taṃ ‘‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti. Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu, yā ca bāhirā āpodhātu…pe… yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu, yā ca bāhirā tejodhātu…pe… yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu, yā ca bāhirā vāyodhātu, vāyodhāturevesā. Taṃ ‘‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti. Ayaṃ vemattatā.
೪೮. ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅವಿಜ್ಜಾ? ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಅಪರನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಅಞ್ಞಾಣಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಅನಭಿಸಮಯೋ ಅನನುಬೋಧೋ ಅಸಮ್ಬೋಧೋ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧೋ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖಣಾ ಅನುಪಲಕ್ಖಣಾ ಅಪಚ್ಚುಪಲಕ್ಖಣಾ ಅಸಮವೇಕ್ಖಣಂ 19 ಅಪಚ್ಚಕ್ಖಕಮ್ಮಂ ದುಮ್ಮೇಜ್ಝಂ ಬಾಲ್ಯಂ ಅಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಮೋಹೋ ಪಮೋಹೋ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ಅವಿಜ್ಜೋಘೋ ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ ಅವಿಜ್ಜಾಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಲಙ್ಗೀ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
48. ‘‘Avijjā’’ti ekattatā. Tattha katamā avijjā? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ, yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asallakkhaṇā anupalakkhaṇā apaccupalakkhaṇā asamavekkhaṇaṃ 20 apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ವಿಜ್ಜಾ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ವಿಜ್ಜಾ? ದುಕ್ಖೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಞಾಣಂ, ಅಪರನ್ತೇ ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ ಞಾಣಂ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಞಾಣಂ, ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ ವಿಚಯೋ ಪವಿಚಯೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಂಲಕ್ಖಣಾ ಉಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಚ್ಚುಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಕೋಸಲ್ಲಂ ನೇಪುಞ್ಞಂ ವೇಭಬ್ಯಾ 21 ಚಿನ್ತಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾ ಭೂರೀ ಮೇಧಾ ಪರಿಣಾಯಿಕಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಪತೋದೋ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಪಞ್ಞಾಸತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾಸಾದೋ ಪಞ್ಞಾಆಲೋಕೋ ಪಞ್ಞಾಓಭಾಸೋ ಪಞ್ಞಾಪಜ್ಜೋತೋ ಪಞ್ಞಾರತನಂ ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಮಗ್ಗಙ್ಗಂ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಪನ್ನಂ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Vijjā’’ti ekattatā. Tattha katamā vijjā? Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, pubbante ñāṇaṃ, aparante ñāṇaṃ, pubbantāparante ñāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu ñāṇaṃ, yā evarūpā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo saṃlakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā 22 cintā upaparikkhā bhūrī medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ಸಮಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ? ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿ ಅಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿ। ವಿಭೂತಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತೀತಿ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Samāpattī’’ti ekattatā. Tattha katamā samāpatti? Saññāsamāpatti asaññāsamāpatti, nevasaññānāsaññāsamāpatti. Vibhūtasaññāsamāpatti nirodhasamāpattīti. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ಝಾಯೀ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಝಾಯೀ? ಅತ್ಥಿ ಸೇಕ್ಖೋ ಝಾಯೀ, ಅತ್ಥಿ ಅಸೇಕ್ಖೋ ಝಾಯೀ, ನೇವಸೇಕ್ಖನಾಸೇಕ್ಖೋ ಝಾಯೀ, ಆಜಾನಿಯೋ ಝಾಯೀ, ಅಸ್ಸಖಲುಙ್ಕೋ ಝಾಯೀ, ದಿಟ್ಠುತ್ತರೋ ಝಾಯೀ, ತಣ್ಹುತ್ತರೋ ಝಾಯೀ, ಪಞ್ಞುತ್ತರೋ ಝಾಯೀ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Jhāyī’’ti ekattatā. Tattha katamo jhāyī? Atthi sekkho jhāyī, atthi asekkho jhāyī, nevasekkhanāsekkho jhāyī, ājāniyo jhāyī, assakhaluṅko jhāyī, diṭṭhuttaro jhāyī, taṇhuttaro jhāyī, paññuttaro jhāyī. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ಸಮಾಧೀ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಸಮಾಧಿ? ಸರಣೋ ಸಮಾಧಿ, ಅರಣೋ ಸಮಾಧಿ, ಸವೇರೋ ಸಮಾಧಿ, ಅವೇರೋ ಸಮಾಧಿ, ಸಬ್ಯಾಪಜ್ಜೋ 23 ಸಮಾಧಿ, ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೋ ಸಮಾಧಿ, ಸಪ್ಪೀತಿಕೋ ಸಮಾಧಿ, ನಿಪ್ಪೀತಿಕೋ ಸಮಾಧಿ, ಸಾಮಿಸೋ ಸಮಾಧಿ, ನಿರಾಮಿಸೋ ಸಮಾಧಿ, ಸಸಙ್ಖಾರೋ ಸಮಾಧಿ, ಅಸಙ್ಖಾರೋ ಸಮಾಧಿ, ಏಕಂಸಭಾವಿತೋ ಸಮಾಧಿ, ಉಭಯಂಸಭಾವಿತೋ ಸಮಾಧಿ, ಉಭಯತೋ ಭಾವಿತಭಾವನೋ ಸಮಾಧಿ, ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರೋ ಸಮಾಧಿ, ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತೋ ಸಮಾಧಿ, ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರೋ ಸಮಾಧಿ, ಹಾನಭಾಗಿಯೋ ಸಮಾಧಿ, ಠಿತಿಭಾಗಿಯೋ ಸಮಾಧಿ, ವಿಸೇಸಭಾಗಿಯೋ ಸಮಾಧಿ, ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯೋ ಸಮಾಧಿ, ಲೋಕಿಯೋ ಸಮಾಧಿ, ಲೋಕುತ್ತರೋ ಸಮಾಧಿ, ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Samādhī’’ti ekattatā. Tattha katamo samādhi? Saraṇo samādhi, araṇo samādhi, savero samādhi, avero samādhi, sabyāpajjo 24 samādhi, abyāpajjo samādhi, sappītiko samādhi, nippītiko samādhi, sāmiso samādhi, nirāmiso samādhi, sasaṅkhāro samādhi, asaṅkhāro samādhi, ekaṃsabhāvito samādhi, ubhayaṃsabhāvito samādhi, ubhayato bhāvitabhāvano samādhi, savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi, hānabhāgiyo samādhi, ṭhitibhāgiyo samādhi, visesabhāgiyo samādhi, nibbedhabhāgiyo samādhi, lokiyo samādhi, lokuttaro samādhi, micchāsamādhi, sammāsamādhi. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಪಟಿಪದಾ? ಆಗಾಳ್ಹಪಟಿಪದಾ 25, ನಿಜ್ಝಾಮಪಟಿಪದಾ, ಮಜ್ಝಿಮಪಟಿಪದಾ, ಅಕ್ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ, ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ, ಸಮಾ ಪಟಿಪದಾ, ದಮಾ ಪಟಿಪದಾ , ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾತಿ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Paṭipadā’’ti ekattatā. Tattha katamā paṭipadā? Āgāḷhapaṭipadā 26, nijjhāmapaṭipadā, majjhimapaṭipadā, akkhamā paṭipadā, khamā paṭipadā, samā paṭipadā, damā paṭipadā , dukkhā paṭipadā dandhābhiññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā, sukhā paṭipadā dandhābhiññā, sukhā paṭipadā khippābhiññāti. Ayaṃ vemattatā.
‘‘ಕಾಯೋ’’ತಿ ಏಕತ್ತತಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಕಾಯೋ? ನಾಮಕಾಯೋ ರೂಪಕಾಯೋ ಚ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ರೂಪಕಾಯೋ? ಕೇಸಾ ಲೋಮಾ ನಖಾ ದನ್ತಾ ತಚೋ ಮಂಸಂ ನ್ಹಾರು 27 ಅಟ್ಠಿ ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಂ ವಕ್ಕಂ ಹದಯಂ ಯಕನಂ ಕಿಲೋಮಕಂ ಪಿಹಕಂ ಪಪ್ಫಾಸಂ ಅನ್ತಂ ಅನ್ತಗುಣಂ ಉದರಿಯಂ ಕರೀಸಂ ಪಿತ್ತಂ ಸೇಮ್ಹಂ ಪುಬ್ಬೋ ಲೋಹಿತಂ ಸೇದೋ ಮೇದೋ ಅಸ್ಸು ವಸಾ ಖೇಳೋ ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾ ಲಸಿಕಾ ಮುತ್ತಂ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗನ್ತಿ – ಅಯಂ ರೂಪಕಾಯೋ। ನಾಮಕಾಯೋ ನಾಮ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ಚಿತ್ತಂ ಫಸ್ಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ – ಅಯಂ ನಾಮಕಾಯೋತಿ। ಅಯಂ ವೇಮತ್ತತಾ।
‘‘Kāyo’’ti ekattatā. Tattha katamo kāyo? Nāmakāyo rūpakāyo ca. Tattha katamo rūpakāyo? Kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru 28 aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ matthaluṅganti – ayaṃ rūpakāyo. Nāmakāyo nāma vedanā saññā cetanā cittaṃ phasso manasikāroti – ayaṃ nāmakāyoti. Ayaṃ vemattatā.
ಏವಂ ಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮಾನಭಾವೋ, ಸೋ ಧಮ್ಮೋ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಏಕತ್ತತಾಯ ಏಕೀ ಭವತಿ। ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪನ ವಿಲಕ್ಖಣೋ, ತೇನ ತೇನ ವೇಮತ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಂ ಸುತ್ತೇ ವಾ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇ ವಾ ಗಾಥಾಯಂ ವಾ ಪುಚ್ಛಿತೇನ ವೀಮಂಸಯಿತಬ್ಬಂ, ಕಿಂ ಏಕತ್ತತಾಯ ಪುಚ್ಛತಿ, ಉದಾಹು ವೇಮತ್ತತಾಯಾತಿ। ಯದಿ ಏಕತ್ತತಾಯ ಪುಚ್ಛಿತಂ, ಏಕತ್ತತಾಯ ವಿಸಜ್ಜಯಿತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ವೇಮತ್ತತಾಯ ಪುಚ್ಛಿತಂ, ವೇಮತ್ತತಾಯ ವಿಸಜ್ಜಯಿತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಪುಚ್ಛಿತಂ, ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ವಿಸಜ್ಜಯಿತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಪುಚ್ಛಿತಂ, ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ವಿಸಜ್ಜಯಿತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಯಥಾ ವಾ ಪನ ಪುಚ್ಛಿತಂ, ತಥಾ ತಥಾ ವಿಸಜ್ಜಯಿತಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ ‘‘ಏಕತ್ತತಾಯ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ।
Evaṃ yo dhammo yassa dhammassa samānabhāvo, so dhammo tassa dhammassa ekattatāya ekī bhavati. Yena yena vā pana vilakkhaṇo, tena tena vemattaṃ gacchati. Evaṃ sutte vā veyyākaraṇe vā gāthāyaṃ vā pucchitena vīmaṃsayitabbaṃ, kiṃ ekattatāya pucchati, udāhu vemattatāyāti. Yadi ekattatāya pucchitaṃ, ekattatāya visajjayitabbaṃ. Yadi vemattatāya pucchitaṃ, vemattatāya visajjayitabbaṃ. Yadi sattādhiṭṭhānena pucchitaṃ, sattādhiṭṭhānena visajjayitabbaṃ. Yadi dhammādhiṭṭhānena pucchitaṃ, dhammādhiṭṭhānena visajjayitabbaṃ. Yathā yathā vā pana pucchitaṃ, tathā tathā visajjayitabbaṃ. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘ekattatāya dhammā’’ti.
ನಿಯುತ್ತೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ।
Niyutto adhiṭṭhāno hāro.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೧೪. ಅಧಿಟ್ಠಾನಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā
