Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
၈. အာဒီနဝဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
8. Ādīnavañāṇaniddesavaṇṇanā
၅၃. အာဒီနဝဉာဏနိဒ္ဒေသေ ဥပ္ပာဒောတိ ပုရိမကမ္မပစ္စယာ ဣဓ ဥပ္ပတ္တိ။ ပဝတ္တန္တိ တထာဥပ္ပန္နသ္သ ပဝတ္တိ။ နိမိတ္တန္တိ သဗ္ဗမ္ပိ သင္ခာရနိမိတ္တံ။ အာယူဟနာတိ အာယတိံ ပဋိသန္ဓိဟေတုဘူတံ ကမ္မံ။ ပဋိသန္ဓီတိ အာယတိံ ဥပ္ပတ္တိ။ ဂတီတိ ယာယ ဂတိယာ သာ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ။ နိဗ္ဗတ္တီတိ ခန္ဓာနံ နိဗ္ဗတ္တနံ။ ဥပပတ္တီတိ ‘‘သမာပန္နသ္သ ဝာ ဥပပန္နသ္သ ဝာ’’တိ (ဓ. သ. ၁၂၈၉) ဧဝံ ဝုတ္တာ ဝိပာကပ္ပဝတ္တိ ။ ဇာတီတိ ဇရာဒီနံ ပစ္စယဘူတာ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ။ နိပ္ပရိယာယတော တတ္ထ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ သတ္တာနံ ယေ ယေ ခန္ဓာ ပာတုဘဝန္တိ, တေသံ ပဌမပာတုဘာဝော ဇာတိ။ ဇရာတိ ခဏ္ဍိစ္စာဒိသမ္မတော သန္တတိယံ ဧကဘဝပရိယာပန္နခန္ဓသန္တာနသ္သ ပုရာဏဘာဝော။ သောကောတိ ဉာတိဗ္ယသနာဒီဟိ ဖုဋ္ဌသ္သ စိတ္တသန္တာပော။ ပရိဒေဝောတိ ဉာတိဗ္ယသနာဒီဟိ ဖုဋ္ဌသ္သ ဝစီပလာပော။ ဥပာယာသောတိ ဘုသော အာယာသော, ဉာတိဗ္ယသနာဒီဟိ ဖုဋ္ဌသ္သ အဓိမတ္တစေတောဒုက္ခပ္ပဘာဝိတော ဒောသောယေဝ။ ဧတ္ထ စ ဥပ္ပာဒာဒယော ပဉ္စေဝ အာဒီနဝဉာဏသ္သ ဝတ္ထုဝသေန ဝုတ္တာ, သေသာ တေသံ ဝေဝစနဝသေန။ ‘‘နိဗ္ဗတ္တိ ဇာတီ’’တိ ဣဒဉ္ဟိ ဒ္ဝယံ ဥပ္ပာဒသ္သ စေဝ ပဋိသန္ဓိယာ စ ဝေဝစနံ, ‘‘ဂတိ ဥပပတ္တီ’’တိ ဣဒံ ဒ္ဝယံ ပဝတ္တသ္သ, ဇရာဒယော နိမိတ္တသ္သာတိ။ တေနာဟ –
53. Ādīnavañāṇaniddese uppādoti purimakammapaccayā idha uppatti. Pavattanti tathāuppannassa pavatti. Nimittanti sabbampi saṅkhāranimittaṃ. Āyūhanāti āyatiṃ paṭisandhihetubhūtaṃ kammaṃ. Paṭisandhīti āyatiṃ uppatti. Gatīti yāya gatiyā sā paṭisandhi hoti. Nibbattīti khandhānaṃ nibbattanaṃ. Upapattīti ‘‘samāpannassa vā upapannassa vā’’ti (dha. sa. 1289) evaṃ vuttā vipākappavatti . Jātīti jarādīnaṃ paccayabhūtā bhavapaccayā jāti. Nippariyāyato tattha tattha nibbattamānānaṃ sattānaṃ ye ye khandhā pātubhavanti, tesaṃ paṭhamapātubhāvo jāti. Jarāti khaṇḍiccādisammato santatiyaṃ ekabhavapariyāpannakhandhasantānassa purāṇabhāvo. Sokoti ñātibyasanādīhi phuṭṭhassa cittasantāpo. Paridevoti ñātibyasanādīhi phuṭṭhassa vacīpalāpo. Upāyāsoti bhuso āyāso, ñātibyasanādīhi phuṭṭhassa adhimattacetodukkhappabhāvito dosoyeva. Ettha ca uppādādayo pañceva ādīnavañāṇassa vatthuvasena vuttā, sesā tesaṃ vevacanavasena. ‘‘Nibbatti jātī’’ti idañhi dvayaṃ uppādassa ceva paṭisandhiyā ca vevacanaṃ, ‘‘gati upapattī’’ti idaṃ dvayaṃ pavattassa, jarādayo nimittassāti. Tenāha –
‘‘ဥပ္ပာဒဉ္စ ပဝတ္တဉ္စ၊ နိမိတ္တံ ဒုက္ခန္တိ ပသ္သတိ။
‘‘Uppādañca pavattañca, nimittaṃ dukkhanti passati;
အာယူဟနံ ပဋိသန္ဓိံ၊ ဉာဏံ အာဒီနဝေ ဣဒ’’န္တိ။ စ
Āyūhanaṃ paṭisandhiṃ, ñāṇaṃ ādīnave ida’’nti. ca
‘‘ဣဒံ အာဒီနဝေ ဉာဏံ၊ ပဉ္စဌာနေသု ဇာယတီ’’တိ။ စ
‘‘Idaṃ ādīnave ñāṇaṃ, pañcaṭhānesu jāyatī’’ti. ca
သဗ္ဗပဒေသု စ ဘယန္တိ ဣစ္စေတသ္သ ဝစနသ္သ ဘယံ ဣတီတိ ပဒစ္ဆေဒော ။ ဘယန္တိ ပီဠာယောဂတော သပ္ပဋိဘယတာယ ဘယံ။ ဣတီတိ ဘယတုပဋ္ဌာနသ္သ ကာရဏနိဒ္ဒေသော။
Sabbapadesu ca bhayanti iccetassa vacanassa bhayaṃ itīti padacchedo . Bhayanti pīḷāyogato sappaṭibhayatāya bhayaṃ. Itīti bhayatupaṭṭhānassa kāraṇaniddeso.
အနုပ္ပာဒော ခေမန္တိ သန္တိပဒေ ဉာဏန္တိအာဒိ ပန အာဒီနဝဉာဏသ္သ ပဋိပက္ခဉာဏဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဘယတုပဋ္ဌာနေန ဝာ အာဒီနဝံ ဒိသ္ဝာ ဥဗ္ဗိဂ္ဂဟဒယာနံ အဘယမ္ပိ အတ္ထိ ခေမံ နိရာဒီနဝန္တိ အသ္သာသဇနနတ္ထမ္ပိ ဧတံ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ဝာ ယသ္သ ဥပ္ပာဒာဒယော ဘယတော သူပဋ္ဌိတာ ဟောန္တိ, တသ္သ တပ္ပဋိပက္ခနိန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ, တသ္မာ ဘယတုပဋ္ဌာနဝသေန သိဒ္ဓသ္သ အာဒီနဝဉာဏသ္သ အာနိသံသဒသ္သနတ္ထမ္ပေတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အနုပ္ပာဒော အပ္ပဝတ္တန္တိအာဒိ နိဗ္ဗာနမေဝ။ သန္တိပဒေတိ သန္တိကောဋ္ဌာသေ, နိဗ္ဗာနေတိ အတ္ထော။ အနုသ္သဝဝသေနာပိ ဟိ သန္တိပဒန္တိ နာမမတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ ဥပ္ပန္နံ ဉာဏမ္ပိ ‘‘သန္တိပဒေ ဉာဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။
Anuppādo khemanti santipade ñāṇantiādi pana ādīnavañāṇassa paṭipakkhañāṇadassanatthaṃ vuttaṃ. Bhayatupaṭṭhānena vā ādīnavaṃ disvā ubbiggahadayānaṃ abhayampi atthi khemaṃ nirādīnavanti assāsajananatthampi etaṃ vuttaṃ. Yasmā vā yassa uppādādayo bhayato sūpaṭṭhitā honti, tassa tappaṭipakkhaninnaṃ cittaṃ hoti, tasmā bhayatupaṭṭhānavasena siddhassa ādīnavañāṇassa ānisaṃsadassanatthampetaṃ vuttanti veditabbaṃ. Anuppādo appavattantiādi nibbānameva. Santipadeti santikoṭṭhāse, nibbāneti attho. Anussavavasenāpi hi santipadanti nāmamattaṃ gahetvā uppannaṃ ñāṇampi ‘‘santipade ñāṇa’’nti vuttaṃ.
ဥပ္ပာဒော ဘယံ, အနုပ္ပာဒော ခေမန္တိအာဒိ ဝိပက္ခပဋိပက္ခဝသေန ဥဘယံ သမာသေတ္ဝာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဉာဏံ ဂဟေတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ယံ ဘယံ, တံ ယသ္မာ နိယမတော ဒုက္ခံ။ ယဉ္စ ဒုက္ခံ, တံ ဝဋ္ဋာမိသလောကာမိသကိလေသာမိသေဟိ အဝိပ္ပမုတ္တတ္တာ သာမိသမေဝ။ ယဉ္စ သာမိသံ, တံ သင္ခာရမတ္တမေဝ။ တသ္မာ ဥပ္ပာဒော ဒုက္ခန္တိ ဘယတုပဋ္ဌာနေ ပညာ အာဒီနဝေ ဉာဏန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဘယာကာရေန ဒုက္ခာကာရေန သာမိသာကာရေန သင္ခာရာကာရေနာတိ ဧဝံ အာကာရနာနတ္တတော ပဝတ္တိဝသေနေတ္ထ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဥပ္ပာဒော ဘယံ, ဒုက္ခံ, သာမိသံ, သင္ခာရာ စာတိ ဥပ္ပာဒာဒိလိင္ဂမနပေက္ခိတ္ဝာ ‘‘နေတံ ခော သရဏံ ခေမံ, နေတံ သရဏမုတ္တမ’’န္တိအာဒီသု (ဓ. ပ. ၁၈၉) ဝိယ အတ္တနော လိင္ဂာပေက္ခမေဝ ဝုတ္တံ။ သင္ခာရာတိ စ ဧကတ္တမနပေက္ခိတ္ဝာ ‘‘အပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ, အသင္ခတာ ဓမ္မာ’’တိအာဒီသု (ဓ. သ. ဒုကမာတိကာ ၇-၈) ဝိယ ဗဟုဝစနံ ကတံ, ဥပ္ပာဒာဒီနံ ဝာ သင္ခာရေကဒေသတ္တာ ‘‘ဥတ္တရေ ပဉ္စာလာ, ဒက္ခိဏေ ပဉ္စာလာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ဗဟုန္နံ ဧကဒေသေပိ ဗဟုဝစနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ခေမံ သုခံ နိရာမိသံ နိဗ္ဗာနန္တိ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝုတ္တာကာရာနံ ပဋိပက္ခဝသေန စတုဓာ ဝုတ္တံ။ ဒသ ဉာဏေ ပဇာနာတီတိ အာဒီနဝေ ဉာဏံ ပဇာနန္တော ဥပ္ပာဒာဒိဝတ္ထုကာနိ ပဉ္စ, အနုပ္ပာဒာဒိဝတ္ထုကာနိ ပဉ္စာတိ ဒသ ဉာဏေ ပဇာနာတိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ သစ္ဆိကရောတိ။ ဒ္ဝိန္နံ ဉာဏာနံ ကုသလတာတိ အာဒီနဝဉာဏသ္သ စေဝ သန္တိပဒဉာဏသ္သ စာတိ ဣမေသံ ဒ္ဝိန္နံ ဉာဏာနံ ကုသလတာယ။ နာနာဒိဋ္ဌီသု န ကမ္ပတီတိ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနာဒိဝသေန ပဝတ္တာသု ဒိဋ္ဌီသု န ဝေဓတီတိ။
Uppādobhayaṃ, anuppādo khemantiādi vipakkhapaṭipakkhavasena ubhayaṃ samāsetvā uppajjamānaṃ ñāṇaṃ gahetvā vuttaṃ. Ettha ca yaṃ bhayaṃ, taṃ yasmā niyamato dukkhaṃ. Yañca dukkhaṃ, taṃ vaṭṭāmisalokāmisakilesāmisehi avippamuttattā sāmisameva. Yañca sāmisaṃ, taṃ saṅkhāramattameva. Tasmā uppādo dukkhanti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇantiādi vuttaṃ. Evaṃ santepi bhayākārena dukkhākārena sāmisākārena saṅkhārākārenāti evaṃ ākāranānattato pavattivasenettha nānattaṃ veditabbaṃ. Uppādo bhayaṃ, dukkhaṃ, sāmisaṃ, saṅkhārā cāti uppādādiliṅgamanapekkhitvā ‘‘netaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, netaṃ saraṇamuttama’’ntiādīsu (dha. pa. 189) viya attano liṅgāpekkhameva vuttaṃ. Saṅkhārāti ca ekattamanapekkhitvā ‘‘appaccayā dhammā, asaṅkhatā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. dukamātikā 7-8) viya bahuvacanaṃ kataṃ, uppādādīnaṃ vā saṅkhārekadesattā ‘‘uttare pañcālā, dakkhiṇe pañcālā’’tiādīsu viya bahunnaṃ ekadesepi bahuvacanaṃ katanti veditabbaṃ. Khemaṃ sukhaṃ nirāmisaṃ nibbānanti nibbānameva vuttākārānaṃ paṭipakkhavasena catudhā vuttaṃ. Dasa ñāṇe pajānātīti ādīnave ñāṇaṃ pajānanto uppādādivatthukāni pañca, anuppādādivatthukāni pañcāti dasa ñāṇe pajānāti paṭivijjhati sacchikaroti. Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatāti ādīnavañāṇassa ceva santipadañāṇassa cāti imesaṃ dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatāya. Nānādiṭṭhīsu na kampatīti paramadiṭṭhadhammanibbānādivasena pavattāsu diṭṭhīsu na vedhatīti.
အာဒီနဝဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Ādīnavañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၈. အာဒီနဝဉာဏနိဒ္ဒေသော • 8. Ādīnavañāṇaniddeso