| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
२. अधिवुत्तिपदसुत्तवण्णना
2. Adhivuttipadasuttavaṇṇanā
२२. दुतिये ये ते धम्माति ये ते दसबलञाणं सब्बञ्ञुतञ्ञाणधम्मा। अधिवुत्तिपदानन्ति अधिवचनपदानं, खन्धायतनधातुधम्मानन्ति अत्थो। अधिवुत्तियोति हि अधिवचनानि वुच्चन्ति, तेसं ये पदभूता देसनाय पदट्ठानत्ता। अतीता बुद्धापि हि एते धम्मे कथयिंसु, अनागतापि एतेव कथयिस्सन्ति। तस्मा खन्धादयो अधिवुत्तिपदानि नाम। तेसं अधिवुत्तिपदानं। अथ वा भूतमत्थं अभिभवित्वा यथासभावतो अग्गहेत्वा वत्तनतो अधिवुत्तियोति दिट्ठियो वुच्चन्ति, अधिवुत्तीनं पदानि अधिवुत्तिपदानि, दिट्ठिदीपकानि वचनानीति अत्थो। तेसं अधिवुत्तिपदानं दिट्ठिवोहारानं। अभिञ्ञा सच्छिकिरियायाति जानित्वा पच्चक्खकरणत्थाय। विसारदोति ञाणसोमनस्सप्पत्तो। तत्थाति तेसु धम्मेसु तेसं तेसं तथा तथा धम्मं देसेतुन्ति तेसं तेसं दिट्ठिगतिकानं वा इतरेसं वा आसयं ञत्वा तथा तथा धम्मं देसेतुं। हीनं वा हीनन्ति ञस्सतीति हीनं वा धम्मं ‘‘हीनो धम्मो’’ति जानिस्सति। ञातेय्यन्ति ञातब्बं। दट्ठेय्यन्ति दट्ठब्बं। सच्छिकरेय्यन्ति सच्छिकातब्बं। तत्थ तत्थ यथाभूतञाणन्ति तेसु तेसु धम्मेसु यथासभावञाणं। इमिना सब्बञ्ञुतञ्ञाणं दस्सेति। एवं सब्बञ्ञुतञ्ञाणं दस्सेत्वा पुन दसबलञाणं दस्सेन्तो दसयिमानीतिआदिमाह। दसबलञाणम्पि हि तत्थ तत्थ यथाभूतञाणमेवाति।
22. Dutiye ye te dhammāti ye te dasabalañāṇaṃ sabbaññutaññāṇadhammā. Adhivuttipadānanti adhivacanapadānaṃ, khandhāyatanadhātudhammānanti attho. Adhivuttiyoti hi adhivacanāni vuccanti, tesaṃ ye padabhūtā desanāya padaṭṭhānattā. Atītā buddhāpi hi ete dhamme kathayiṃsu, anāgatāpi eteva kathayissanti. Tasmā khandhādayo adhivuttipadāni nāma. Tesaṃ adhivuttipadānaṃ. Atha vā bhūtamatthaṃ abhibhavitvā yathāsabhāvato aggahetvā vattanato adhivuttiyoti diṭṭhiyo vuccanti, adhivuttīnaṃ padāni adhivuttipadāni, diṭṭhidīpakāni vacanānīti attho. Tesaṃ adhivuttipadānaṃ diṭṭhivohārānaṃ. Abhiññā sacchikiriyāyāti jānitvā paccakkhakaraṇatthāya. Visāradoti ñāṇasomanassappatto. Tatthāti tesu dhammesu tesaṃ tesaṃ tathā tathā dhammaṃ desetunti tesaṃ tesaṃ diṭṭhigatikānaṃ vā itaresaṃ vā āsayaṃ ñatvā tathā tathā dhammaṃ desetuṃ. Hīnaṃ vā hīnanti ñassatīti hīnaṃ vā dhammaṃ ‘‘hīno dhammo’’ti jānissati. Ñāteyyanti ñātabbaṃ. Daṭṭheyyanti daṭṭhabbaṃ. Sacchikareyyanti sacchikātabbaṃ. Tatthatattha yathābhūtañāṇanti tesu tesu dhammesu yathāsabhāvañāṇaṃ. Iminā sabbaññutaññāṇaṃ dasseti. Evaṃ sabbaññutaññāṇaṃ dassetvā puna dasabalañāṇaṃ dassento dasayimānītiādimāha. Dasabalañāṇampi hi tattha tattha yathābhūtañāṇamevāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / २. अधिवुत्तिपदसुत्तं • 2. Adhivuttipadasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / २-४. अधिवुत्तिपदसुत्तादिवण्णना • 2-4. Adhivuttipadasuttādivaṇṇanā
