| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಆಹಾರವಗ್ಗೋ
2. Āhāravaggo
೧. ಆಹಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Āhārasuttavaṇṇanā
೧೧. ಆಹಾರವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಆಹಾರಾತಿ ಪಚ್ಚಯಾ। ಪಚ್ಚಯಾ ಹಿ ಆಹರನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಫಲಂ, ತಸ್ಮಾ ಆಹಾರಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನನ್ತಿಆದೀಸು ಭೂತಾತಿ ಜಾತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಸಮ್ಭವೇಸಿನೋತಿ ಯೇ ಸಮ್ಭವಂ ಜಾತಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂ ಏಸನ್ತಿ ಗವೇಸನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಚತೂಸು ಯೋನೀಸು ಅಣ್ಡಜಜಲಾಬುಜಾ ಸತ್ತಾ ಯಾವ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ವತ್ಥಿಕೋಸಞ್ಚ ನ ಭಿನ್ದನ್ತಿ, ತಾವ ಸಮ್ಭವೇಸಿನೋ ನಾಮ, ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ವತ್ಥಿಕೋಸಞ್ಚ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಭೂತಾ ನಾಮ। ಸಂಸೇದಜಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ ಚ ಪಠಮಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ಸಮ್ಭವೇಸಿನೋ ನಾಮ, ದುತಿಯಚಿತ್ತಕ್ಖಣತೋ ಪಭುತಿ ಭೂತಾ ನಾಮ। ಯೇನ ವಾ ಇರಿಯಾಪಥೇನ ಜಾಯನ್ತಿ, ಯಾವ ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ನ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ತಾವ ಸಮ್ಭವೇಸಿನೋ ನಾಮ, ತತೋ ಪರಂ ಭೂತಾ ನಾಮ। ಅಥ ವಾ ಭೂತಾತಿ ಜಾತಾ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಯೇ ಭೂತಾ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾಯೇವ, ನ ಪುನ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಏತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸಮ್ಭವಮೇಸನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಭವೇಸಿನೋ। ಅಪ್ಪಹೀನಭವಸಂಯೋಜನತ್ತಾ ಆಯತಿಮ್ಪಿ ಸಮ್ಭವಂ ಏಸನ್ತಾನಂ ಸೇಕ್ಖಪುಥುಜ್ಜನಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ವಾಸದ್ದೋ ಚೇತ್ಥ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ, ತಸ್ಮಾ ಭೂತಾನಞ್ಚ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಞ್ಚಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
11. Āhāravaggassa paṭhame āhārāti paccayā. Paccayā hi āharanti attano phalaṃ, tasmā āhārāti vuccanti. Bhūtānaṃ vā sattānantiādīsu bhūtāti jātā nibbattā. Sambhavesinoti ye sambhavaṃ jātiṃ nibbattiṃ esanti gavesanti. Tattha catūsu yonīsu aṇḍajajalābujā sattā yāva aṇḍakosaṃ vatthikosañca na bhindanti, tāva sambhavesino nāma, aṇḍakosaṃ vatthikosañca bhinditvā bahi nikkhantā bhūtā nāma. Saṃsedajā opapātikā ca paṭhamacittakkhaṇe sambhavesino nāma, dutiyacittakkhaṇato pabhuti bhūtā nāma. Yena vā iriyāpathena jāyanti, yāva tato aññaṃ na pāpuṇanti, tāva sambhavesino nāma, tato paraṃ bhūtā nāma. Atha vā bhūtāti jātā abhinibbattā, ye bhūtā abhinibbattāyeva, na puna bhavissantīti saṅkhaṃ gacchanti, tesaṃ khīṇāsavānaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Sambhavamesantīti sambhavesino. Appahīnabhavasaṃyojanattā āyatimpi sambhavaṃ esantānaṃ sekkhaputhujjanānametaṃ adhivacanaṃ. Evaṃ sabbathāpi imehi dvīhi padehi sabbasatte pariyādiyati. Vāsaddo cettha sampiṇḍanattho, tasmā bhūtānañca sambhavesīnañcāti ayamattho veditabbo.
ಠಿತಿಯಾತಿ ಠಿತತ್ಥಂ। ಅನುಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಅನುಗ್ಗಹತ್ಥಂ। ವಚನಭೇದೋಯೇವ ಚೇಸ, ಅತ್ಥೋ ಪನ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪದಾನಂ ಏಕೋಯೇವ। ಅಥ ವಾ ಠಿತಿಯಾತಿ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧವಸೇನ ಅವಿಚ್ಛೇದಾಯ। ಅನುಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಾಯ। ಉಭೋಪಿ ಚೇತಾನಿ ‘‘ಭೂತಾನಂ ವಾ ಠಿತಿಯಾ ಚೇವ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ ಚ, ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಠಿತಿಯಾ ಚೇವ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ ಚಾ’’ತಿ ಏವಂ ಉಭಯತ್ಥ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನೀತಿ।
Ṭhitiyāti ṭhitatthaṃ. Anuggahāyāti anuggahatthaṃ. Vacanabhedoyeva cesa, attho pana dvinnampi padānaṃ ekoyeva. Atha vā ṭhitiyāti tassa tassa sattassa uppannadhammānaṃ anuppabandhavasena avicchedāya. Anuggahāyāti anuppannānaṃ uppādāya. Ubhopi cetāni ‘‘bhūtānaṃ vā ṭhitiyā ceva anuggahāya ca, sambhavesīnaṃ vā ṭhitiyā ceva anuggahāya cā’’ti evaṃ ubhayattha daṭṭhabbānīti.
ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋತಿ ಕಬಳಂ ಕತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಬ್ಬಕೋ ಆಹಾರೋ, ಓದನಕುಮ್ಮಾಸಾದಿವತ್ಥುಕಾಯ ಓಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಓಳಾರಿಕೋ ವಾ ಸುಖುಮೋ ವಾತಿ ವತ್ಥುಓಳಾರಿಕತಾಯ ಓಳಾರಿಕೋ, ಸುಖುಮತಾಯ ಸುಖುಮೋ। ಸಭಾವೇನ ಪನ ಸುಖುಮರೂಪಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋವ ಹೋತಿ। ಸಾಪಿ ಚಸ್ಸ ವತ್ಥುತೋ ಓಳಾರಿಕತಾ ಸುಖುಮತಾ ಚ ಉಪಾದಾಯುಪಾದಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕುಮ್ಭೀಲಾನಞ್ಹಿ ಆಹಾರಂ ಉಪಾದಾಯ ಮೋರಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಕುಮ್ಭೀಲಾ ಕಿರ ಪಾಸಾಣೇ ಗಿಲನ್ತಿ, ತೇ ಚ ನೇಸಂ ಕುಚ್ಛಿಪ್ಪತ್ತಾ ವಿಲೀಯನ್ತಿ। ಮೋರಾ ಸಪ್ಪವಿಚ್ಛಿಕಾದಿಪಾಣೇ ಖಾದನ್ತಿ। ಮೋರಾನಂ ಪನ ಆಹಾರಂ ಉಪಾದಾಯ ತರಚ್ಛಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ತೇ ಕಿರ ತಿವಸ್ಸಛಡ್ಡಿತಾನಿ ವಿಸಾಣಾನಿ ಚೇವ ಅಟ್ಠೀನಿ ಚ ಖಾದನ್ತಿ, ತಾನಿ ಚ ನೇಸಂ ಖೇಳೇನ ತೇಮಿತಮತ್ತಾನೇವ ಕನ್ದಮೂಲಂ ವಿಯ ಮುದುಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತರಚ್ಛಾನಂ ಆಹಾರಂ ಉಪಾದಾಯ ಹತ್ಥೀನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ತೇ ಹಿ ನಾನಾರುಕ್ಖಸಾಖಾದಯೋ ಖಾದನ್ತಿ। ಹತ್ಥೀನಂ ಆಹಾರತೋ ಗವಯಗೋಕಣ್ಣಮಿಗಾದೀನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ತೇ ಕಿರ ನಿಸ್ಸಾರಾನಿ ನಾನಾರುಕ್ಖಪಣ್ಣಾದೀನಿ ಖಾದನ್ತಿ। ತೇಸಮ್ಪಿ ಆಹಾರತೋ ಗುನ್ನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ತೇ ಅಲ್ಲಸುಕ್ಖತಿಣಾನಿ ಖಾದನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಆಹಾರತೋ ಸಸಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಸಸಾನಂ ಆಹಾರತೋ ಸಕುಣಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಸಕುಣಾನಂ ಆಹಾರತೋ ಪಚ್ಚನ್ತವಾಸೀನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಪಚ್ಚನ್ತವಾಸೀನಂ ಆಹಾರತೋ ಗಾಮಭೋಜಕಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಗಾಮಭೋಜಕಾನಂ ಆಹಾರತೋ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ತೇಸಮ್ಪಿ ಆಹಾರತೋ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಆಹಾರತೋ ಭುಮ್ಮಾನಂ ದೇವಾನಂ ಆಹಾರೋ ಸುಖುಮೋ। ಭುಮ್ಮಾನಂ ದೇವಾನಂ ಆಹಾರತೋ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾನಂ। ಏವಂ ಯಾವ ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತೀನಂ ಆಹಾರಾ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಾ। ತೇಸಂ ಪನಾಹಾರೋ ಸುಖುಮೋತ್ವೇವ ನಿಟ್ಠಂ ಪತ್ತೋ।
Kabaḷīkāro āhāroti kabaḷaṃ katvā ajjhoharitabbako āhāro, odanakummāsādivatthukāya ojāyetaṃ adhivacanaṃ. Oḷāriko vā sukhumo vāti vatthuoḷārikatāya oḷāriko, sukhumatāya sukhumo. Sabhāvena pana sukhumarūpapariyāpannattā kabaḷīkāro āhāro sukhumova hoti. Sāpi cassa vatthuto oḷārikatā sukhumatā ca upādāyupādāya veditabbā. Kumbhīlānañhi āhāraṃ upādāya morānaṃ āhāro sukhumo. Kumbhīlā kira pāsāṇe gilanti, te ca nesaṃ kucchippattā vilīyanti. Morā sappavicchikādipāṇe khādanti. Morānaṃ pana āhāraṃ upādāya taracchānaṃ āhāro sukhumo. Te kira tivassachaḍḍitāni visāṇāni ceva aṭṭhīni ca khādanti, tāni ca nesaṃ kheḷena temitamattāneva kandamūlaṃ viya mudukāni honti. Taracchānaṃ āhāraṃ upādāya hatthīnaṃ āhāro sukhumo. Te hi nānārukkhasākhādayo khādanti. Hatthīnaṃ āhārato gavayagokaṇṇamigādīnaṃ āhāro sukhumo. Te kira nissārāni nānārukkhapaṇṇādīni khādanti. Tesampi āhārato gunnaṃ āhāro sukhumo. Te allasukkhatiṇāni khādanti. Tesaṃ āhārato sasānaṃ āhāro sukhumo. Sasānaṃ āhārato sakuṇānaṃ āhāro sukhumo. Sakuṇānaṃ āhārato paccantavāsīnaṃ āhāro sukhumo. Paccantavāsīnaṃ āhārato gāmabhojakānaṃ āhāro sukhumo. Gāmabhojakānaṃ āhārato rājarājamahāmattānaṃ āhāro sukhumo. Tesampi āhārato cakkavattino āhāro sukhumo. Cakkavattino āhārato bhummānaṃ devānaṃ āhāro sukhumo. Bhummānaṃ devānaṃ āhārato cātumahārājikānaṃ. Evaṃ yāva paranimmitavasavattīnaṃ āhārā vitthāretabbā. Tesaṃ panāhāro sukhumotveva niṭṭhaṃ patto.
ಏತ್ಥ ಚ ಓಳಾರಿಕೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಓಜಾ ಪರಿತ್ತಾ ಹೋತಿ ದುಬ್ಬಲಾ, ಸುಖುಮೇ ಬಲವತೀ। ತಥಾ ಹಿ ಏಕಪತ್ತಪೂರಮ್ಪಿ ಯಾಗುಂ ಪೀತೋ ಮುಹುತ್ತೇನೇವ ಜಿಘಚ್ಛಿತೋ ಹೋತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಖಾದಿತುಕಾಮೋ, ಸಪ್ಪಿಂ ಪನ ಪಸತಮತ್ತಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ದಿವಸಂ ಅಭೋತ್ತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ವತ್ಥು ಕಮ್ಮಜತೇಜಸಙ್ಖಾತಂ ಪರಿಸ್ಸಯಂ ವಿನೋದೇತಿ, ನ ಪನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪಾಲೇತುಂ। ಓಜಾ ಪನ ಪಾಲೇತಿ, ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಂ ವಿನೋದೇತುಂ। ದ್ವೇ ಪನ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಸ್ಸಯಞ್ಚೇವ ವಿನೋದೇನ್ತಿ ಪಾಲೇನ್ತಿ ಚಾತಿ।
Ettha ca oḷārike vatthusmiṃ ojā parittā hoti dubbalā, sukhume balavatī. Tathā hi ekapattapūrampi yāguṃ pīto muhutteneva jighacchito hoti yaṃkiñcideva khāditukāmo, sappiṃ pana pasatamattaṃ pivitvā divasaṃ abhottukāmo hoti. Tattha vatthu kammajatejasaṅkhātaṃ parissayaṃ vinodeti, na pana sakkoti pāletuṃ. Ojā pana pāleti, na sakkoti parissayaṃ vinodetuṃ. Dve pana ekato hutvā parissayañceva vinodenti pālenti cāti.
ಫಸ್ಸೋ ದುತಿಯೋತಿ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಾದಿ ಛಬ್ಬಿಧೋಪಿ ಫಸ್ಸೋ ಏತೇಸು ಚತೂಸು ಆಹಾರೇಸು ದುತಿಯೋ ಆಹಾರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದೇಸನಾನಯೋ ಏವ ಚೇಸ, ತಸ್ಮಾ ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಕಾರಣೇನ ದುತಿಯೋ ತತಿಯೋ ಚಾತಿ ಇದಮೇತ್ಥ ನ ಗವೇಸಿತಬ್ಬಂ। ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾತಿ ಚೇತನಾವ ವುಚ್ಚತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕವಸೇನ ಏಕರಾಸಿಂ ಕತ್ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರೇ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಹಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕೋಪಿ ಅತ್ಥಿ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕೋಪಿ, ತಥಾ ಫಸ್ಸಾದಯೋ। ತತ್ಥ ಸಪ್ಪಾದೀಹಿ ಗಿಲಿತಾನಂ ಮಣ್ಡೂಕಾದೀನಂ ವಸೇನ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಮಣ್ಡೂಕಾದಯೋ ಹಿ ಸಪ್ಪಾದೀಹಿ ಗಿಲಿತಾ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಗತಾಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಜೀವನ್ತಿಯೇವ। ತೇ ಯಾವ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಪಕ್ಖೇ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ತಾವ ಆಹಾರತ್ಥಂ ನ ಸಾಧೇನ್ತಿ । ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪನ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕಪಕ್ಖೇ ಠಿತಾ ಸಾಧೇನ್ತಿ। ತದಾಪಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಾಹಾರೋತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ। ಇದಂ ಪನ ಆಚರಿಯಾನಂ ನ ರುಚ್ಚತೀತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಇದಂ ವುತ್ತಂ – ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಖಾದನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಅಖಾದನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಭುಞ್ಜನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಅಭುಞ್ಜನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತೇನೇವ ಸಹಜಾತಾ ಕಮ್ಮಜಾ ಓಜಾ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಸಾ ಯಾವಪಿ ಸತ್ತಮಾ ದಿವಸಾ ಪಾಲೇತಿ, ಅಯಮೇವ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇಭೂಮಕವಿಪಾಕವಸೇನ ಪನ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಫಸ್ಸಾದಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ತೇಭೂಮಕಕುಸಲಾಕುಸಲಕಿರಿಯವಸೇನ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕಾ। ಲೋಕುತ್ತರಾ ಪನ ರುಳ್ಹೀವಸೇನ ಕಥಿತಾತಿ।
Phasso dutiyoti cakkhusamphassādi chabbidhopi phasso etesu catūsu āhāresu dutiyo āhāroti veditabbo. Desanānayo eva cesa, tasmā iminā nāma kāraṇena dutiyo tatiyo cāti idamettha na gavesitabbaṃ. Manosañcetanāti cetanāva vuccati. Viññāṇanti cittaṃ. Iti bhagavā imasmiṃ ṭhāne upādiṇṇakaanupādiṇṇakavasena ekarāsiṃ katvā cattāro āhāre dassesi. Kabaḷīkārāhāro hi upādiṇṇakopi atthi anupādiṇṇakopi, tathā phassādayo. Tattha sappādīhi gilitānaṃ maṇḍūkādīnaṃ vasena upādiṇṇakakabaḷīkārāhāro daṭṭhabbo. Maṇḍūkādayo hi sappādīhi gilitā antokucchigatāpi kiñci kālaṃ jīvantiyeva. Te yāva upādiṇṇakapakkhe tiṭṭhanti, tāva āhāratthaṃ na sādhenti . Bhijjitvā pana anupādiṇṇakapakkhe ṭhitā sādhenti. Tadāpi upādiṇṇakāhāroti vuccantīti. Idaṃ pana ācariyānaṃ na ruccatīti aṭṭhakathāyameva paṭikkhipitvā idaṃ vuttaṃ – imesaṃ sattānaṃ khādantānampi akhādantānampi bhuñjantānampi abhuñjantānampi paṭisandhicitteneva sahajātā kammajā ojā nāma atthi, sā yāvapi sattamā divasā pāleti, ayameva upādiṇṇakakabaḷīkārāhāroti veditabbo. Tebhūmakavipākavasena pana upādiṇṇakaphassādayo veditabbā, tebhūmakakusalākusalakiriyavasena anupādiṇṇakā. Lokuttarā pana ruḷhīvasena kathitāti.
ಏತ್ಥಾಹ – ‘‘ಯದಿ ಪಚ್ಚಯಟ್ಠೋ ಆಹಾರಟ್ಠೋ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞೇಸುಪಿ ಸತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚಯೇಸು ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸು ಇಮೇಯೇವ ಚತ್ತಾರೋ ವುತ್ತಾ’’ತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಸನ್ತತಿಯಾ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯತ್ತಾ। ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯೋ ಹಿ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ, ನಾಮಕಾಯೇ ವೇದನಾಯ ಫಸ್ಸೋ, ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ, ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕೋ ಆಹಾರಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅನಾಹಾರೋ ನೋ ತಿಟ್ಠತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೮೩), ತಥಾ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ, ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧; ವಿಭ॰ ೨೨೫)।
Etthāha – ‘‘yadi paccayaṭṭho āhāraṭṭho, atha kasmā aññesupi sattānaṃ paccayesu vijjamānesu imeyeva cattāro vuttā’’ti? Vuccate – ajjhattikasantatiyā visesapaccayattā. Visesapaccayo hi kabaḷīkārāhārabhakkhānaṃ sattānaṃ rūpakāyassa kabaḷīkāro āhāro, nāmakāye vedanāya phasso, viññāṇassa manosañcetanā, nāmarūpassa viññāṇaṃ. Yathāha – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, ayaṃ kāyo āhāraṭṭhitiko āhāraṃ paṭicca tiṭṭhati, anāhāro no tiṭṭhati (saṃ. ni. 5.183), tathā phassapaccayā vedanā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti (saṃ. ni. 2.1; vibha. 225).
ಕೋ ಪನೇತ್ಥ ಆಹಾರೋ ಕಿಂ ಆಹರತೀತಿ? ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಓಜಟ್ಠಮಕರೂಪಾನಿ ಆಹರತಿ ಫಸ್ಸಾಹಾರೋ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರೋ ತಯೋ ಭವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿನಾಮರೂಪನ್ತಿ।
Ko panettha āhāro kiṃ āharatīti? Kabaḷīkārāhāro ojaṭṭhamakarūpāni āharati phassāhāro tisso vedanā, manosañcetanāhāro tayo bhave, viññāṇāhāro paṭisandhināmarūpanti.
ಕಥಂ? ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ತಾವ ಮುಖೇ ಠಪಿತಮತ್ತೇಯೇವ ಅಟ್ಠ ರೂಪಾನಿ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ, ದನ್ತವಿಚುಣ್ಣಿತಂ ಪನ ಅಜ್ಝೋಹರಿಯಮಾನಂ ಏಕೇಕಂ ಸಿತ್ಥಂ ಅಟ್ಠಟ್ಠರೂಪಾನಿ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿಯೇವ। ಏವಂ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಓಜಟ್ಠಮಕರೂಪಾನಿ ಆಹರತಿ। ಫಸ್ಸಾಹಾರೋ ಪನ ಸುಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋಯೇವ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ಆಹರತಿ, ದುಕ್ಖವೇದನೀಯೋ ದುಕ್ಖಂ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನೀಯೋ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖನ್ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಫಸ್ಸಾಹಾರೋ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಆಹರತಿ।
Kathaṃ? Kabaḷīkārāhāro tāva mukhe ṭhapitamatteyeva aṭṭha rūpāni samuṭṭhāpeti, dantavicuṇṇitaṃ pana ajjhohariyamānaṃ ekekaṃ sitthaṃ aṭṭhaṭṭharūpāni samuṭṭhāpetiyeva. Evaṃ kabaḷīkārāhāro ojaṭṭhamakarūpāni āharati. Phassāhāro pana sukhavedanīyo phasso uppajjamānoyeva sukhaṃ vedanaṃ āharati, dukkhavedanīyo dukkhaṃ, adukkhamasukhavedanīyo adukkhamasukhanti evaṃ sabbathāpi phassāhāro tisso vedanā āharati.
ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರೋ ಕಾಮಭವೂಪಗಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾಮಭವಂ ಆಹರತಿ, ರೂಪಾರೂಪಭವೂಪಗಾನಿ ತಂ ತಂ ಭವಂ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರೋ ತಯೋ ಭವೇ ಆಹರತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ಪನ ಯೇ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ, ಯಾನಿ ಚ ತಿಸನ್ತತಿವಸೇನ ತಿಂಸ ರೂಪಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯನಯೇನ ತಾನಿ ಆಹರತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿನಾಮರೂಪಂ ಆಹರತೀತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ತಯೋ ಭವೇ ಆಹರತೀ’’ತಿ ಸಾಸವಕುಸಲಾಕುಸಲಚೇತನಾವ ವುತ್ತಾ। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿನಾಮರೂಪಂ ಆಹರತೀ’’ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಅವಿಸೇಸೇನ ಪನ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತತಂಸಮುಟ್ಠಾನಧಮ್ಮಾನಂ ಆಹರಣತೋಪೇತೇ ‘‘ಆಹಾರಾ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Manosañcetanāhāro kāmabhavūpagaṃ kammaṃ kāmabhavaṃ āharati, rūpārūpabhavūpagāni taṃ taṃ bhavaṃ. Evaṃ sabbathāpi manosañcetanāhāro tayo bhave āharati. Viññāṇāhāro pana ye ca paṭisandhikkhaṇe taṃsampayuttakā tayo khandhā, yāni ca tisantativasena tiṃsa rūpāni uppajjanti, sahajātādipaccayanayena tāni āharatīti vuccati. Evaṃ viññāṇāhāro paṭisandhināmarūpaṃ āharatīti. Ettha ca ‘‘manosañcetanā tayo bhave āharatī’’ti sāsavakusalākusalacetanāva vuttā. ‘‘Viññāṇaṃ paṭisandhināmarūpaṃ āharatī’’ti paṭisandhiviññāṇameva vuttaṃ. Avisesena pana taṃsampayuttataṃsamuṭṭhānadhammānaṃ āharaṇatopete ‘‘āhārā’’ti veditabbā.
ಏತೇಸು ಚತೂಸು ಆಹಾರೇಸು ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇನ್ತೋ ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇತಿ, ಫಸ್ಸೋ ಫುಸನ್ತೋಯೇವ ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ಆಯೂಹಮಾನಾವ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಜಾನನ್ತಮೇವ। ಕಥಂ? ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಹಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇನ್ತೋಯೇವ ಕಾಯಟ್ಠಪನೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಹೋತಿ। ಕಮ್ಮಜನಿತೋಪಿ ಹಿ ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೇನ ಉಪತ್ಥದ್ಧೋ ದಸಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಯಾವ ಆಯುಪರಿಮಾಣಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ ? ಯಥಾ ಮಾತುಯಾ ಜನಿತೋಪಿ ದಾರಕೋ ಧಾತಿಯಾ ಥಞ್ಞಾದೀನಿ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಪೋಸಿಯಮಾನೋ ಚಿರಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯಥಾ ಚ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇನ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತಂ ಗೇಹಂ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Etesu catūsu āhāresu kabaḷīkārāhāro upatthambhento āhārakiccaṃ sādheti, phasso phusantoyeva manosañcetanā āyūhamānāva, viññāṇaṃ vijānantameva. Kathaṃ? Kabaḷīkārāhāro hi upatthambhentoyeva kāyaṭṭhapanena sattānaṃ ṭhitiyā hoti. Kammajanitopi hi ayaṃ kāyo kabaḷīkārāhārena upatthaddho dasapi vassāni vassasatampi yāva āyuparimāṇā tiṭṭhati. Yathā kiṃ ? Yathā mātuyā janitopi dārako dhātiyā thaññādīni pāyetvā posiyamāno ciraṃ tiṭṭhati, yathā ca upatthambhena upatthambhitaṃ gehaṃ. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಯಥಾ, ಮಹಾರಾಜ, ಗೇಹೇ ಪಪತನ್ತೇ ಅಞ್ಞೇನ ದಾರುನಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತಂ ಸನ್ತಂ ಏವ ತಂ ಗೇಹಂ ನ ಪತತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಆಹಾರಟ್ಠಿತಿಕೋ ಆಹಾರಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ।
‘‘Yathā, mahārāja, gehe papatante aññena dārunā upatthambhitaṃ santaṃ eva taṃ gehaṃ na patati. Evameva kho, mahārāja, ayaṃ kāyo āhāraṭṭhitiko āhāraṃ paṭicca tiṭṭhatī’’ti.
ಏವಂ ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇನ್ತೋ ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇತಿ।
Evaṃ kabaḷīkāro āhāro upatthambhento āhārakiccaṃ sādheti.
ಏವಂ ಸಾಧೇನ್ತೋಪಿ ಚ ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ದ್ವಿನ್ನಂ ರೂಪಸನ್ತತೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಸ್ಸ ಚ। ಕಮ್ಮಜಾನಂ ಅನುಪಾಲಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನಾನಂ ಜನಕೋ ಹುತ್ವಾತಿ। ಫಸ್ಸೋ ಪನ ಸುಖಾದಿವತ್ಥುಭೂತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಫುಸನ್ತೋಯೇವ ಸುಖಾದಿವೇದನಾಪವತ್ತನೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಹೋತಿ। ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮವಸೇನ ಆಯೂಹಮಾನಾಯೇವ ಭವಮೂಲನಿಪ್ಫಾದನತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಜಾನನ್ತಮೇವ ನಾಮರೂಪಪ್ಪವತ್ತನೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಹೋತೀತಿ।
Evaṃ sādhentopi ca kabaḷīkāro āhāro dvinnaṃ rūpasantatīnaṃ paccayo hoti āhārasamuṭṭhānassa ca upādiṇṇakassa ca. Kammajānaṃ anupālako hutvā paccayo hoti, āhārasamuṭṭhānānaṃ janako hutvāti. Phasso pana sukhādivatthubhūtaṃ ārammaṇaṃ phusantoyeva sukhādivedanāpavattanena sattānaṃ ṭhitiyā hoti. Manosañcetanā kusalākusalakammavasena āyūhamānāyeva bhavamūlanipphādanato sattānaṃ ṭhitiyā hoti. Viññāṇaṃ vijānantameva nāmarūpappavattanena sattānaṃ ṭhitiyā hotīti.
ಏವಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಾದಿವಸೇನ ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನೇಸು ಪನೇತೇಸು ಚತ್ತಾರಿ ಭಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೇ ನಿಕನ್ತಿಯೇವ ಭಯಂ, ಫಸ್ಸೇ ಉಪಗಮನಮೇವ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಆಯೂಹನಮೇವ, ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅಭಿನಿಪಾತೋಯೇವ ಭಯನ್ತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೇ ಹಿ ನಿಕನ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸೀತಾದೀನಂ ಪುರಕ್ಖತಾ ಸತ್ತಾ ಆಹಾರತ್ಥಾಯ ಮುದ್ದಾಗಣನಾದಿಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತಾ ಅನಪ್ಪಕಂ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪಿ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಾದಿಕಾಯ ಅನೇಸನಾಯ ಆಹಾರಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಗಾರಯ್ಹಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯೇಪಿ, ‘‘ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಿ ಆದಿತ್ತಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಲಕ್ಖಣಸಂಯುತ್ತೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೧೮) ವುತ್ತನಯೇನ ಸಮಣಪೇತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ತಾವ ಕಾರಣೇನ ಕಬಳೀಕಾರೇ ಆಹಾರೇ ನಿಕನ್ತಿ ಏವ ಭಯನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Evaṃ upatthambhanādivasena āhārakiccaṃ sādhayamānesu panetesu cattāri bhayāni daṭṭhabbāni. Seyyathidaṃ – kabaḷīkārāhāre nikantiyeva bhayaṃ, phasse upagamanameva, manosañcetanāya āyūhanameva, viññāṇe abhinipātoyeva bhayanti. Kiṃ kāraṇā? Kabaḷīkārāhāre hi nikantiṃ katvā sītādīnaṃ purakkhatā sattā āhāratthāya muddāgaṇanādikammāni karontā anappakaṃ dukkhaṃ nigacchanti. Ekacce ca imasmiṃ sāsane pabbajitvāpi vejjakammādikāya anesanāya āhāraṃ pariyesantā diṭṭheva dhamme gārayhā honti, samparāyepi, ‘‘tassa saṅghāṭipi ādittā sampajjalitā’’tiādinā lakkhaṇasaṃyutte (saṃ. ni. 2.218) vuttanayena samaṇapetā honti. Iminā tāva kāraṇena kabaḷīkāre āhāre nikanti eva bhayanti veditabbā.
ಫಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಾಪಿ ಫಸ್ಸಸ್ಸಾದಿನೋ ಪರೇಸಂ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತೇಸು ದಾರಾದೀಸು ಭಣ್ಡೇಸು ಅಪರಜ್ಝನ್ತಿ, ತೇ ಸಹ ಭಣ್ಡೇನ ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಕಾರಕೂಟೇ ಛಡ್ಡೇನ್ತಿ , ರಞ್ಞೋ ವಾ ನಿಯ್ಯಾದೇನ್ತಿ। ತತೋ ತೇ ರಾಜಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಕಾರಾಪೇತಿ। ಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಭೇದಾ ದುಗ್ಗತಿ ತೇಸಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಫಸ್ಸಸ್ಸಾದಮೂಲಕಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ಸಬ್ಬಮಾಗತಮೇವ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಫಸ್ಸಾಹಾರೇ ಉಪಗಮನಮೇವ ಭಯನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Phassaṃ upagacchantāpi phassassādino paresaṃ rakkhitagopitesu dārādīsu bhaṇḍesu aparajjhanti, te saha bhaṇḍena bhaṇḍasāmikā gahetvā khaṇḍākhaṇḍikaṃ vā chinditvā saṅkārakūṭe chaḍḍenti , rañño vā niyyādenti. Tato te rājā vividhā kammakāraṇā kārāpeti. Kāyassa ca bhedā duggati tesaṃ pāṭikaṅkhā hoti. Iti phassassādamūlakaṃ diṭṭhadhammikampi samparāyikampi bhayaṃ sabbamāgatameva hoti. Iminā kāraṇena phassāhāre upagamanameva bhayanti veditabbaṃ.
ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮಾಯೂಹನೇ ಪನ ತಮ್ಮೂಲಕಂ ತೀಸು ಭವೇಸು ಭಯಂ ಸಬ್ಬಂ ಆಗತಮೇವ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರೇ ಆಯೂಹನಮೇವ ಭಯನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Kusalākusalakammāyūhane pana tammūlakaṃ tīsu bhavesu bhayaṃ sabbaṃ āgatameva hoti. Iminā kāraṇena manosañcetanāhāre āyūhanameva bhayanti veditabbaṃ.
ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಭಿನಿಪತತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿನಾಮರೂಪಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಸಬ್ಬಭಯಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಾನಿಯೇವ ಹೋನ್ತಿ ತಮ್ಮೂಲಕತ್ತಾತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೇ ಅಭಿನಿಪಾತೋಯೇವ ಭಯನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
Paṭisandhiviññāṇañca yasmiṃ yasmiṃ ṭhāne abhinipatati, tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne paṭisandhināmarūpaṃ gahetvāva nibbattati. Tasmiñca nibbatte sabbabhayāni nibbattāniyeva honti tammūlakattāti iminā kāraṇena viññāṇāhāre abhinipātoyeva bhayanti veditabboti.
ಕಿಂನಿದಾನಾತಿಆದೀಸು ನಿದಾನಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಕಾರಣವೇವಚನಾನಿ। ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಫಲಂ ನಿದೇತಿ, ‘‘ಹನ್ದ ನಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪೇತಿ ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ನಿದಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ತಂ ತತೋ ಸಮುದೇತಿ ಜಾಯತಿ ಪಭವತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಮುದಯೋ ಜಾತಿ ಪಭವೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪದತ್ಥೋ – ಕಿಂನಿದಾನಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಿಂನಿದಾನಾ। ಕೋ ಸಮುದಯೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಿಂಸಮುದಯಾ। ಕಾ ಜಾತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ। ಕೋ ಪಭವೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಿಂಪಭವಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತೇಸಂ ತಣ್ಹಾ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅತ್ಥೇನ ನಿದಾನಞ್ಚೇವ ಸಮುದಯೋ ಚ ಜಾತಿ ಚ ಪಭವೋ ಚ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಣ್ಹಾನಿದಾನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kiṃnidānātiādīsu nidānādīni sabbāneva kāraṇavevacanāni. Kāraṇañhi yasmā phalaṃ nideti, ‘‘handa naṃ gaṇhathā’’ti appeti viya, tasmā nidānanti vuccati. Yasmā taṃ tato samudeti jāyati pabhavati, tasmā samudayo jāti pabhavoti vuccati. Ayaṃ panettha padattho – kiṃnidānaṃ etesanti kiṃnidānā. Ko samudayo etesanti kiṃsamudayā. Kā jāti etesanti kiṃjātikā. Ko pabhavo etesanti kiṃpabhavā. Yasmā pana tesaṃ taṇhā yathāvuttena atthena nidānañceva samudayo ca jāti ca pabhavo ca, tasmā ‘‘taṇhānidānā’’tiādimāha. Evaṃ sabbapadesu attho veditabbo.
ಏತ್ಥ ಚ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ ತಣ್ಹಾನಿದಾನಾತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತಭಾವಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಆಹಾರಾನಂ ಪುರಿಮತಣ್ಹಾನಂ ವಸೇನ ನಿದಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಥಂ? ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ತಾವ ಪರಿಪುಣ್ಣಾಯತನಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಸತ್ತಸನ್ತತಿವಸೇನ, ಸೇಸಾನಂ ತತೋ ಊನಊನಸನ್ತತಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನರೂಪಬ್ಭನ್ತರಂ ಜಾತಾ ಓಜಾ ಅತ್ಥಿ, ಅಯಂ ತಣ್ಹಾನಿದಾನೋ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪನ ಫಸ್ಸಚೇತನಾ ಸಯಞ್ಚ ಚಿತ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಇಮೇ ತಣ್ಹಾನಿದಾನಾ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕ-ಫಸ್ಸಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ-ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರಾತಿ ಏವಂ ತಾವ ಪುರಿಮತಣ್ಹಾನಿದಾನಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ ಆಹಾರಾ। ಯಥಾ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ, ಏವಂ ತತೋ ಪರಂ ಪಠಮಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಕ್ಖಣಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಾಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Ettha ca ime cattāro āhārā taṇhānidānāti paṭisandhiṃ ādiṃ katvā attabhāvasaṅkhātānaṃ āhārānaṃ purimataṇhānaṃ vasena nidānaṃ veditabbaṃ. Kathaṃ? Paṭisandhikkhaṇe tāva paripuṇṇāyatanānaṃ sattānaṃ sattasantativasena, sesānaṃ tato ūnaūnasantativasena uppannarūpabbhantaraṃ jātā ojā atthi, ayaṃ taṇhānidāno upādiṇṇakakabaḷīkārāhāro. Paṭisandhicittasampayuttā pana phassacetanā sayañca cittaṃ viññāṇanti ime taṇhānidānā upādiṇṇaka-phassamanosañcetanā-viññāṇāhārāti evaṃ tāva purimataṇhānidānā paṭisandhikā āhārā. Yathā ca paṭisandhikā, evaṃ tato paraṃ paṭhamabhavaṅgacittakkhaṇādinibbattāpi veditabbā.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ನ ಕೇವಲಂ ಆಹಾರಾನಮೇವ ನಿದಾನಂ ಜಾನಾತಿ, ಆಹಾರನಿದಾನಭೂತಾಯ ತಣ್ಹಾಯಪಿ, ತಣ್ಹಾಯ ನಿದಾನಾನಂ ವೇದನಾದೀನಮ್ಪಿ ನಿದಾನಂ ಜಾನಾತಿಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಿವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪನ ಠಾನೇ ಭಗವಾ ಅತೀತಾಭಿಮುಖಂ ದೇಸನಂ ಕತ್ವಾ ಅತೀತೇನ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಥಂ? ಆಹಾರವಸೇನ ಹಿ ಅಯಂ ಅತ್ತಭಾವೋ ಗಹಿತೋ।
Yasmā pana bhagavā na kevalaṃ āhārānameva nidānaṃ jānāti, āhāranidānabhūtāya taṇhāyapi, taṇhāya nidānānaṃ vedanādīnampi nidānaṃ jānātiyeva, tasmā taṇhā cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidānātiādinā nayena vaṭṭaṃ dassetvā vivaṭṭaṃ dassesi. Imasmiñca pana ṭhāne bhagavā atītābhimukhaṃ desanaṃ katvā atītena vaṭṭaṃ dasseti. Kathaṃ? Āhāravasena hi ayaṃ attabhāvo gahito.
ತಣ್ಹಾತಿ ಇಮಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಜನಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ವೇದನಾಫಸ್ಸಸಳಾಯತನನಾಮರೂಪವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಆಯೂಹಿತಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಾನಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾರಾ ತಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಜನಕಂ ಕಮ್ಮಂ। ಇತಿ ದ್ವೀಸು ಠಾನೇಸು ಅತ್ತಭಾವೋ, ದ್ವೀಸು ತಸ್ಸ ಜನಕಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಕಮ್ಮಞ್ಚೇವ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಞ್ಚಾತಿ, ದ್ವೇಪಿ ಧಮ್ಮೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಅತೀತಾಭಿಮುಖಂ ದೇಸನಂ ಕತ್ವಾ ಅತೀತೇನ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸಿತಂ।
Taṇhāti imassattabhāvassa janakaṃ kammaṃ, vedanāphassasaḷāyatananāmarūpaviññāṇāni yasmiṃ attabhāve ṭhatvā kammaṃ āyūhitaṃ, taṃ dassetuṃ vuttāni, avijjāsaṅkhārā tassattabhāvassa janakaṃ kammaṃ. Iti dvīsu ṭhānesu attabhāvo, dvīsu tassa janakaṃ kammanti saṅkhepena kammañceva kammavipākañcāti, dvepi dhamme dassentena atītābhimukhaṃ desanaṃ katvā atītena vaṭṭaṃ dassitaṃ.
ತತ್ರಾಯಂ ದೇಸನಾ ಅನಾಗತಸ್ಸ ಅದಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾತಿ ನ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ನಯತೋ ಪನ ಪರಿಪುಣ್ಣಾತ್ವೇವ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪನ್ನಂ ಸುಂಸುಮಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪರಭಾಗಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಗೀವಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಓರತೋ ಪಿಟ್ಠಿಂ, ಪರಿಯೋಸಾನೇ ನಙ್ಗುಟ್ಠಮೂಲಂ, ಹೇಟ್ಠಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪನ ಉದಕಗತಂ ಅಗ್ಗನಙ್ಗುಟ್ಠಞ್ಚೇವ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಹತ್ಥಪಾದೇ ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಸೋ ನ ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಅಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಸುಂಸುಮಾರೋ’’ತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ನಯತೋ ಪನ ಪರಿಪುಣ್ಣೋತ್ವೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tatrāyaṃ desanā anāgatassa adassitattā aparipuṇṇāti na daṭṭhabbā. Nayato pana paripuṇṇātveva daṭṭhabbā. Yathā hi cakkhumā puriso udakapiṭṭhe nipannaṃ suṃsumāraṃ disvā tassa parabhāgaṃ olokento gīvaṃ passeyya, orato piṭṭhiṃ, pariyosāne naṅguṭṭhamūlaṃ, heṭṭhā kucchiṃ olokento pana udakagataṃ agganaṅguṭṭhañceva cattāro ca hatthapāde na passeyya, so na ettāvatā ‘‘aparipuṇṇo suṃsumāro’’ti gaṇhāti, nayato pana paripuṇṇotveva gaṇhāti, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ.
ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ನಿಪನ್ನಸುಂಸುಮಾರೋ ವಿಯ ಹಿ ತೇಭೂಮಕವಟ್ಟಂ। ತೀರೇ ಠಿತೋ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಯೋಗಾವಚರೋ। ತೇನ ಪುರಿಸೇನ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ಸುಂಸುಮಾರಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ಯೋಗಿನಾ ಆಹಾರವಸೇನ ಇಮಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ। ಪರತೋ ಗೀವಾಯ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ಇಮಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಜನಿಕಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ। ಪಿಟ್ಠಿಯಾ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ಯಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ವೇದನಾದಿವಸೇನ ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ। ನಙ್ಗುಟ್ಠಮೂಲಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ತಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಜನಕಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾರಾನಂ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ। ಹೇಟ್ಠಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಅಗ್ಗನಙ್ಗುಟ್ಠಞ್ಚೇವ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಅದಿಸ್ವಾಪಿ ‘‘ಅಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಸುಂಸುಮಾರೋ’’ತಿ ಅಗಹೇತ್ವಾ ನಯತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋತ್ವೇವ ಗಹಣಂ ವಿಯ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಪಚ್ಚಯವಟ್ಟಂ ಪಾಳಿಯಂ ನ ಆಗತಂ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ‘‘ದೇಸನಾ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾ’’ತಿ ಅಗಹೇತ್ವಾ ನಯತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಾತ್ವೇವ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಚ ಆಹಾರತಣ್ಹಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಏಕೋ ಸನ್ಧಿ, ತಣ್ಹಾವೇದನಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಏಕೋ, ವಿಞ್ಞಾಣಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಏಕೋತಿ ಏವಂ ತಿಸನ್ಧಿಚತುಸಙ್ಖೇಪಮೇವ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ। ಪಠಮಂ।
Udakapiṭṭhe nipannasuṃsumāro viya hi tebhūmakavaṭṭaṃ. Tīre ṭhito cakkhumā puriso viya yogāvacaro. Tena purisena udakapiṭṭhe suṃsumārassa diṭṭhakālo viya yoginā āhāravasena imassattabhāvassa diṭṭhakālo. Parato gīvāya diṭṭhakālo viya imassattabhāvassa janikāya taṇhāya diṭṭhakālo. Piṭṭhiyā diṭṭhakālo viya yasmiṃ attabhāve taṇhāsaṅkhātaṃ kammaṃ kataṃ, vedanādivasena tassa diṭṭhakālo. Naṅguṭṭhamūlassa diṭṭhakālo viya tassattabhāvassa janakānaṃ avijjāsaṅkhārānaṃ diṭṭhakālo. Heṭṭhā kucchiṃ olokentassa pana agganaṅguṭṭhañceva cattāro ca hatthapāde adisvāpi ‘‘aparipuṇṇo suṃsumāro’’ti agahetvā nayato paripuṇṇotveva gahaṇaṃ viya yattha yattha paccayavaṭṭaṃ pāḷiyaṃ na āgataṃ, tattha tattha ‘‘desanā aparipuṇṇā’’ti agahetvā nayato paripuṇṇātveva gahaṇaṃ veditabbaṃ. Tattha ca āhārataṇhānaṃ antare eko sandhi, taṇhāvedanānaṃ antare eko, viññāṇasaṅkhārānaṃ antare ekoti evaṃ tisandhicatusaṅkhepameva vaṭṭaṃ dassitanti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಆಹಾರಸುತ್ತಂ • 1. Āhārasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೧. ಆಹಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Āhārasuttavaṇṇanā
