| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. អាហារវគ្គោ
2. Āhāravaggo
១. អាហារសុត្តវណ្ណនា
1. Āhārasuttavaṇṇanā
១១. អាហរន្តីតិ អានេន្តិ ឧប្បាទេន្តិ, ឧបត្ថម្ភេន្តីតិ អត្ថោ។ និព្ពត្តាតិ បសុតា។ ភូតា នាម យស្មា តតោ បដ្ឋាយ លោកេ ជាតវោហារោ បដិសន្ធិគ្គហណតោ បន បដ្ឋាយ យាវ មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខន្តោ, តាវ សម្ភវេសិនោ, ឯស តាវ គព្ភសេយ្យកេសុ ភូតសម្ភវេសិវិភាគោ, ឥតរេសុ បន បឋមចិត្តាទិវសេន វុត្តោ។ សម្ភវ-សទ្ទោ ចេត្ថ គព្ភសេយ្យកានំ វសេន បសូតិបរិយាយោ, ឥតរេសំ វសេន ឧប្បត្តិបរិយាយោ។ បឋមចិត្តបឋមឥរិយាបថក្ខណេសុ ហិ តេ សម្ភវំ ឧប្បត្តិំ ឯសន្តិ ឧបគច្ឆន្តិ នាម, ន តាវ ភូតា ឧបបត្តិយា ន សុប្បតិដ្ឋិតត្តា, ភូតា ឯវ សព្ពសោ ភវេសនាយ សមុច្ឆិន្នត្តា។ ន បុន ភវិស្សន្តីតិ អវធារណេន និវត្តិតមត្ថំ ទស្សេតិ។ យោ ច ‘‘កាលឃសោ ភូតោ’’តិអាទីសុ ភូត-សទ្ទស្ស ខីណាសវវាចិតា ទដ្ឋព្ពា។ វា-សទ្ទោ ចេត្ថ សម្បិណ្ឌនត្ថោ ‘‘អគ្គិនា វា ឧទកេន វា’’តិអាទីសុ វិយ។
11.Āharantīti ānenti uppādenti, upatthambhentīti attho. Nibbattāti pasutā. Bhūtā nāma yasmā tato paṭṭhāya loke jātavohāro paṭisandhiggahaṇato pana paṭṭhāya yāva mātukucchito nikkhanto, tāva sambhavesino, esa tāva gabbhaseyyakesu bhūtasambhavesivibhāgo, itaresu pana paṭhamacittādivasena vutto. Sambhava-saddo cettha gabbhaseyyakānaṃ vasena pasūtipariyāyo, itaresaṃ vasena uppattipariyāyo. Paṭhamacittapaṭhamairiyāpathakkhaṇesu hi te sambhavaṃ uppattiṃ esanti upagacchanti nāma, na tāva bhūtā upapattiyā na suppatiṭṭhitattā, bhūtā eva sabbaso bhavesanāya samucchinnattā. Na puna bhavissantīti avadhāraṇena nivattitamatthaṃ dasseti. Yo ca ‘‘kālaghaso bhūto’’tiādīsu bhūta-saddassa khīṇāsavavācitā daṭṭhabbā. Vā-saddo cettha sampiṇḍanattho ‘‘agginā vā udakena vā’’tiādīsu viya.
យថាសកំ បច្ចយភាវេន អត្តភាវស្ស បឋបនមេវេត្ថ អាហារេហិ កាតព្ពអនុគ្គហោ ហោតីតិ អធិប្បាយេនាហ ‘‘វចនភេទោ…បេ.… ឯកោ យេវា’’តិ។ សត្តស្ស ឧប្បន្នធម្មានន្តិ សត្តស្ស សន្តានេ ឧប្បន្នធម្មានំ។ យថា ‘‘វស្សសតំ តិដ្ឋតី’’តិ វុត្តេ អនុប្បពន្ធវសេន បវត្តតីតិ វុត្តំ ហោតិ, ឯវំ ឋិតិយាតិ អនុប្បពន្ធវសេន បវត្តិយាតិ អត្ថោ, សា បន អវិច្ឆេទោតិ អាហ ‘‘អវិច្ឆេទាយា’’តិ។ អនុប្បពន្ធធម្មុប្បត្តិយា សត្តសន្តានោ អនុគ្គហិតោ នាម ហោតីតិ អាហ ‘‘អនុប្បន្នានំ ឧប្បាទាយា’’តិ។ ឯតានីតិ ឋិតិអនុគ្គហបទានិ។ ឧភយត្ថ ទដ្ឋព្ពានិ ន យថាសម្ពន្ធតោ។
Yathāsakaṃ paccayabhāvena attabhāvassa paṭhapanamevettha āhārehi kātabbaanuggaho hotīti adhippāyenāha ‘‘vacanabhedo…pe… eko yevā’’ti. Sattassa uppannadhammānanti sattassa santāne uppannadhammānaṃ. Yathā ‘‘vassasataṃ tiṭṭhatī’’ti vutte anuppabandhavasena pavattatīti vuttaṃ hoti, evaṃ ṭhitiyāti anuppabandhavasena pavattiyāti attho, sā pana avicchedoti āha ‘‘avicchedāyā’’ti. Anuppabandhadhammuppattiyā sattasantāno anuggahito nāma hotīti āha ‘‘anuppannānaṃ uppādāyā’’ti. Etānīti ṭhitianuggahapadāni. Ubhayattha daṭṭhabbāni na yathāsambandhato.
វត្ថុគតា ឱជា វត្ថុ វិយ តេន សទ្ធិំ អជ្ឈោហរិតព្ពតំ គច្ឆតីតិ វុត្តំ ‘‘អជ្ឈោហរិតព្ពកោ អាហារោ’’តិ, និព្ពត្តិតឱជំ បន សន្ធាយ ‘‘កពឡីការោ អាហារោ ឱជដ្ឋមករូបានិ អាហរតី’’តិ វក្ខតិ។ ឱឡារិកតា អប្បោជតាយ ន វត្ថុនោ ថូលតាយ កថិនតាយ វា, តស្មា យស្មិំ វត្ថុស្មិំ បរិត្តា ឱជា ហោតិ, តំ ឱឡារិកំ។ សប្បាទយោ ទុក្ខុប្បាទកតាយ ឱឡារិកា វេទិតព្ពា។ វិសាណាទីនំ តិវស្សឆឌ្ឌិតានំ បូតិភូតត្តា មុទុកតាតិ វទន្តិ។ តរច្ឆខេឡតេមិតតាយ បន តថាភូតានំ តេសំ មុទុកតា។ ធម្មសភាវោ ហេស។ សសានំ អាហារោ សុខុមោ តរុណតិណសស្សខាទនតោ។ សកុណានំ អាហារោ សុខុមោ តិណពីជាទិខាទនតោ។ បច្ចន្តវាសីនំ អាហារោ សុខុមោ មាសមុគ្គកុរាទិភោជនត្តា។ តេសន្តិ បរនិម្មិតវសវត្តីនំ។ សុខុមោត្វេវាតិ ន កិញ្ចិ ឧបាទាយ, អថ ខោ សុខុមោឥច្ចេវ និដ្ឋំ បត្តោ តតោ បរមសុខុមស្ស អភាវតោ។
Vatthugatā ojā vatthu viya tena saddhiṃ ajjhoharitabbataṃ gacchatīti vuttaṃ ‘‘ajjhoharitabbako āhāro’’ti, nibbattitaojaṃ pana sandhāya ‘‘kabaḷīkāro āhāro ojaṭṭhamakarūpāni āharatī’’ti vakkhati. Oḷārikatā appojatāya na vatthuno thūlatāya kathinatāya vā, tasmā yasmiṃ vatthusmiṃ parittā ojā hoti, taṃ oḷārikaṃ. Sappādayo dukkhuppādakatāya oḷārikā veditabbā. Visāṇādīnaṃ tivassachaḍḍitānaṃ pūtibhūtattā mudukatāti vadanti. Taracchakheḷatemitatāya pana tathābhūtānaṃ tesaṃ mudukatā. Dhammasabhāvo hesa. Sasānaṃ āhāro sukhumo taruṇatiṇasassakhādanato. Sakuṇānaṃ āhāro sukhumo tiṇabījādikhādanato. Paccantavāsīnaṃ āhāro sukhumo māsamuggakurādibhojanattā. Tesanti paranimmitavasavattīnaṃ. Sukhumotvevāti na kiñci upādāya, atha kho sukhumoicceva niṭṭhaṃ patto tato paramasukhumassa abhāvato.
វត្ថុវសេន បនេត្ថ អាហារស្ស ឱឡារិកសុខុមតា វុត្តា, សា ចស្ស អប្បោជមហោជតាហិ វេទិតព្ពាតិ ទស្សេតុំ ‘‘ឯត្ថ ចា’’តិអាទិមាហ។ បរិស្សយន្តិ ខុទាវសេន ឧប្បន្នំ វិហិំសំ សរីរទរថំ។ វិនោទេតីតិ វត្ថុ តស្ស វិនោទនមត្តំ ករោតិ។ ន បន សក្កោតិ បាលេតុន្តិ សរីរំ យាបេតុំ នប្បហោតិ និរោជត្តា។ ន សក្កោតិ បរិស្សយំ វិនោទេតុំ អាមាសយស្ស អបូរណតោ។
Vatthuvasena panettha āhārassa oḷārikasukhumatā vuttā, sā cassa appojamahojatāhi veditabbāti dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādimāha. Parissayanti khudāvasena uppannaṃ vihiṃsaṃ sarīradarathaṃ. Vinodetīti vatthu tassa vinodanamattaṃ karoti. Na pana sakkoti pāletunti sarīraṃ yāpetuṃ nappahoti nirojattā. Na sakkoti parissayaṃ vinodetuṃ āmāsayassa apūraṇato.
ឆព្ពិធោបីតិ ឥមិនា កស្សចិ ផស្សស្ស អនវសេសិតព្ពតមាហ។ ទេសនក្កមេនេវេត្ថ ផស្សាទីនំ ទុតិយាទិតា, ន អញ្ញេន ការណេនាតិ អាហ ‘‘ទេសនានយោ ឯវ ចេសា’’តិអាទិ។ មនសោ សញ្ចេតនា ន សត្តស្សាតិ ទស្សនត្ថំ មនោគហណំ យថា ‘‘ចិត្តស្ស ឋិតិ, ចេតោវិមុត្តិ ចា’’តិ អាហ ‘‘មនោសញ្ចេតនាតិ ចេតនាវា’’តិ។ ចិត្តន្តិ យំ កិញ្ចិ ចិត្តមេវ។ ឯករាសិំ កត្វាតិ ឯកជ្ឈំ គហេត្វា វិភាគំ អកត្វា, សាមញ្ញេន គហិតាតិ អត្ថោ។ តត្ថ លព្ភមានំ ឧបាទិណ្ណកាទិវិភាគំ ទស្សេតុំ ‘‘កពឡីការោ អាហារោ’’តិអាទិ វុត្តំ។ អាហារត្ថំ ន សាធេន្តីតិ តាទិសស្ស អាហារស្ស អនាហរណតោ។ តទាបីតិ ភិជ្ជិត្វា វិគតកាលេបិ។ ឧបាទិណ្ណកាហារោតិ វុច្ចន្តីតិ កេចិ។ ឥទំ បន អាចរិយានំ ន រុច្ចតិ តទា ឧបាទិណ្ណករូបស្សេវ អភាវតោ។ បដិសន្ធិចិត្តេនេវ សហជាតាតិ លក្ខណវចនមេតំ, សព្ពាយបិ កម្មជរូបបរិយាបន្នាយ ឱជាយ អត្ថិភាវស្ស អវិច្ឆេទប្បវត្តិសម្ភវទស្សនត្ថោ។ សត្តមាតិ ឧប្បន្នទិវសតោ បដ្ឋាយ យាវ សត្តមទិវសាបិ។ រូបសន្តតិំ បាលេតិ បវេណិឃដនវសេន។ អយមេវាតិ កម្មជឱជា។ កម្មជឱជំ បន បដិច្ច ឧប្បន្នឱជា អកម្មជត្តា អនុបាទិណ្ណអាហារោត្វេវ វេទិតព្ពោ។ អនុបាទិណ្ណកា ផស្សាទយោ វេទិតព្ពាតិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ លោកុត្តរា ផស្សាទយោ កថន្តិ អាហ ‘‘លោកុត្តរា បន រុឡ្ហីវសេន កថិតា’’តិ។ យស្មា តេសំ កុសលានំ ឧបេតបរិយាយោ នត្ថិ, តស្មា វិបាកានំ ឧបាទិណ្ណបរិយាយោ នត្ថេវាតិ អនុបាទិណ្ណបរិយាយោបិ រុឡ្ហីវសេន វុត្តោតិ វេទិតព្ពោ។
Chabbidhopīti iminā kassaci phassassa anavasesitabbatamāha. Desanakkamenevettha phassādīnaṃ dutiyāditā, na aññena kāraṇenāti āha ‘‘desanānayo eva cesā’’tiādi. Manaso sañcetanā na sattassāti dassanatthaṃ manogahaṇaṃ yathā ‘‘cittassa ṭhiti, cetovimutti cā’’ti āha ‘‘manosañcetanāti cetanāvā’’ti. Cittanti yaṃ kiñci cittameva. Ekarāsiṃ katvāti ekajjhaṃ gahetvā vibhāgaṃ akatvā, sāmaññena gahitāti attho. Tattha labbhamānaṃ upādiṇṇakādivibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘kabaḷīkāro āhāro’’tiādi vuttaṃ. Āhāratthaṃ na sādhentīti tādisassa āhārassa anāharaṇato. Tadāpīti bhijjitvā vigatakālepi. Upādiṇṇakāhāroti vuccantīti keci. Idaṃ pana ācariyānaṃ na ruccati tadā upādiṇṇakarūpasseva abhāvato. Paṭisandhicitteneva sahajātāti lakkhaṇavacanametaṃ, sabbāyapi kammajarūpapariyāpannāya ojāya atthibhāvassa avicchedappavattisambhavadassanattho. Sattamāti uppannadivasato paṭṭhāya yāva sattamadivasāpi. Rūpasantatiṃ pāleti paveṇighaṭanavasena. Ayamevāti kammajaojā. Kammajaojaṃ pana paṭicca uppannaojā akammajattā anupādiṇṇaāhārotveva veditabbo. Anupādiṇṇakā phassādayo veditabbāti ānetvā sambandho. Lokuttarā phassādayo kathanti āha ‘‘lokuttarā pana ruḷhīvasena kathitā’’ti. Yasmā tesaṃ kusalānaṃ upetapariyāyo natthi, tasmā vipākānaṃ upādiṇṇapariyāyo natthevāti anupādiṇṇapariyāyopi ruḷhīvasena vuttoti veditabbo.
បុព្ពេ ‘‘អាហារាតិ បច្ចយា’’តិ វុត្តត្តា យទិ បច្ចយដ្ឋោ អាហារដ្ឋោតិអាទិនា ចោទេតិ, អថ កស្មា ឥមេ ឯវ ចត្តារោ វុត្តាតិ អថ កស្មា ចត្តារោវ វុត្តា។ ឥមេ ឯវ ច វុត្តាតិ យោជនា។ វិសេសប្បច្ចយត្តាតិ ឯតេន យថា អញ្ញេ បច្ចយធម្មា អត្តនោ បច្ចយុប្បន្នស្ស បច្ចយាវ ហោន្តិ, ឥមេ បន តថា ច ហោតិ អញ្ញថា ចាតិ សមានេបិ បច្ចយត្តេ អតិរេកបច្ចយា ហោន្តិ, តស្មា ‘‘អាហារាតិ វុត្តា’’តិ ឥមមត្ថំ ទស្សេតិ។ ឥទានិ តំ អតិរេកបច្ចយតំ ទស្សេតុំ ‘‘វិសេសបច្ចយោ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ វិសេសប្បច្ចយោ រូបកាយស្ស កពឡីការោ អាហារោ ឧបថម្ភកភាវតោ។ តេនាហ អដ្ឋកថាយំ ‘‘រូបារូបានំ ឧបថម្ភកត្តេន ឧបការកា ចត្តារោ អាហារា អាហារបច្ចយោ’’តិ (វិសុទ្ធិ. ២.៦០៨; បដ្ឋា. អដ្ឋ. បច្ចយុទ្ទេសវណ្ណនា)។ ឧបថម្ភកត្តញ្ហិ សតីបិ ជនកត្តេ អរូបីនំ អាហារានំ អាហារជរូបសមុដ្ឋានករូបាហារស្ស ច ហោតិ, អសតិ បន ឧបថម្ភកត្តេ អាហារានំ ជនកត្តំ នត្ថីតិ ឧបថម្ភកត្តំ បធានំ។ ជនយមានោបិ ហិ អាហារោ អវិច្ឆេទវសេន ឧបថម្ភយមានោ ឯវ ជនេតីតិ ឧបថម្ភកភាវោ ឯវ អាហារភាវោ។ វេទនាយ ផស្សោ វិសេសបច្ចយោ។ ‘‘ផស្សបច្ចយា វេទនា’’តិ ហិ វុត្តំ។ ‘‘សង្ខារបច្ចយា វិញ្ញាណ’’ន្តិ វចនតោ វិញ្ញាណស្ស មនោសញ្ចេតនា។ ‘‘ចេតនា តិវិធំ ភវំ ជនេតី’’តិ ហិ វុត្តំ។ ‘‘វិញ្ញាណបច្ចយា នាមរូប’’ន្តិ បន វចនតោ នាមរូបស្ស វិញ្ញាណំ វិសេសបច្ចយោ។ ន ហិ ឱក្កន្តវិញ្ញាណាភាវេ នាមរូបស្ស អត្ថិ សម្ភវោ។ យថាហ ‘‘វិញ្ញាណញ្ច ហិ, អានន្ទ, មាតុកុច្ឆិស្មិំ ន ឱក្កមិស្សថ, អបិ នុ ខោ នាមរូបំ មាតុកុច្ឆិស្មិំ សមុច្ចិស្សថា’’តិអាទិ (ទី. និ. ២.១១៥)។ វុត្តមេវត្ថំ សុត្តេន សាធេតុំ ‘‘យថាហា’’តិអាទិ វុត្តំ។
Pubbe ‘‘āhārāti paccayā’’ti vuttattā yadi paccayaṭṭho āhāraṭṭhotiādinā codeti, atha kasmā ime eva cattāro vuttāti atha kasmā cattārova vuttā. Ime eva ca vuttāti yojanā. Visesappaccayattāti etena yathā aññe paccayadhammā attano paccayuppannassa paccayāva honti, ime pana tathā ca hoti aññathā cāti samānepi paccayatte atirekapaccayā honti, tasmā ‘‘āhārāti vuttā’’ti imamatthaṃ dasseti. Idāni taṃ atirekapaccayataṃ dassetuṃ ‘‘visesapaccayo hī’’tiādi vuttaṃ. Visesappaccayo rūpakāyassa kabaḷīkāro āhāro upathambhakabhāvato. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘rūpārūpānaṃ upathambhakattena upakārakā cattāro āhārā āhārapaccayo’’ti (visuddhi. 2.608; paṭṭhā. aṭṭha. paccayuddesavaṇṇanā). Upathambhakattañhi satīpi janakatte arūpīnaṃ āhārānaṃ āhārajarūpasamuṭṭhānakarūpāhārassa ca hoti, asati pana upathambhakatte āhārānaṃ janakattaṃ natthīti upathambhakattaṃ padhānaṃ. Janayamānopi hi āhāro avicchedavasena upathambhayamāno eva janetīti upathambhakabhāvo eva āhārabhāvo. Vedanāya phasso visesapaccayo. ‘‘Phassapaccayā vedanā’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti vacanato viññāṇassa manosañcetanā. ‘‘Cetanā tividhaṃ bhavaṃ janetī’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti pana vacanato nāmarūpassa viññāṇaṃ visesapaccayo. Na hi okkantaviññāṇābhāve nāmarūpassa atthi sambhavo. Yathāha ‘‘viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ na okkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ mātukucchismiṃ samuccissathā’’tiādi (dī. ni. 2.115). Vuttamevatthaṃ suttena sādhetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ.
ឯវំ យទិបិ បច្ចយត្ថោ អាហារត្ថោ, វិសេសបច្ចយត្តា បន ឥមេវ អាហារាតិ វុត្តាតិ តំ នេសំ វិសេសបច្ចយតំ អវិភាគតោ ទស្សេត្វា ឥទានិ វិភាគតោ ទស្សេតុំ ‘‘កោ បនេត្ថា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ មុខេ ឋបិតមត្តោ ឯវ អសង្ខាទិតោ, តត្តកេនាបិ អព្ភន្តរស្ស អាហារស្ស បច្ចយោ ហោតិ ឯវ។ តេនាហ ‘‘អដ្ឋ រូបានិ សមុដ្ឋាបេតី’’តិ។ សុខវេទនាយ ហិតោ សុខវេទនីយោ។ សព្ពថាបីតិ ចក្ខុសម្ផស្សាទិវសេន។ យត្តកា ផស្សស្ស បការភេទា, តេសំ វសេន សព្ពប្បការោបិ ផស្សាហារោ យថារហំ តិស្សោ វេទនា អាហរតិ, អនាហារកោ នត្ថិ។
Evaṃ yadipi paccayattho āhārattho, visesapaccayattā pana imeva āhārāti vuttāti taṃ nesaṃ visesapaccayataṃ avibhāgato dassetvā idāni vibhāgato dassetuṃ ‘‘ko panetthā’’tiādi āraddhaṃ. Mukhe ṭhapitamatto eva asaṅkhādito, tattakenāpi abbhantarassa āhārassa paccayo hoti eva. Tenāha ‘‘aṭṭha rūpāni samuṭṭhāpetī’’ti. Sukhavedanāya hito sukhavedanīyo. Sabbathāpīti cakkhusamphassādivasena. Yattakā phassassa pakārabhedā, tesaṃ vasena sabbappakāropi phassāhāro yathārahaṃ tisso vedanā āharati, anāhārako natthi.
សព្ពថាបីតិ ឥធាបិ ផស្សាហារេ វុត្តនយានុសារេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ តិសន្តតិវសេនាតិ កាយទសកំ ភាវទសកំ វត្ថុទសកន្តិ តិវិធសន្តតិវសេន។ សហជាតាទិបច្ចយនយេនាតិ សហជាតាទិបច្ចយវិធិនា។ បដិសន្ធិវិញ្ញាណញ្ហិ អត្តនា សហជាតនាមស្ស សហជាតអញ្ញមញ្ញវិបាកិន្ទ្រិយសម្បយុត្តអត្ថិអវិគតបច្ចយេហិ បច្ចយោ ហោន្តោយេវ អាហារបច្ចយតាយ តំ អាហារេតិ វុត្តំ, សហជាតរូបេសុ បន វត្ថុនោ សម្បយុត្តបច្ចយំ ឋបេត្វា វិប្បយុត្តបច្ចយេន, សេសរូបានំ អញ្ញមញ្ញបច្ចយញ្ច ឋបេត្វា ឥតរេសំ បច្ចយានំ វសេន យោជនា កាតព្ពា។ តានីតិ នបុំសកនិទ្ទេសោ អនបុំសកានម្បិ នបុំសកេហិ សហ វចនតោ។ សាសវកុសលាកុសលចេតនាវ វុត្តា វិសេសបច្ចយភាវទស្សនំ ហេតន្តិ, តេនាហ ‘‘អវិសេសេន បនា’’តិអាទិ។ បដិសន្ធិវិញ្ញាណមេវ វុត្តន្តិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ យថា តស្ស តស្ស ផលស្ស វិសេសតោ បច្ចយតាយ ឯតេសំ អាហារត្ថោ, ឯវំ អវិសេសតោបីតិ ទស្សេតុំ ‘‘អវិសេសេនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ តំសម្បយុត្តតំសមុដ្ឋានធម្មានន្តិ តេហិ ផស្សាទីហិ សម្បយុត្តធម្មានញ្ចេវ តំសមុដ្ឋានរូបធម្មានញ្ច។ តត្ថ សម្បយុត្តគ្គហណំ យថារហតោ ទដ្ឋព្ពំ, សមុដ្ឋានគ្គហណំ បន អវិសេសតោ។
Sabbathāpīti idhāpi phassāhāre vuttanayānusārena attho veditabbo. Tisantativasenāti kāyadasakaṃ bhāvadasakaṃ vatthudasakanti tividhasantativasena. Sahajātādipaccayanayenāti sahajātādipaccayavidhinā. Paṭisandhiviññāṇañhi attanā sahajātanāmassa sahajātaaññamaññavipākindriyasampayuttaatthiavigatapaccayehi paccayo hontoyeva āhārapaccayatāya taṃ āhāreti vuttaṃ, sahajātarūpesu pana vatthuno sampayuttapaccayaṃ ṭhapetvā vippayuttapaccayena, sesarūpānaṃ aññamaññapaccayañca ṭhapetvā itaresaṃ paccayānaṃ vasena yojanā kātabbā. Tānīti napuṃsakaniddeso anapuṃsakānampi napuṃsakehi saha vacanato. Sāsavakusalākusalacetanāva vuttā visesapaccayabhāvadassanaṃ hetanti, tenāha ‘‘avisesena panā’’tiādi. Paṭisandhiviññāṇameva vuttanti etthāpi eseva nayo. Yathā tassa tassa phalassa visesato paccayatāya etesaṃ āhārattho, evaṃ avisesatopīti dassetuṃ ‘‘avisesenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha taṃsampayuttataṃsamuṭṭhānadhammānanti tehi phassādīhi sampayuttadhammānañceva taṃsamuṭṭhānarūpadhammānañca. Tattha sampayuttaggahaṇaṃ yathārahato daṭṭhabbaṃ, samuṭṭhānaggahaṇaṃ pana avisesato.
ឧបត្ថម្ភេន្តោ អាហារកិច្ចំ សាធេតីតិ ឧបត្ថម្ភេន្តោ ឯវ រូបំ សមុដ្ឋាបេតិ, ឱជដ្ឋមកសមុដ្ឋាបនេនេវ បនស្ស ឧបថម្ភនកិច្ចសិទ្ធិ។ ផុសន្តោយេវាតិ ផុសនកិច្ចំ ករោន្តោ ឯវ។ អាយូហមានាវាតិ ចេតយមានា ឯវ អភិសន្ទហន្តី ឯវ។ វិជានន្តមេវាតិ ឧបបត្តិបរិកប្បនវសេន វិជានន្តមេវ អាហារកិច្ចំ សាធេតីតិ យោជនា។ សព្ពត្ថ អាហារកិច្ចសាធនញ្ច តេសំ វេទនាទិឧប្បត្តិហេតុតាយ អត្តភាវស្ស បវត្តនមេវ។ កាយដ្ឋបនេនាតិ កស្មា វុត្តំ, ននុ កម្មជាទិរូបំ កម្មាទិនាវ បវត្តតីតិ ចោទនំ សន្ធាយាហ ‘‘កម្មជនិតោបី’’តិអាទិ។
Upatthambhento āhārakiccaṃ sādhetīti upatthambhento eva rūpaṃ samuṭṭhāpeti, ojaṭṭhamakasamuṭṭhāpaneneva panassa upathambhanakiccasiddhi. Phusantoyevāti phusanakiccaṃ karonto eva. Āyūhamānāvāti cetayamānā eva abhisandahantī eva. Vijānantamevāti upapattiparikappanavasena vijānantameva āhārakiccaṃ sādhetīti yojanā. Sabbattha āhārakiccasādhanañca tesaṃ vedanādiuppattihetutāya attabhāvassa pavattanameva. Kāyaṭṭhapanenāti kasmā vuttaṃ, nanu kammajādirūpaṃ kammādināva pavattatīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘kammajanitopī’’tiādi.
ឧបាទិណ្ណរូបសន្តតិយា ឧបត្ថម្ភនេនេវ ឧតុចិត្តជរូបសន្តតីនម្បិ ឧបត្ថម្ភនសិទ្ធិ ហោតីតិ ‘‘ទ្វិន្នំ រូបសន្តតីន’’ន្តិ វុត្តំ។ ឧបត្ថម្ភនមេវ សន្ធាយ ‘‘អនុបាលកោ ហុត្វា’’តិ ច វុត្តំ។ រូបកាយស្ស ឋិតិហេតុតា ហិ យាបនា អនុបាលនា។ សុខាទិវត្ថុភូតន្តិ សុខាទីនំ បវត្តិដ្ឋានភូតំ។ អារម្មណម្បិ ហិ វសតិ ឯត្ថ អារម្មណករណវសេន តទារម្មណា ធម្មាតិ វត្ថូតិ វុច្ចតិ។ ផុសន្តោយេវាតិ ឥទំ ផស្សស្ស ផុសនសភាវត្តា វុត្តំ។ ន ហិ ធម្មានំ សភាវេន វិនា បវត្តិ អត្ថិ, វេទនាបវត្តិយា វិនា សត្តានំ សន្ធាវនតា នត្ថីតិ អាហ ‘‘សុខាទិ…បេ.… ហោតី’’តិ។ ន ចេត្ថ សញ្ញីភវកថាយំ អសញ្ញីភវោ ទស្សេតព្ពោ, តស្សាបិ វា ការណភូតវេទនាបវត្តិវសេនេវ ឋិតិយា ហេតុនោ អព្យាបិតត្តា, តថា ហិ ‘‘មនោសញ្ចេតនា…បេ.… ភវមូលនិប្ផាទនតោ សត្តានំ ឋិតិយា ហោតី’’តិ វុត្តា។ តតោ ឯវ វិញ្ញាណំ វិជានន្តមេវាតិ ឧបបត្តិបរិកប្បនវសេន វិជានន្តមេវាតិ វុត្តោវាយមត្ថោ។
Upādiṇṇarūpasantatiyā upatthambhaneneva utucittajarūpasantatīnampi upatthambhanasiddhi hotīti ‘‘dvinnaṃ rūpasantatīna’’nti vuttaṃ. Upatthambhanameva sandhāya ‘‘anupālako hutvā’’ti ca vuttaṃ. Rūpakāyassa ṭhitihetutā hi yāpanā anupālanā. Sukhādivatthubhūtanti sukhādīnaṃ pavattiṭṭhānabhūtaṃ. Ārammaṇampi hi vasati ettha ārammaṇakaraṇavasena tadārammaṇā dhammāti vatthūti vuccati. Phusantoyevāti idaṃ phassassa phusanasabhāvattā vuttaṃ. Na hi dhammānaṃ sabhāvena vinā pavatti atthi, vedanāpavattiyā vinā sattānaṃ sandhāvanatā natthīti āha ‘‘sukhādi…pe… hotī’’ti. Na cettha saññībhavakathāyaṃ asaññībhavo dassetabbo, tassāpi vā kāraṇabhūtavedanāpavattivaseneva ṭhitiyā hetuno abyāpitattā, tathā hi ‘‘manosañcetanā…pe… bhavamūlanipphādanato sattānaṃ ṭhitiyā hotī’’ti vuttā. Tato eva viññāṇaṃ vijānantamevāti upapattiparikappanavasena vijānantamevāti vuttovāyamattho.
ចត្តារិ ភយានិ ទដ្ឋព្ពានិ អាទីនវវិភាវនតោ។ និកន្តីតិ និកាមនា, រសតណ្ហំ សន្ធាយ វទតិ។ សា ហិ កពឡីការេ អាហារេ ពលវតី, តេនេវេត្ថ អវធារណំ កតំ។ ភាយតិ ឯតស្មាតិ ភយំ, និកន្តិយេវ ភយំ មហានត្ថហេតុតោ។ ឧបគមនំ វិសយិន្ទ្រិយវិញ្ញាណេសុ វិសយវិញ្ញាណេសុ ច សង្គតិវសេន បវត្តិ, តំ វេទនាទិឧប្បត្តិហេតុតាយ ‘‘ភយ’’ន្តិ វុត្តំ។ អវធារណេ បយោជនំ វុត្តនយមេវ។ សេសទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ អាយូហនំ អភិសន្ទហនំ, សំវិធានន្តិបិ វទន្តិ។ តំ ភវូបបត្តិហេតុតាយ ‘‘ភយ’’ន្តិ វុត្តំ។ អភិនិបាតោ តត្ថ តត្ថ ភវេ បដិសន្ធិគ្គហណវសេន វិញ្ញាណស្ស និព្ពត្តិ។ សោ ភវូបបត្តិហេតុកានំ សព្ពេសំ អនត្ថានំ មូលការណតាយ ‘‘ភយ’’ន្តិ វុត្តំ។ ឥទានិ និកន្តិអាទីនំ សប្បដិភយតំ វិត្ថារតោ ទស្សេតុំ ‘‘កិំ ការណា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ និកន្តិំ កត្វាតិ អាលយំ ជនេត្វា, តណ្ហំ ឧប្បាទេត្វាតិ អត្ថោ។ សីតាទីនំ បុរក្ខតាតិ សីតាទីនំ បុរតោ ឋិតា, សីតាទីហិ ពាធិយមានាតិ អត្ថោ។
Cattāri bhayāni daṭṭhabbāni ādīnavavibhāvanato. Nikantīti nikāmanā, rasataṇhaṃ sandhāya vadati. Sā hi kabaḷīkāre āhāre balavatī, tenevettha avadhāraṇaṃ kataṃ. Bhāyati etasmāti bhayaṃ, nikantiyevabhayaṃ mahānatthahetuto. Upagamanaṃ visayindriyaviññāṇesu visayaviññāṇesu ca saṅgativasena pavatti, taṃ vedanādiuppattihetutāya ‘‘bhaya’’nti vuttaṃ. Avadhāraṇe payojanaṃ vuttanayameva. Sesadvayepi eseva nayo. Āyūhanaṃ abhisandahanaṃ, saṃvidhānantipi vadanti. Taṃ bhavūpapattihetutāya ‘‘bhaya’’nti vuttaṃ. Abhinipāto tattha tattha bhave paṭisandhiggahaṇavasena viññāṇassa nibbatti. So bhavūpapattihetukānaṃ sabbesaṃ anatthānaṃ mūlakāraṇatāya ‘‘bhaya’’nti vuttaṃ. Idāni nikantiādīnaṃ sappaṭibhayataṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘kiṃ kāraṇā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha nikantiṃ katvāti ālayaṃ janetvā, taṇhaṃ uppādetvāti attho. Sītādīnaṃ purakkhatāti sītādīnaṃ purato ṭhitā, sītādīhi bādhiyamānāti attho.
ផស្សំ ឧបគច្ឆន្តាតិ ចក្ខុសម្ផស្សាទិភេទំ ផស្សំ បវត្តេន្តា។ ផស្សស្សាទិនោតិ កាយសម្ផស្សវសេន ផោដ្ឋព្ពសង្ខាតស្ស អស្សាទនសីលា។ កាយសម្ផស្សវសេន ហិ សត្តានំ ផោដ្ឋព្ពតណ្ហា បវត្តតីតិ ទស្សេតុំ ផស្សាហារាទីនវទស្សនេ ផោដ្ឋព្ពារម្មណំ ឧទ្ធដំ ‘‘បរេសំ រក្ខិតគោបិតេសូ’’តិអាទិនា។ ផស្សស្សាទិនោតិ វា ផស្សាហារស្សាទិនោតិ អត្ថោ។ សតិ ហិ ផស្សាហារេ សត្តានំ ផស្សារម្មណេ អស្សាទោ, នាសតិ, តេនាហ ‘‘ផស្សស្សាទមូលក’’ន្តិអាទិ។
Phassaṃ upagacchantāti cakkhusamphassādibhedaṃ phassaṃ pavattentā. Phassassādinoti kāyasamphassavasena phoṭṭhabbasaṅkhātassa assādanasīlā. Kāyasamphassavasena hi sattānaṃ phoṭṭhabbataṇhā pavattatīti dassetuṃ phassāhārādīnavadassane phoṭṭhabbārammaṇaṃ uddhaṭaṃ ‘‘paresaṃ rakkhitagopitesū’’tiādinā. Phassassādinoti vā phassāhārassādinoti attho. Sati hi phassāhāre sattānaṃ phassārammaṇe assādo, nāsati, tenāha ‘‘phassassādamūlaka’’ntiādi.
ជាតិនិមិត្តស្ស ភយស្ស អភិនិបាតសភាវេន គហិតត្តា ‘‘តម្មូលក’’ន្តិ វុត្តំ។ កម្មាយូហននិមិត្តន្តិ អត្ថោ។ ភយំ សព្ពន្តិ បញ្ចវីសតិ, តិវិធមហាភយំ, អញ្ញញ្ច សព្ពភយំ អាគតមេវ ហោតិ ភយាធិដ្ឋានស្ស អត្តភាវស្ស និប្ផាទនតោ។
Jātinimittassa bhayassa abhinipātasabhāvena gahitattā ‘‘tammūlaka’’nti vuttaṃ. Kammāyūhananimittanti attho. Bhayaṃ sabbanti pañcavīsati, tividhamahābhayaṃ, aññañca sabbabhayaṃ āgatameva hoti bhayādhiṭṭhānassa attabhāvassa nipphādanato.
អភិនិបតតីតិ អភិនិព្ពត្តតិ។ បឋមាភិនិព្ពត្តិ ហិ សត្តានំ តត្ថ តត្ថ អង្គារកាសុសទិសេ ភវេ អភិនិបាតសទិសី។ តម្មូលកត្តាតិ នាមរូបនិព្ពត្តិមូលកត្តា។ សព្ពភយានំ អភិនិបាតោយេវ ភយំ ភាយតិ ឯតស្មាតិ កត្វា។
Abhinipatatīti abhinibbattati. Paṭhamābhinibbatti hi sattānaṃ tattha tattha aṅgārakāsusadise bhave abhinipātasadisī. Tammūlakattāti nāmarūpanibbattimūlakattā. Sabbabhayānaṃ abhinipātoyeva bhayaṃ bhāyati etasmāti katvā.
អប្បេតិ វិយាតិ ផលស្ស អត្តលាភហេតុភាវតោ ការណំ, តំ និយ្យាទេតិ វិយ។ តន្តិ ផលំ។ តតោតិ ការណតោ។ ឯតេសន្តិ អាហារានំ ។ យថាវុត្តេនាតិ ‘‘ផលំ និទេតី’’តិអាទិនា វុត្តប្បការេន អត្ថេន។ សព្ពបទេសូតិ ‘‘វេទនានិរោធេនា’’តិអាទីសុ សព្ពេសុ បទេសុ។
Appeti viyāti phalassa attalābhahetubhāvato kāraṇaṃ, taṃ niyyādeti viya. Tanti phalaṃ. Tatoti kāraṇato. Etesanti āhārānaṃ . Yathāvuttenāti ‘‘phalaṃ nidetī’’tiādinā vuttappakārena atthena. Sabbapadesūti ‘‘vedanānirodhenā’’tiādīsu sabbesu padesu.
បដិសន្ធិំ អាទិំ កត្វាតិ បដិសន្ធិក្ខណំ អាទិំ កត្វា។ ឧបាទិណ្ណកអាហារេ សន្ធាយ ‘‘អត្តភាវសង្ខាតានំ អាហារាន’’ន្តិ វុត្តំ។ តេ ហិ និប្បរិយាយតោ តណ្ហានិទានា។ បរិបុណ្ណាយតនានំ សត្តានំ សត្តសន្តតិវសេនាតិ បរិបុណ្ណាយតនានំ សភាវកានំ ចក្ខុ សោតំ ឃានំ ជិវ្ហា កាយោ ភាវោ វត្ថូតិ ឥមេសំ សត្តន្នំ សន្តតីនំ វសេន។ សេសានំ អបរិបុណ្ណាយតនានំ អន្ធពធិរអភាវកានំ។ ឩនឩនសន្តតិវសេនាតិ ចក្ខុនា, សោតេន, តទុភយេន, ភាវេន ច ឩនឩនសន្តតិវសេន។ បដិសន្ធិយំ ជាតា បដិសន្ធិកា។ បឋមភវង្គចិត្តក្ខណាទីតិ អាទិ-សទ្ទេន តទារម្មណចិត្តស្ស សង្គហោ ទដ្ឋព្ពោ។
Paṭisandhiṃ ādiṃ katvāti paṭisandhikkhaṇaṃ ādiṃ katvā. Upādiṇṇakaāhāre sandhāya ‘‘attabhāvasaṅkhātānaṃ āhārāna’’nti vuttaṃ. Te hi nippariyāyato taṇhānidānā. Paripuṇṇāyatanānaṃ sattānaṃ sattasantativasenāti paripuṇṇāyatanānaṃ sabhāvakānaṃ cakkhu sotaṃ ghānaṃ jivhā kāyo bhāvo vatthūti imesaṃ sattannaṃ santatīnaṃ vasena. Sesānaṃ aparipuṇṇāyatanānaṃ andhabadhiraabhāvakānaṃ. Ūnaūnasantativasenāti cakkhunā, sotena, tadubhayena, bhāvena ca ūnaūnasantativasena. Paṭisandhiyaṃ jātā paṭisandhikā. Paṭhamabhavaṅgacittakkhaṇādīti ādi-saddena tadārammaṇacittassa saṅgaho daṭṭhabbo.
តណ្ហាយបិ និទានំ ជានាតីតិ យោជនា។ តណ្ហានិទានន្តិបិ បាឋោ។ វដ្ដំ ទស្សេត្វាតិ សរូបតោ នយតោ ច សកលមេវ វដ្ដំ ទស្សេត្វា។ ឥទានិ តមត្ថំ វិត្ថារតោ វិភាវេតុំ ‘‘ឥមស្មិញ្ច បន ឋានេ’’តិអាទិមាហ។ អតីតាភិមុខំ ទេសនំ កត្វាតិ បច្ចុប្បន្នភវតោ បដ្ឋាយ អតីតធម្មាភិមុខំ តព្ពិសយំ ទេសនំ កត្វា តថាការណេន។ អតីតេន វដ្ដំ ទស្សេតីតិ អតីតភវេន កម្មកិលេសវិបាកវដ្ដំ ទស្សេតិ។ អត្តភាវោតិ បច្ចុប្បន្នោ អត្តភាវោ។ យទិ ឯវំ កស្មា ‘‘អតីតេន វដ្ដំ ទស្សេតី’’តិ វុត្តន្តិ? នាយំ ទោសោ ‘‘អតីតេនេវា’’តិ អនវធារណតោ, ឯវញ្ច កត្វា អតីតាភិមុខគ្គហណំ ជនកកម្មំ គហិតំ, តណ្ហាសីសេន នានន្តរិយភាវតោ។ ន ហិ កម្មុនា វិនា តណ្ហា ភវនេត្តិ យុជ្ជតិ។
Taṇhāyapi nidānaṃ jānātīti yojanā. Taṇhānidānantipi pāṭho. Vaṭṭaṃ dassetvāti sarūpato nayato ca sakalameva vaṭṭaṃ dassetvā. Idāni tamatthaṃ vitthārato vibhāvetuṃ ‘‘imasmiñca pana ṭhāne’’tiādimāha. Atītābhimukhaṃ desanaṃ katvāti paccuppannabhavato paṭṭhāya atītadhammābhimukhaṃ tabbisayaṃ desanaṃ katvā tathākāraṇena. Atītena vaṭṭaṃ dassetīti atītabhavena kammakilesavipākavaṭṭaṃ dasseti. Attabhāvoti paccuppanno attabhāvo. Yadi evaṃ kasmā ‘‘atītena vaṭṭaṃ dassetī’’ti vuttanti? Nāyaṃ doso ‘‘atītenevā’’ti anavadhāraṇato, evañca katvā atītābhimukhaggahaṇaṃ janakakammaṃ gahitaṃ, taṇhāsīsena nānantariyabhāvato. Na hi kammunā vinā taṇhā bhavanetti yujjati.
តំ កម្មន្តិ តណ្ហាសីសេន វុត្តកម្មំ។ ទស្សេតុន្តិ តំ អតីតំ អត្តភាវំ ទស្សេតុំ។ តស្សត្តភាវស្ស ជនកំ កម្មន្តិ តស្ស យថាវុត្តស្ស អត្តភាវស្ស ជនកំ។ តតោ បរម្បិ អត្តភាវំ អាយូហិតំ កម្មំ ទស្សេតុំ វុត្តំ។ អវិជ្ជា ច នាម តណ្ហា វិយ កម្មត្តាតិ កម្មស្សេវ គហណំ។ ទ្វីសុ ឋានេសូតិ អាហារគ្គហណេន វេទនាទិគ្គហណេនាតិ ទ្វីសុ ឋានេសុ។ អត្តភាវោតិ បច្ចុប្បន្នកាលិកោ អតីតកាលិកោ ច អត្តភាវោ។ បុន ទ្វីសូតិ តណ្ហាគ្គហណេ អវិជ្ជាសង្ខារគ្គហណេតិ ទ្វីសុ ឋានេសុ។ តស្ស ជនកន្តិ បច្ចុប្បន្នស្ស ចេវ អតីតស្ស ច អត្តភាវស្ស ជនកំ កម្មំ វុត្តន្តិ យោជនា ។ កម្មគ្គហណេន ចេត្ថ យត្ថ តំ កម្មំ អាយូហិតំ, សា អតីតា ជាតិ អត្ថតោ ទស្សិតា ហោតិ។ តេន សំសារវដ្ដស្ស អនមតគ្គតំ ទីបេតិ។ សង្ខេបេនាតិ សង្ខេបេន ហេតុបញ្ចកផលបញ្ចកគ្គហណម្បិ ហិ សង្ខេបោ ឯវ ហេតុផលភាវេន សង្គហេតព្ពធម្មានំ អនេកវិធត្តា។
Taṃ kammanti taṇhāsīsena vuttakammaṃ. Dassetunti taṃ atītaṃ attabhāvaṃ dassetuṃ. Tassattabhāvassa janakaṃ kammanti tassa yathāvuttassa attabhāvassa janakaṃ. Tato parampi attabhāvaṃ āyūhitaṃ kammaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Avijjā ca nāma taṇhā viya kammattāti kammasseva gahaṇaṃ. Dvīsu ṭhānesūti āhāraggahaṇena vedanādiggahaṇenāti dvīsu ṭhānesu. Attabhāvoti paccuppannakāliko atītakāliko ca attabhāvo. Puna dvīsūti taṇhāggahaṇe avijjāsaṅkhāraggahaṇeti dvīsu ṭhānesu. Tassa janakanti paccuppannassa ceva atītassa ca attabhāvassa janakaṃ kammaṃ vuttanti yojanā . Kammaggahaṇena cettha yattha taṃ kammaṃ āyūhitaṃ, sā atītā jāti atthato dassitā hoti. Tena saṃsāravaṭṭassa anamataggataṃ dīpeti. Saṅkhepenāti saṅkhepena hetupañcakaphalapañcakaggahaṇampi hi saṅkhepo eva hetuphalabhāvena saṅgahetabbadhammānaṃ anekavidhattā.
យទិ អតីតេន វដ្ដំ ទស្សិតំ, ឯវំ សតិ សប្បទេសា បដិច្ចសមុប្បាទធម្មទេសនា ហោតីតិ ទស្សេន្តោ ‘‘តត្រាយ’’ន្តិអាទិមាហ។ តេន ហិ យទិបិ សរូបតោ អនាគតេន វដ្ដំ ឥធ ន ទស្សិតំ, នយតោ បន តស្សបិ ទស្សិតត្តា និប្បទេសា ឯវ បដិច្ចសមុប្បាទទេសនាតិ ទស្សេតិ។ ឥទានិ តមត្ថំ ឧបមាយ វិភាវេតុំ ‘‘យថា ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឧទកបិដ្ឋេ និបន្នន្តិ ឧទកំ បរិប្លវវសេន និបន្នំ។ បរភាគន្តិ បរឧត្តមង្គភាគំ។ ឱរតោតិ តតោ អបរភាគតោ ឱលោកេន្តោ។ អបរិបុណ្ណោតិ វិកលាវយវោ។ ឯវំសម្បទន្តិអាទិ ឧបមាយ សំសន្ទនំ។
Yadi atītena vaṭṭaṃ dassitaṃ, evaṃ sati sappadesā paṭiccasamuppādadhammadesanā hotīti dassento ‘‘tatrāya’’ntiādimāha. Tena hi yadipi sarūpato anāgatena vaṭṭaṃ idha na dassitaṃ, nayato pana tassapi dassitattā nippadesā eva paṭiccasamuppādadesanāti dasseti. Idāni tamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Udakapiṭṭhe nipannanti udakaṃ pariplavavasena nipannaṃ. Parabhāganti parauttamaṅgabhāgaṃ. Oratoti tato aparabhāgato olokento. Aparipuṇṇoti vikalāvayavo. Evaṃsampadantiādi upamāya saṃsandanaṃ.
យថា ហិ គីវា សរីរសន្ធារកកណ្ឌរានំ មូលដ្ឋានភូតា, ឯវំ អត្តភាវសន្ធារកានំ សង្ខារានំ មូលភូតា តណ្ហាតិ វុត្តំ ‘‘គីវាយ ទិដ្ឋកាលោ’’តិ។ យថា វេទនាទិអនេកាវយវសមុទាយភូតោ អត្តភាវោ, ឯវំ ផាសុកបិដ្ឋិកណ្ឌកាទិអនេកាវយវសមុទាយភូតា បិដ្ឋីតិ ‘‘បិដ្ឋិយា…បេ.… តស្ស ទិដ្ឋកាលោ’’តិ វុត្តំ។ តណ្ហាសង្ខាតន្តិ តណ្ហាយ កថិតំ។ ឥធ ទេសនាយ បច្ចយា អវិជ្ជាសង្ខារា វេទិតព្ពាតិ ‘‘នង្គុដ្ឋមូលស្ស ទិដ្ឋកាលោ វិយា’’តិ វុត្តំ។ តថា ហិ បរិយោសានេ ‘‘នង្គុដ្ឋមូលំ បស្សេយ្យា’’តិ ឧបមាទស្សនំ កតំ។ នយតោ បរិបុណ្ណភាវគ្គហណំ វេទិតព្ពំ។ បាឡិយំ អនាគតស្សាបិ បច្ចយវដ្ដស្ស ហេតុវសេន ផលវសេន វា បរិបុណ្ណភាវស្ស មុខមត្តទស្សនីយត្តា អាទិតោ ផលហេតុសន្ធិ, មជ្ឈេ ហេតុផលសន្ធិ, អន្តេបិ ផលហេតុសន្ធីតិ ឯវំ តិសន្ធិកត្តា ចតុសង្ខេបមេវ វដ្ដំ ទស្សិតន្តិ។
Yathā hi gīvā sarīrasandhārakakaṇḍarānaṃ mūlaṭṭhānabhūtā, evaṃ attabhāvasandhārakānaṃ saṅkhārānaṃ mūlabhūtā taṇhāti vuttaṃ ‘‘gīvāya diṭṭhakālo’’ti. Yathā vedanādianekāvayavasamudāyabhūto attabhāvo, evaṃ phāsukapiṭṭhikaṇḍakādianekāvayavasamudāyabhūtā piṭṭhīti ‘‘piṭṭhiyā…pe… tassa diṭṭhakālo’’ti vuttaṃ. Taṇhāsaṅkhātanti taṇhāya kathitaṃ. Idha desanāya paccayā avijjāsaṅkhārā veditabbāti ‘‘naṅguṭṭhamūlassa diṭṭhakālo viyā’’ti vuttaṃ. Tathā hi pariyosāne ‘‘naṅguṭṭhamūlaṃ passeyyā’’ti upamādassanaṃ kataṃ. Nayato paripuṇṇabhāvaggahaṇaṃ veditabbaṃ. Pāḷiyaṃ anāgatassāpi paccayavaṭṭassa hetuvasena phalavasena vā paripuṇṇabhāvassa mukhamattadassanīyattā ādito phalahetusandhi, majjhe hetuphalasandhi, antepi phalahetusandhīti evaṃ tisandhikattā catusaṅkhepameva vaṭṭaṃ dassitanti.
អាហារសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Āhārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អាហារសុត្តំ • 1. Āhārasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. អាហារសុត្តវណ្ណនា • 1. Āhārasuttavaṇṇanā
