| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಅಧಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಮಾತಿಕಾವಸೇನ ಆಣತ್ತಿಕಪಯೋಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Adhiṭṭhāyāti mātikāvasena āṇattikapayogakathāvaṇṇanā
ಏವಂ ವಿಜ್ಝಾತಿ ಏವಂ ಧನುಂ ಕಡ್ಢೇತ್ವಾ ವಿಜ್ಝ। ಏವಂ ಪಹರಾತಿ ಏವಂ ದಳ್ಹಂ ಅಸಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಹರ। ಏವಂ ಘಾತೇಹೀತಿ ಏವಂ ಕಮ್ಮಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ ಮಾರೇಹಿ। ಮಜ್ಝೇತಿ ಹತ್ಥಿನೋ ಪಿಟ್ಠಿಮಜ್ಝೇ। ಏತೇನಾತಿ ‘‘ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಆಣಾಪೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಆಣತ್ತಿಕಪ್ಪಯೋಗೇ।
Evaṃvijjhāti evaṃ dhanuṃ kaḍḍhetvā vijjha. Evaṃ paharāti evaṃ daḷhaṃ asiṃ gahetvā pahara. Evaṃ ghātehīti evaṃ kammakāraṇaṃ katvā mārehi. Majjheti hatthino piṭṭhimajjhe. Etenāti ‘‘adhiṭṭhahitvā āṇāpetī’’tiādinā. Tatthāti āṇattikappayoge.
ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕಿರಿಯವಿಸೇಸೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಅನಾಗತೋ, ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ‘‘ಏವಂ ವಿಜ್ಝ, ಏವಂ ಪಹರ, ಏವಂ ಘಾತೇಹೀ’’ತಿ ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸಸ್ಸ ಪರಾಮಟ್ಠತ್ತಾ ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಾಯ ಆಭತಂ ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸಂ ಪಾಳಿಯಾ ಸಂಸನ್ದನತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪರೋ ನಯೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಛೇದನನ್ತಿ ಹತ್ಥಾದಿಛೇದನಂ। ಭೇದನನ್ತಿ ಕುಚ್ಛಿಆದಿಫಾಲನಂ। ಅಥ ವಾ ಉಸುನಾ ವಿಜ್ಝನಂ, ಅಸಿನಾ ಛೇದನಂ, ಮುಗ್ಗರಾದೀಹಿ ಸೀಸಾದಿಭೇದನನ್ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಕನ್ತಿ ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಕಮ್ಮಕಾರಣಂ। ತಂ ಕರೋನ್ತಾ ಉತ್ತರೋಟ್ಠಉಭತೋಕಣ್ಣಚೂಳಿಕಗಲವಾಟಕಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಚಮ್ಮಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಕೇಸೇ ಏಕತೋ ಗಣ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ದಣ್ಡಕೇನ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾಟೇನ್ತಿ, ಸಹ ಕೇಸೇಹಿ ಚಮ್ಮಂ ಉಟ್ಠಹತಿ, ತತೋ ಸೀಸಕಟಾಹಂ ಥೂಲಸಕ್ಖರಾಹಿ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಧೋವನ್ತಾ ಸಙ್ಖವಣ್ಣಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಏವಮಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಂ ರಾಹುಮುಖಂ ಜೋತಿಮಾಲಿಕಂ ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಂ ಏರಕವತ್ತಿಕಂ ಚೀರಕವಾಸಿಕಂ ಏಣೇಯ್ಯಕಂ ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಂ ಕಹಾಪಣಿಕಂ ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಂ ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕಂ ಪಲಾಲಪೀಠಕನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಂ ಸಬ್ಬಂ ಕಮ್ಮಕಾರಣಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Kiñcāpi kiriyaviseso aṭṭhakathāsu anāgato, pāḷiyaṃ pana ‘‘evaṃ vijjha, evaṃ pahara, evaṃ ghātehī’’ti kiriyāvisesassa parāmaṭṭhattā ācariyaparamparāya ābhataṃ kiriyāvisesaṃ pāḷiyā saṃsandanato gahetvā dassento ‘‘aparo nayo’’tiādimāha. Chedananti hatthādichedanaṃ. Bhedananti kucchiādiphālanaṃ. Atha vā usunā vijjhanaṃ, asinā chedanaṃ, muggarādīhi sīsādibhedananti evamettha attho daṭṭhabbo. Saṅkhamuṇḍakanti saṅkhamuṇḍakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā uttaroṭṭhaubhatokaṇṇacūḷikagalavāṭakaparicchedena cammaṃ chinditvā sabbakese ekato gaṇṭhiṃ katvā daṇḍakena paliveṭhetvā uppāṭenti, saha kesehi cammaṃ uṭṭhahati, tato sīsakaṭāhaṃ thūlasakkharāhi ghaṃsitvā dhovantā saṅkhavaṇṇaṃ karonti. Evamādīti ādi-saddena bilaṅgathālikaṃ rāhumukhaṃ jotimālikaṃ hatthapajjotikaṃ erakavattikaṃ cīrakavāsikaṃ eṇeyyakaṃ baḷisamaṃsikaṃ kahāpaṇikaṃ khārāpatacchikaṃ palighaparivattikaṃ palālapīṭhakanti evamādiṃ sabbaṃ kammakāraṇaṃ saṅgaṇhāti.
ತತ್ಥ (ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨.೧) ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕನ್ತಿ ಕಞ್ಜಿಯಉಕ್ಖಲಿಕಕಮ್ಮಕಾರಣಂ। ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ಸೀಸಕಪಾಲಂ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ತತ್ತಂ ಅಯೋಗುಳಂ ಸಣ್ಡಾಸೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ತೇನ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗಂ ಪಕ್ಕುಥಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಉತ್ತರತಿ। ರಾಹುಮುಖನ್ತಿ ರಾಹುಮುಖಕಮ್ಮಕಾರಣಂ। ತಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸಙ್ಕುನಾ ಮುಖಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋಮುಖೇ ದೀಪಂ ಜಾಲೇನ್ತಿ, ಕಣ್ಣಚೂಳಿಕಾಹಿ ವಾ ಪಟ್ಠಾಯ ಮುಖಂ ನಿಖಾದನೇನ ಖಣನ್ತಿ, ಲೋಹಿತಂ ಪಗ್ಘರಿತ್ವಾ ಮುಖಂ ಪೂರೇತಿ। ಜೋತಿಮಾಲಿಕನ್ತಿ ಸಕಲಸರೀರಂ ತೇಲಪಿಲೋತಿಕಾಯ ವೇಠೇತ್ವಾ ಆಲಿಮ್ಪೇನ್ತಿ। ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕನ್ತಿ ಹತ್ಥೇ ತೇಲಪಿಲೋತಿಕಾಯ ವೇಠೇತ್ವಾ ದೀಪಂ ವಿಯ ಪಜ್ಜಾಲೇನ್ತಿ। ಏರಕವತ್ತಿಕನ್ತಿ ಏರಕವತ್ತಕಮ್ಮಕಾರಣಂ। ತಂ ಕರೋನ್ತಾ ಹೇಟ್ಠಾಗೀವತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚಮ್ಮವಟ್ಟೇ ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಗೋಪ್ಫಕೇ ಪಾತೇನ್ತಿ, ಅಥ ನಂ ಯೋತ್ತೇಹಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕಡ್ಢನ್ತಿ, ಸೋ ಅತ್ತನೋವ ಚಮ್ಮವಟ್ಟೇ ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪತತಿ। ಚೀರಕವಾಸಿಕನ್ತಿ ಚೀರಕವಾಸಿಕಕಮ್ಮಕಾರಣಂ। ತಂ ಕರೋನ್ತಾ ತಥೇವ ಚಮ್ಮವಟ್ಟೇ ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಕಟಿಯಂ ಠಪೇನ್ತಿ, ಕಟಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಗೋಪ್ಫಕೇಸು ಠಪೇನ್ತಿ, ಉಪರಿಮೇಹಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಸರೀರಂ ಚೀರಕನಿವಾಸನನಿವತ್ಥಂ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಏಣೇಯ್ಯಕನ್ತಿ ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಮಕಾರಣಂ। ತಂ ಕರೋನ್ತಾ ಉಭೋಸು ಕಪ್ಪರೇಸು ಚ ಜಣ್ಣುಕೇಸು ಚ ಅಯವಲಯಾನಿ ದತ್ವಾ ಅಯಸೂಲಾನಿ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಿ, ಸೋ ಚತೂಹಿ ಅಯಸೂಲೇಹಿ ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಹತಿ, ಅಥ ನಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಂ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಸನ್ಧಿತೋ ಸೂಲಾನಿ ಅಪನೇತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಅಟ್ಠಿಕೋಟೀಹಿಯೇವ ಠಪೇನ್ತಿ।
Tattha (a. ni. aṭṭha. 2.2.1) bilaṅgathālikanti kañjiyaukkhalikakammakāraṇaṃ. Taṃ kammaṃ karontā sīsakapālaṃ uppāṭetvā tattaṃ ayoguḷaṃ saṇḍāsena gahetvā tattha pakkhipanti, tena matthaluṅgaṃ pakkuthitvā upari uttarati. Rāhumukhanti rāhumukhakammakāraṇaṃ. Taṃ karonto saṅkunā mukhaṃ vivaritvā antomukhe dīpaṃ jālenti, kaṇṇacūḷikāhi vā paṭṭhāya mukhaṃ nikhādanena khaṇanti, lohitaṃ paggharitvā mukhaṃ pūreti. Jotimālikanti sakalasarīraṃ telapilotikāya veṭhetvā ālimpenti. Hatthapajjotikanti hatthe telapilotikāya veṭhetvā dīpaṃ viya pajjālenti. Erakavattikanti erakavattakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā heṭṭhāgīvato paṭṭhāya cammavaṭṭe kantitvā gopphake pātenti, atha naṃ yottehi bandhitvā kaḍḍhanti, so attanova cammavaṭṭe akkamitvā patati. Cīrakavāsikanti cīrakavāsikakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā tatheva cammavaṭṭe kantitvā kaṭiyaṃ ṭhapenti, kaṭito paṭṭhāya kantitvā gopphakesu ṭhapenti, uparimehi heṭṭhimasarīraṃ cīrakanivāsananivatthaṃ viya hoti. Eṇeyyakanti eṇeyyakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā ubhosu kapparesu ca jaṇṇukesu ca ayavalayāni datvā ayasūlāni koṭṭenti, so catūhi ayasūlehi bhūmiyaṃ patiṭṭhahati, atha naṃ parivāretvā aggiṃ karonti, taṃ kālena kālaṃ sandhito sūlāni apanetvā catūhi aṭṭhikoṭīhiyeva ṭhapenti.
ಬಳಿಸಮಂಸಿಕನ್ತಿ ಉಭತೋಮುಖೇಹಿ ಬಳಿಸೇಹಿ ಪಹರಿತ್ವಾ ಚಮ್ಮಮಂಸನಹಾರೂನಿ ಉಪ್ಪಾಟೇನ್ತಿ। ಕಹಾಪಣಿಕನ್ತಿ ಸಕಲಸರೀರಂ ತಿಖಿಣಾಹಿ ವಾಸೀಹಿ ಕೋಟಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕಹಾಪಣಮತ್ತಂ ಕಹಾಪಣಮತ್ತಂ ಪಾತೇನ್ತಾ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಿ। ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕನ್ತಿ ಸರೀರಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಆವುಧೇಹಿ ಪಹರಿತ್ವಾ ಕೋಚ್ಛೇಹಿ ಖಾರಂ ಘಂಸನ್ತಿ, ಚಮ್ಮಮಂಸನಹಾರೂನಿ ಪಗ್ಘರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಾವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕನ್ತಿ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಕಣ್ಣಛಿದ್ದೇ ಅಯಸೂಲಂ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪಥವಿಯಾ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಥ ನಂ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಆವಿಞ್ಛನ್ತಿ। ಪಲಾಲಪೀಠಕನ್ತಿ ಛೇಕೋ ಕಾರಣಿಕೋ ಛವಿಚಮ್ಮಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಸದಪೋತೇಹಿ ಅಟ್ಠೀನಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕೇಸೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿಪತಿ, ಮಂಸರಾಸಿಯೇವ ಹೋತಿ, ಅಥ ನಂ ಕೇಸೇಹೇವ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಪಲಾಲವಟ್ಟಿಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ಪಲಿವೇಠೇನ್ತಿ।
Baḷisamaṃsikanti ubhatomukhehi baḷisehi paharitvā cammamaṃsanahārūni uppāṭenti. Kahāpaṇikanti sakalasarīraṃ tikhiṇāhi vāsīhi koṭito paṭṭhāya kahāpaṇamattaṃ kahāpaṇamattaṃ pātentā koṭṭenti. Khārāpatacchikanti sarīraṃ tattha tattha āvudhehi paharitvā kocchehi khāraṃ ghaṃsanti, cammamaṃsanahārūni paggharitvā aṭṭhikasaṅkhalikāva tiṭṭhati. Palighaparivattikanti ekena passena nipajjāpetvā kaṇṇachidde ayasūlaṃ koṭṭetvā pathaviyā ekābaddhaṃ karonti, atha naṃ pāde gahetvā āviñchanti. Palālapīṭhakanti cheko kāraṇiko chavicammaṃ acchinditvā nisadapotehi aṭṭhīni bhinditvā kesesu gahetvā ukkhipati, maṃsarāsiyeva hoti, atha naṃ keseheva pariyonandhitvā gaṇhantā palālavaṭṭiṃ viya katvā paliveṭhenti.
ವತ್ಥುಂ ವಿಸಂವಾದೇತ್ವಾ ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ಮಾರೇತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪುರಿಮಪಸ್ಸಾದೀನಮ್ಪಿ ವತ್ಥುಸಭಾಗತೋ ವತ್ಥುಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಣನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಪುರತೋ ಪಹರಿತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಚಿತ್ತೇನ ‘‘ಪುರತೋ ವಾ’’ತಿ ನಿಯಮಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಅಕತ್ವಾ ವಾ ‘‘ಪುರತೋ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮಾರೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸಚೇ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮಾರೇತಿ, ಲೇಸಂ ಓಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅವುತ್ತತ್ತಾ ವಿಸಙ್ಕೇತೋವ ಹೋತಿ। ಚಿತ್ತೇನ ಪನ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮಾರಣಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಸಚೇ ‘‘ಪುರತೋ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮಾರೇಹೀ’’ತಿ ವದತಿ, ತಸ್ಸ ಲೇಸಂ ಓಡ್ಡೇತ್ವಾ ತಥಾ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ತೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮುಟ್ಠಾಪಿತವಿಞ್ಞತ್ತಿಕತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹಪಾರಾಜಿಕತೋ ಪರಿಯಾಯೇನ ಅಮುಚ್ಚನತೋ ‘‘ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮಾರಿತೇಪಿ ನೇವತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಪನ ತಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ವತ್ಥುವಿಸೇಸೇನಾತಿ ಮಾತುಆದಿವತ್ಥುವಿಸೇಸೇನ । ಕಮ್ಮವಿಸೇಸೋತಿ ಆನನ್ತರಿಯಾದಿಕಮ್ಮವಿಸೇಸೋ। ಆಪತ್ತಿವಿಸೇಸೋತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿವಿಸೇಸೋ।
Vatthuṃ visaṃvādetvā tato aññaṃ māretīti sambandho. Purimapassādīnampi vatthusabhāgato vatthuggahaṇeneva gahaṇanti āha ‘‘purato paharitvā’’tiādi. Cittena ‘‘purato vā’’ti niyamaṃ katvā vā akatvā vā ‘‘purato paharitvā mārehī’’ti vutte sace aññattha paharitvā māreti, lesaṃ oḍḍetvā avuttattā visaṅketova hoti. Cittena pana yattha katthaci paharitvā māraṇaṃ icchantopi sace ‘‘purato paharitvā mārehī’’ti vadati, tassa lesaṃ oḍḍetvā tathā vuttamatthaṃ ṭhapetvā teneva cittena samuṭṭhāpitaviññattikattā manussaviggahapārājikato pariyāyena amuccanato ‘‘aññattha paharitvā māritepi nevatthi visaṅketo’’ti vadanti, keci pana taṃ na icchanti. Vatthuvisesenāti mātuādivatthuvisesena . Kammavisesoti ānantariyādikammaviseso. Āpattivisesoti pārājikādiāpattiviseso.
‘‘ಏತಂ ಗಾಮೇ ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಗಾಮೋ ಪುಗ್ಗಲನಿಯಮನತ್ಥಂ ವುತ್ತೋ, ನ ಓಕಾಸನಿಯಮನತ್ಥಂ, ತಸ್ಮಾ ಓಕಾಸಂ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸೇವ ನಿಯಮಿತತ್ತಾ ನತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ। ‘‘ಗಾಮೇಯೇ ವಾ’’ತಿಆದೀಸು ಪನ ಓಕಾಸಸ್ಸ ನಿಯಮಿತತ್ತಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಮಾರಿತೇ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ ವುತ್ತೋ।
‘‘Etaṃ gāme ṭhita’’nti gāmo puggalaniyamanatthaṃ vutto, na okāsaniyamanatthaṃ, tasmā okāsaṃ aniyametvā puggalasseva niyamitattā natthi visaṅketo. ‘‘Gāmeye vā’’tiādīsu pana okāsassa niyamitattā aññattha mārite visaṅketo vutto.
ತುಣ್ಡೇನಾತಿ ಖಗ್ಗಕೋಟಿಯಾ। ಥರುನಾತಿ ಖಗ್ಗಮುಟ್ಠಿನಾ।
Tuṇḍenāti khaggakoṭiyā. Tharunāti khaggamuṭṭhinā.
‘‘ಏತಂ ಗಚ್ಛನ್ತ’’ನ್ತಿ ಗಮನೇನ ಪುಗ್ಗಲೋವ ನಿಯಮಿತೋ, ನ ಇರಿಯಾಪಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ’’ತಿ। ‘‘ಗಚ್ಛನ್ತಮೇವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಇರಿಯಾಪಥೋ ನಿಯಮಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಸಙ್ಕೇತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
‘‘Etaṃ gacchanta’’nti gamanena puggalova niyamito, na iriyāpatho. Tenāha ‘‘natthi visaṅketo’’ti. ‘‘Gacchantamevā’’tiādinā iriyāpatho niyamito. Tenāha ‘‘visaṅketo hotī’’ti.
‘‘ದೀಘಂ ಮಾರೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ದೀಘಸಣ್ಠಾನಾನಂ ಬಹುಭಾವತೋ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಏವರೂಪಞ್ಚ ದೀಘನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಸಾಧಾರಣಲಕ್ಖಣೇನ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ‘‘ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆಣಾಪೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ತಾದಿಸಂ ಮಾರೇತೀ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಚಿತ್ತೇನ ಬಹೂಸು ದೀಘಸಣ್ಠಾನೇಸು ಏಕಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವುತ್ತೇಪಿ ವಾಚಾಯ ಅನಿಯಮಿತತ್ತಾ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ತಾದಿಸೇ ಮಾರಿತೇ ನತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪರಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಪಾಣಸಞ್ಞಿತಾಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಅಙ್ಗಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ನೇವತ್ಥಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಆಣಾಪಕೋ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ಯದಿ ಏವಂ ಓಕಾಸನಿಯಮೇ ಸತಿ ಕಥಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋತಿ? ಓಕಾಸಂ ನಿಯಮೇನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಓಕಾಸಞ್ಹಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ನಿದ್ದಿಸನ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಮಾರಾಪೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಸಯಂ ಪನ ತದಾ ತತ್ಥ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಓಕಾಸೇನ ಸಹ ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ನ ಹೋತೀತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Dīghaṃ mārehī’’ti vuttepi dīghasaṇṭhānānaṃ bahubhāvato itthannāmaṃ evarūpañca dīghanti aññesaṃ asādhāraṇalakkhaṇena aniddiṭṭhattā ‘‘aniyametvā āṇāpetī’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘yaṃ kiñci tādisaṃ māretī’’ti. Ettha ca ‘‘cittena bahūsu dīghasaṇṭhānesu ekaṃ niyametvā vuttepi vācāya aniyamitattā aññasmiṃ tādise mārite natthi visaṅketo’’ti vadanti. Parapāṇimhi pāṇasaññitālakkhaṇassa aṅgassa abhāvato nevatthi pāṇātipātoti āha ‘‘āṇāpako muccatī’’ti. Yadi evaṃ okāsaniyame sati kathaṃ pāṇātipātoti? Okāsaṃ niyamentassa tasmiṃ okāse nisinnassa jīvitindriyaṃ ārammaṇaṃ hotīti gahetabbaṃ. Okāsañhi niyametvā niddisanto tasmiṃ okāse nisinnaṃ mārāpetukāmo hoti, sayaṃ pana tadā tattha natthi, tasmā okāsena saha attano jīvitindriyaṃ ārammaṇaṃ na hotīti vadanti.
ಅಧಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಮಾತಿಕಾವಸೇನ ಆಣತ್ತಿಕಪಯೋಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Adhiṭṭhāyāti mātikāvasena āṇattikapayogakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
