Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၅. မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂော
5. Muṇḍarājavaggo
၁. အာဒိယသုတ္တံ
1. Ādiyasuttaṃ
၄၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ အထ ခော အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဂဟပတိ, ဘောဂာနံ အာဒိယာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒာဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ အတ္တာနံ သုခေတိ ပီဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ; မာတာပိတရော သုခေတိ ပီဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ; ပုတ္တဒာရဒာသကမ္မကရပောရိသေ သုခေတိ ပီဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ။ အယံ ပဌမော ဘောဂာနံ အာဒိယော။
41. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘pañcime, gahapati, bhogānaṃ ādiyā. Katame pañca? Idha, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi attānaṃ sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati; mātāpitaro sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati; puttadāradāsakammakaraporise sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati. Ayaṃ paṭhamo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒာဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ မိတ္တာမစ္စေ သုခေတိ ပီဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ။ အယံ ဒုတိယော ဘောဂာနံ အာဒိယော။
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mittāmacce sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati. Ayaṃ dutiyo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒာဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ယာ တာ ဟောန္တိ အာပဒာ – အဂ္ဂိတော ဝာ ဥဒကတော ဝာ ရာဇတော ဝာ စောရတော ဝာ အပ္ပိယတော ဝာ ဒာယာဒတော 1 – တထာရူပာသု အာပဒာသု ဘောဂေဟိ ပရိယောဓာယ ဝတ္တတိ, သောတ္ထိံ အတ္တာနံ ကရောတိ။ အယံ တတိယော ဘောဂာနံ အာဒိယော။
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā honti āpadā – aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato 2 – tathārūpāsu āpadāsu bhogehi pariyodhāya vattati, sotthiṃ attānaṃ karoti. Ayaṃ tatiyo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒာဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ပဉ္စဗလိံ ကတ္တာ ဟောတိ။ ဉာတိဗလိံ, အတိထိဗလိံ, ပုဗ္ဗပေတဗလိံ, ရာဇဗလိံ, ဒေဝတာဗလိံ – အယံ စတုတ္ထော ဘောဂာနံ အာဒိယော။
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi pañcabaliṃ kattā hoti. Ñātibaliṃ, atithibaliṃ, pubbapetabaliṃ, rājabaliṃ, devatābaliṃ – ayaṃ catuttho bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒာဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ယေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ မဒပ္ပမာဒာ ပဋိဝိရတာ ခန္တိသောရစ္စေ နိဝိဋ္ဌာ ဧကမတ္တာနံ ဒမေန္တိ ဧကမတ္တာနံ သမေန္တိ ဧကမတ္တာနံ ပရိနိဗ္ဗာပေန္တိ, တထာရူပေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပေတိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပာကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ။ အယံ ပဉ္စမော ဘောဂာနံ အာဒိယော။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိ, ပဉ္စ ဘောဂာနံ အာဒိယာ။
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti ekamattānaṃ samenti ekamattānaṃ parinibbāpenti, tathārūpesu samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Ayaṃ pañcamo bhogānaṃ ādiyo. Ime kho, gahapati, pañca bhogānaṃ ādiyā.
‘‘တသ္သ စေ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကသ္သ ဣမေ ပဉ္စ ဘောဂာနံ အာဒိယေ အာဒိယတော ဘောဂာ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယေ ဝတ ဘောဂာနံ အာဒိယာ တေ စာဟံ အာဒိယာမိ ဘောဂာ စ မေ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တီ’တိ။ ဣတိသ္သ ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော။ တသ္သ စေ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကသ္သ ဣမေ ပဉ္စ ဘောဂာနံ အာဒိယေ အာဒိယတော ဘောဂာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ , တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယေ ဝတ ဘောဂာနံ အာဒိယာ တေ စာဟံ အာဒိယာမိ ဘောဂာ စ မေ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ။ ဣတိသ္သ ဟောတိ 3 ဥဘယေနေဝ အဝိပ္ပဋိသာရော’’တိ။
‘‘Tassa ce, gahapati, ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā parikkhayaṃ gacchanti, tassa evaṃ hoti – ‘ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me parikkhayaṃ gacchantī’ti. Itissa hoti avippaṭisāro. Tassa ce, gahapati, ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā abhivaḍḍhanti , tassa evaṃ hoti – ‘ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me abhivaḍḍhantī’ti. Itissa hoti 4 ubhayeneva avippaṭisāro’’ti.
ဥဒ္ဓဂ္ဂာ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ အထော ပဉ္စဗလီကတာ။
Uddhaggā dakkhiṇā dinnā, atho pañcabalīkatā;
ဥပဋ္ဌိတာ သီလဝန္တော၊ သညတာ ဗ္ရဟ္မစာရယော။
Upaṭṭhitā sīlavanto, saññatā brahmacārayo.
‘‘ယဒတ္ထံ ဘောဂံ ဣစ္ဆေယ္ယ၊ ပဏ္ဍိတော ဃရမာဝသံ။
‘‘Yadatthaṃ bhogaṃ iccheyya, paṇḍito gharamāvasaṃ;
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ ကတံ အနနုတာပိယံ။
So me attho anuppatto, kataṃ ananutāpiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁. အာဒိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Ādiyasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁-၂. အာဒိယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • 1-2. Ādiyasuttādivaṇṇanā