| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๑๕. อาหารปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนา
15. Āhārapaccayaniddesavaṇṇanā
๑๕. อาหารปจฺจยนิเทฺทเส กพฬีกาโร อาหาโรติ จตุสนฺตติสมุฎฺฐาเน รูเป โอชา อาหาโร นามฯ โส ปน ยสฺมา กพฬํ กริตฺวา อโชฺฌหริโตว อาหารกิจฺจํ กโรติ, น พหิ ฐิโต, ตสฺมา อาหาโรติ อวตฺวา ‘‘กพฬีกาโร อาหาโร’’ติ วุตฺตํฯ กพฬํ กริตฺวา อโชฺฌหริตพฺพวตฺถุกตฺตา วา กพฬีกาโรติ นามเมตํ ตสฺสฯ อรูปิโน อาหาราติ ผสฺสเจตนาวิญฺญาณาหารา ฯ ตํสมุฎฺฐานานนฺติ อิธาปิ กมฺมสมุฎฺฐานานิ คหิตาเนวฯ วุตฺตเญฺหตํ ปญฺหาวาเร – ปฎิสนฺธิกฺขเณ วิปากาพฺยากตา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กฎตฺตา จ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโยติฯ อยํ ตาเวตฺถ ปาฬิวณฺณนาฯ
15. Āhārapaccayaniddese kabaḷīkāro āhāroti catusantatisamuṭṭhāne rūpe ojā āhāro nāma. So pana yasmā kabaḷaṃ karitvā ajjhoharitova āhārakiccaṃ karoti, na bahi ṭhito, tasmā āhāroti avatvā ‘‘kabaḷīkāro āhāro’’ti vuttaṃ. Kabaḷaṃ karitvā ajjhoharitabbavatthukattā vā kabaḷīkāroti nāmametaṃ tassa. Arūpino āhārāti phassacetanāviññāṇāhārā . Taṃsamuṭṭhānānanti idhāpi kammasamuṭṭhānāni gahitāneva. Vuttañhetaṃ pañhāvāre – paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā āhārā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ āhārapaccayena paccayoti. Ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
อยํ ปน อาหารปจฺจโย สเงฺขปโต กพฬีกาโร อาหาโร, ผโสฺส, เจตนา, วิญฺญาณนฺติ จตฺตาโรว ธมฺมา โหนฺติฯ ตตฺถ ฐเปตฺวา กพฬีการาหารํ เสสา ตโย อรูปาหารา ชาติวเสน กุสลากุสลวิปากกิริยเภทโต จตุธา ภิชฺชนฺติฯ ปุน ภูมิเภเทน กุสโล จตุธา, อกุสโล เอกธา, วิปาโก จตุธา, กิริยา ติธาติ เอวํ อเนกธา ภิชฺชนฺติฯ กพฬีการาหาโร ปน ชาติโต อพฺยากโต, ภูมิโต กามาวจโรวาติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตโพฺพ วินิจฺฉโยฯ
Ayaṃ pana āhārapaccayo saṅkhepato kabaḷīkāro āhāro, phasso, cetanā, viññāṇanti cattārova dhammā honti. Tattha ṭhapetvā kabaḷīkārāhāraṃ sesā tayo arūpāhārā jātivasena kusalākusalavipākakiriyabhedato catudhā bhijjanti. Puna bhūmibhedena kusalo catudhā, akusalo ekadhā, vipāko catudhā, kiriyā tidhāti evaṃ anekadhā bhijjanti. Kabaḷīkārāhāro pana jātito abyākato, bhūmito kāmāvacarovāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
เอวํ ภิเนฺน ปเนตฺถ จตุภูมกาปิ ตโย กุสลาหารา ปญฺจโวกาเร อตฺตนา สมฺปยุตฺตธมฺมานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย, ฐเปตฺวา ปน รูปาวจรํ อวเสสา อารุเปฺป สมฺปยุตฺตธมฺมานเญฺญว อาหารปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อกุสลาหาเรสุปิ เอเสว นโยฯ จตุภูมกวิปากาหารา ปน สพฺพตฺถ สมฺปยุตฺตกานํ อาหารปจฺจยา โหนฺติฯ กามาวจรรูปาวจรวิปากา ปเนตฺถ ปญฺจโวกาเร อุปฺปชฺชมานา ปวเตฺต จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส ปฎิสนฺธิยํ กฎตฺตารูปสฺสาปิ อาหารปจฺจยา โหนฺติฯ โลกุตฺตรา ปน จิตฺตสมุฎฺฐานรูปเสฺสว, อารุเปฺป อุปฺปนฺนา รูปสฺส ปจฺจยา น โหนฺติฯ เตภูมกาปิ ตโย กิริยาหารา ปญฺจโวกาเร สมฺปยุตฺตธมฺมานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ, กามาวจรารูปาวจรา ปน อารุเปฺป สมฺปยุตฺตธมฺมานเญฺญว อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย ฯ จตุสนฺตติสมุฎฺฐาโน กพฬีการาหาโร กิญฺจาปิ ‘‘อิมสฺส กายสฺสา’’ติ อวิเสสโต วุโตฺต, วิเสสโต ปนายเมตฺถ อาหารสมุฎฺฐานรูปสฺส ชนโก เจว อนุปาลโก จ หุตฺวา อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย โหติ, เสสติสนฺตติสมุฎฺฐานสฺส อนุปาลโกว หุตฺวา อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย โหตีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตโพฺพ วินิจฺฉโยติฯ
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakāpi tayo kusalāhārā pañcavokāre attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca āhārapaccayena paccayo, ṭhapetvā pana rūpāvacaraṃ avasesā āruppe sampayuttadhammānaññeva āhārapaccayena paccayo. Akusalāhāresupi eseva nayo. Catubhūmakavipākāhārā pana sabbattha sampayuttakānaṃ āhārapaccayā honti. Kāmāvacararūpāvacaravipākā panettha pañcavokāre uppajjamānā pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi āhārapaccayā honti. Lokuttarā pana cittasamuṭṭhānarūpasseva, āruppe uppannā rūpassa paccayā na honti. Tebhūmakāpi tayo kiriyāhārā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, kāmāvacarārūpāvacarā pana āruppe sampayuttadhammānaññeva āhārapaccayena paccayo . Catusantatisamuṭṭhāno kabaḷīkārāhāro kiñcāpi ‘‘imassa kāyassā’’ti avisesato vutto, visesato panāyamettha āhārasamuṭṭhānarūpassa janako ceva anupālako ca hutvā āhārapaccayena paccayo hoti, sesatisantatisamuṭṭhānassa anupālakova hutvā āhārapaccayena paccayo hotīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
อาหารปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนาฯ
Āhārapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ปฎฺฐานปาฬิ • Paṭṭhānapāḷi / (๒) ปจฺจยนิเทฺทโส • (2) Paccayaniddeso
