| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationទីឃ និកាយ ២៧
Long Discourses 27
អគ្គញ្ញសុត្ត
What Came First
ឯវំ មេ សុតំ—ឯកំ សមយំ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ បុព្ពារាមេ មិគារមាតុបាសាទេ។
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in the Eastern Monastery, in the stilt longhouse of Migāra’s mother.
តេន ខោ បន សមយេន វាសេដ្ឋភារទ្វាជា ភិក្ខូសុ បរិវសន្តិ ភិក្ខុភាវំ អាកង្ខមានា។ អថ ខោ ភគវា សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ បាសាទា ឱរោហិត្វា បាសាទបច្ឆាយាយំ អព្ភោកាសេ ចង្កមតិ។
Now at that time Vāseṭṭha and Bhāradvāja were living on probation among the bhikkhus in hopes of being ordained. Then in the late afternoon, the Buddha came downstairs from the longhouse and was walking mindfully in the open air, beneath the shade of the longhouse.
អទ្ទសា ខោ វាសេដ្ឋោ ភគវន្តំ សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតំ បាសាទា ឱរោហិត្វា បាសាទបច្ឆាយាយំ អព្ភោកាសេ ចង្កមន្តំ។ ទិស្វាន ភារទ្វាឹ អាមន្តេសិ: “អយំ, អាវុសោ ភារទ្វាជ, ភគវា សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ បាសាទា ឱរោហិត្វា បាសាទបច្ឆាយាយំ អព្ភោកាសេ ចង្កមតិ។ អាយាមាវុសោ ភារទ្វាជ, យេន ភគវា តេនុបសង្កមិស្សាម; អប្បេវ នាម លភេយ្យាម ភគវតោ សន្តិកា ធម្មិំ កថំ សវនាយា”តិ។
Vāseṭṭha saw him and said to Bhāradvāja, “Friend Bhāradvāja, the Buddha is walking mindfully in the open air, beneath the shade of the longhouse. Come, friend, let’s go to the Buddha. Hopefully we’ll get to hear a Dhamma talk from him.”
“ឯវមាវុសោ”តិ ខោ ភារទ្វាជោ វាសេដ្ឋស្ស បច្ចស្សោសិ។
“Yes, friend,” replied Bhāradvāja.
អថ ខោ វាសេដ្ឋភារទ្វាជា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ភគវន្តំ ចង្កមន្តំ អនុចង្កមិំសុ។
So they went to the Buddha, bowed, and walked beside him.
អថ ខោ ភគវា វាសេដ្ឋំ អាមន្តេសិ: “តុម្ហេ ខ្វត្ថ, វាសេដ្ឋ, ព្រាហ្មណជច្ចា ព្រាហ្មណកុលីនា ព្រាហ្មណកុលា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតា, កច្ចិ វោ, វាសេដ្ឋ, ព្រាហ្មណា ន អក្កោសន្តិ ន បរិភាសន្តី”តិ?
Then the Buddha said to Vāseṭṭha, “Vāseṭṭha, you are both brahmins by birth and clan, and have gone forth from the lay life to homelessness from a brahmin family. I hope you don’t have to suffer abuse and insults from the brahmins.”
“តគ្ឃ នោ, ភន្តេ, ព្រាហ្មណា អក្កោសន្តិ បរិភាសន្តិ អត្តរូបាយ បរិភាសាយ បរិបុណ្ណាយ, នោ អបរិបុណ្ណាយា”តិ។
“Actually, sir, the brahmins do insult and abuse us with their typical insults to the fullest extent.”
“យថា កថំ បន វោ, វាសេដ្ឋ, ព្រាហ្មណា អក្កោសន្តិ បរិភាសន្តិ អត្តរូបាយ បរិភាសាយ បរិបុណ្ណាយ, នោ អបរិបុណ្ណាយា”តិ?
“But how do the brahmins insult you?”
“ព្រាហ្មណា, ភន្តេ, ឯវមាហំសុ: ‘ព្រាហ្មណោវ សេដ្ឋោ វណ្ណោ, ហីនា អញ្ញេ វណ្ណា។ ព្រាហ្មណោវ សុក្កោ វណ្ណោ, កណ្ហា អញ្ញេ វណ្ណា។ ព្រាហ្មណាវ សុជ្ឈន្តិ, នោ អព្រាហ្មណា។ ព្រាហ្មណាវ ព្រហ្មុនោ បុត្តា ឱរសា មុខតោ ជាតា ព្រហ្មជា ព្រហ្មនិម្មិតា ព្រហ្មទាយាទា។ តេ តុម្ហេ សេដ្ឋំ វណ្ណំ ហិត្វា ហីនមត្ថ វណ្ណំ អជ្ឈុបគតា, យទិទំ មុណ្ឌកេ សមណកេ ឥព្ភេ កណ្ហេ ពន្ធុបាទាបច្ចេ។ តយិទំ ន សាធុ, តយិទំ នប្បតិរូបំ, យំ តុម្ហេ សេដ្ឋំ វណ្ណំ ហិត្វា ហីនមត្ថ វណ្ណំ អជ្ឈុបគតា យទិទំ មុណ្ឌកេ សមណកេ ឥព្ភេ កណ្ហេ ពន្ធុបាទាបច្ចេៜតិ។ ឯវំ ខោ នោ, ភន្តេ, ព្រាហ្មណា អក្កោសន្តិ បរិភាសន្តិ អត្តរូបាយ បរិភាសាយ បរិបុណ្ណាយ, នោ អបរិបុណ្ណាយា”តិ។
“Sir, the brahmins say: ‘Only brahmins are the best caste; other castes are inferior. Only brahmins are the light caste; other castes are dark. Only brahmins are purified, not others. Only brahmins are Brahmā’s rightful sons, born of his mouth, born of Brahmā, created by Brahmā, heirs of Brahmā. You’ve both abandoned the best caste to join an inferior caste, namely these shavelings, fake ascetics, primitives, black spawn from the feet of our kinsman. This is not right, it’s not proper!’ That’s how the brahmins insult us.”
“តគ្ឃ វោ, វាសេដ្ឋ, ព្រាហ្មណា បោរាណំ អស្សរន្តា ឯវមាហំសុ: ‘ព្រាហ្មណោវ សេដ្ឋោ វណ្ណោ, ហីនា អញ្ញេ វណ្ណា; ព្រាហ្មណោវ សុក្កោ វណ្ណោ, កណ្ហា អញ្ញេ វណ្ណា; ព្រាហ្មណាវ សុជ្ឈន្តិ, នោ អព្រាហ្មណា; ព្រាហ្មណាវ ព្រហ្មុនោ បុត្តា ឱរសា មុខតោ ជាតា ព្រហ្មជា ព្រហ្មនិម្មិតា ព្រហ្មទាយាទាៜតិ។ ទិស្សន្តិ ខោ បន, វាសេដ្ឋ, ព្រាហ្មណានំ ព្រាហ្មណិយោ ឧតុនិយោបិ គព្ភិនិយោបិ វិជាយមានាបិ បាយមានាបិ។ តេ ច ព្រាហ្មណា យោនិជាវ សមានា ឯវមាហំសុ: ‘ព្រាហ្មណោវ សេដ្ឋោ វណ្ណោ, ហីនា អញ្ញេ វណ្ណា; ព្រាហ្មណោវ សុក្កោ វណ្ណោ, កណ្ហា អញ្ញេ វណ្ណា; ព្រាហ្មណាវ សុជ្ឈន្តិ, នោ អព្រាហ្មណា; ព្រាហ្មណាវ ព្រហ្មុនោ បុត្តា ឱរសា មុខតោ ជាតា ព្រហ្មជា ព្រហ្មនិម្មិតា ព្រហ្មទាយាទាៜតិ។ តេ ព្រហ្មានញ្ចេវ អព្ភាចិក្ខន្តិ, មុសា ច ភាសន្តិ, ពហុញ្ច អបុញ្ញំ បសវន្តិ។
“Actually, Vāseṭṭha, the brahmins are forgetting their tradition when they say this to you. For brahmin women are seen menstruating, being pregnant, giving birth, and breast-feeding. Yet even though they’re born from a brahmin womb they say: ‘Only brahmins are the best caste; other castes are inferior. Only brahmins are the light caste; other castes are dark. Only brahmins are purified, not others. Only brahmins are Brahmā’s rightful sons, born of his mouth, born of Brahmā, created by Brahmā, heirs of Brahmā.’ They misrepresent the brahmins, speak falsely, and make much bad karma.
១។ ចតុវណ្ណសុទ្ធិ
1. Purification in the Four Castes
ចត្តារោមេ, វាសេដ្ឋ, វណ្ណា—ខត្តិយា, ព្រាហ្មណា, វេស្សា, សុទ្ទា។ ខត្តិយោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឥធេកច្ចោ បាណាតិបាតី ហោតិ អទិន្នាទាយី កាមេសុមិច្ឆាចារី មុសាវាទី បិសុណវាចោ ផរុសវាចោ សម្ផប្បលាបី អភិជ្ឈាលុ ព្យាបន្នចិត្តោ មិច្ឆាទិដ្ឋី។ ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, យេមេ ធម្មា អកុសលា អកុសលសង្ខាតា សាវជ្ជា សាវជ្ជសង្ខាតា អសេវិតព្ពា អសេវិតព្ពសង្ខាតា នអលមរិយា នអលមរិយសង្ខាតា កណ្ហា កណ្ហវិបាកា វិញ្ញុគរហិតា, ខត្តិយេបិ តេ ឥធេកច្ចេ សន្ទិស្សន្តិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឥធេកច្ចោ បាណាតិបាតី ហោតិ អទិន្នាទាយី កាមេសុមិច្ឆាចារី មុសាវាទី បិសុណវាចោ ផរុសវាចោ សម្ផប្បលាបី អភិជ្ឈាលុ ព្យាបន្នចិត្តោ មិច្ឆាទិដ្ឋី។ ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, យេមេ ធម្មា អកុសលា អកុសលសង្ខាតា …បេ… កណ្ហា កណ្ហវិបាកា វិញ្ញុគរហិតា; សុទ្ទេបិ តេ ឥធេកច្ចេ សន្ទិស្សន្តិ។
Vāseṭṭha, there are these four castes: aristocrats, brahmins, peasants, and menials. Some aristocrats kill living creatures, steal, and commit sexual misconduct. They use speech that’s false, divisive, harsh, and nonsensical. And they’re covetous, malicious, with wrong view. These things are unskillful, blameworthy, not to be cultivated, unworthy of the noble ones—and are reckoned as such. They are dark deeds with dark results, criticized by sensible people. Such things are exhibited in some aristocrats. And they are also seen among some brahmins, peasants, and menials.
ខត្តិយោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឥធេកច្ចោ បាណាតិបាតា បដិវិរតោ ហោតិ, អទិន្នាទានា បដិវិរតោ, កាមេសុមិច្ឆាចារា បដិវិរតោ, មុសាវាទា បដិវិរតោ, បិសុណាយ វាចាយ បដិវិរតោ, ផរុសាយ វាចាយ បដិវិរតោ, សម្ផប្បលាបា បដិវិរតោ, អនភិជ្ឈាលុ អព្យាបន្នចិត្តោ, សម្មាទិដ្ឋី។ ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, យេមេ ធម្មា កុសលា កុសលសង្ខាតា អនវជ្ជា អនវជ្ជសង្ខាតា សេវិតព្ពា សេវិតព្ពសង្ខាតា អលមរិយា អលមរិយសង្ខាតា សុក្កា សុក្កវិបាកា វិញ្ញុប្បសត្ថា, ខត្តិយេបិ តេ ឥធេកច្ចេ សន្ទិស្សន្តិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឥធេកច្ចោ បាណាតិបាតា បដិវិរតោ ហោតិ …បេ… អនភិជ្ឈាលុ, អព្យាបន្នចិត្តោ, សម្មាទិដ្ឋី។ ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, យេមេ ធម្មា កុសលា កុសលសង្ខាតា អនវជ្ជា អនវជ្ជសង្ខាតា សេវិតព្ពា សេវិតព្ពសង្ខាតា អលមរិយា អលមរិយសង្ខាតា សុក្កា សុក្កវិបាកា វិញ្ញុប្បសត្ថា; សុទ្ទេបិ តេ ឥធេកច្ចេ សន្ទិស្សន្តិ។
But some aristocrats refrain from killing living creatures, stealing, and committing sexual misconduct. They refrain from speech that’s false, divisive, harsh, and nonsensical. And they’re content, kind-hearted, with right view. These things are skillful, blameless, to be cultivated, worthy of the noble ones—and are reckoned as such. They are bright deeds with bright results, praised by sensible people. Such things are exhibited in some aristocrats. And they are also seen among some brahmins, peasants, and menials.
ឥមេសុ ខោ, វាសេដ្ឋ, ចតូសុ វណ្ណេសុ ឯវំ ឧភយវោកិណ្ណេសុ វត្តមានេសុ កណ្ហសុក្កេសុ ធម្មេសុ វិញ្ញុគរហិតេសុ ចេវ វិញ្ញុប្បសត្ថេសុ ច យទេត្ថ ព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: ‘ព្រាហ្មណោវ សេដ្ឋោ វណ្ណោ, ហីនា អញ្ញេ វណ្ណា; ព្រាហ្មណោវ សុក្កោ វណ្ណោ, កណ្ហា អញ្ញេ វណ្ណា; ព្រាហ្មណាវ សុជ្ឈន្តិ, នោ អព្រាហ្មណា; ព្រាហ្មណាវ ព្រហ្មុនោ បុត្តា ឱរសា មុខតោ ជាតា ព្រហ្មជា ព្រហ្មនិម្មិតា ព្រហ្មទាយាទាៜតិ។
Both these things occur like this, mixed up in these four castes—the dark and the bright, that which is praised and that which is criticized by sensible people. Yet of this the brahmins say: ‘Only brahmins are the best caste; other castes are inferior. Only brahmins are the light caste; other castes are dark. Only brahmins are purified, not others. Only brahmins are Brahmā’s rightful sons, born of his mouth, born of Brahmā, created by Brahmā, heirs of Brahmā.’
តំ តេសំ វិញ្ញូ នានុជានន្តិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឥមេសញ្ហិ, វាសេដ្ឋ, ចតុន្នំ វណ្ណានំ យោ ហោតិ ភិក្ខុ អរហំ ខីណាសវោ វុសិតវា កតករណីយោ ឱហិតភារោ អនុប្បត្តសទត្ថោ បរិក្ខីណភវសំយោជនោ សម្មទញ្ញាវិមុត្តោ, សោ នេសំ អគ្គមក្ខាយតិ ធម្មេនេវ, នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ, ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
Sensible people don’t acknowledge this. Why is that? Because any bhikkhu from these four castes who is perfected—with defilements ended, who has completed the spiritual journey, done what had to be done, laid down the burden, achieved their own true goal, utterly ended the fetters of rebirth, and is rightly freed through enlightenment—is said to be foremost by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
តទមិនាបេតំ, វាសេដ្ឋ, បរិយាយេន វេទិតព្ពំ, យថា ធម្មោវ សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ, ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
And here’s a way to understand how this is so.
ជានាតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, រាជា បសេនទិ កោសលោ: ‘សមណោ គោតមោ អនន្តរា សក្យកុលា បព្ពជិតោៜតិ។ សក្យា ខោ បន, វាសេដ្ឋ, រញ្ញោ បសេនទិស្ស កោសលស្ស អនុយុត្តា ភវន្តិ។ ករោន្តិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សក្យា រញ្ញេ បសេនទិម្ហិ កោសលេ និបច្ចការំ អភិវាទនំ បច្ចុដ្ឋានំ អញ្ជលិកម្មំ សាមីចិកម្មំ។ ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, យំ ករោន្តិ សក្យា រញ្ញេ បសេនទិម្ហិ កោសលេ និបច្ចការំ អភិវាទនំ បច្ចុដ្ឋានំ អញ្ជលិកម្មំ សាមីចិកម្មំ, ករោតិ តំ រាជា បសេនទិ កោសលោ តថាគតេ និបច្ចការំ អភិវាទនំ បច្ចុដ្ឋានំ អញ្ជលិកម្មំ សាមីចិកម្មំ, ន នំ ‘សុជាតោ សមណោ គោតមោ, ទុជ្ជាតោហមស្មិ។ ពលវា សមណោ គោតមោ, ទុព្ពលោហមស្មិ។ បាសាទិកោ សមណោ គោតមោ, ទុព្ពណ្ណោហមស្មិ។ មហេសក្ខោ សមណោ គោតមោ, អប្បេសក្ខោហមស្មីៜតិ។ អថ ខោ នំ ធម្មំយេវ សក្ករោន្តោ ធម្មំ គរុំ ករោន្តោ ធម្មំ មានេន្តោ ធម្មំ បូជេន្តោ ធម្មំ អបចាយមានោ ឯវំ រាជា បសេនទិ កោសលោ តថាគតេ និបច្ចការំ ករោតិ, អភិវាទនំ បច្ចុដ្ឋានំ អញ្ជលិកម្មំ សាមីចិកម្មំ។ ឥមិនាបិ ខោ ឯតំ, វាសេដ្ឋ, បរិយាយេន វេទិតព្ពំ, យថា ធម្មោវ សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ, ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
King Pasenadi of Kosala knows that the ascetic Gotama has gone forth from the neighboring clan of the Sakyans. And the Sakyans are his vassals. The Sakyans show deference to King Pasenadi by bowing down, rising up, greeting him with joined palms, and observing proper etiquette for him. Now, King Pasenadi shows the same kind of deference to the Realized One. But he doesn’t think: ‘The ascetic Gotama is well-born, I am ill-born. He is powerful, I am weak. He is handsome, I am ugly. He is influential, I am insignificant.’ Rather, in showing such deference to the Realized One he is only honoring, respecting, and venerating principle. And here’s another way to understand how principle is the best thing for people in both this life and the next.
តុម្ហេ ខ្វត្ថ, វាសេដ្ឋ, នានាជច្ចា នានានាមា នានាគោត្តា នានាកុលា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតា។ ‘កេ តុម្ហេៜតិ—បុដ្ឋា សមានា ‘សមណា សក្យបុត្តិយាម្ហាៜតិ—បដិជានាថ។ យស្ស ខោ បនស្ស, វាសេដ្ឋ, តថាគតេ សទ្ធា និវិដ្ឋា មូលជាតា បតិដ្ឋិតា ទឡ្ហា អសំហារិយា សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិំ, តស្សេតំ កល្លំ វចនាយ: ‘ភគវតោម្ហិ បុត្តោ ឱរសោ មុខតោ ជាតោ ធម្មជោ ធម្មនិម្មិតោ ធម្មទាយាទោៜតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? តថាគតស្ស ហេតំ, វាសេដ្ឋ, អធិវចនំ ‘ធម្មកាយោៜ ឥតិបិ, ‘ព្រហ្មកាយោៜ ឥតិបិ, ‘ធម្មភូតោៜ ឥតិបិ, ‘ព្រហ្មភូតោៜ ឥតិបិ។
Vāseṭṭha, you have different births, names, and clans, and have gone forth from the lay life to homelessness from different families. When they ask you what you are, you claim to be ascetics, followers of the Sakyan. But only when someone has faith in the Realized One—settled, rooted, and planted deep, strong, not to be shifted by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the world—is it appropriate for them to say: ‘I am the Buddha’s rightful child, born from his mouth, born of principle, created by principle, heir to principle.’ Why is that? For these are terms for the Realized One: ‘the embodiment of principle’, and ‘the embodiment of divinity’, and ‘the manifestation of principle’, and ‘the manifestation of divinity’.
ហោតិ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សមយោ យំ កទាចិ ករហចិ ទីឃស្ស អទ្ធុនោ អច្ចយេន អយំ លោកោ សំវដ្ដតិ។ សំវដ្ដមានេ លោកេ យេភុយ្យេន សត្តា អាភស្សរសំវត្តនិកា ហោន្តិ។ តេ តត្ថ ហោន្តិ មនោមយា បីតិភក្ខា សយំបភា អន្តលិក្ខចរា សុភដ្ឋាយិនោ ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ តិដ្ឋន្តិ។
There comes a time when, Vāseṭṭha, after a very long period has passed, this cosmos contracts. As the cosmos contracts, sentient beings are mostly headed for the realm of streaming radiance. There they are mind-made, feeding on rapture, self-luminous, moving through the sky, steadily glorious, and they remain like that for a very long time.
ហោតិ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សមយោ យំ កទាចិ ករហចិ ទីឃស្ស អទ្ធុនោ អច្ចយេន អយំ លោកោ វិវដ្ដតិ។ វិវដ្ដមានេ លោកេ យេភុយ្យេន សត្តា អាភស្សរកាយា ចវិត្វា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆន្តិ។ តេធ ហោន្តិ មនោមយា បីតិភក្ខា សយំបភា អន្តលិក្ខចរា សុភដ្ឋាយិនោ ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ តិដ្ឋន្តិ។
There comes a time when, after a very long period has passed, this cosmos expands. As the cosmos expands, sentient beings mostly pass away from that host of radiant deities and come back to this realm. Here they are mind-made, feeding on rapture, self-luminous, moving through the sky, steadily glorious, and they remain like that for a very long time.
២។ រសបថវិបាតុភាវ
2. The Earth’s Nectar Appears
ឯកោទកីភូតំ ខោ បន, វាសេដ្ឋ, តេន សមយេន ហោតិ អន្ធការោ អន្ធការតិមិសា។ ន ចន្ទិមសូរិយា បញ្ញាយន្តិ, ន នក្ខត្តានិ តារករូបានិ បញ្ញាយន្តិ, ន រត្តិន្ទិវា បញ្ញាយន្តិ, ន មាសឌ្ឍមាសា បញ្ញាយន្តិ, ន ឧតុសំវច្ឆរា បញ្ញាយន្តិ, ន ឥត្ថិបុមា បញ្ញាយន្តិ, សត្តា សត្តាត្វេវ សង្ខ្យំ គច្ឆន្តិ។ អថ ខោ តេសំ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំ កទាចិ ករហចិ ទីឃស្ស អទ្ធុនោ អច្ចយេន រសបថវី ឧទកស្មិំ សមតនិ; សេយ្យថាបិ នាម បយសោ តត្តស្ស និព្ពាយមានស្ស ឧបរិ សន្តានកំ ហោតិ; ឯវមេវ បាតុរហោសិ។ សា អហោសិ វណ្ណសម្បន្នា គន្ធសម្បន្នា រសសម្បន្នា, សេយ្យថាបិ នាម សម្បន្នំ វា សប្បិ សម្បន្នំ វា នវនីតំ ឯវំវណ្ណា អហោសិ។ សេយ្យថាបិ នាម ខុទ្ទមធុំ អនេឡកំ; ឯវមស្សាទា អហោសិ។ អថ ខោ, វាសេដ្ឋ, អញ្ញតរោ សត្តោ លោលជាតិកោ: ‘អម្ភោ, កិមេវិទំ ភវិស្សតីៜតិ រសបថវិំ អង្គុលិយា សាយិ។ តស្ស រសបថវិំ អង្គុលិយា សាយតោ អច្ឆាទេសិ, តណ្ហា ចស្ស ឱក្កមិ។ អញ្ញេបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សត្តា តស្ស សត្តស្ស ទិដ្ឋានុគតិំ អាបជ្ជមានា រសបថវិំ អង្គុលិយា សាយិំសុ។ តេសំ រសបថវិំ អង្គុលិយា សាយតំ អច្ឆាទេសិ, តណ្ហា ច តេសំ ឱក្កមិ។
But the single mass of water at that time was utterly dark. The moon and sun were not found, nor were stars and constellations, day and night, months and fortnights, years and seasons, or male and female. Beings were simply known as ‘beings’. After a very long period had passed, the earth’s nectar curdled in the water. It appeared just like the curd on top of hot milk-rice as it cools. It was beautiful, fragrant, and delicious, like ghee or butter. And it was as sweet as pure dwarf-bee honey. Now, one of those beings was reckless. Thinking, ‘Oh my, what might this be?’ they tasted the earth’s nectar with their finger. They enjoyed it, and craving was born in them. And other beings, following that being’s example, tasted the earth’s nectar with their fingers. They too enjoyed it, and craving was born in them.
៣។ ចន្ទិមសូរិយាទិបាតុភាវ
3. The Moon and Sun Appear
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា រសបថវិំ ហត្ថេហិ អាលុប្បការកំ ឧបក្កមិំសុ បរិភុញ្ជិតុំ។ យតោ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា រសបថវិំ ហត្ថេហិ អាលុប្បការកំ ឧបក្កមិំសុ បរិភុញ្ជិតុំ។ អថ តេសំ សត្តានំ សយំបភា អន្តរធាយិ។ សយំបភាយ អន្តរហិតាយ ចន្ទិមសូរិយា បាតុរហេសុំ។ ចន្ទិមសូរិយេសុ បាតុភូតេសុ នក្ខត្តានិ តារករូបានិ បាតុរហេសុំ។ នក្ខត្តេសុ តារករូបេសុ បាតុភូតេសុ រត្តិន្ទិវា បញ្ញាយិំសុ។ រត្តិន្ទិវេសុ បញ្ញាយមានេសុ មាសឌ្ឍមាសា បញ្ញាយិំសុ។ មាសឌ្ឍមាសេសុ បញ្ញាយមានេសុ ឧតុសំវច្ឆរា បញ្ញាយិំសុ។ ឯត្តាវតា ខោ, វាសេដ្ឋ, អយំ លោកោ បុន វិវដ្ដោ ហោតិ។
Then those beings started to eat the earth’s nectar, breaking it into lumps. But when they did this their luminosity vanished. And with the vanishing of their luminosity the moon and sun appeared, stars and constellations appeared, days and nights were distinguished, and so were months and fortnights, and years and seasons. So far had the world evolved once more.
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា រសបថវិំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ។ យថា យថា ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា រសបថវិំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ តថា តថា តេសំ សត្តានំ រសបថវិំ បរិភុញ្ជន្តានំ ខរត្តញ្ចេវ កាយស្មិំ ឱក្កមិ, វណ្ណវេវណ្ណតា ច បញ្ញាយិត្ថ។ ឯកិទំ សត្តា វណ្ណវន្តោ ហោន្តិ, ឯកិទំ សត្តា ទុព្ពណ្ណា។ តត្ថ យេ តេ សត្តា វណ្ណវន្តោ, តេ ទុព្ពណ្ណេ សត្តេ អតិមញ្ញន្តិ: ‘មយមេតេហិ វណ្ណវន្តតរា, អម្ហេហេតេ ទុព្ពណ្ណតរាៜតិ។ តេសំ វណ្ណាតិមានបច្ចយា មានាតិមានជាតិកានំ រសបថវី អន្តរធាយិ។ រសាយ បថវិយា អន្តរហិតាយ សន្និបតិំសុ។ សន្និបតិត្វា អនុត្ថុនិំសុ: ‘អហោ រសំ, អហោ រសន៑ៜតិ។ តទេតរហិបិ មនុស្សា កញ្ចិទេវ សុរសំ លភិត្វា ឯវមាហំសុ: ‘អហោ រសំ, អហោ រសន៑ៜតិ។ តទេវ បោរាណំ អគ្គញ្ញំ អក្ខរំ អនុសរន្តិ, ន ត្វេវស្ស អត្ថំ អាជានន្តិ។
Then those beings eating the earth’s nectar, with that as their food and nourishment, remained for a very long time. But so long as they ate that earth’s nectar, their bodies became more solid and they diverged in appearance; some beautiful, some ugly. And the beautiful beings looked down on the ugly ones: ‘We’re more beautiful, they’re the ugly ones!’ And the vanity of the beautiful ones made the earth’s nectar vanish. They gathered together and bemoaned, ‘Oh, what a taste! Oh, what a taste!’ And even today when people get something tasty they say: ‘Oh, what a taste! Oh, what a taste!’ They’re just remembering an ancient primordial saying, but they don’t understand what it means.
៤។ ភូមិបប្បដកបាតុភាវ
4. Ground-Fungus
អថ ខោ តេសំ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំ រសាយ បថវិយា អន្តរហិតាយ ភូមិបប្បដកោ បាតុរហោសិ។ សេយ្យថាបិ នាម អហិច្ឆត្តកោ; ឯវមេវ បាតុរហោសិ។ សោ អហោសិ វណ្ណសម្បន្នោ គន្ធសម្បន្នោ រសសម្បន្នោ, សេយ្យថាបិ នាម សម្បន្នំ វា សប្បិ សម្បន្នំ វា នវនីតំ ឯវំវណ្ណោ អហោសិ។ សេយ្យថាបិ នាម ខុទ្ទមធុំ អនេឡកំ; ឯវមស្សាទោ អហោសិ។
When the earth’s nectar had vanished, ground-fungus appeared to those beings. It appeared just like a mushroom. It was beautiful, fragrant, and delicious, like ghee or butter. And it was as sweet as pure dwarf-bee honey.
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា ភូមិបប្បដកំ ឧបក្កមិំសុ បរិភុញ្ជិតុំ។ តេ តំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ។ យថា យថា ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា ភូមិបប្បដកំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ តថា តថា តេសំ សត្តានំ ភិយ្យោសោ មត្តាយ ខរត្តញ្ចេវ កាយស្មិំ ឱក្កមិ, វណ្ណវេវណ្ណតា ច បញ្ញាយិត្ថ។ ឯកិទំ សត្តា វណ្ណវន្តោ ហោន្តិ, ឯកិទំ សត្តា ទុព្ពណ្ណា។ តត្ថ យេ តេ សត្តា វណ្ណវន្តោ, តេ ទុព្ពណ្ណេ សត្តេ អតិមញ្ញន្តិ: ‘មយមេតេហិ វណ្ណវន្តតរា, អម្ហេហេតេ ទុព្ពណ្ណតរាៜតិ។ តេសំ វណ្ណាតិមានបច្ចយា មានាតិមានជាតិកានំ ភូមិបប្បដកោ អន្តរធាយិ។
Then those beings started to eat the ground-fungus. With that as their food and nourishment, they remained for a very long time. But so long as they ate that ground-fungus, their bodies became more solid and they diverged in appearance; some beautiful, some ugly. And the beautiful beings looked down on the ugly ones: ‘We’re more beautiful, they’re the ugly ones!’ And the vanity of the beautiful ones made the ground-fungus vanish.
៥។ បទាលតាបាតុភាវ
5. Bursting Pods
ភូមិបប្បដកេ អន្តរហិតេ បទាលតា បាតុរហោសិ, សេយ្យថាបិ នាម កលម្ពុកា; ឯវមេវ បាតុរហោសិ។ សា អហោសិ វណ្ណសម្បន្នា គន្ធសម្បន្នា រសសម្បន្នា, សេយ្យថាបិ នាម សម្បន្នំ វា សប្បិ សម្បន្នំ វា នវនីតំ ឯវំវណ្ណា អហោសិ។ សេយ្យថាបិ នាម ខុទ្ទមធុំ អនេឡកំ; ឯវមស្សាទា អហោសិ។
When the ground-fungus had vanished, bursting pods appeared, like the fruit of the kadam tree. They were beautiful, fragrant, and delicious, like ghee or butter. And they were as sweet as pure dwarf-bee honey.
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា បទាលតំ ឧបក្កមិំសុ បរិភុញ្ជិតុំ។ តេ តំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ។ យថា យថា ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា បទាលតំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ តថា តថា តេសំ សត្តានំ ភិយ្យោសោ មត្តាយ ខរត្តញ្ចេវ កាយស្មិំ ឱក្កមិ, វណ្ណវេវណ្ណតា ច បញ្ញាយិត្ថ។ ឯកិទំ សត្តា វណ្ណវន្តោ ហោន្តិ, ឯកិទំ សត្តា ទុព្ពណ្ណា។ តត្ថ យេ តេ សត្តា វណ្ណវន្តោ, តេ ទុព្ពណ្ណេ សត្តេ អតិមញ្ញន្តិ: ‘មយមេតេហិ វណ្ណវន្តតរា, អម្ហេហេតេ ទុព្ពណ្ណតរាៜតិ។ តេសំ វណ្ណាតិមានបច្ចយា មានាតិមានជាតិកានំ បទាលតា អន្តរធាយិ។
Then those beings started to eat the bursting pods. With that as their food and nourishment, they remained for a very long time. But so long as they ate those bursting pods, their bodies became more solid and they diverged in appearance; some beautiful, some ugly. And the beautiful beings looked down on the ugly ones: ‘We’re more beautiful, they’re the ugly ones!’ And the vanity of the beautiful ones made the bursting pods vanish.
បទាលតាយ អន្តរហិតាយ សន្និបតិំសុ។ សន្និបតិត្វា អនុត្ថុនិំសុ: ‘អហុ វត នោ, អហាយិ វត នោ បទាលតាៜតិ។ តទេតរហិបិ មនុស្សា កេនចិ ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋា ឯវមាហំសុ: ‘អហុ វត នោ, អហាយិ វត នោៜតិ។ តទេវ បោរាណំ អគ្គញ្ញំ អក្ខរំ អនុសរន្តិ, ន ត្វេវស្ស អត្ថំ អាជានន្តិ។
They gathered together and bemoaned, ‘Oh, what we’ve lost! Oh, what we’ve lost—those bursting pods!’ And even today when people experience suffering they say: ‘Oh, what we’ve lost! Oh, what we’ve lost!’ They’re just remembering an ancient primordial saying, but they don’t understand what it means.
៦។ អកដ្ឋបាកសាលិបាតុភាវ
6. Ripe Untilled Rice
អថ ខោ តេសំ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំ បទាលតាយ អន្តរហិតាយ អកដ្ឋបាកោ សាលិ បាតុរហោសិ អកណោ អថុសោ សុទ្ធោ សុគន្ធោ តណ្ឌុលប្ផលោ។ យំ តំ សាយំ សាយមាសាយ អាហរន្តិ, បាតោ តំ ហោតិ បក្កំ បដិវិរូឡ្ហំ។ យំ តំ បាតោ បាតរាសាយ អាហរន្តិ, សាយំ តំ ហោតិ បក្កំ បដិវិរូឡ្ហំ; នាបទានំ បញ្ញាយតិ។ អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា អកដ្ឋបាកំ សាលិំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ។
When the bursting pods had vanished, ripe untilled rice appeared to those beings. It had no powder or husk, pure and fragrant, with only the rice-grain. What they took for supper in the evening, by the morning had grown back and ripened. And what they took for breakfast in the morning had grown back and ripened by the evening, leaving no trace showing. Then those beings eating the ripe untilled rice, with that as their food and nourishment, remained for a very long time.
៧។ ឥត្ថិបុរិសលិង្គបាតុភាវ
7. Gender Appears
យថា យថា ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា អកដ្ឋបាកំ សាលិំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋំសុ តថា តថា តេសំ សត្តានំ ភិយ្យោសោ មត្តាយ ខរត្តញ្ចេវ កាយស្មិំ ឱក្កមិ, វណ្ណវេវណ្ណតា ច បញ្ញាយិត្ថ, ឥត្ថិយា ច ឥត្ថិលិង្គំ បាតុរហោសិ បុរិសស្ស ច បុរិសលិង្គំ។ ឥត្ថី ច បុរិសំ អតិវេលំ ឧបនិជ្ឈាយតិ បុរិសោ ច ឥត្ថិំ។ តេសំ អតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយតំ សារាគោ ឧទបាទិ, បរិឡាហោ កាយស្មិំ ឱក្កមិ។ តេ បរិឡាហបច្ចយា មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវិំសុ។
But so long as they ate that ripe untilled rice, their bodies became more solid and they diverged in appearance. And female characteristics appeared on women, while male characteristics appeared on men. Women spent too much time gazing at men, and men at women. They became lustful, and their bodies burned with fever. Due to this fever they had sex with each other.
យេ ខោ បន តេ, វាសេដ្ឋ, តេន សមយេន សត្តា បស្សន្តិ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវន្តេ, អញ្ញេ បំសុំ ខិបន្តិ, អញ្ញេ សេដ្ឋិំ ខិបន្តិ, អញ្ញេ គោមយំ ខិបន្តិ: ‘នស្ស អសុចិ, នស្ស អសុចីៜតិ។ ‘កថញ្ហិ នាម សត្តោ សត្តស្ស ឯវរូបំ ករិស្សតីៜតិ។ តទេតរហិបិ មនុស្សា ឯកច្ចេសុ ជនបទេសុ វធុយា និព្ពុយ្ហមានាយ អញ្ញេ បំសុំ ខិបន្តិ, អញ្ញេ សេដ្ឋិំ ខិបន្តិ, អញ្ញេ គោមយំ ខិបន្តិ។ តទេវ បោរាណំ អគ្គញ្ញំ អក្ខរំ អនុសរន្តិ, ន ត្វេវស្ស អត្ថំ អាជានន្តិ។
Those who saw them having sex pelted them with dirt, clods, or cow-dung, saying, ‘Get lost, filth! Get lost, filth! How on earth can one being do that to another?’ And even today people in some countries, when carrying a bride off, pelt her with dirt, clods, or cow-dung. They’re just remembering an ancient primordial saying, but they don’t understand what it means.
៨។ មេថុនធម្មសមាចារ
8. Sexual Intercourse
អធម្មសម្មតំ ខោ បន, វាសេដ្ឋ, តេន សមយេន ហោតិ, តទេតរហិ ធម្មសម្មតំ។ យេ ខោ បន, វាសេដ្ឋ, តេន សមយេន សត្តា មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវន្តិ, តេ មាសម្បិ ទ្វេមាសម្បិ ន លភន្តិ គាមំ វា និគមំ វា បវិសិតុំ។ យតោ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា តស្មិំ អសទ្ធម្មេ អតិវេលំ បាតព្យតំ អាបជ្ជិំសុ។ អថ អគារានិ ឧបក្កមិំសុ កាតុំ តស្សេវ អសទ្ធម្មស្ស បដិច្ឆាទនត្ថំ។ អថ ខោ, វាសេដ្ឋ, អញ្ញតរស្ស សត្តស្ស អលសជាតិកស្ស ឯតទហោសិ: ‘អម្ភោ, កិមេវាហំ វិហញ្ញាមិ សាលិំ អាហរន្តោ សាយំ សាយមាសាយ បាតោ បាតរាសាយ។ យន្នូនាហំ សាលិំ អាហរេយ្យំ សកិទេវ សាយបាតរាសាយាៜតិ។
What was deemed as unprincipled at that time, these days is deemed as principled. The beings who had sex together weren’t allowed to enter a village or town for one or two months. Ever since they excessively threw themselves into immorality, they started to make buildings to hide their immoral deeds. Then one of those beings of idle disposition thought, ‘Hey now, why should I be bothered to gather rice in the evening for supper, and in the morning for breakfast? Why don’t I gather rice for supper and breakfast all at once?’
អថ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សត្តោ សាលិំ អាហាសិ សកិទេវ សាយបាតរាសាយ។ អថ ខោ, វាសេដ្ឋ, អញ្ញតរោ សត្តោ យេន សោ សត្តោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ សត្តំ ឯតទវោច: ‘ឯហិ, ភោ សត្ត, សាលាហារំ គមិស្សាមាៜតិ។ ‘អលំ, ភោ សត្ត, អាហតោ មេ សាលិ សកិទេវ សាយបាតរាសាយាៜតិ។ អថ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សត្តោ តស្ស សត្តស្ស ទិដ្ឋានុគតិំ អាបជ្ជមានោ សាលិំ អាហាសិ សកិទេវ ទ្វីហាយ។ ‘ឯវម្បិ កិរ, ភោ, សាធូៜតិ។
So that’s what he did. Then one of the other beings approached that being and said, ‘Come, good being, we shall go to gather rice.’ ‘There’s no need, good being! I gathered rice for supper and breakfast all at once.’ So that being, following their example, gathered rice for two days all at once, thinking: ‘This seems fine.’
អថ ខោ, វាសេដ្ឋ, អញ្ញតរោ សត្តោ យេន សោ សត្តោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ សត្តំ ឯតទវោច: ‘ឯហិ, ភោ សត្ត, សាលាហារំ គមិស្សាមាៜតិ។ ‘អលំ, ភោ សត្ត, អាហតោ មេ សាលិ សកិទេវ ទ្វីហាយាៜតិ។ អថ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សត្តោ តស្ស សត្តស្ស ទិដ្ឋានុគតិំ អាបជ្ជមានោ សាលិំ អាហាសិ សកិទេវ ចតូហាយ, ‘ឯវម្បិ កិរ, ភោ, សាធូៜតិ។
Then one of the other beings approached that being and said, ‘Come, good being, we shall go to gather rice.’ ‘There’s no need, good being! I gathered rice for two days all at once.’ So that being, following their example, gathered rice for four days all at once, thinking: ‘This seems fine.’
អថ ខោ, វាសេដ្ឋ, អញ្ញតរោ សត្តោ យេន សោ សត្តោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ សត្តំ ឯតទវោច: ‘ឯហិ, ភោ សត្ត, សាលាហារំ គមិស្សាមាៜតិ។ ‘អលំ, ភោ សត្ត, អាហតោ មេ សាលិ សកិទេវ ចតូហាយាៜតិ។ អថ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សត្តោ តស្ស សត្តស្ស ទិដ្ឋានុគតិំ អាបជ្ជមានោ សាលិំ អាហាសិ សកិទេវ អដ្ឋាហាយ, ‘ឯវម្បិ កិរ, ភោ, សាធូៜតិ។
Then one of the other beings approached that being and said, ‘Come, good being, we shall go to gather rice.’ ‘There’s no need, good being! I gathered rice for four days all at once.’ So that being, following their example, gathered rice for eight days all at once, thinking: ‘This seems fine.’
យតោ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា សន្និធិការកំ សាលិំ ឧបក្កមិំសុ បរិភុញ្ជិតុំ។ អថ កណោបិ តណ្ឌុលំ បរិយោនន្ធិ, ថុសោបិ តណ្ឌុលំ បរិយោនន្ធិ; លូនម្បិ នប្បដិវិរូឡ្ហំ, អបទានំ បញ្ញាយិត្ថ, សណ្ឌសណ្ឌា សាលយោ អដ្ឋំសុ។
But when they started to store up rice to eat, the rice grains became wrapped in powder and husk, it didn’t grow back after reaping, leaving a trace showing, and the rice stood in clumps.
៩។ សាលិវិភាគ
9. Dividing the Rice
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា សន្និបតិំសុ, សន្និបតិត្វា អនុត្ថុនិំសុ: ‘បាបកា វត, ភោ, ធម្មា សត្តេសុ បាតុភូតា។ មយញ្ហិ បុព្ពេ មនោមយា អហុម្ហា បីតិភក្ខា សយំបភា អន្តលិក្ខចរា សុភដ្ឋាយិនោ, ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋម្ហា។ តេសំ នោ អម្ហាកំ កទាចិ ករហចិ ទីឃស្ស អទ្ធុនោ អច្ចយេន រសបថវី ឧទកស្មិំ សមតនិ។ សា អហោសិ វណ្ណសម្បន្នា គន្ធសម្បន្នា រសសម្បន្នា។ តេ មយំ រសបថវិំ ហត្ថេហិ អាលុប្បការកំ ឧបក្កមិម្ហ បរិភុញ្ជិតុំ, តេសំ នោ រសបថវិំ ហត្ថេហិ អាលុប្បការកំ ឧបក្កមតំ បរិភុញ្ជិតុំ សយំបភា អន្តរធាយិ។ សយំបភាយ អន្តរហិតាយ ចន្ទិមសូរិយា បាតុរហេសុំ, ចន្ទិមសូរិយេសុ បាតុភូតេសុ នក្ខត្តានិ តារករូបានិ បាតុរហេសុំ, នក្ខត្តេសុ តារករូបេសុ បាតុភូតេសុ រត្តិន្ទិវា បញ្ញាយិំសុ, រត្តិន្ទិវេសុ បញ្ញាយមានេសុ មាសឌ្ឍមាសា បញ្ញាយិំសុ។ មាសឌ្ឍមាសេសុ បញ្ញាយមានេសុ ឧតុសំវច្ឆរា បញ្ញាយិំសុ។ តេ មយំ រសបថវិំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋម្ហា។ តេសំ នោ បាបកានំយេវ អកុសលានំ ធម្មានំ បាតុភាវា រសបថវី អន្តរធាយិ។ រសបថវិយា អន្តរហិតាយ ភូមិបប្បដកោ បាតុរហោសិ។ សោ អហោសិ វណ្ណសម្បន្នោ គន្ធសម្បន្នោ រសសម្បន្នោ។ តេ មយំ ភូមិបប្បដកំ ឧបក្កមិម្ហ បរិភុញ្ជិតុំ។ តេ មយំ តំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋម្ហា។ តេសំ នោ បាបកានំយេវ អកុសលានំ ធម្មានំ បាតុភាវា ភូមិបប្បដកោ អន្តរធាយិ។ ភូមិបប្បដកេ អន្តរហិតេ បទាលតា បាតុរហោសិ។ សា អហោសិ វណ្ណសម្បន្នា គន្ធសម្បន្នា រសសម្បន្នា។ តេ មយំ បទាលតំ ឧបក្កមិម្ហ បរិភុញ្ជិតុំ។ តេ មយំ តំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋម្ហា។ តេសំ នោ បាបកានំយេវ អកុសលានំ ធម្មានំ បាតុភាវា បទាលតា អន្តរធាយិ។ បទាលតាយ អន្តរហិតាយ អកដ្ឋបាកោ សាលិ បាតុរហោសិ អកណោ អថុសោ សុទ្ធោ សុគន្ធោ តណ្ឌុលប្ផលោ។ យំ តំ សាយំ សាយមាសាយ អាហរាម, បាតោ តំ ហោតិ បក្កំ បដិវិរូឡ្ហំ។ យំ តំ បាតោ បាតរាសាយ អាហរាម, សាយំ តំ ហោតិ បក្កំ បដិវិរូឡ្ហំ។ នាបទានំ បញ្ញាយិត្ថ។ តេ មយំ អកដ្ឋបាកំ សាលិំ បរិភុញ្ជន្តា តម្ភក្ខា តទាហារា ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ អដ្ឋម្ហា។ តេសំ នោ បាបកានំយេវ អកុសលានំ ធម្មានំ បាតុភាវា កណោបិ តណ្ឌុលំ បរិយោនន្ធិ, ថុសោបិ តណ្ឌុលំ បរិយោនន្ធិ, លូនម្បិ នប្បដិវិរូឡ្ហំ, អបទានំ បញ្ញាយិត្ថ, សណ្ឌសណ្ឌា សាលយោ ឋិតា។ យន្នូន មយំ សាលិំ វិភជេយ្យាម, មរិយាទំ ឋបេយ្យាមាៜតិ។ អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា សាលិំ វិភជិំសុ, មរិយាទំ ឋបេសុំ។
Then those beings gathered together and bemoaned, ‘Oh, how wicked things have appeared among beings! For we used to be mind-made, feeding on rapture, self-luminous, moving through the sky, steadily glorious, and we remained like that for a very long time. After a very long period had passed, the earth’s nectar curdled in the water. But due to bad, unskillful things among us, the earth’s nectar vanished, then the ground-fungus vanished, the bursting pods vanished, and now the rice grains have become wrapped in powder and husk, it doesn’t grow back after reaping, traces are left showing, and the rice stands in clumps. We’d better divide up the rice and lay down boundaries.’ So that’s what they did.
អថ ខោ, វាសេដ្ឋ, អញ្ញតរោ សត្តោ លោលជាតិកោ សកំ ភាគំ បរិរក្ខន្តោ អញ្ញតរំ ភាគំ អទិន្នំ អាទិយិត្វា បរិភុញ្ជិ។
Now, one of those beings was reckless. While guarding their own share they took another’s share without it being given, and ate it.
តមេនំ អគ្គហេសុំ, គហេត្វា ឯតទវោចុំ: ‘បាបកំ វត, ភោ សត្ត, ករោសិ, យត្រ ហិ នាម សកំ ភាគំ បរិរក្ខន្តោ អញ្ញតរំ ភាគំ អទិន្នំ អាទិយិត្វា បរិភុញ្ជសិ។ មាស្សុ, ភោ សត្ត, បុនបិ ឯវរូបមកាសីៜតិ។
They grabbed the one who had done this and said, ‘You have done a bad thing, good being, in that while guarding your own share you took another’s share without it being given, and ate it. Do not do such a thing again.’
‘ឯវំ, ភោៜតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សោ សត្តោ តេសំ សត្តានំ បច្ចស្សោសិ។ ទុតិយម្បិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សោ សត្តោ …បេ… តតិយម្បិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សោ សត្តោ សកំ ភាគំ បរិរក្ខន្តោ អញ្ញតរំ ភាគំ អទិន្នំ អាទិយិត្វា បរិភុញ្ជិ។ តមេនំ អគ្គហេសុំ, គហេត្វា ឯតទវោចុំ: ‘បាបកំ វត, ភោ សត្ត, ករោសិ, យត្រ ហិ នាម សកំ ភាគំ បរិរក្ខន្តោ អញ្ញតរំ ភាគំ អទិន្នំ អាទិយិត្វា បរិភុញ្ជសិ។ មាស្សុ, ភោ សត្ត, បុនបិ ឯវរូបមកាសីៜតិ។ អញ្ញេ បាណិនា បហរិំសុ, អញ្ញេ លេឌ្ឌុនា បហរិំសុ, អញ្ញេ ទណ្ឌេន បហរិំសុ។ តទគ្គេ ខោ, វាសេដ្ឋ, អទិន្នាទានំ បញ្ញាយតិ, គរហា បញ្ញាយតិ, មុសាវាទោ បញ្ញាយតិ, ទណ្ឌាទានំ បញ្ញាយតិ។
‘Yes, sirs,’ replied that being. But for a second time, and a third time they did the same thing, and were told not to continue. And then they struck that being, some with fists, others with stones, and still others with rods. From that day on stealing was found, and blame, and lying, and the taking up of rods.
១០។ មហាសម្មតរាជា
10. The Elected King
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា សន្និបតិំសុ, សន្និបតិត្វា អនុត្ថុនិំសុ: ‘បាបកា វត ភោ ធម្មា សត្តេសុ បាតុភូតា, យត្រ ហិ នាម អទិន្នាទានំ បញ្ញាយិស្សតិ, គរហា បញ្ញាយិស្សតិ, មុសាវាទោ បញ្ញាយិស្សតិ, ទណ្ឌាទានំ បញ្ញាយិស្សតិ។ យន្នូន មយំ ឯកំ សត្តំ សម្មន្នេយ្យាម, យោ នោ សម្មា ខីយិតព្ពំ ខីយេយ្យ, សម្មា គរហិតព្ពំ គរហេយ្យ, សម្មា បព្ពាជេតព្ពំ បព្ពាជេយ្យ។ មយំ បនស្ស សាលីនំ ភាគំ អនុប្បទស្សាមាៜតិ។
Then those beings gathered together and bemoaned, ‘Oh, how wicked things have appeared among beings, in that stealing is found, and blaming and lying and the taking up of rods! Why don’t we elect one being who would rightly accuse those who deserve it, blame those who deserve it, and expel those who deserve it? We shall pay them with a share of rice.’
អថ ខោ តេ, វាសេដ្ឋ, សត្តា យោ នេសំ សត្តោ អភិរូបតរោ ច ទស្សនីយតរោ ច បាសាទិកតរោ ច មហេសក្ខតរោ ច តំ សត្តំ ឧបសង្កមិត្វា ឯតទវោចុំ: ‘ឯហិ, ភោ សត្ត, សម្មា ខីយិតព្ពំ ខីយ, សម្មា គរហិតព្ពំ គរហ, សម្មា បព្ពាជេតព្ពំ បព្ពាជេហិ។ មយំ បន តេ សាលីនំ ភាគំ អនុប្បទស្សាមាៜតិ។ ‘ឯវំ, ភោៜតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សោ សត្តោ តេសំ សត្តានំ បដិស្សុណិត្វា សម្មា ខីយិតព្ពំ ខីយិ, សម្មា គរហិតព្ពំ គរហិ, សម្មា បព្ពាជេតព្ពំ បព្ពាជេសិ។ តេ បនស្ស សាលីនំ ភាគំ អនុប្បទំសុ។
Then those beings approached the being among them who was most attractive, good-looking, lovely, and illustrious, and said, ‘Come, good being, rightly accuse those who deserve it, blame those who deserve it, and banish those who deserve it. We shall pay you with a share of rice.’ ‘Yes, sirs,’ replied that being. They acted accordingly, and were paid with a share of rice.
មហាជនសម្មតោតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘មហាសម្មតោ, មហាសម្មតោៜ ត្វេវ បឋមំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘Elected by the people’, Vāseṭṭha, is the meaning of ‘elected one’, the first term applied to them.
ខេត្តានំ អធិបតីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘ខត្តិយោ, ខត្តិយោៜ ត្វេវ ទុតិយំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘Lord of the fields’ is the meaning of ‘aristocrat’, the second term applied to them.
ធម្មេន បរេ រញ្ជេតីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘រាជា, រាជាៜ ត្វេវ តតិយំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘They please others with principle’ is the meaning of ‘king’, the third term applied to them.
ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវមេតស្ស ខត្តិយមណ្ឌលស្ស បោរាណេន អគ្គញ្ញេន អក្ខរេន អភិនិព្ពត្តិ អហោសិ តេសំយេវ សត្តានំ, អនញ្ញេសំ។ សទិសានំយេវ, នោ អសទិសានំ។ ធម្មេនេវ, នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
And that, Vāseṭṭha, is how the ancient primordial terms for the circle of aristocrats were created; for those very beings, not others; for those like them, not unlike; by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
១១។ ព្រាហ្មណមណ្ឌល
11. The Circle of Brahmins
អថ ខោ តេសំ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំយេវ ឯកច្ចានំ ឯតទហោសិ: ‘បាបកា វត, ភោ, ធម្មា សត្តេសុ បាតុភូតា, យត្រ ហិ នាម អទិន្នាទានំ បញ្ញាយិស្សតិ, គរហា បញ្ញាយិស្សតិ, មុសាវាទោ បញ្ញាយិស្សតិ, ទណ្ឌាទានំ បញ្ញាយិស្សតិ, បព្ពាជនំ បញ្ញាយិស្សតិ។ យន្នូន មយំ បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ វាហេយ្យាមាៜតិ។ តេ បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ វាហេសុំ។
Then some of those same beings thought, ‘Oh, how wicked things have appeared among beings, in that stealing is found, and blaming and lying and the taking up of rods and banishment! Why don’t we set aside bad, unskillful things?’ So that’s what they did.
បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ វាហេន្តីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘ព្រាហ្មណា, ព្រាហ្មណាៜ ត្វេវ បឋមំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘They set aside bad, unskillful things’ is the meaning of ‘brahmin’, the first term applied to them.
តេ អរញ្ញាយតនេ បណ្ណកុដិយោ ករិត្វា បណ្ណកុដីសុ ឈាយន្តិ វីតង្គារា វីតធូមា បន្នមុសលា សាយំ សាយមាសាយ បាតោ បាតរាសាយ គាមនិគមរាជធានិយោ ឱសរន្តិ ឃាសមេសមានា។ តេ ឃាសំ បដិលភិត្វា បុនទេវ អរញ្ញាយតនេ បណ្ណកុដីសុ ឈាយន្តិ។
They built leaf huts in a wilderness region where they meditated pure and bright, without lighting cooking fires or digging the soil. They came down in the morning for breakfast and in the evening for supper to the village, town, or royal capital seeking a meal. When they had obtained food they continued to meditate in the leaf huts.
តមេនំ មនុស្សា ទិស្វា ឯវមាហំសុ: ‘ឥមេ ខោ, ភោ, សត្តា អរញ្ញាយតនេ បណ្ណកុដិយោ ករិត្វា បណ្ណកុដីសុ ឈាយន្តិ, វីតង្គារា វីតធូមា បន្នមុសលា សាយំ សាយមាសាយ បាតោ បាតរាសាយ គាមនិគមរាជធានិយោ ឱសរន្តិ ឃាសមេសមានា។ តេ ឃាសំ បដិលភិត្វា បុនទេវ អរញ្ញាយតនេ បណ្ណកុដីសុ ឈាយន្តីៜតិ,
When people noticed this they said, ‘These beings build leaf huts in a wilderness region where they meditate pure and bright, without lighting cooking fires or digging the soil. They come down in the morning for breakfast and in the evening for supper to the village, town, or royal capital seeking a meal. When they have obtained food they continue to meditate in the leaf huts.’
ឈាយន្តីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘ឈាយកា, ឈាយកាៜ ត្វេវ ទុតិយំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘They meditate’ is the meaning of ‘meditator’, the second term applied to them.
តេសំយេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំ ឯកច្ចេ សត្តា អរញ្ញាយតនេ បណ្ណកុដីសុ តំ ឈានំ អនភិសម្ភុណមានា គាមសាមន្តំ និគមសាមន្តំ ឱសរិត្វា គន្ថេ ករោន្តា អច្ឆន្តិ។
But some of those beings were unable to keep up with their meditation in the leaf huts in the wilderness. They came down to the neighborhood of a village or town where they dwelt compiling texts.
តមេនំ មនុស្សា ទិស្វា ឯវមាហំសុ: ‘ឥមេ ខោ, ភោ, សត្តា អរញ្ញាយតនេ បណ្ណកុដីសុ តំ ឈានំ អនភិសម្ភុណមានា គាមសាមន្តំ និគមសាមន្តំ ឱសរិត្វា គន្ថេ ករោន្តា អច្ឆន្តិ, ន ទានិមេ ឈាយន្តីៜតិ។
When people noticed this they said, ‘These beings were unable to keep up with their meditation in the leaf huts in the wilderness. They came down to the neighborhood of a village or town where they dwelt compiling texts. Now they don’t meditate.’
ន ទានិមេ ឈាយន្តីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘អជ្ឈាយកា, អជ្ឈាយកាៜ ត្វេវ តតិយំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។ ហីនសម្មតំ ខោ បន, វាសេដ្ឋ, តេន សមយេន ហោតិ, តទេតរហិ សេដ្ឋសម្មតំ។
‘Now they don’t meditate’ is the meaning of ‘reciter’, the third term applied to them. What was deemed as worse at that time, these days is deemed as best.
ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវមេតស្ស ព្រាហ្មណមណ្ឌលស្ស បោរាណេន អគ្គញ្ញេន អក្ខរេន អភិនិព្ពត្តិ អហោសិ តេសំយេវ សត្តានំ, អនញ្ញេសំ សទិសានំយេវ នោ អសទិសានំ ធម្មេនេវ, នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
And that, Vāseṭṭha, is how the ancient primordial terms for the circle of brahmins were created; for those very beings, not others; for those like them, not unlike; by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
១២។ វេស្សមណ្ឌល
12. The Circle of Peasants
តេសំយេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំ ឯកច្ចេ សត្តា មេថុនំ ធម្មំ សមាទាយ វិសុកម្មន្តេ បយោជេសុំ។
Some of those same beings, taking up an active sex life, applied themselves to various jobs.
មេថុនំ ធម្មំ សមាទាយ វិសុកម្មន្តេ បយោជេន្តីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘វេស្សា, វេស្សាៜ ត្វេវ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘Having taken up an active sex life, they apply themselves to various jobs’ is the meaning of ‘peasant’, the term applied to them.
ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវមេតស្ស វេស្សមណ្ឌលស្ស បោរាណេន អគ្គញ្ញេន អក្ខរេន អភិនិព្ពត្តិ អហោសិ តេសញ្ញេវ សត្តានំ អនញ្ញេសំ សទិសានំយេវ, នោ អសទិសានំ, ធម្មេនេវ នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
And that, Vāseṭṭha, is how the ancient primordial term for the circle of peasants was created; for those very beings, not others; for those like them, not unlike; by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
១៣។ សុទ្ទមណ្ឌល
13. The Circle of Menials
តេសញ្ញេវ ខោ, វាសេដ្ឋ, សត្តានំ យេ តេ សត្តា អវសេសា តេ លុទ្ទាចារា ខុទ្ទាចារា អហេសុំ។
The remaining beings lived by hunting and menial tasks.
លុទ្ទាចារា ខុទ្ទាចារាតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ‘សុទ្ទា, សុទ្ទាៜ ត្វេវ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្តំ។
‘They live by hunting and humble tasks’ is the meaning of ‘menial’, the term applied to them.
ឥតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ឯវមេតស្ស សុទ្ទមណ្ឌលស្ស បោរាណេន អគ្គញ្ញេន អក្ខរេន អភិនិព្ពត្តិ អហោសិ តេសំយេវ សត្តានំ អនញ្ញេសំ, សទិសានំយេវ នោ អសទិសានំ, ធម្មេនេវ, នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
And that, Vāseṭṭha, is how the ancient primordial term for the circle of menials was created; for those very beings, not others; for those like them, not unlike; by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
អហុ ខោ សោ, វាសេដ្ឋ, សមយោ, យំ ខត្តិយោបិ សកំ ធម្មំ គរហមានោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ: ‘សមណោ ភវិស្សាមីៜតិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, សកំ ធម្មំ គរហមានោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ: ‘សមណោ ភវិស្សាមីៜតិ។
There came a time when an aristocrat, brahmin, peasant, or menial, deprecating their own vocation, went forth from the lay life to homelessness, thinking, ‘I will be an ascetic.’
ឥមេហិ ខោ, វាសេដ្ឋ, ចតូហិ មណ្ឌលេហិ សមណមណ្ឌលស្ស អភិនិព្ពត្តិ អហោសិ, តេសំយេវ សត្តានំ អនញ្ញេសំ, សទិសានំយេវ នោ អសទិសានំ, ធម្មេនេវ នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
From these four circles, Vāseṭṭha, the circle of ascetics was created; for those very beings, not others; for those like them, not unlike; by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
១៤។ ទុច្ចរិតាទិកថា
14. On Bad Conduct
ខត្តិយោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន ទុច្ចរិតំ ចរិត្វា វាចាយ ទុច្ចរិតំ ចរិត្វា មនសា ទុច្ចរិតំ ចរិត្វា មិច្ឆាទិដ្ឋិកោ មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានោ មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានហេតុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជតិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សមណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន ទុច្ចរិតំ ចរិត្វា វាចាយ ទុច្ចរិតំ ចរិត្វា មនសា ទុច្ចរិតំ ចរិត្វា មិច្ឆាទិដ្ឋិកោ មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានោ មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានហេតុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជតិ។
An aristocrat, brahmin, peasant, menial, or ascetic may do bad things by way of body, speech, and mind. They have wrong view, and they act out of that wrong view. And because of that, when their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell.
ខត្តិយោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន សុចរិតំ ចរិត្វា វាចាយ សុចរិតំ ចរិត្វា មនសា សុចរិតំ ចរិត្វា សម្មាទិដ្ឋិកោ សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានោ សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានហេតុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជតិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សមណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន សុចរិតំ ចរិត្វា វាចាយ សុចរិតំ ចរិត្វា មនសា សុចរិតំ ចរិត្វា សម្មាទិដ្ឋិកោ សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានោ សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានហេតុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជតិ។
An aristocrat, brahmin, peasant, menial, or ascetic may do good things by way of body, speech, and mind. They have right view, and they act out of that right view. And because of that, when their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.
ខត្តិយោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន ទ្វយការី, វាចាយ ទ្វយការី, មនសា ទ្វយការី, វិមិស្សទិដ្ឋិកោ វិមិស្សទិដ្ឋិកម្មសមាទានោ វិមិស្សទិដ្ឋិកម្មសមាទានហេតុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ហោតិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សមណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន ទ្វយការី, វាចាយ ទ្វយការី, មនសា ទ្វយការី, វិមិស្សទិដ្ឋិកោ វិមិស្សទិដ្ឋិកម្មសមាទានោ វិមិស្សទិដ្ឋិកម្មសមាទានហេតុ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ហោតិ។
An aristocrat, brahmin, peasant, menial, or ascetic may do mixed things by way of body, speech, and mind. They have mixed view, and they act out of that mixed view. And because of that, when their body breaks up, after death, they experience both pleasure and pain.
១៥។ ពោធិបក្ខិយភាវនា
15. The Qualities That Lead to Awakening
ខត្តិយោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន សំវុតោ វាចាយ សំវុតោ មនសា សំវុតោ សត្តន្នំ ពោធិបក្ខិយានំ ធម្មានំ ភាវនមន្វាយ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ បរិនិព្ពាយតិ។ ព្រាហ្មណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ …បេ… វេស្សោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សុទ្ទោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ … សមណោបិ ខោ, វាសេដ្ឋ, កាយេន សំវុតោ វាចាយ សំវុតោ មនសា សំវុតោ សត្តន្នំ ពោធិបក្ខិយានំ ធម្មានំ ភាវនមន្វាយ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ បរិនិព្ពាយតិ។
An aristocrat, brahmin, peasant, menial, or ascetic who is restrained in body, speech, and mind, and develops the seven qualities that lead to awakening, becomes extinguished in this very life.
ឥមេសញ្ហិ, វាសេដ្ឋ, ចតុន្នំ វណ្ណានំ យោ ហោតិ ភិក្ខុ អរហំ ខីណាសវោ វុសិតវា កតករណីយោ ឱហិតភារោ អនុប្បត្តសទត្ថោ បរិក្ខីណភវសំយោជនោ សម្មទញ្ញាវិមុត្តោ, សោ នេសំ អគ្គមក្ខាយតិ ធម្មេនេវ, នោ អធម្មេន។ ធម្មោ ហិ, វាសេដ្ឋ, សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ ទិដ្ឋេ ចេវ ធម្មេ អភិសម្បរាយញ្ច។
Any bhikkhu from these four castes who is perfected—with defilements ended, who has completed the spiritual journey, done what had to be done, laid down the burden, achieved their own true goal, utterly ended the fetters of rebirth, and is rightly freed through enlightenment—is said to be the foremost by virtue of principle, not against principle. For principle, Vāseṭṭha, is the best thing for people in both this life and the next.
ព្រហ្មុនា បេសា, វាសេដ្ឋ, សនង្កុមារេន គាថា ភាសិតា:
Brahmā Sanaṅkumāra also spoke this verse:
‘ខត្តិយោ សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ, យេ គោត្តបដិសារិនោ; វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ, សោ សេដ្ឋោ ទេវមានុសេៜតិ។
‘The aristocrat is best among people who take clan as the standard. But one accomplished in knowledge and conduct is first among gods and humans.’
សា ខោ បនេសា, វាសេដ្ឋ, ព្រហ្មុនា សនង្កុមារេន គាថា សុគីតា, នោ ទុគ្គីតា។ សុភាសិតា, នោ ទុព្ភាសិតា។ អត្ថសំហិតា, នោ អនត្ថសំហិតា។ អនុមតា មយា។ អហម្បិ, វាសេដ្ឋ, ឯវំ វទាមិ—
That verse was well sung by Brahmā Sanaṅkumāra, not poorly sung; well spoken, not poorly spoken; beneficial, not harmful, and I agree with it. I also say:
ខត្តិយោ សេដ្ឋោ ជនេតស្មិំ, យេ គោត្តបដិសារិនោ; វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ, សោ សេដ្ឋោ ទេវមានុសេ”តិ។
The aristocrat is best among people who take clan as the standard. But one accomplished in knowledge and conduct is first among gods and humans.”
ឥទមវោច ភគវា។ អត្តមនា វាសេដ្ឋភារទ្វាជា ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទុន្តិ។
That is what the Buddha said. Satisfied, Vāseṭṭha and Bhāradvāja approved what the Buddha said.
អគ្គញ្ញសុត្តំ និដ្ឋិតំ ចតុត្ថំ។
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
