| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
१५. आहारपच्चयनिद्देसवण्णना
15. Āhārapaccayaniddesavaṇṇanā
१५. आहारपच्चयनिद्देसे कबळीकारो आहारोति चतुसन्ततिसमुट्ठाने रूपे ओजा आहारो नाम। सो पन यस्मा कबळं करित्वा अज्झोहरितोव आहारकिच्चं करोति, न बहि ठितो, तस्मा आहारोति अवत्वा ‘‘कबळीकारो आहारो’’ति वुत्तं। कबळं करित्वा अज्झोहरितब्बवत्थुकत्ता वा कबळीकारोति नाममेतं तस्स। अरूपिनो आहाराति फस्सचेतनाविञ्ञाणाहारा । तंसमुट्ठानानन्ति इधापि कम्मसमुट्ठानानि गहितानेव। वुत्तञ्हेतं पञ्हावारे – पटिसन्धिक्खणे विपाकाब्याकता आहारा सम्पयुत्तकानं खन्धानं कटत्ता च रूपानं आहारपच्चयेन पच्चयोति। अयं तावेत्थ पाळिवण्णना।
15. Āhārapaccayaniddese kabaḷīkāro āhāroti catusantatisamuṭṭhāne rūpe ojā āhāro nāma. So pana yasmā kabaḷaṃ karitvā ajjhoharitova āhārakiccaṃ karoti, na bahi ṭhito, tasmā āhāroti avatvā ‘‘kabaḷīkāro āhāro’’ti vuttaṃ. Kabaḷaṃ karitvā ajjhoharitabbavatthukattā vā kabaḷīkāroti nāmametaṃ tassa. Arūpino āhārāti phassacetanāviññāṇāhārā . Taṃsamuṭṭhānānanti idhāpi kammasamuṭṭhānāni gahitāneva. Vuttañhetaṃ pañhāvāre – paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā āhārā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ āhārapaccayena paccayoti. Ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
अयं पन आहारपच्चयो सङ्खेपतो कबळीकारो आहारो, फस्सो, चेतना, विञ्ञाणन्ति चत्तारोव धम्मा होन्ति। तत्थ ठपेत्वा कबळीकाराहारं सेसा तयो अरूपाहारा जातिवसेन कुसलाकुसलविपाककिरियभेदतो चतुधा भिज्जन्ति। पुन भूमिभेदेन कुसलो चतुधा, अकुसलो एकधा, विपाको चतुधा, किरिया तिधाति एवं अनेकधा भिज्जन्ति। कबळीकाराहारो पन जातितो अब्याकतो, भूमितो कामावचरोवाति एवमेत्थ नानप्पकारभेदतो विञ्ञातब्बो विनिच्छयो।
Ayaṃ pana āhārapaccayo saṅkhepato kabaḷīkāro āhāro, phasso, cetanā, viññāṇanti cattārova dhammā honti. Tattha ṭhapetvā kabaḷīkārāhāraṃ sesā tayo arūpāhārā jātivasena kusalākusalavipākakiriyabhedato catudhā bhijjanti. Puna bhūmibhedena kusalo catudhā, akusalo ekadhā, vipāko catudhā, kiriyā tidhāti evaṃ anekadhā bhijjanti. Kabaḷīkārāhāro pana jātito abyākato, bhūmito kāmāvacarovāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
एवं भिन्ने पनेत्थ चतुभूमकापि तयो कुसलाहारा पञ्चवोकारे अत्तना सम्पयुत्तधम्मानञ्चेव चित्तसमुट्ठानरूपस्स च आहारपच्चयेन पच्चयो, ठपेत्वा पन रूपावचरं अवसेसा आरुप्पे सम्पयुत्तधम्मानञ्ञेव आहारपच्चयेन पच्चयो। अकुसलाहारेसुपि एसेव नयो। चतुभूमकविपाकाहारा पन सब्बत्थ सम्पयुत्तकानं आहारपच्चया होन्ति। कामावचररूपावचरविपाका पनेत्थ पञ्चवोकारे उप्पज्जमाना पवत्ते चित्तसमुट्ठानरूपस्स पटिसन्धियं कटत्तारूपस्सापि आहारपच्चया होन्ति। लोकुत्तरा पन चित्तसमुट्ठानरूपस्सेव, आरुप्पे उप्पन्ना रूपस्स पच्चया न होन्ति। तेभूमकापि तयो किरियाहारा पञ्चवोकारे सम्पयुत्तधम्मानञ्चेव चित्तसमुट्ठानरूपस्स च, कामावचरारूपावचरा पन आरुप्पे सम्पयुत्तधम्मानञ्ञेव आहारपच्चयेन पच्चयो । चतुसन्ततिसमुट्ठानो कबळीकाराहारो किञ्चापि ‘‘इमस्स कायस्सा’’ति अविसेसतो वुत्तो, विसेसतो पनायमेत्थ आहारसमुट्ठानरूपस्स जनको चेव अनुपालको च हुत्वा आहारपच्चयेन पच्चयो होति, सेसतिसन्ततिसमुट्ठानस्स अनुपालकोव हुत्वा आहारपच्चयेन पच्चयो होतीति एवमेत्थ पच्चयुप्पन्नतोपि विञ्ञातब्बो विनिच्छयोति।
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakāpi tayo kusalāhārā pañcavokāre attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca āhārapaccayena paccayo, ṭhapetvā pana rūpāvacaraṃ avasesā āruppe sampayuttadhammānaññeva āhārapaccayena paccayo. Akusalāhāresupi eseva nayo. Catubhūmakavipākāhārā pana sabbattha sampayuttakānaṃ āhārapaccayā honti. Kāmāvacararūpāvacaravipākā panettha pañcavokāre uppajjamānā pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi āhārapaccayā honti. Lokuttarā pana cittasamuṭṭhānarūpasseva, āruppe uppannā rūpassa paccayā na honti. Tebhūmakāpi tayo kiriyāhārā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, kāmāvacarārūpāvacarā pana āruppe sampayuttadhammānaññeva āhārapaccayena paccayo . Catusantatisamuṭṭhāno kabaḷīkārāhāro kiñcāpi ‘‘imassa kāyassā’’ti avisesato vutto, visesato panāyamettha āhārasamuṭṭhānarūpassa janako ceva anupālako ca hutvā āhārapaccayena paccayo hoti, sesatisantatisamuṭṭhānassa anupālakova hutvā āhārapaccayena paccayo hotīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
आहारपच्चयनिद्देसवण्णना।
Āhārapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / पट्ठानपाळि • Paṭṭhānapāḷi / (२) पच्चयनिद्देसो • (2) Paccayaniddeso
