| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. อาทิตฺตปริยายสุตฺตวณฺณนา
8. Ādittapariyāyasuttavaṇṇanā
๒๓๕. กิเลสานํ อนุ อนุ พฺยญฺชนโต ปริพฺยตฺติยา อุปฺปตฺติปจฺจยภาวโต อนุพฺยญฺชนํ, หตฺถปาทาทิอวยวาติ อาห – ‘‘หตฺถา โสภนา’’ติอาทิฯ นิมิตฺตคฺคาโหติ กิเลสุปฺปตฺติยา นิมิตฺตภูโต คาโหฯ สํสเนฺทตฺวา คหณนฺติ อวยเว สโมธาเนตฺวา ‘‘อิตฺถิปุริโส’’ติอาทินา เอกชฺฌํ คหณํฯ วิภตฺติคหณนฺติ วิภาเคน อนวเสสคฺคหณํฯ กุมฺภีลสทิโสติ กุมฺภีลคาหสทิโสฯ เตนาห – ‘‘สพฺพเมว คณฺหาตี’’ติ หตฺถปาทาทีสุ ตํ ตํ โกฎฺฐาสํ วิภชิตฺวา คหณํ รตฺตปาสทิโส ชลูกคาหสทิโสฯ เอกชวนวาเรปิ ลพฺภนฺตีติ อิทํ จกฺขุทฺวารานุสาเรน อุปฺปนฺนมโนทฺวาริกชวนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
235. Kilesānaṃ anu anu byañjanato paribyattiyā uppattipaccayabhāvato anubyañjanaṃ, hatthapādādiavayavāti āha – ‘‘hatthā sobhanā’’tiādi. Nimittaggāhoti kilesuppattiyā nimittabhūto gāho. Saṃsandetvā gahaṇanti avayave samodhānetvā ‘‘itthipuriso’’tiādinā ekajjhaṃ gahaṇaṃ. Vibhattigahaṇanti vibhāgena anavasesaggahaṇaṃ. Kumbhīlasadisoti kumbhīlagāhasadiso. Tenāha – ‘‘sabbameva gaṇhātī’’ti hatthapādādīsu taṃ taṃ koṭṭhāsaṃ vibhajitvā gahaṇaṃ rattapāsadiso jalūkagāhasadiso. Ekajavanavārepi labbhantīti idaṃ cakkhudvārānusārena uppannamanodvārikajavanaṃ sandhāya vuttaṃ.
นิมิตฺตสฺสาเทน คนฺถิตนฺติ ยถาวุเตฺต นิมิเตฺต อสฺสาทคาเหน คนฺถิตํ สมฺพทฺธํฯ ภวเงฺคเนวาติ มูลภวเงฺคเนวฯ กิเลสภยํ ทเสฺสโนฺตติ ตถา กิเลสุปฺปตฺติยา สติ อกุสลจิเตฺตน อนฺตริตํ เจ มรณจิตฺตํ ภเวยฺย, เอกนฺตโต นิรเย วา ติรจฺฉานโยนิยา วา อุปฺปตฺติ สิยาติ กิเลสานํ ภายิตพฺพํ ทเสฺสโนฺตฯ ‘‘สมยวเสน วา เอวํ วุตฺต’’นฺติ วตฺวา ตมตฺถํ วิวรโนฺต ‘‘จกฺขุทฺวารสฺมิญฺหี’’ติอาทิมาหฯ รตฺตจิตฺตํ วาติ ราควเสน รตฺตจิตฺตํ วาฯ ทุฎฺฐจิเตฺตน กถํ อารมฺมณรสานุภวนนฺติ? โทมนสฺสเวทนุปฺปตฺติ เอว ตสฺส อารมฺมณรสานุภวนํ ทฎฺฐพฺพํฯ อิมสฺส สมยสฺสาติ มรณสมยสฺสฯ
Nimittassādena ganthitanti yathāvutte nimitte assādagāhena ganthitaṃ sambaddhaṃ. Bhavaṅgenevāti mūlabhavaṅgeneva. Kilesabhayaṃ dassentoti tathā kilesuppattiyā sati akusalacittena antaritaṃ ce maraṇacittaṃ bhaveyya, ekantato niraye vā tiracchānayoniyā vā uppatti siyāti kilesānaṃ bhāyitabbaṃ dassento. ‘‘Samayavasena vā evaṃ vutta’’nti vatvā tamatthaṃ vivaranto ‘‘cakkhudvārasmiñhī’’tiādimāha. Rattacittaṃ vāti rāgavasena rattacittaṃ vā. Duṭṭhacittena kathaṃ ārammaṇarasānubhavananti? Domanassavedanuppatti eva tassa ārammaṇarasānubhavanaṃ daṭṭhabbaṃ. Imassa samayassāti maraṇasamayassa.
อุภินฺนํ นาสจฺฉิทฺทานํ มเชฺฌ ฐิต-อฎฺฐิตุทนํ สห ขุรเฎฺฐน ฉินฺทนํฯ ทณฺฑกวาสีติ ทีฆทณฺฑกา มหาวาสิฯ นิปชฺชิตฺวา นิโทฺทกฺกมนนฺติ อิมินา ปจลายิกนิทฺทํ ปฎิกฺขิปติฯ ตตฺถ หิ กทาจิ อนฺตรา มิจฺฉาวิตกฺกานํ สลฺลกานํ อวสโร สิยา, นเตฺถว นิปชฺชิตฺวา มหานิทฺทํ โอกฺกนฺตกาเลฯ วิตกฺกานนฺติ มิจฺฉาวิตกฺกานํฯ
Ubhinnaṃ nāsacchiddānaṃ majjhe ṭhita-aṭṭhitudanaṃ saha khuraṭṭhena chindanaṃ. Daṇḍakavāsīti dīghadaṇḍakā mahāvāsi. Nipajjitvā niddokkamananti iminā pacalāyikaniddaṃ paṭikkhipati. Tattha hi kadāci antarā micchāvitakkānaṃ sallakānaṃ avasaro siyā, nattheva nipajjitvā mahāniddaṃ okkantakāle. Vitakkānanti micchāvitakkānaṃ.
อาทิตฺตปริยายสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ādittapariyāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. อาทิตฺตปริยายสุตฺตํ • 8. Ādittapariyāyasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. อาทิตฺตปริยายสุตฺตวณฺณนา • 8. Ādittapariyāyasuttavaṇṇanā
