Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੫. ਮੁਣ੍ਡਰਾਜવਗ੍ਗੋ
5. Muṇḍarājavaggo
੧. ਆਦਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
1. Ādiyasuttaṃ
੪੧. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਂ ਗਹਪਤਿਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਗਹਪਤਿ, ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੇਤਿ ਪੀਣੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਖਂ ਪਰਿਹਰਤਿ; ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸੁਖੇਤਿ ਪੀਣੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਖਂ ਪਰਿਹਰਤਿ; ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਪੋਰਿਸੇ ਸੁਖੇਤਿ ਪੀਣੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਖਂ ਪਰਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੋ।
41. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘pañcime, gahapati, bhogānaṃ ādiyā. Katame pañca? Idha, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi attānaṃ sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati; mātāpitaro sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati; puttadāradāsakammakaraporise sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati. Ayaṃ paṭhamo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇ ਸੁਖੇਤਿ ਪੀਣੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਖਂ ਪਰਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੋ।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mittāmacce sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati. Ayaṃ dutiyo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਯਾ ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਆਪਦਾ – ਅਗ੍ਗਿਤੋ વਾ ਉਦਕਤੋ વਾ ਰਾਜਤੋ વਾ ਚੋਰਤੋ વਾ ਅਪ੍ਪਿਯਤੋ વਾ ਦਾਯਾਦਤੋ 1 – ਤਥਾਰੂਪਾਸੁ ਆਪਦਾਸੁ ਭੋਗੇਹਿ ਪਰਿਯੋਧਾਯ વਤ੍ਤਤਿ, ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੋ।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā honti āpadā – aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato 2 – tathārūpāsu āpadāsu bhogehi pariyodhāya vattati, sotthiṃ attānaṃ karoti. Ayaṃ tatiyo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਪਞ੍ਚਬਲਿਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ। ਞਾਤਿਬਲਿਂ, ਅਤਿਥਿਬਲਿਂ, ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਬਲਿਂ, ਰਾਜਬਲਿਂ, ਦੇવਤਾਬਲਿਂ – ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੋ।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi pañcabaliṃ kattā hoti. Ñātibaliṃ, atithibaliṃ, pubbapetabaliṃ, rājabaliṃ, devatābaliṃ – ayaṃ catuttho bhogānaṃ ādiyo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਦਪ੍ਪਮਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਏਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਦਮੇਨ੍ਤਿ ਏਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੇਨ੍ਤਿ ਏਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਿਕਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਸੋવਗ੍ਗਿਕਂ ਸੁਖવਿਪਾਕਂ ਸਗ੍ਗਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੋ। ਇਮੇ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਪਞ੍ਚ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯਾ।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti ekamattānaṃ samenti ekamattānaṃ parinibbāpenti, tathārūpesu samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Ayaṃ pañcamo bhogānaṃ ādiyo. Ime kho, gahapati, pañca bhogānaṃ ādiyā.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੇ ਆਦਿਯਤੋ ਭੋਗਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ વਤ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯਾ ਤੇ ਚਾਹਂ ਆਦਿਯਾਮਿ ਭੋਗਾ ਚ ਮੇ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਇਤਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ। ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯੇ ਆਦਿਯਤੋ ਭੋਗਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ , ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ વਤ ਭੋਗਾਨਂ ਆਦਿਯਾ ਤੇ ਚਾਹਂ ਆਦਿਯਾਮਿ ਭੋਗਾ ਚ ਮੇ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਇਤਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ 3 ਉਭਯੇਨੇવ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ’’ਤਿ।
‘‘Tassa ce, gahapati, ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā parikkhayaṃ gacchanti, tassa evaṃ hoti – ‘ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me parikkhayaṃ gacchantī’ti. Itissa hoti avippaṭisāro. Tassa ce, gahapati, ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā abhivaḍḍhanti , tassa evaṃ hoti – ‘ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me abhivaḍḍhantī’ti. Itissa hoti 4 ubhayeneva avippaṭisāro’’ti.
ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਅਥੋ ਪਞ੍ਚਬਲੀਕਤਾ।
Uddhaggā dakkhiṇā dinnā, atho pañcabalīkatā;
ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ, ਸਞ੍ਞਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਯੋ॥
Upaṭṭhitā sīlavanto, saññatā brahmacārayo.
‘‘ਯਦਤ੍ਥਂ ਭੋਗਂ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਘਰਮਾવਸਂ।
‘‘Yadatthaṃ bhogaṃ iccheyya, paṇḍito gharamāvasaṃ;
ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਤਂ ਅਨਨੁਤਾਪਿਯਂ॥
So me attho anuppatto, kataṃ ananutāpiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਆਦਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Ādiyasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧-੨. ਆਦਿਯਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • 1-2. Ādiyasuttādivaṇṇanā