Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ౪. అగ్గిసుత్తవణ్ణనా

    4. Aggisuttavaṇṇanā

    ౯౩. చతుత్థే అనుదహనట్ఠేన అగ్గి, రాగో ఏవ అగ్గి రాగగ్గి. రాగో హి ఉప్పజ్జమానో సత్తే అనుదహతి ఝాపేతి, తస్మా ‘‘అగ్గీ’’తి వుచ్చతి. ఇతరేసుపి ద్వీసు ఏసేవ నయో. తత్థ యథా అగ్గి యదేవ ఇన్ధనం నిస్సాయ ఉప్పజ్జతి, తం నిదహతి, మహాపరిళాహో చ హోతి, ఏవమిమేపి రాగాదయో యస్మిం సన్తానే సయం ఉప్పన్నా, తం నిదహన్తి, మహాపరిళాహా చ హోన్తి దున్నిబ్బాపయా. తేసు రాగపరిళాహేన సన్తత్తహదయానం ఇచ్ఛితాలాభదుక్ఖేన మరణప్పత్తానం సత్తానం పమాణం నత్థి. అయం తావ రాగస్స అనుదహనతా. దోసస్స పన అనుదహనతాయ విసేసతో మనోపదోసికా దేవా, మోహస్స అనుదహనతాయ ఖిడ్డాపదోసికా దేవా చ నిదస్సనం. మోహవసేన హి తేసం సతిసమ్మోసో హోతి, తస్మా ఖిడ్డావసేన ఆహారవేలం అతివత్తేన్తా కాలం కరోన్తి. అయం తావ రాగాదీనం దిట్ఠధమ్మికో అనుదహనభావో. సమ్పరాయికో పన నిరయాదీసు నిబ్బత్తాపనవసేన ఘోరతరో దురధివాసో చ. అయఞ్చ అత్థో ఆదిత్తపరియాయేన విభావేతబ్బో.

    93. Catutthe anudahanaṭṭhena aggi, rāgo eva aggi rāgaggi. Rāgo hi uppajjamāno satte anudahati jhāpeti, tasmā ‘‘aggī’’ti vuccati. Itaresupi dvīsu eseva nayo. Tattha yathā aggi yadeva indhanaṃ nissāya uppajjati, taṃ nidahati, mahāpariḷāho ca hoti, evamimepi rāgādayo yasmiṃ santāne sayaṃ uppannā, taṃ nidahanti, mahāpariḷāhā ca honti dunnibbāpayā. Tesu rāgapariḷāhena santattahadayānaṃ icchitālābhadukkhena maraṇappattānaṃ sattānaṃ pamāṇaṃ natthi. Ayaṃ tāva rāgassa anudahanatā. Dosassa pana anudahanatāya visesato manopadosikā devā, mohassa anudahanatāya khiḍḍāpadosikā devā ca nidassanaṃ. Mohavasena hi tesaṃ satisammoso hoti, tasmā khiḍḍāvasena āhāravelaṃ ativattentā kālaṃ karonti. Ayaṃ tāva rāgādīnaṃ diṭṭhadhammiko anudahanabhāvo. Samparāyiko pana nirayādīsu nibbattāpanavasena ghorataro duradhivāso ca. Ayañca attho ādittapariyāyena vibhāvetabbo.

    గాథాసు కామేసు ముచ్ఛితేతి వత్థుకామేసు పాతబ్యతావసేన ముచ్ఛం బాల్యం పమాదం మిచ్ఛాచారం ఆపన్నే. బ్యాపన్నేతి బ్యాపన్నచిత్తే దహతీతి సమ్బన్ధో. నరే పాణాతిపాతినోతి ఇదం దోసగ్గిస్స. అరియధమ్మే అకోవిదేతి యే ఖన్ధాయతనాదీసు సబ్బేన సబ్బం ఉగ్గహపరిపుచ్ఛాయ మనసికారరహితా అరియధమ్మస్స అకుసలా, తే సమ్మోహేన అభిభూతా విసేసేన సమ్మూళ్హా నామాతి వుత్తా. ఏతే అగ్గీ అజానన్తాతి ‘‘ఏతే రాగగ్గిఆదయో ఇధ చేవ సమ్పరాయే చ అనుదహన్తీ’’తి అజానన్త్తాఆ పరిఞ్ఞాభిసమయవసేన పహానాభిసమయవసేన చ అప్పటివిజ్ఝన్తా. సక్కాయాభిరతాతి సక్కాయే ఉపాదానక్ఖన్ధపఞ్చకే తణ్హాదిట్ఠిమాననన్దనాభిరతా. వడ్ఢయన్తీతి పునప్పునం ఉప్పజ్జనేన వడ్ఢయన్తి ఆచినన్తి. నిరయన్తి అట్ఠవిధం మహానిరయం, సోళసవిధం ఉస్సదనిరయన్తి సబ్బమ్పి నిరయం. తిరచ్ఛానఞ్చ యోనియోతి తిరచ్ఛానయోనియో చ. అసురన్తి అసురకాయం పేత్తివిసయఞ్చ వడ్ఢయన్తీతి సమ్బన్ధో.

    Gāthāsu kāmesu mucchiteti vatthukāmesu pātabyatāvasena mucchaṃ bālyaṃ pamādaṃ micchācāraṃ āpanne. Byāpanneti byāpannacitte dahatīti sambandho. Nare pāṇātipātinoti idaṃ dosaggissa. Ariyadhamme akovideti ye khandhāyatanādīsu sabbena sabbaṃ uggahaparipucchāya manasikārarahitā ariyadhammassa akusalā, te sammohena abhibhūtā visesena sammūḷhā nāmāti vuttā. Ete aggī ajānantāti ‘‘ete rāgaggiādayo idha ceva samparāye ca anudahantī’’ti ajānanttāā pariññābhisamayavasena pahānābhisamayavasena ca appaṭivijjhantā. Sakkāyābhiratāti sakkāye upādānakkhandhapañcake taṇhādiṭṭhimānanandanābhiratā. Vaḍḍhayantīti punappunaṃ uppajjanena vaḍḍhayanti ācinanti. Nirayanti aṭṭhavidhaṃ mahānirayaṃ, soḷasavidhaṃ ussadanirayanti sabbampi nirayaṃ. Tiracchānañca yoniyoti tiracchānayoniyo ca. Asuranti asurakāyaṃ pettivisayañca vaḍḍhayantīti sambandho.

    ఏత్తావతా రాగగ్గిఆదీనం ఇధ చేవ సమ్పరాయే చ అనుదహనభావదస్సనముఖేన వట్టం దస్సేత్వా ఇదాని నేసం నిబ్బాపనేన వివట్టం దస్సేతుం ‘‘యే చ రత్తిన్దివా’’తిఆది వుత్తం. తత్థ యుత్తాతి భావనానుయోగవసేన యుత్తా. కత్థ? సమ్మాసమ్బుద్ధసాసనే. తేన అఞ్ఞసాసనే రాగగ్గిఆదీనం నిబ్బాపనాభావం దస్సేతి. తథా హి అనఞ్ఞసాధారణం తేసం నిబ్బాపనవిధిం అసుభకమ్మట్ఠానం సఙ్ఖేపేనేవ దస్సేన్తో –

    Ettāvatā rāgaggiādīnaṃ idha ceva samparāye ca anudahanabhāvadassanamukhena vaṭṭaṃ dassetvā idāni nesaṃ nibbāpanena vivaṭṭaṃ dassetuṃ ‘‘ye ca rattindivā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yuttāti bhāvanānuyogavasena yuttā. Kattha? Sammāsambuddhasāsane. Tena aññasāsane rāgaggiādīnaṃ nibbāpanābhāvaṃ dasseti. Tathā hi anaññasādhāraṇaṃ tesaṃ nibbāpanavidhiṃ asubhakammaṭṭhānaṃ saṅkhepeneva dassento –

    ‘‘తే నిబ్బాపేన్తి రాగగ్గిం, నిచ్చం అసుభసఞ్ఞినో;

    ‘‘Te nibbāpenti rāgaggiṃ, niccaṃ asubhasaññino;

    దోసగ్గిం పన మేత్తాయ, నిబ్బాపేన్తి నరుత్తమా;

    Dosaggiṃ pana mettāya, nibbāpenti naruttamā;

    మోహగ్గిం పన పఞ్ఞాయ, యాయం నిబ్బేధగామినీ’’తి. –

    Mohaggiṃ pana paññāya, yāyaṃ nibbedhagāminī’’ti. –

    ఆహ . తత్థ అసుభసఞ్ఞినోతి ద్వత్తింసాకారవసేన చేవ ఉద్ధుమాతకాదివసేన చ అసుభభావనానుయోగేన అసుభసఞ్ఞినో. మేత్తాయాతి ‘‘సో మేత్తాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతీ’’తి (అ॰ ని॰ ౩.౬౪, ౬౬) వుత్తాయ మేత్తాభావనాయ. ఏత్థ చ అసుభజ్ఝానఞ్చ పాదకం కత్వా నిబ్బత్తితఅనాగామిమగ్గేన రాగగ్గిదోసగ్గీనం నిబ్బాపనం వేదితబ్బం. పఞ్ఞాయాతి విపస్సనాపఞ్ఞాసహితాయ మగ్గపఞ్ఞాయ. తేనేవాహ ‘‘యాయం నిబ్బేధగామినీ’’తి. సా హి కిలేసక్ఖన్ధం వినివిజ్ఝన్తీ గచ్ఛతి పవత్తతీతి నిబ్బేధగామినీతి వుచ్చతి. అసేసం పరినిబ్బన్తీతి అరహత్తమగ్గేన అసేసం రాగగ్గిఆదిం నిబ్బాపేత్వా సఉపాదిసేసాయ నిబ్బానధాతుయా ఠితా పఞ్ఞావేపుల్లప్పత్తియా నిపకా పుబ్బేవ సమ్మప్పధానేన సబ్బసో కోసజ్జస్స సుప్పహీనత్తా ఫలసమాపత్తిసమాపజ్జనేన అకిలాసుభావేన చ రత్తిన్దివమతన్దితా చరిమకచిత్తనిరోధేన అనుపాదిసేసాయ నిబ్బానధాతుయా అసేసం పరినిబ్బన్తి. తతో చ అసేసం నిస్సేసం వట్టదుక్ఖం అచ్చగుం అతిక్కమంసు.

    Āha . Tattha asubhasaññinoti dvattiṃsākāravasena ceva uddhumātakādivasena ca asubhabhāvanānuyogena asubhasaññino. Mettāyāti ‘‘so mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatī’’ti (a. ni. 3.64, 66) vuttāya mettābhāvanāya. Ettha ca asubhajjhānañca pādakaṃ katvā nibbattitaanāgāmimaggena rāgaggidosaggīnaṃ nibbāpanaṃ veditabbaṃ. Paññāyāti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya. Tenevāha ‘‘yāyaṃ nibbedhagāminī’’ti. Sā hi kilesakkhandhaṃ vinivijjhantī gacchati pavattatīti nibbedhagāminīti vuccati. Asesaṃ parinibbantīti arahattamaggena asesaṃ rāgaggiādiṃ nibbāpetvā saupādisesāya nibbānadhātuyā ṭhitā paññāvepullappattiyā nipakā pubbeva sammappadhānena sabbaso kosajjassa suppahīnattā phalasamāpattisamāpajjanena akilāsubhāvena ca rattindivamatanditā carimakacittanirodhena anupādisesāya nibbānadhātuyā asesaṃ parinibbanti. Tato ca asesaṃ nissesaṃ vaṭṭadukkhaṃ accaguṃ atikkamaṃsu.

    ఏవం యే రాగగ్గిఆదికే నిబ్బాపేన్తి, తేసం అనుపాదిసేసనిబ్బానేన నిబ్బుతిం దస్సేత్వా ఇదాని పటివిద్ధగుణేహి థోమేన్తో ఓసానగాథమాహ. తత్థ అరియద్దసాతి అరియేహి బుద్ధాదీహి పస్సితబ్బం కిలేసేహి వా ఆరకత్తా అరియం నిబ్బానం, అరియం చతుసచ్చమేవ వా దిట్ఠవన్తోతి అరియద్దసా. వేదస్స మగ్గఞాణస్స, తేన వా వేదేన సంసారస్స పరియోసానం గతాతి వేదగునో. సమ్మదఞ్ఞాయాతి సమ్మదేవ సబ్బం ఆజానితబ్బం కుసలాదిం ఖన్ధాదిఞ్చ జానిత్వా. సేసం వుత్తనయమేవ.

    Evaṃ ye rāgaggiādike nibbāpenti, tesaṃ anupādisesanibbānena nibbutiṃ dassetvā idāni paṭividdhaguṇehi thomento osānagāthamāha. Tattha ariyaddasāti ariyehi buddhādīhi passitabbaṃ kilesehi vā ārakattā ariyaṃ nibbānaṃ, ariyaṃ catusaccameva vā diṭṭhavantoti ariyaddasā. Vedassa maggañāṇassa, tena vā vedena saṃsārassa pariyosānaṃ gatāti vedaguno. Sammadaññāyāti sammadeva sabbaṃ ājānitabbaṃ kusalādiṃ khandhādiñca jānitvā. Sesaṃ vuttanayameva.

    చతుత్థసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౪. అగ్గిసుత్తం • 4. Aggisuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact