Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೪. ಅಗ್ಗಪಸಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Aggapasādasuttavaṇṇanā
೩೪. ಚತುತ್ಥೇ ಅಗ್ಗೇಸು ಪಸಾದಾತಿ ಸೇಟ್ಠೇಸು ಪಸಾದಾ। ಅಗ್ಗಾ ವಾ ಪಸಾದಾತಿ ಸೇಟ್ಠಭೂತಾ ಪಸಾದಾ। ಸೇಟ್ಠವಚನೋ ಹೇತ್ಥ ಅಗ್ಗಸದ್ದೋ। ಪುರಿಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥವಿಕಪ್ಪೇ ಅಗ್ಗಸದ್ದೇನ ಬುದ್ಧಾದಿರತನತ್ತಯಂ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇಸು ಭಗವಾ ತಾವ ಅಸದಿಸಟ್ಠೇನ, ಗುಣವಿಸಿಟ್ಠಟ್ಠೇನ, ಅಸಮಸಮಟ್ಠೇನ ಚ ಅಗ್ಗೋ। ಸೋ ಹಿ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಂ ದಸನ್ನಂ ಪಾರಮೀನಂ ಪವಿಚಯಞ್ಚ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಗುಣೇಹಿ ಚೇವ ಬುದ್ಧಗುಣೇಹಿ ಚ ಪಯೋಜನೇಹಿ ಚ ಸೇಸಜನೇಹಿ ಅಸದಿಸೋತಿ ಅಸದಿಸಟ್ಠೇನಪಿ ಅಗ್ಗೋ। ಯೇ ಚಸ್ಸ ತೇ ಗುಣಾ ಮಹಾಕರುಣಾದಯೋ, ತೇಹಿ ಸೇಸಸತ್ತಾನಂ ಗುಣೇಹಿ ವಿಸಿಟ್ಠಟ್ಠೇನಪಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತುತ್ತಮತಾಯ ಅಗ್ಗೋ। ಯೇ ಪನ ಪುರಿಮಕಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಹಿ ಅಸಮಾ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಯಮೇವ ರೂಪಕಾಯಗುಣೇಹಿ ಚೇವ ಧಮ್ಮಕಾಯಗುಣೇಹಿ ಚ ಸಮೋತಿ ಅಸಮಸಮಟ್ಠೇನಪಿ ಅಗ್ಗೋ। ತಥಾ ದುಲ್ಲಭಪಾತುಭಾವತೋ ಅಚ್ಛರಿಯಮನುಸ್ಸಭಾವತೋ ಬಹುಜನಹಿತಸುಖಾವಹತೋ ಅದುತಿಯಅಸಹಾಯಾದಿಭಾವತೋ ಚ ಭಗವಾ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾಹ –
34. Catutthe aggesu pasādāti seṭṭhesu pasādā. Aggā vā pasādāti seṭṭhabhūtā pasādā. Seṭṭhavacano hettha aggasaddo. Purimasmiṃ atthavikappe aggasaddena buddhādiratanattayaṃ vuccati. Tesu bhagavā tāva asadisaṭṭhena, guṇavisiṭṭhaṭṭhena, asamasamaṭṭhena ca aggo. So hi mahābhinīhāraṃ dasannaṃ pāramīnaṃ pavicayañca ādiṃ katvā bodhisambhāraguṇehi ceva buddhaguṇehi ca payojanehi ca sesajanehi asadisoti asadisaṭṭhenapi aggo. Ye cassa te guṇā mahākaruṇādayo, tehi sesasattānaṃ guṇehi visiṭṭhaṭṭhenapi sabbasattuttamatāya aggo. Ye pana purimakā sammāsambuddhā sabbasattehi asamā, tehi saddhiṃ ayameva rūpakāyaguṇehi ceva dhammakāyaguṇehi ca samoti asamasamaṭṭhenapi aggo. Tathā dullabhapātubhāvato acchariyamanussabhāvato bahujanahitasukhāvahato adutiyaasahāyādibhāvato ca bhagavā loke aggoti vuccati. Yathāha –
‘‘ಏಕಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾತುಭಾವೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮಸ್ಸ ಏಕಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ? ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಮುದ್ಧಸ್ಸ। ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಮನುಸ್ಸೋ। ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಬಹುಜನ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅದುತಿಯೋ ಅಸಹಾಯೋ ಅಪ್ಪಟಿಮೋ ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ ಅಸಮೋ ಅಸಮಸಮೋ ದ್ವಿಪದಾನಂ ಅಗ್ಗೋ। ಕತಮೋ ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ? ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೧-೧೭೩)।
‘‘Ekapuggalassa, bhikkhave, pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamassa ekapuggalassa? Tathāgatassa arahato sammāsammuddhassa. Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati acchariyamanusso. Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati bahujana…pe… sammāsambuddho. Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati adutiyo asahāyo appaṭimo appaṭibhāgo appaṭipuggalo asamo asamasamo dvipadānaṃ aggo. Katamo ekapuggalo? Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho’’ti (a. ni. 1.171-173).
ಧಮ್ಮಸಙ್ಘಾ ಅಞ್ಞಧಮ್ಮಸಙ್ಘೇಹಿ ಅಸದಿಸಟ್ಠೇನ ವಿಸಿಟ್ಠಗುಣತಾಯ ದುಲ್ಲಭಪಾತುಭಾವಾದಿನಾ ಚ ಅಗ್ಗಾ। ತಥಾ ಹಿ ತೇಸಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತತಾದಿಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನತಾದಿಗುಣವಿಸೇಸೇಹಿ ಅಞ್ಞೇ ಧಮ್ಮಸಙ್ಘಸದಿಸಾ ಅಪ್ಪತರಂ ನಿಹೀನಾ ವಾ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಸೇಟ್ಠಾ। ಸಯಮೇವ ತೇಹಿ ವಿಸಿಟ್ಠಗುಣತಾಯ ಸೇಟ್ಠಾ। ತಥಾ ದುಲ್ಲಭುಪ್ಪಾದಅಚ್ಛರಿಯಭಾವಬಹುಜನಹಿತಸುಖಾವಹಅದುತಿಯಾಸಹಾಯಾದಿಸಭಾವಾ ಚ ತೇ। ಯದಗ್ಗೇನ ಹಿ ಭಗವಾ ದುಲ್ಲಭಪಾತುಭಾವೋ, ತದಗ್ಗೇನ ಧಮ್ಮಸಙ್ಘಾಪೀತಿ। ಅಚ್ಛರಿಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏವಂ ಅಗ್ಗೇಸು ಸೇಟ್ಠೇಸು ಉತ್ತಮೇಸು ಪವರೇಸು ಗುಣವಿಸಿಟ್ಠೇಸು ಪಸಾದಾತಿ ಅಗ್ಗಪ್ಪಸದಾ।
Dhammasaṅghā aññadhammasaṅghehi asadisaṭṭhena visiṭṭhaguṇatāya dullabhapātubhāvādinā ca aggā. Tathā hi tesaṃ svākkhātatādisuppaṭipannatādiguṇavisesehi aññe dhammasaṅghasadisā appataraṃ nihīnā vā natthi, kuto seṭṭhā. Sayameva tehi visiṭṭhaguṇatāya seṭṭhā. Tathā dullabhuppādaacchariyabhāvabahujanahitasukhāvahaadutiyāsahāyādisabhāvā ca te. Yadaggena hi bhagavā dullabhapātubhāvo, tadaggena dhammasaṅghāpīti. Acchariyādīsupi eseva nayo. Evaṃ aggesu seṭṭhesu uttamesu pavaresu guṇavisiṭṭhesu pasādāti aggappasadā.
ದುತಿಯಸ್ಮಿಂ ಪನತ್ಥೇ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಅಗ್ಗೇಸು ಬುದ್ಧಾದೀಸು ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಗ್ಗಭೂತಾ ಪಸಾದಾ ಅಗ್ಗಪ್ಪಸಾದಾ। ಯೇ ಪನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಆಗತಾ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಾ, ತೇ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಅಗ್ಗಭೂತಾ ಪಸಾದಾತಿ ಅಗ್ಗಪ್ಪಸಾದಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೩೭-೧೦೩೮)। ಅಗ್ಗವಿಪಾಕತ್ತಾಪಿ ಚೇತೇ ಅಗ್ಗಪ್ಪಸಾದಾ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘ಅಗ್ಗೇ ಖೋ ಪನ ಪಸನ್ನಾನಂ ಅಗ್ಗೋ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪; ಇತಿವು॰ ೯೦)।
Dutiyasmiṃ panatthe yathāvuttesu aggesu buddhādīsu uppattiyā aggabhūtā pasādā aggappasādā. Ye pana ariyamaggena āgatā aveccappasādā, te ekanteneva aggabhūtā pasādāti aggappasādā. Yathāha – ‘‘idha, bhikkhave, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hotī’’tiādi (saṃ. ni. 5.1037-1038). Aggavipākattāpi cete aggappasādā. Vuttampi cetaṃ – ‘‘agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90).
ಅಪದಾ ವಾತಿಆದೀಸು ವಾ-ಸದ್ದೋ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ, ನ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ। ಯಥಾ ‘‘ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭) ಏತ್ಥ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಚ ‘‘ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಭೂತಾನಞ್ಚ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಚ ‘‘ಅಗ್ಗಿತೋ ವಾ ಉದಕತೋ ವಾ ಮಿಥುಭೇದತೋ ವಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೨) ಏತ್ಥ ಅಗ್ಗಿತೋ ಚ ಉದಕತೋ ಚ ಮಿಥುಭೇದತೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಏವಂ ‘‘ಅಪದಾ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪; ಇತಿವು॰ ೯೦) ಏತ್ಥಾಪಿ ಅಪದಾ ಚ ದ್ವಿಪದಾ ಚಾತಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಾ-ಸದ್ದೋ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ, ನ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ’’ತಿ।
Apadā vātiādīsu vā-saddo samuccayattho, na vikappattho. Yathā ‘‘anuppanno vā kāmāsavo uppajjati, uppanno vā kāmāsavo pavaḍḍhatī’’ti (ma. ni. 1.17) ettha anuppanno ca uppanno cāti attho. Yathā ca ‘‘bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāyā’’ti ettha bhūtānañca sambhavesīnañcāti attho. Yathā ca ‘‘aggito vā udakato vā mithubhedato vā’’ti (dī. ni. 2.152) ettha aggito ca udakato ca mithubhedato cāti attho, evaṃ ‘‘apadā vā…pe… aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90) etthāpi apadā ca dvipadā cāti sampiṇḍanavasena attho daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘vā-saddo samuccayattho, na vikappattho’’ti.
ರೂಪಿನೋತಿ ರೂಪವನ್ತೋ। ನ ರೂಪಿನೋತಿ ಅರೂಪಿನೋ। ಸಞ್ಞಿನೋತಿ ಸಞ್ಞವನ್ತೋ। ನ ಸಞ್ಞಿನೋತಿ ಅಸಞ್ಞಿನೋ। ‘‘ಅಪದಾ ವಾ’’ತಿಆದಿಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ಕಾಮಭವೋ, ರೂಪಭವೋ, ಅರೂಪಭವೋ, ಏಕವೋಕಾರಭವೋ, ಚತುವೋಕಾರಭವೋ, ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೋ, ಸಞ್ಞಿಭವೋ, ಅಸಞ್ಞಿಭವೋ, ನೇವಸಞ್ಞಿನಾಸಞ್ಞಿಭವೋತಿ ನವವಿಧೇಪಿ ಭವೇ ಸತ್ತೇಪಿ ಅನವಸೇಸತೋ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ಥ ಹಿ ರೂಪಿಗ್ಗಹಣೇನ ಕಾಮಭವೋ, ರೂಪಭವೋ, ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೋ, ಏಕವೋಕಾರಭವೋ ಚ ದಸ್ಸಿತೋ, ಅರೂಪಿಗ್ಗಹಣೇನ ಅರೂಪಭವೋ, ಚತುವೋಕಾರಭವೋ ಚ ದಸ್ಸಿತೋ, ಸಞ್ಞಿಭವಾದಯೋ ಪನ ಸರೂಪೇನೇವ ದಸ್ಸಿತಾ। ಅಪದಾದಿಗ್ಗಹಣೇನ ಕಾಮಭವಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವಸಞ್ಞಿಭವಾನಂ ಏಕದೇಸೋವ ದಸ್ಸಿತೋ।
Rūpinoti rūpavanto. Na rūpinoti arūpino. Saññinoti saññavanto. Na saññinoti asaññino. ‘‘Apadā vā’’tiādisabbapadehi kāmabhavo, rūpabhavo, arūpabhavo, ekavokārabhavo, catuvokārabhavo, pañcavokārabhavo, saññibhavo, asaññibhavo, nevasaññināsaññibhavoti navavidhepi bhave sattepi anavasesato pariyādiyitvā dasseti. Ettha hi rūpiggahaṇena kāmabhavo, rūpabhavo, pañcavokārabhavo, ekavokārabhavo ca dassito, arūpiggahaṇena arūpabhavo, catuvokārabhavo ca dassito, saññibhavādayo pana sarūpeneva dassitā. Apadādiggahaṇena kāmabhavapañcavokārabhavasaññibhavānaṃ ekadesova dassito.
ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಯಥಾ ಅದುತಿಯಸುತ್ತೇ ‘‘ದ್ವಿಪದಾನಂ ಅಗ್ಗೋ’’ತಿ ದ್ವಿಪದಾ ಏವ ಗಹಿತಾ, ಏವಂ ದ್ವಿಪದಗ್ಗಹಣಮೇವ ಅಕತ್ವಾ ಅಪದಾದಿಗ್ಗಹಣಂ ಕತನ್ತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಅದುತಿಯಸುತ್ತೇ ತಾವ ಸೇಟ್ಠತರವಸೇನ ದ್ವಿಪದಗ್ಗಹಣಮೇವ ಕತಂ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಲೋಕೇ ಸೇಟ್ಠೋ ನಾಮ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಅಪದಚತುಪ್ಪದಬಹುಪದೇಸು ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ದ್ವಿಪದೇಸುಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕತರೇಸು ದ್ವಿಪದೇಸು? ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚೇವ ದೇವೇಸು ಚ। ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸಕಲಲೋಕಂ ವಸೇ ವತ್ತೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ದೇವೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಂ ವಸೇ ವತ್ತನಕೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೋ ವಾ ಆರಾಮಿಕೋ ವಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇತಿ ತತೋಪಿ ಸೇಟ್ಠತರವಸೇನೇಸ ದ್ವಿಪದಾನಂ ಅಗ್ಗೋತಿ ತತ್ಥ ವುತ್ತಂ। ಇಧ ಪನ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನವಸೇನ ಏವಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಅಪದಾ ವಾ…ಪೇ॰… ನೇವಸಞ್ಞಿನಾಸಞ್ಞಿನೋ ವಾ, ತಥಾಗತೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ । ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಚೇತಂ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಮ-ಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ, ಅಗ್ಗೋ ಅಕ್ಖಾಯತೀತಿ ಪದವಿಭಾಗೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಗುಣೇಹಿ ಅಗ್ಗೋ’’ತಿಆದಿ।
Kasmā panettha yathā adutiyasutte ‘‘dvipadānaṃ aggo’’ti dvipadā eva gahitā, evaṃ dvipadaggahaṇameva akatvā apadādiggahaṇaṃ katanti? Vuccate – adutiyasutte tāva seṭṭhataravasena dvipadaggahaṇameva kataṃ. Imasmiñhi loke seṭṭho nāma uppajjamāno apadacatuppadabahupadesu na uppajjati, dvipadesuyeva uppajjati. Kataresu dvipadesu? Manussesu ceva devesu ca. Manussesu uppajjamāno sakalalokaṃ vase vattetuṃ samattho buddho hutvā uppajjati, devesu uppajjamāno dasasahassilokadhātuṃ vase vattanako mahābrahmā hutvā uppajjati, so tassa kappiyakārako vā ārāmiko vā sampajjati. Iti tatopi seṭṭhataravasenesa dvipadānaṃ aggoti tattha vuttaṃ. Idha pana anavasesapariyādānavasena evaṃ vuttaṃ ‘‘yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā…pe… nevasaññināsaññino vā, tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti . Niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ. Ma-kāro padasandhikaro, aggo akkhāyatīti padavibhāgo. Tenevāha ‘‘guṇehi aggo’’tiādi.
ಅಗ್ಗೋ ವಿಪಾಕೋ ಹೋತೀತಿ ಅಗ್ಗೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪಸನ್ನಾನಂ ಯೋ ಪಸಾದೋ ಅಗ್ಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮಕೋಟಿಭೂತೋ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋಪಿ ಅಗ್ಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮಕೋಟಿಭೂತೋ ಉಳಾರತಮೋ ಪಣೀತತಮೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಪನ ಪಸಾದೋ ದುವಿಧೋ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಭೇದತೋ। ತೇಸು ಲೋಕಿಯಸ್ಸ ತಾವ –
Aggo vipāko hotīti agge sammāsambuddhe pasannānaṃ yo pasādo aggo seṭṭho uttamakoṭibhūto vā, tasmā tassa vipākopi aggo seṭṭho uttamakoṭibhūto uḷāratamo paṇītatamo hoti. So pana pasādo duvidho lokiyalokuttarabhedato. Tesu lokiyassa tāva –
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ,
‘‘Ye keci buddhaṃ saraṇaṃ gatāse,
ನ ತೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ।
Na te gamissanti apāyabhūmiṃ;
ಪಹಾಯ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ,
Pahāya mānusaṃ dehaṃ,
ದೇವಕಾಯಂ ಪರಿಪೂರೇಸ್ಸನ್ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೩೨; ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೦; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೩೭)।
Devakāyaṃ paripūressanti. (dī. ni. 2.332; itivu. aṭṭha. 90; saṃ. ni. 1.37);
‘‘ಬುದ್ಧೋತಿ ಕಿತ್ತಯನ್ತಸ್ಸ, ಕಾಯೇ ಭವತಿ ಯಾ ಪೀತಿ।
‘‘Buddhoti kittayantassa, kāye bhavati yā pīti;
ವರಮೇವ ಹಿ ಸಾ ಪೀತಿ, ಕಸಿಣೇನಪಿ ಜಮ್ಬುದೀಪಸ್ಸ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೬; ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೦)।
Varameva hi sā pīti, kasiṇenapi jambudīpassa. (dī. ni. aṭṭha. 1.6; itivu. aṭṭha. 90);
‘‘ಸತಂ ಹತ್ಥೀ ಸತಂ ಅಸ್ಸಾ, ಸತಂ ಅಸ್ಸತರೀರಥಾ।
‘‘Sataṃ hatthī sataṃ assā, sataṃ assatarīrathā;
ಸತಂ ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಆಮುಕ್ಕಮಣಿಕುಣ್ಡಲಾ।
Sataṃ kaññāsahassāni, āmukkamaṇikuṇḍalā;
ಏಕಸ್ಸ ಪದವೀತಿಹಾರಸ್ಸ, ಕಲಂ ನಾಗ್ಘನ್ತಿ ಸೋಳಸಿಂ’’॥ (ಚೂಳವ॰ ೩೦೫)।
Ekassa padavītihārassa, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ’’. (cūḷava. 305);
‘‘ಸಾಧು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಗಮನಂ ಹೋತಿ, ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಗಮನಹೇತು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತೇ ಅಞ್ಞೇ ದೇವೇ ದಸಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಅಧಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಆಯುನಾ, ದಿಬ್ಬೇನ ವಣ್ಣೇನ, ದಿಬ್ಬೇನ ಸುಖೇನ, ದಿಬ್ಬೇನ ಯಸೇನ, ದಿಬ್ಬೇನ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯೇನ, ದಿಬ್ಬೇಹಿ ರೂಪೇಹಿ, ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ, ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಗನ್ಧೇಹಿ, ದಿಬ್ಬೇಹಿ ರಸೇಹಿ, ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪೧) –
‘‘Sādhu kho, devānaminda, buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamanahetu kho, devānaminda, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhanti dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena, dibbehi rūpehi, dibbehi saddehi, dibbehi gandhehi, dibbehi rasehi, dibbehi phoṭṭhabbehī’’ti (saṃ. ni. 4.341) –
ಏವಮಾದೀನಂ ಸುತ್ತಪದಾನಂ ವಸೇನ ಪಸಾದಫಲವಿಸೇಸಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಅಪಾಯದುಕ್ಖವಿನಿವತ್ತನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವೇಸು ಸುಖವಿಸೇಸದಾಯಕೋವ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Evamādīnaṃ suttapadānaṃ vasena pasādaphalavisesayogo veditabbo, tasmā so apāyadukkhavinivattanena saddhiṃ sampattibhavesu sukhavisesadāyakova daṭṭhabbo.
ಲೋಕುತ್ತರೋ ಪನ ಸಾಮಞ್ಞಫಲವಿಪಾಕದಾಯಕೋ ವಟ್ಟದುಕ್ಖವಿನಿವತ್ತಕೋ। ಸಬ್ಬೋಪಿ ಚಾಯಂ ಪಸಾದೋ ಪರಮ್ಪರಾಯ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ವಿನಿವತ್ತೇತಿಯೇವ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Lokuttaro pana sāmaññaphalavipākadāyako vaṭṭadukkhavinivattako. Sabbopi cāyaṃ pasādo paramparāya vaṭṭadukkhaṃ vinivattetiyeva. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅತ್ತನೋ ಸದ್ಧಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ನೇವಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ನ ದೋಸಪರಿಯುಟ್ಠಿತಂ…ಪೇ॰… ನ ಮೋಹಪರಿಯುಟ್ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಮೇವಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಉಜುಗತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯತಿ, ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತಿ…ಪೇ॰… ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ।
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, ariyasāvako attano saddhaṃ anussarati, nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, na dosapariyuṭṭhitaṃ…pe… na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti, ujugatacittassa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
ಧಮ್ಮಾತಿ ಸಭಾವಧಮ್ಮಾ। ಸಙ್ಖತಾತಿ ಸಮೇಚ್ಚ ಸಮ್ಭೂಯ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕತಾತಿ ಸಙ್ಖತಾ, ಸಪಚ್ಚಯಾ ಧಮ್ಮಾ। ಹೇತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಚ ನ ಕೇಹಿಚಿ ಕತಾ ಸಙ್ಖತಾತಿ ಅಸಙ್ಖತಾ, ಅಪಚ್ಚಯೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಸಙ್ಖತಾನಂ ಪರಿಯೋಸಿತಭಾವೇನ ‘‘ಅಸಙ್ಖತಾ’’ತಿ ಪುಥುವಚನಂ। ವಿರಾಗೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀತಿ ತೇಸಂ ಸಙ್ಖತಾಸಙ್ಖತಧಮ್ಮಾನಂ ಯೋ ವಿರಾಗಸಙ್ಖಾತೋ ಅಸಙ್ಖತಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ಸಭಾವೇನೇವ ಸಣ್ಹಸುಖುಮಭಾವತೋ ಸನ್ತತರಪಣೀತತರಭಾವತೋ ಗಮ್ಭೀರಾದಿಭಾವತೋ ಮದನಿಮ್ಮದನಾದಿಭಾವತೋ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯದಿದನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ, ಯೋ ಅಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮದನಿಮ್ಮದನೋತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ನಿಬ್ಬಾನವೇವಚನಾನಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ವಿರಾಗೋತಿಆದೀನಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇವ ನಾಮಾನೀ’’ತಿ। ರಾಗಮದಾದಯೋತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮಾನಮದಪುರಿಸಮದಾದಿಕೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ । ಸಬ್ಬಾ ಪಿಪಾಸಾತಿ ಕಾಮಪಿಪಾಸಾದಿಕಾ ಸಬ್ಬಾ ಪಿಪಾಸಾ। ಸಬ್ಬೇ ಆಲಯಾ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಕಾಮಾಲಯಾದಿಕಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಆಲಯಾ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಯನ್ತಿ। ವಟ್ಟಾನೀತಿ ಕಮ್ಮವಟ್ಟವಿಪಾಕವಟ್ಟಾನಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ಅಟ್ಠಸತಪ್ಪಭೇದಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ತಣ್ಹಾ।
Dhammāti sabhāvadhammā. Saṅkhatāti samecca sambhūya paccayehi katāti saṅkhatā, sapaccayā dhammā. Hetūhi paccayehi ca na kehici katā saṅkhatāti asaṅkhatā, apaccayo nibbānaṃ. Saṅkhatānaṃ pariyositabhāvena ‘‘asaṅkhatā’’ti puthuvacanaṃ. Virāgo tesaṃ aggamakkhāyatīti tesaṃ saṅkhatāsaṅkhatadhammānaṃ yo virāgasaṅkhāto asaṅkhatadhammo, so sabhāveneva saṇhasukhumabhāvato santatarapaṇītatarabhāvato gambhīrādibhāvato madanimmadanādibhāvato aggaṃ seṭṭhaṃ uttamaṃ pavaranti vuccati. Yadidanti nipāto, yo ayanti attho. Madanimmadanotiādīni sabbāni nibbānavevacanāni. Tenevāha ‘‘virāgotiādīni nibbānasseva nāmānī’’ti. Rāgamadādayoti ādi-saddena mānamadapurisamadādike saṅgaṇhāti . Sabbā pipāsāti kāmapipāsādikā sabbā pipāsā. Sabbe ālayā samugghātaṃ gacchantīti kāmālayādikā sabbepi ālayā samugghātaṃ yanti. Vaṭṭānīti kammavaṭṭavipākavaṭṭāni. Taṇhāti aṭṭhasatappabhedā sabbāpi taṇhā.
ಅಗ್ಗೋ ವಿಪಾಕೋ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ –
Aggo vipāko hotīti etthāpi –
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ…ಪೇ॰…’’॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೩೨; ಸಂ ನಿ॰ ೧.೩೭)।
‘‘Ye keci dhammaṃ saraṇaṃ gatāse…pe…’’. (dī. ni. 2.332; saṃ ni. 1.37);
‘‘ಧಮ್ಮೋತಿ ಕಿತ್ತಯನ್ತಸ್ಸ, ಕಾಯೇ ಭವತಿ ಯಾ ಪೀತಿ…ಪೇ॰…’’॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೬; ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೦)।
‘‘Dhammoti kittayantassa, kāye bhavati yā pīti…pe…’’. (dī. ni. aṭṭha. 1.6; itivu. aṭṭha. 90);
‘‘ಸಾಧು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಧಮ್ಮಂ ಸರಣಗಮನಂ ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮಂ ಸರಣಗಮನಹೇತು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ…ಪೇ॰… ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪೧) –
‘‘Sādhu kho, devānaminda, dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ saraṇagamanahetu kho, devānaminda, evamidhekacce…pe… dibbehi phoṭṭhabbehī’’ti (saṃ. ni. 4.341) –
ಏವಮಾದೀನಂ ಸುತ್ತಪದಾನಂ ವಸೇನ ಧಮ್ಮೇ ಪಸಾದಸ್ಸ ಫಲವಿಸೇಸಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Evamādīnaṃ suttapadānaṃ vasena dhamme pasādassa phalavisesayogo veditabbo.
ಸಙ್ಘಾ ವಾ ಗಣಾ ವಾತಿ ಜನಸಮೂಹಸಙ್ಖಾತಾ ಯಾವತಾ ಲೋಕೇ ಸಙ್ಘಾ ವಾ ಗಣಾ ವಾ। ತಥಾಗತಸಾವಕಸಙ್ಘೋತಿ ಅಟ್ಠಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಸಮೂಹಸಙ್ಖಾತೋ ದಿಟ್ಠಿಸೀಲಸಾಮಞ್ಞೇನ ಸಂಹತೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ। ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಆದಿಗುಣವಿಸೇಸೇನ ತೇಸಂ ಸಙ್ಘಾನಂ ಅಗ್ಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮೋ ಪವರೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯದಿದನ್ತಿ ಯಾನಿ ಇಮಾನಿ। ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ ಯುಗಳವಸೇನ, ಪಠಮಮಗ್ಗಟ್ಠೋ ಪಠಮಫಲಟ್ಠೋತಿ ಇದಮೇಕಂ ಯುಗಳಂ, ಯಾವ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗಟ್ಠೋ ಚತುತ್ಥಫಲಟ್ಠೋತಿ ಇದಮೇಕಂ ಯುಗಳನ್ತಿ ಏವಂ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ। ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾತಿ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಏಕೋ ಪಠಮಮಗ್ಗಟ್ಠೋ, ಏಕೋ ಪಠಮಫಲಟ್ಠೋತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ। ಏತ್ಥ ಚ ಪುರಿಸೋತಿ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ವಾ ಏಕತ್ಥಾನಿ ಏತಾನಿ ಪದಾನಿ, ವೇನೇಯ್ಯವಸೇನ ಪನೇವಂ ವುತ್ತಂ। ಏಸ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋತಿ ಯಾನಿಮಾನಿ ಯುಗಳವಸೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಯುಗಾನಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕತೋ ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ, ಏಸ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ। ಆಹುನೇಯ್ಯೋತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ। ಇಧಾಪಿ –
Saṅghā vā gaṇā vāti janasamūhasaṅkhātā yāvatā loke saṅghā vā gaṇā vā. Tathāgatasāvakasaṅghoti aṭṭhaariyapuggalasamūhasaṅkhāto diṭṭhisīlasāmaññena saṃhato tathāgatassa sāvakasaṅgho. Aggamakkhāyatīti attano sīlasamādhipaññāvimuttiādiguṇavisesena tesaṃ saṅghānaṃ aggo seṭṭho uttamo pavaroti vuccati. Yadidanti yāni imāni. Cattāri purisayugāni yugaḷavasena, paṭhamamaggaṭṭho paṭhamaphalaṭṭhoti idamekaṃ yugaḷaṃ, yāva catutthamaggaṭṭho catutthaphalaṭṭhoti idamekaṃ yugaḷanti evaṃ cattāri purisayugāni. Aṭṭha purisapuggalāti purisapuggalavasena eko paṭhamamaggaṭṭho, eko paṭhamaphalaṭṭhoti iminā nayena aṭṭha purisapuggalā. Ettha ca purisoti vā puggaloti vā ekatthāni etāni padāni, veneyyavasena panevaṃ vuttaṃ. Esa bhagavato sāvakasaṅghoti yānimāni yugaḷavasena cattāri yugāni pāṭiyekkato aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho. Āhuneyyotiādīni vuttatthāneva. Idhāpi –
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಂ ಗತಾಸೇ…ಪೇ॰…’’॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೩೨; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೩೭)।
‘‘Ye keci saṅghaṃ saraṇaṃ gatāse…pe…’’. (dī. ni. 2.332; saṃ. ni. 1.37);
‘‘ಸಙ್ಘೋತಿ ಕಿತ್ತಯನ್ತಸ್ಸ, ಕಾಯೇ ಭವತಿ ಯಾ ಪೀತಿ…ಪೇ॰…’’॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೬; ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೦)।
‘‘Saṅghoti kittayantassa, kāye bhavati yā pīti…pe…’’. (dī. ni. aṭṭha. 1.6; itivu. aṭṭha. 90);
‘‘ಸಾಧು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಗಮನಂ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಗಮನಹೇತು ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ…ಪೇ॰… ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪೧) –
‘‘Sādhu kho, devānaminda, saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti, saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho, devānaminda…pe… dibbehi phoṭṭhabbehī’’ti (saṃ. ni. 4.341) –
ಆದೀನಂ ಸುತ್ತಪದಾನಂ ವಸೇನ ಸಙ್ಘೇ ಪಸಾದಸ್ಸ ಫಲವಿಸೇಸಯೋಗೋ ತಸ್ಸ ಅಗ್ಗವಿಪಾಕತಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಅನುತ್ತರಿಯಪಟಿಲಾಭೋ ಸತ್ತಮಭವಾದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸಮುಚ್ಛೇದೋ ಅನುತ್ತರಸುಖಾಧಿಗಮೋತಿ ಏವಮಾದಿಉಳಾರಫಲನಿಪ್ಫಾದನವಸೇನ ಅಗ್ಗವಿಪಾಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Ādīnaṃ suttapadānaṃ vasena saṅghe pasādassa phalavisesayogo tassa aggavipākatā ca veditabbā. Tathā anuttariyapaṭilābho sattamabhavādito paṭṭhāya vaṭṭadukkhasamucchedo anuttarasukhādhigamoti evamādiuḷāraphalanipphādanavasena aggavipākatā veditabbā.
ಗಾಥಾಸು ಅಗ್ಗತೋತಿ ಅಗ್ಗೇ ರತನತ್ತಯೇ, ಅಗ್ಗಭಾವತೋ ವಾ ಪಸನ್ನಾನಂ। ಅಗ್ಗಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಅಗ್ಗಸಭಾವಂ ಬುದ್ಧಸುಬೋಧಿಂ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ ಸಙ್ಘಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಂ, ರತನತ್ತಯಸ್ಸ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಂ ಉತ್ತಮಸಭಾವಂ, ದಸಬಲಾದಿಸ್ವಾಕ್ಖಾತತಾದಿಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನತಾದಿಗುಣಸಭಾವಂ ವಾ। ವಿಜಾನತನ್ತಿ ವಿಜಾನನ್ತಾನಂ। ಏವಂ ಸಾಧಾರಣತೋ ಅಗ್ಗಪ್ಪಸಾದವತ್ಥುಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಸಾಧಾರಣತೋ ತಂ ವಿಭಾಗೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಗ್ಗೇ ಬುದ್ಧೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಪಸನ್ನಾನನ್ತಿ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಚ ಇತರಪ್ಪಸಾದೇನ ಚ ಪಸನ್ನಾನಂ ಅಧಿಮುತ್ತಾನಂ। ವಿರಾಗೂಪಸಮೇತಿ ವಿರಾಗೇ ಉಪಸಮೇ ಚ, ಸಬ್ಬಸ್ಸ ರಾಗಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಚ್ಚನ್ತವಿರಾಗಹೇತುಭೂತೇ ಅಚ್ಚನ್ತಉಪಸಮಹೇತುಭೂತೇ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಖೇತಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಕ್ಖಯಭಾವೇನ ಸಙ್ಖಾರೂಪಸಮಸುಖಭಾವೇನ ಸುಖೇ।
Gāthāsu aggatoti agge ratanattaye, aggabhāvato vā pasannānaṃ. Aggaṃ dhammanti aggasabhāvaṃ buddhasubodhiṃ dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ, ratanattayassa anaññasādhāraṇaṃ uttamasabhāvaṃ, dasabalādisvākkhātatādisuppaṭipannatādiguṇasabhāvaṃ vā. Vijānatanti vijānantānaṃ. Evaṃ sādhāraṇato aggappasādavatthuṃ dassetvā idāni asādhāraṇato taṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘agge buddhe’’tiādi vuttaṃ. Tattha pasannānanti aveccappasādena ca itarappasādena ca pasannānaṃ adhimuttānaṃ. Virāgūpasameti virāge upasame ca, sabbassa rāgassa sabbesaṃ kilesānaṃ accantavirāgahetubhūte accantaupasamahetubhūte cāti attho. Sukheti vaṭṭadukkhakkhayabhāvena saṅkhārūpasamasukhabhāvena sukhe.
ಅಗ್ಗಸ್ಮಿಂ ದಾನಂ ದದತನ್ತಿ ಅಗ್ಗೇ ರತನತ್ತಯೇ ದಾನಂ ದದನ್ತಾನಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತಾನಂ। ತತ್ಥ ಧರಮಾನಂ ಭಗವನ್ತಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಾ ಪೂಜೇನ್ತಾ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಾ, ಪರಿನಿಬ್ಬುತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಧಾತುಚೇತಿಯಾದಿಕೇ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಾ ಪೂಜೇನ್ತಾ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಾ ಬುದ್ಧೇ ದಾನಂ ದದನ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಪೂಜೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಧಮ್ಮಧರೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಾ ಪೂಜೇನ್ತಾ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಾ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಕರೋನ್ತಾ ಧಮ್ಮೇ ದಾನಂ ದದನ್ತಿ ನಾಮ। ತಥಾ ಅರಿಯಸಙ್ಘಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಾ ಪೂಜೇನ್ತಾ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಾ ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಇತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಾ ಸಙ್ಘೇ ದಾನಂ ದದನ್ತಿ ನಾಮ। ಅಗ್ಗಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢತೀತಿ ಏವಂ ರತನತ್ತಯೇ ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ ಉಳಾರಂ ಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಉಳಾರಞ್ಚ ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರಂ ಪವತ್ತೇನ್ತಾನಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಅಗ್ಗಂ ಉಳಾರಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚೀಯತಿ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಅಗ್ಗವಿಪಾಕತಾಯ ಅಗ್ಗಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಗ್ಗಂ ಆಯೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಆಯೂತಿ ದಿಬ್ಬಂ ವಾ ಮಾನುಸಂ ವಾ ಅಗ್ಗಂ ಉಳಾರಂ ಪರಮಂ ಆಯು ಪವಡ್ಢತಿ ಉಪರೂಪರಿ ಬ್ರೂಹತಿ। ವಣ್ಣೋತಿ ರೂಪಸಮ್ಪದಾ। ಯಸೋತಿ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪದಾ। ಕಿತ್ತೀತಿ ಥುತಿಘೋಸೋ। ಸುಖನ್ತಿ ಕಾಯಿಕಂ ಚೇತಸಿಕಞ್ಚ ಸುಖಂ। ಬಲನ್ತಿ ಕಾಯಬಲಞ್ಚೇವ ಞಾಣಬಲಞ್ಚ।
Aggasmiṃ dānaṃ dadatanti agge ratanattaye dānaṃ dadantānaṃ deyyadhammaṃ pariccajantānaṃ. Tattha dharamānaṃ bhagavantaṃ catūhi paccayehi upaṭṭhahantā pūjentā sakkarontā, parinibbutaṃ bhagavantaṃ uddissa dhātucetiyādike upaṭṭhahantā pūjentā sakkarontā buddhe dānaṃ dadanti nāma. ‘‘Dhammaṃ pūjessāmā’’ti dhammadhare puggale catūhi paccayehi upaṭṭhahantā pūjentā sakkarontā dhammañca ciraṭṭhitikaṃ karontā dhamme dānaṃ dadanti nāma. Tathā ariyasaṅghaṃ catūhi paccayehi upaṭṭhahantā pūjentā sakkarontā taṃ uddissa itarasmimpi tathā paṭipajjantā saṅghe dānaṃ dadanti nāma. Aggaṃ puññaṃ pavaḍḍhatīti evaṃ ratanattaye pasannena cetasā uḷāraṃ pariccāgaṃ uḷārañca pūjāsakkāraṃ pavattentānaṃ divase divase aggaṃ uḷāraṃ kusalaṃ upacīyati. Idāni tassa puññassa aggavipākatāya aggabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘aggaṃ āyū’’tiādi vuttaṃ. Tattha āyūti dibbaṃ vā mānusaṃ vā aggaṃ uḷāraṃ paramaṃ āyu pavaḍḍhati uparūpari brūhati. Vaṇṇoti rūpasampadā. Yasoti parivārasampadā. Kittīti thutighoso. Sukhanti kāyikaṃ cetasikañca sukhaṃ. Balanti kāyabalañceva ñāṇabalañca.
ಅಗ್ಗಸ್ಸ ರತನತ್ತಯಸ್ಸ ದಾನಂ ದಾತಾ। ಅಥ ವಾ ಅಗ್ಗಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ದಾನಂ ಉಳಾರಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪುಞ್ಞಂ ಪವತ್ತೇತಾ। ಅಗ್ಗಧಮ್ಮಸಮಾಹಿತೋತಿ ಅಗ್ಗೇನ ಪಸಾದಧಮ್ಮೇನ ದಾನಾದಿಧಮ್ಮೇನ ಚ ಸಂಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಚಲಪ್ಪಸಾದಯುತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ವಾ ವಿಪಾಕಭೂತೇಹಿ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಪಿಯಮನಾಪತಾದಿಧಮ್ಮೇಹಿ ಯುತ್ತೋ। ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ಪಮೋದತೀತಿ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅಗ್ಗಭಾವಂ ಸೇಟ್ಠಭಾವಂ ಅಧಿಗತೋ, ಅಗ್ಗಭಾವಂ ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಫಲಂ ಅಧಿಗತೋ ಪಮೋದತಿ ಅಭಿರಮತಿ ಪರಿತುಸ್ಸತೀತಿ।
Aggassa ratanattayassa dānaṃ dātā. Atha vā aggassa deyyadhammassa dānaṃ uḷāraṃ katvā tattha puññaṃ pavattetā. Aggadhammasamāhitoti aggena pasādadhammena dānādidhammena ca saṃhito samannāgato acalappasādayutto, tassa vā vipākabhūtehi bahujanassa piyamanāpatādidhammehi yutto. Aggappatto pamodatīti yattha yattha sattanikāye uppanno, tattha tattha aggabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ adhigato, aggabhāvaṃ vā lokuttaramaggaphalaṃ adhigato pamodati abhiramati paritussatīti.
ಅಗ್ಗಪಸಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Aggapasādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೪. ಅಗ್ಗಪ್ಪಸಾದಸುತ್ತಂ • 4. Aggappasādasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಪಸಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Pasādasuttavaṇṇanā