| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
15. ආහාරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
15. Āhārapaccayaniddesavaṇṇanā
15. ආහාරපච්‌චයනිද්‌දෙසෙ කබළීකාරො ආහාරොති චතුසන්‌තතිසමුට්‌ඨානෙ රූපෙ ඔජා ආහාරො නාම. සො පන යස්‌මා කබළං කරිත්‌වා අජ්‌ඣොහරිතොව ආහාරකිච්‌චං කරොති, න බහි ඨිතො, තස්‌මා ආහාරොති අවත්‌වා ‘‘කබළීකාරො ආහාරො’’ති වුත්‌තං. කබළං කරිත්‌වා අජ්‌ඣොහරිතබ්‌බවත්‌ථුකත්‌තා වා කබළීකාරොති නාමමෙතං තස්‌ස. අරූපිනො ආහාරාති ඵස්‌සචෙතනාවිඤ්‌ඤාණාහාරා . තංසමුට්‌ඨානානන්‌ති ඉධාපි කම්‌මසමුට්‌ඨානානි ගහිතානෙව. වුත්‌තඤ්‌හෙතං පඤ්‌හාවාරෙ – පටිසන්‌ධික්‌ඛණෙ විපාකාබ්‍යාකතා ආහාරා සම්‌පයුත්‌තකානං ඛන්‌ධානං කටත්‌තා ච රූපානං ආහාරපච්‌චයෙන පච්‌චයොති. අයං තාවෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා.
15. Āhārapaccayaniddese kabaḷīkāro āhāroti catusantatisamuṭṭhāne rūpe ojā āhāro nāma. So pana yasmā kabaḷaṃ karitvā ajjhoharitova āhārakiccaṃ karoti, na bahi ṭhito, tasmā āhāroti avatvā ‘‘kabaḷīkāro āhāro’’ti vuttaṃ. Kabaḷaṃ karitvā ajjhoharitabbavatthukattā vā kabaḷīkāroti nāmametaṃ tassa. Arūpino āhārāti phassacetanāviññāṇāhārā . Taṃsamuṭṭhānānanti idhāpi kammasamuṭṭhānāni gahitāneva. Vuttañhetaṃ pañhāvāre – paṭisandhikkhaṇe vipākābyākatā āhārā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ āhārapaccayena paccayoti. Ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
අයං පන ආහාරපච්‌චයො සඞ්‌ඛෙපතො කබළීකාරො ආහාරො, ඵස්‌සො, චෙතනා, විඤ්‌ඤාණන්‌ති චත්‌තාරොව ධම්‌මා හොන්‌ති. තත්‌ථ ඨපෙත්‌වා කබළීකාරාහාරං සෙසා තයො අරූපාහාරා ජාතිවසෙන කුසලාකුසලවිපාකකිරියභෙදතො චතුධා භිජ්‌ජන්‌ති. පුන භූමිභෙදෙන කුසලො චතුධා, අකුසලො එකධා, විපාකො චතුධා, කිරියා තිධාති එවං අනෙකධා භිජ්‌ජන්‌ති. කබළීකාරාහාරො පන ජාතිතො අබ්‍යාකතො, භූමිතො කාමාවචරොවාති එවමෙත්‌ථ නානප්‌පකාරභෙදතො විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයො.
Ayaṃ pana āhārapaccayo saṅkhepato kabaḷīkāro āhāro, phasso, cetanā, viññāṇanti cattārova dhammā honti. Tattha ṭhapetvā kabaḷīkārāhāraṃ sesā tayo arūpāhārā jātivasena kusalākusalavipākakiriyabhedato catudhā bhijjanti. Puna bhūmibhedena kusalo catudhā, akusalo ekadhā, vipāko catudhā, kiriyā tidhāti evaṃ anekadhā bhijjanti. Kabaḷīkārāhāro pana jātito abyākato, bhūmito kāmāvacarovāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
එවං භින්‌නෙ පනෙත්‌ථ චතුභූමකාපි තයො කුසලාහාරා පඤ්‌චවොකාරෙ අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ච ආහාරපච්‌චයෙන පච්‌චයො, ඨපෙත්‌වා පන රූපාවචරං අවසෙසා ආරුප්‌පෙ සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌ඤෙව ආහාරපච්‌චයෙන පච්‌චයො. අකුසලාහාරෙසුපි එසෙව නයො. චතුභූමකවිපාකාහාරා පන සබ්‌බත්‌ථ සම්‌පයුත්‌තකානං ආහාරපච්‌චයා හොන්‌ති. කාමාවචරරූපාවචරවිපාකා පනෙත්‌ථ පඤ්‌චවොකාරෙ උප්‌පජ්‌ජමානා පවත්‌තෙ චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස පටිසන්‌ධියං කටත්‌තාරූපස්‌සාපි ආහාරපච්‌චයා හොන්‌ති. ලොකුත්‌තරා පන චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌සෙව, ආරුප්‌පෙ උප්‌පන්‌නා රූපස්‌ස පච්‌චයා න හොන්‌ති. තෙභූමකාපි තයො කිරියාහාරා පඤ්‌චවොකාරෙ සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ච, කාමාවචරාරූපාවචරා පන ආරුප්‌පෙ සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌ඤෙව ආහාරපච්‌චයෙන පච්‌චයො . චතුසන්‌තතිසමුට්‌ඨානො කබළීකාරාහාරො කිඤ්‌චාපි ‘‘ඉමස්‌ස කායස්‌සා’’ති අවිසෙසතො වුත්‌තො, විසෙසතො පනායමෙත්‌ථ ආහාරසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ජනකො චෙව අනුපාලකො ච හුත්‌වා ආහාරපච්‌චයෙන පච්‌චයො හොති, සෙසතිසන්‌තතිසමුට්‌ඨානස්‌ස අනුපාලකොව හුත්‌වා ආහාරපච්‌චයෙන පච්‌චයො හොතීති එවමෙත්‌ථ පච්‌චයුප්‌පන්‌නතොපි විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයොති.
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakāpi tayo kusalāhārā pañcavokāre attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca āhārapaccayena paccayo, ṭhapetvā pana rūpāvacaraṃ avasesā āruppe sampayuttadhammānaññeva āhārapaccayena paccayo. Akusalāhāresupi eseva nayo. Catubhūmakavipākāhārā pana sabbattha sampayuttakānaṃ āhārapaccayā honti. Kāmāvacararūpāvacaravipākā panettha pañcavokāre uppajjamānā pavatte cittasamuṭṭhānarūpassa paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi āhārapaccayā honti. Lokuttarā pana cittasamuṭṭhānarūpasseva, āruppe uppannā rūpassa paccayā na honti. Tebhūmakāpi tayo kiriyāhārā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, kāmāvacarārūpāvacarā pana āruppe sampayuttadhammānaññeva āhārapaccayena paccayo . Catusantatisamuṭṭhāno kabaḷīkārāhāro kiñcāpi ‘‘imassa kāyassā’’ti avisesato vutto, visesato panāyamettha āhārasamuṭṭhānarūpassa janako ceva anupālako ca hutvā āhārapaccayena paccayo hoti, sesatisantatisamuṭṭhānassa anupālakova hutvā āhārapaccayena paccayo hotīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
ආහාරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Āhārapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
