Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    6. සාකච්‌ඡවග්‌ගො

    6. Sākacchavaggo

    1. ආහාරසුත්‌තවණ්‌ණනා

    1. Āhārasuttavaṇṇanā

    232. පුරිමනයතොති ‘‘සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගට්‌ඨානීයානං ධම්‌මාන’’න්‌තිආදිනා ආගතනයතො. එවන්‌ති ඉදානි වුච්‌චමානාකාරෙන. සති ච සම්‌පජඤ්‌ඤඤ්‌ච සතිසම්‌පජඤ්‌ඤං. සතිපධානං වා අභික්‌කන්‌තාදීසු සත්‌ථකභාවපරිග්‌ගණ්‌හකඤාණං සතිසම්‌පජඤ්‌ඤං. තං සබ්‌බත්‌ථ සතොකාරීභාවාවහත්‌තා සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස උප්‌පාදාය සංවත්‌තති. යථා ච පච්‌චනීකධම්‌මප්‌පහානං අනුරූපධම්‌මදෙසනා ච අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය හොති, එවං සතිරහිතපුග්‌ගලවජ්‌ජනා සතොකාරීපුග්‌ගලසෙවනා ච තත්‌ථ ච යුත්‌තපයුත්‌තතා සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස උප්‌පාදාය හොතීති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙති ‘‘සතිසම්‌පජඤ්‌ඤ’’න්‌තිආදිනා. අරහත්‌තමග්‌ගෙන භාවනාපාරිපූරී හොති. තථා හි අරහාව ‘‘සතිවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තො’’ති වුච්‌චති.

    232.Purimanayatoti ‘‘satisambojjhaṅgaṭṭhānīyānaṃ dhammāna’’ntiādinā āgatanayato. Evanti idāni vuccamānākārena. Sati ca sampajaññañca satisampajaññaṃ. Satipadhānaṃ vā abhikkantādīsu satthakabhāvapariggaṇhakañāṇaṃ satisampajaññaṃ. Taṃ sabbattha satokārībhāvāvahattā satisambojjhaṅgassa uppādāya saṃvattati. Yathā ca paccanīkadhammappahānaṃ anurūpadhammadesanā ca anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya hoti, evaṃ satirahitapuggalavajjanā satokārīpuggalasevanā ca tattha ca yuttapayuttatā satisambojjhaṅgassa uppādāya hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘satisampajañña’’ntiādinā. Arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hoti. Tathā hi arahāva ‘‘sativepullappatto’’ti vuccati.

    ධම්‌මානං, ධම්‌මෙසු වා විචයො, සො එව හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙන සම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො, තස්‌ස ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස. පරිපුච්‌ඡකතාති ආචරියං පයිරුපාසිත්‌වා පඤ්‌චපි නිකායෙ සහට්‌ඨකථාය පරියොගාහෙත්‌වා යං යං තත්‌ථ ගණ්‌ඨිට්‌ඨානං, තස්‌ස තස්‌ස ‘‘ඉදං, භන්‌තෙ, කථං ඉමස්‌ස කො අත්‌ථො’’ති එවං ඛන්‌ධාදීසු අත්‌ථපුච්‌ඡකභාවො. තෙනාහ ‘‘ඛන්‌ධ…පෙ.… බහුලතා’’ති.

    Dhammānaṃ, dhammesu vā vicayo, so eva heṭṭhā vuttanayena sambojjhaṅgo, tassa dhammavicayasambojjhaṅgassa. Paripucchakatāti ācariyaṃ payirupāsitvā pañcapi nikāye sahaṭṭhakathāya pariyogāhetvā yaṃ yaṃ tattha gaṇṭhiṭṭhānaṃ, tassa tassa ‘‘idaṃ, bhante, kathaṃ imassa ko attho’’ti evaṃ khandhādīsu atthapucchakabhāvo. Tenāha ‘‘khandha…pe… bahulatā’’ti.

    වත්‌ථුවිසදකිරියාති චිත්‌තචෙතසිකානං පවත්‌තිට්‌ඨානභාවතො සරීරං තප්‌පටිබද්‌ධානි ච චීවරාදීනි ඉධ ‘‘වත්‌ථූනී’’ති අධිප්‌පෙතානි, තානි යථා චිත්‌තස්‌ස සුඛාවහානි හොන්‌ති, තථා කරණං තෙසං විසදභාවකරණං. තෙන වුත්‌තං ‘‘අජ්‌ඣත්‌තිකබාහිරාන’’න්‌තිආදි. උස්‌සන්‌නදොසන්‌ති වාතාදිඋස්‌සන්‌නදොසං. සෙදමලමක්‌ඛිතන්‌ති සෙදෙන චෙව ජල්‌ලිකාසඞ්‌ඛාතෙන සරීරමලෙන ච මක්‌ඛිතං. -සද්‌දෙන අඤ්‌ඤම්‌පි සරීරස්‌ස ච චිත්‌තස්‌ස ච පීළාවහං සඞ්‌ගණ්‌හාති. සෙනාසනං වාති වා-සද්‌දෙන පත්‌තාදීනං සඞ්‌ගහො දට්‌ඨබ්‌බො. අවිසදෙ සති, විසයභූතෙ වා. කථං භාවනමනුයුත්‌තස්‌ස තානි විසයොති? අන්‌තරන්‌තරා පවත්‌තනකචිත්‌තුප්‌පාදවසෙන එවං වුත්‌තං. තෙ හි චිත්‌තුප්‌පාදා චිත්‌තෙකග්‌ගතාය ඉජ්‌ඣන්‌තියාපි අපරිසුද්‌ධභාවාය සංවත්‌තන්‌ති. චිත්‌තචෙතසිකෙසු නිස්‌සයාදිපච්‌චයභූතෙසු. ඤාණම්‌පීති පි-සද්‌දො සම්‌පිණ්‌ඩනෙ. තෙන න කෙවලං තං වත්‌ථුයෙව , අථ ඛො තස්‌මිං අපරිසුද්‌ධෙ ඤාණම්‌පි අපරිසුද්‌ධං හොතීති නිස්‌සයාපරිසුද්‌ධියා නිස්‌සිතාපරිසුද්‌ධි විය විසයස්‌ස අපරිසුද්‌ධතාය විසයීනං අපරිසුද්‌ධිං දස්‌සෙති අන්‌වයතො බ්‍යතිරෙකතො ච.

    Vatthuvisadakiriyāti cittacetasikānaṃ pavattiṭṭhānabhāvato sarīraṃ tappaṭibaddhāni ca cīvarādīni idha ‘‘vatthūnī’’ti adhippetāni, tāni yathā cittassa sukhāvahāni honti, tathā karaṇaṃ tesaṃ visadabhāvakaraṇaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘ajjhattikabāhirāna’’ntiādi. Ussannadosanti vātādiussannadosaṃ. Sedamalamakkhitanti sedena ceva jallikāsaṅkhātena sarīramalena ca makkhitaṃ. Ca-saddena aññampi sarīrassa ca cittassa ca pīḷāvahaṃ saṅgaṇhāti. Senāsanaṃ vāti -saddena pattādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Avisade sati, visayabhūte vā. Kathaṃ bhāvanamanuyuttassa tāni visayoti? Antarantarā pavattanakacittuppādavasena evaṃ vuttaṃ. Te hi cittuppādā cittekaggatāya ijjhantiyāpi aparisuddhabhāvāya saṃvattanti. Cittacetasikesu nissayādipaccayabhūtesu. Ñāṇampīti pi-saddo sampiṇḍane. Tena na kevalaṃ taṃ vatthuyeva , atha kho tasmiṃ aparisuddhe ñāṇampi aparisuddhaṃ hotīti nissayāparisuddhiyā nissitāparisuddhi viya visayassa aparisuddhatāya visayīnaṃ aparisuddhiṃ dasseti anvayato byatirekato ca.

    සමභාවකරණං කිච්‌චතො අනූනාධිකභාවකරණං. යථාපච්‌චයං සද්‌ධෙය්‍යවත්‌ථුස්‌මිං අධිමොක්‌ඛකිච්‌චස්‌ස පටුතරභාවෙන පඤ්‌ඤාය අවිසදතාය වීරියාදීනඤ්‌ච අනුබලප්‌පදානසිථිලතාදිනා සද්‌ධින්‌ද්‍රියං බලවං හොති. තෙනාහ ‘‘ඉතරානි මන්‌දානී’’ති. තතොති තස්‌මා සද්‌ධින්‌ද්‍රියස්‌ස බලවභාවතො ඉතරෙසඤ්‌ච මන්‌දත්‌තා. කොසජ්‌ජපක්‌ඛෙ පතිතුං අදත්‌වා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානං පග්‌ගණ්‌හනං අනුබලප්‌පදානං පග්‌ගහො, පග්‌ගහකිච්‌චං කාතුං න සක්‌කොතීති සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං. ආරම්‌මණං උපගන්‌ත්‌වා ඨානං, අනිස්‌සජ්‌ජනං වා උපට්‌ඨානං, වික්‌ඛෙපපටිපක්‌ඛො. යෙන වා සම්‌පයුත්‌තා අවික්‌ඛිත්‌තා හොන්‌ති, සො අවික්‌ඛෙපො. රූපගතං විය චක්‌ඛුනා යෙන යාථාවතො විසයසභාවං පස්‌සති, තං දස්‌සනකිච්‌චං කාතුං න සක්‌කොති බලවතා සද්‌ධින්‌ද්‍රියෙන අභිභූතත්‌තා. සහජාතධම්‌මෙසු හි ඉන්‌දට්‌ඨං කරොන්‌තානං සහ පවත්‌තමානානං ධම්‌මානං එකරසතාවසෙනෙව අත්‌ථසිද්‌ධි, න අඤ්‌ඤථා. තස්‌මාති වුත්‌තමෙවත්‌ථං කාරණභාවෙන පච්‌චාමසති. න්‌ති සද්‌ධින්‌ද්‍රියං.

    Samabhāvakaraṇaṃ kiccato anūnādhikabhāvakaraṇaṃ. Yathāpaccayaṃ saddheyyavatthusmiṃ adhimokkhakiccassa paṭutarabhāvena paññāya avisadatāya vīriyādīnañca anubalappadānasithilatādinā saddhindriyaṃ balavaṃ hoti. Tenāha ‘‘itarāni mandānī’’ti. Tatoti tasmā saddhindriyassa balavabhāvato itaresañca mandattā. Kosajjapakkhe patituṃ adatvā sampayuttadhammānaṃ paggaṇhanaṃ anubalappadānaṃ paggaho, paggahakiccaṃ kātuṃ na sakkotīti sambandhitabbaṃ. Ārammaṇaṃ upagantvā ṭhānaṃ, anissajjanaṃ vā upaṭṭhānaṃ, vikkhepapaṭipakkho. Yena vā sampayuttā avikkhittā honti, so avikkhepo. Rūpagataṃ viya cakkhunā yena yāthāvato visayasabhāvaṃ passati, taṃ dassanakiccaṃ kātuṃ na sakkoti balavatā saddhindriyena abhibhūtattā. Sahajātadhammesu hi indaṭṭhaṃ karontānaṃ saha pavattamānānaṃ dhammānaṃ ekarasatāvaseneva atthasiddhi, na aññathā. Tasmāti vuttamevatthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati. Tanti saddhindriyaṃ.

    ධම්‌මසභාවපච්‌චවෙක්‌ඛණෙනාති යස්‌ස සද්‌ධෙය්‍යවත්‌ථුනො උළාරතාදිගුණෙ අධිමුච්‌චනස්‌ස සාතිසයප්‌පවත්‌තියා සද්‌ධින්‌ද්‍රියං බලවං ජාතං, තස්‌ස පච්‌චයපච්‌චයුප්‌පන්‌නතාදිවිභාගතො යාථාවතො වීමංසනෙන. එවඤ්‌හි එවංධම්‌මතානයෙන සභාවසරසතො පරිග්‌ගය්‌හමානෙ සවිප්‌ඵාරො අධිමොක්‌ඛො න හොති – ‘‘අයං ඉමෙසං ධම්‌මානං සභාවො’’ති පඤ්‌ඤාබ්‍යාපාරස්‌ස සාතිසයත්‌තා. ධුරියධම්‌මෙසු හි යථා සද්‌ධාය බලවභාවෙ පඤ්‌ඤාය මන්‌දභාවො හොති, එවං පඤ්‌ඤාය බලවභාවෙ සද්‌ධාය මන්‌දභාවො හොති. තෙන වුත්‌තං – ‘‘තං ධම්‌මසභාවපච්‌චවෙක්‌ඛණෙන…පෙ.… හාපෙතබ්‌බ’’න්‌ති. තථා අමනසිකරණෙනාති යෙනාකාරෙන භාවනමනුයුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස සද්‌ධින්‌ද්‍රියං බලවං ජාතං, තෙනාකාරෙන භාවනං නානුයුඤ්‌ජනෙනාති වුත්‌තං හොති. ඉධ දුවිධෙන සද්‌ධින්‌ද්‍රියස්‌ස බලවභාවො අත්‌තනො වා පච්‌චයවිසෙසෙන කිච්‌චුත්‌තරියතො වීරියාදීනං වා මන්‌දකිච්‌චතාය. තත්‌ථ පඨමවිකප්‌පෙ හාපනවිධි දස්‌සිතො, දුතියවිකප්‌පෙ පන යථා මනසිකරොතො වීරියාදීනං මන්‌දකිච්‌චතාය සද්‌ධින්‌ද්‍රියං බලවං ජාතං, තථා අමනසිකාරෙන වීරියාදීනං පටුතරභාවාවහෙන මනසිකාරෙන සද්‌ධින්‌ද්‍රියං තෙහි සමතං කරොන්‌තෙන හාපෙතබ්‌බං. ඉමිනා නයෙන සෙසින්‌ද්‍රියෙසුපි හාපනවිධි වෙදිතබ්‌බො.

    Dhammasabhāvapaccavekkhaṇenāti yassa saddheyyavatthuno uḷāratādiguṇe adhimuccanassa sātisayappavattiyā saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tassa paccayapaccayuppannatādivibhāgato yāthāvato vīmaṃsanena. Evañhi evaṃdhammatānayena sabhāvasarasato pariggayhamāne savipphāro adhimokkho na hoti – ‘‘ayaṃ imesaṃ dhammānaṃ sabhāvo’’ti paññābyāpārassa sātisayattā. Dhuriyadhammesu hi yathā saddhāya balavabhāve paññāya mandabhāvo hoti, evaṃ paññāya balavabhāve saddhāya mandabhāvo hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘taṃ dhammasabhāvapaccavekkhaṇena…pe… hāpetabba’’nti. Tathā amanasikaraṇenāti yenākārena bhāvanamanuyuñjantassa saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tenākārena bhāvanaṃ nānuyuñjanenāti vuttaṃ hoti. Idha duvidhena saddhindriyassa balavabhāvo attano vā paccayavisesena kiccuttariyato vīriyādīnaṃ vā mandakiccatāya. Tattha paṭhamavikappe hāpanavidhi dassito, dutiyavikappe pana yathā manasikaroto vīriyādīnaṃ mandakiccatāya saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tathā amanasikārena vīriyādīnaṃ paṭutarabhāvāvahena manasikārena saddhindriyaṃ tehi samataṃ karontena hāpetabbaṃ. Iminā nayena sesindriyesupi hāpanavidhi veditabbo.

    වක්‌කලිත්‌ථෙරවත්‌ථූති සො හි ආයස්‌මා සද්‌ධාධිමුත්‌තො තත්‌ථ ච කතාධිකාරො සත්‌ථු රූපකායදස්‌සනෙ පසුතො එව හුත්‌වා විහරන්‌තො සත්‌ථාරා – ‘‘කිං තෙ, වක්‌කලි, ඉමිනා පූතිකායෙන දිට්‌ඨෙන, යො ඛො, වක්‌කලි, ධම්‌මං පස්‌සති, සො මං පස්‌සතී’’තිආදිනා (සං. නි. 3.87) ඔවදියමානො කම්‌මට්‌ඨානෙ නියොජිතොපි තං අනනුයුඤ්‌ජන්‌තො පණාමිතො අත්‌තානං විනිපාතෙතුං පපාතට්‌ඨානං අභිරුහි. අථ නං සත්‌ථා යථානිසින්‌නොව ඔභාසවිස්‌සජ්‌ජනෙන අත්‌තානං දස්‌සෙත්‌වා –

    Vakkalittheravatthūti so hi āyasmā saddhādhimutto tattha ca katādhikāro satthu rūpakāyadassane pasuto eva hutvā viharanto satthārā – ‘‘kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena, yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’tiādinā (saṃ. ni. 3.87) ovadiyamāno kammaṭṭhāne niyojitopi taṃ ananuyuñjanto paṇāmito attānaṃ vinipātetuṃ papātaṭṭhānaṃ abhiruhi. Atha naṃ satthā yathānisinnova obhāsavissajjanena attānaṃ dassetvā –

    ‘‘පාමොජ්‌ජබහුලො භික්‌ඛු, පසන්‌නො බුද්‌ධසාසනෙ;

    ‘‘Pāmojjabahulo bhikkhu, pasanno buddhasāsane;

    අධිගච්‌ඡෙ පදං සන්‌තං, සඞ්‌ඛාරූපසමං සුඛ’’න්‌ති. (ධ. ප. 381) –

    Adhigacche padaṃ santaṃ, saṅkhārūpasamaṃ sukha’’nti. (dha. pa. 381) –

    ගාථං වත්‌වා ‘‘එහි, වක්‌කලී’’ති ආහ. සො තෙන වචනෙන අමතෙනෙව අභිසිත්‌තො හට්‌ඨතුට්‌ඨො හුත්‌වා විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙසි, සද්‌ධාය බහුලභාවතො විපස්‌සනාවීථිං නාරොහති. තං ඤත්‌වා භගවා ඉන්‌ද්‍රියසමත්‌තපටිපාදනාය කම්‌මට්‌ඨානං සොධෙත්‌වා අදාසි. සො සත්‌ථාරා දින්‌නනයෙන විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා මග්‌ගපටිපාටියා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං – ‘‘වක්‌කලිත්‌ථෙරවත්‌ථු චෙත්‌ථ නිදස්‌සන’’න්‌ති. එත්‌ථාති සද්‌ධින්‌ද්‍රියස්‌ස අධිමත්‌තභාවෙ සෙසින්‌ද්‍රියානං සකිච්‌චාකරණෙ.

    Gāthaṃ vatvā ‘‘ehi, vakkalī’’ti āha. So tena vacanena amateneva abhisitto haṭṭhatuṭṭho hutvā vipassanaṃ paṭṭhapesi, saddhāya bahulabhāvato vipassanāvīthiṃ nārohati. Taṃ ñatvā bhagavā indriyasamattapaṭipādanāya kammaṭṭhānaṃ sodhetvā adāsi. So satthārā dinnanayena vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ – ‘‘vakkalittheravatthu cettha nidassana’’nti. Etthāti saddhindriyassa adhimattabhāve sesindriyānaṃ sakiccākaraṇe.

    ඉතරකිච්‌චභෙදන්‌ති උපට්‌ඨානාදිකිච්‌චවිසෙසං. පස්‌සද්‌ධාදීති ආදි-සද්‌දෙන සමාධිඋපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගානං සඞ්‌ගහො දට්‌ඨබ්‌බො. හාපෙතබ්‌බන්‌ති යථා සද්‌ධින්‌ද්‍රියස්‌ස බලවභාවො ධම්‌මසභාවපච්‌චවෙක්‌ඛණෙන හායති, එවං වීරියින්‌ද්‍රියස්‌ස අධිමත්‌තතා පස්‌සද්‌ධියාදිභාවනාය හායති සමාධිපක්‌ඛිකත්‌තා තස්‌සා. තථා හි සමාධින්‌ද්‍රියස්‌ස අධිමත්‌තතං කොසජ්‌ජපාතතො රක්‌ඛන්‌තී වීරියාදිභාවනා විය වීරියින්‌ද්‍රියස්‌ස අධිමත්‌තතං උද්‌ධච්‌චපාතතො රක්‌ඛන්‌තී එකංසතො හාපෙති. තෙන වුත්‌තං ‘‘පස්‌සද්‌ධාදිභාවනාය හාපෙතබ්‌බ’’න්‌ති. සොණත්‌ථෙරස්‌ස වත්‌ථූති සුකුමාරසොණත්‌ථෙරස්‌ස වත්‌ථු. සො හි ආයස්‌මාපි සත්‌ථු සන්‌තිකා කම්‌මට්‌ඨානං ගහෙත්‌වා සීතවනෙ විහරන්‌තො – ‘‘මම සරීරං සුඛුමාලං, න ච සක්‌කා සුඛෙනෙව සුඛං අධිගන්‌තුං, කායං කිලමෙත්‌වාපි සමණධම්‌මො කාතබ්‌බො’’ති ඨානචඞ්‌කමනමෙව අධිට්‌ඨාය පධානමනුයුඤ්‌ජන්‌තො පාදතලෙසු ඵොටෙසු උට්‌ඨිතෙසුපි වෙදනං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිත්‌වා දළ්‌හවීරියං කරොන්‌තො අච්‌චාරද්‌ධවීරියතාය විසෙසං පවත්‌තෙතුං නාසක්‌ඛි. සත්‌ථා තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා වීණොපමොවාදෙන ඔවදිත්‌වා වීරියසමතායොජනවිධිං දස්‌සෙන්‌තො කම්‌මට්‌ඨානං සොධෙත්‌වා ගිජ්‌ඣකූටං ගතො. ථෙරොපි සත්‌ථාරා දින්‌නනයෙන වීරියසමතං යාජෙත්‌වා භාවෙන්‌තො විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා අරහත්‌තෙව පතිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං ‘‘සොණත්‌ථෙරස්‌ස වත්‌ථු දස්‌සෙතබ්‌බ’’න්‌ති. සෙසෙසුපීති සතිසමාධිපඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියෙසුපි.

    Itarakiccabhedanti upaṭṭhānādikiccavisesaṃ. Passaddhādīti ādi-saddena samādhiupekkhāsambojjhaṅgānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Hāpetabbanti yathā saddhindriyassa balavabhāvo dhammasabhāvapaccavekkhaṇena hāyati, evaṃ vīriyindriyassa adhimattatā passaddhiyādibhāvanāya hāyati samādhipakkhikattā tassā. Tathā hi samādhindriyassa adhimattataṃ kosajjapātato rakkhantī vīriyādibhāvanā viya vīriyindriyassa adhimattataṃ uddhaccapātato rakkhantī ekaṃsato hāpeti. Tena vuttaṃ ‘‘passaddhādibhāvanāya hāpetabba’’nti. Soṇattherassa vatthūti sukumārasoṇattherassa vatthu. So hi āyasmāpi satthu santikā kammaṭṭhānaṃ gahetvā sītavane viharanto – ‘‘mama sarīraṃ sukhumālaṃ, na ca sakkā sukheneva sukhaṃ adhigantuṃ, kāyaṃ kilametvāpi samaṇadhammo kātabbo’’ti ṭhānacaṅkamanameva adhiṭṭhāya padhānamanuyuñjanto pādatalesu phoṭesu uṭṭhitesupi vedanaṃ ajjhupekkhitvā daḷhavīriyaṃ karonto accāraddhavīriyatāya visesaṃ pavattetuṃ nāsakkhi. Satthā tattha gantvā vīṇopamovādena ovaditvā vīriyasamatāyojanavidhiṃ dassento kammaṭṭhānaṃ sodhetvā gijjhakūṭaṃ gato. Theropi satthārā dinnanayena vīriyasamataṃ yājetvā bhāvento vipassanaṃ ussukkāpetvā arahatteva patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ ‘‘soṇattherassa vatthu dassetabba’’nti. Sesesupīti satisamādhipaññindriyesupi.

    සමතන්‌ති සද්‌ධාපඤ්‌ඤානං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං අනූනාධිකභාවං, තථා සමාධිවීරියානඤ්‌ච. යථා හි සද්‌ධාපඤ්‌ඤානං විසුං විසුං ධුරියධම්‌මභූතානං කිච්‌චතො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤනාතිවත්‌තනං විසෙසතො ඉච්‌ඡිතබ්‌බං. යතො තෙසං සමධුරතාය අප්‌පනා සම්‌පජ්‌ජති, එවං සමාධිවීරියානං කොසජ්‌ජුද්‌ධච්‌චපක්‌ඛිකානං සමතාය සති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤුපත්‌ථම්‌භනතො සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානං අන්‌තද්‌වයපාතාභාවෙන සම්‌මදෙව අප්‌පනා ඉජ්‌ඣතීති. බලවසද්‌ධොතිආදි වුත්‌තස්‌සෙව අත්‌ථස්‌ස බ්‍යතිරෙකමුඛෙන සමත්‌ථනං. තස්‌සත්‌ථො – යො බලවතියා සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො අවිසදඤාණො, සො මුධප්‌පසන්‌නො හොති, න අවෙච්‌චප්‌පසන්‌නො. තථා හි සො අවත්‌ථුස්‌මිං පසීදති, සෙය්‍යථාපි තිත්‌ථියසාවකා. කෙරාටිකපක්‌ඛන්‌ති සාඨෙය්‍යපක්‌ඛං භජති. සද්‌ධාහීනාය පඤ්‌ඤාය අතිධාවන්‌තො ‘‘දෙය්‍යවත්‌ථුපරිච්‌චාගෙන විනා චිත්‌තුප්‌පාදමත්‌තෙනපි දානමයං පුඤ්‌ඤං හොතී’’තිආදීනි පරිකප්‌පෙති හෙතුපතිරූපකෙහි වඤ්‌චිතො, එවංභූතො ච ලූඛතක්‌කවිලුත්‌තචිත්‌තො පණ්‌ඩිතානං වචනං නාදියති, සඤ්‌ඤත්‌තිං න ගච්‌ඡති. තෙනාහ ‘‘භෙසජ්‌ජසමුට්‌ඨිතො විය රොගො අතෙකිච්‌ඡො හොතී’’ති. යථා චෙත්‌ථ සද්‌ධාපඤ්‌ඤානං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සමභාවො අත්‌ථාවහො, විසමභාවො අනත්‌ථාවහො, එවං සමාධිවීරියානං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සමභාවො අත්‌ථාවහො, ඉතරො අනත්‌ථාවහො, තථා සමභාවො අවික්‌ඛෙපාවහො, ඉතරො වික්‌ඛෙපාවහො. කොසජ්‌ජං අභිභවති, තෙන අප්‌පනං න පාපුණාතීති අධිප්‌පායො. එස නයො උද්‌ධච්‌චං අභිභවතීති එත්‌ථාපි. තදුභයන්‌ති සද්‌ධාපඤ්‌ඤාද්‌වයං සමාධිවීරියද්‌වයඤ්‌ච. සමං කාතබ්‌බන්‌ති සමතං කාතබ්‌බං.

    Samatanti saddhāpaññānaṃ aññamaññaṃ anūnādhikabhāvaṃ, tathā samādhivīriyānañca. Yathā hi saddhāpaññānaṃ visuṃ visuṃ dhuriyadhammabhūtānaṃ kiccato aññamaññanātivattanaṃ visesato icchitabbaṃ. Yato tesaṃ samadhuratāya appanā sampajjati, evaṃ samādhivīriyānaṃ kosajjuddhaccapakkhikānaṃ samatāya sati aññamaññupatthambhanato sampayuttadhammānaṃ antadvayapātābhāvena sammadeva appanā ijjhatīti. Balavasaddhotiādi vuttasseva atthassa byatirekamukhena samatthanaṃ. Tassattho – yo balavatiyā saddhāya samannāgato avisadañāṇo, so mudhappasanno hoti, na aveccappasanno. Tathā hi so avatthusmiṃ pasīdati, seyyathāpi titthiyasāvakā. Kerāṭikapakkhanti sāṭheyyapakkhaṃ bhajati. Saddhāhīnāya paññāya atidhāvanto ‘‘deyyavatthupariccāgena vinā cittuppādamattenapi dānamayaṃ puññaṃ hotī’’tiādīni parikappeti hetupatirūpakehi vañcito, evaṃbhūto ca lūkhatakkaviluttacitto paṇḍitānaṃ vacanaṃ nādiyati, saññattiṃ na gacchati. Tenāha ‘‘bhesajjasamuṭṭhito viya rogo atekiccho hotī’’ti. Yathā cettha saddhāpaññānaṃ aññamaññaṃ samabhāvo atthāvaho, visamabhāvo anatthāvaho, evaṃ samādhivīriyānaṃ aññamaññaṃ samabhāvo atthāvaho, itaro anatthāvaho, tathā samabhāvo avikkhepāvaho, itaro vikkhepāvaho. Kosajjaṃ abhibhavati, tena appanaṃ na pāpuṇātīti adhippāyo. Esa nayo uddhaccaṃ abhibhavatīti etthāpi. Tadubhayanti saddhāpaññādvayaṃ samādhivīriyadvayañca. Samaṃ kātabbanti samataṃ kātabbaṃ.

    සමාධිකම්‌මිකස්‌සාති සමථකම්‌මට්‌ඨානිකස්‌ස. එවන්‌ති එවං සන්‌තෙ, සද්‌ධාය ථොකං බලවභාවෙ සතීති අත්‌ථො. සද්‌දහන්‌තොති ‘‘පථවී පථවීති මනසිකාරමත්‌තෙන කථං ඣානුප්‌පත්‌තී’’ති අචින්‌තෙත්‌වා ‘‘අද්‌ධා සම්‌බුද්‌ධෙන වුත්‌තවිධි ඉජ්‌ඣතී’’ති සද්‌දහන්‌තො සද්‌ධං ජනෙන්‌තො. ඔකප්‌පෙන්‌තොති ආරම්‌මණං අනුපවිසිත්‌වා විය අධිමුච්‌චනවසෙන අවකප්‌පෙන්‌තො පක්‌ඛන්‌දන්‌තො. එකග්‌ගතා බලවතී වට්‌ටති සමාධිපධානත්‌තා ඣානස්‌ස. උභින්‌නන්‌ති සමාධිපඤ්‌ඤානං. සමාධිකම්‌මිකස්‌ස සමාධිනො අධිමත්‌තතාය පඤ්‌ඤාය අධිමත්‌තතාපි ඉච්‌ඡිතබ්‌බාති ආහ ‘‘සමතායපී’’ති, සමභාවෙනාපීති අත්‌ථො. අප්‌පනාති ලොකියඅප්‌පනා. තථා හි ‘‘හොතියෙවා’’ති සාසඞ්‌කං වදති, ලොකුත්‌තරප්‌පනා පන තෙසං සමභාවෙනෙව ඉච්‌ඡිතා. යථාහ ‘‘සමථවිපස්‌සනං යුගනද්‌ධං භාවෙතී’’ති (අ. නි. 4.170). යදි විසෙසතො සද්‌ධාපඤ්‌ඤානං සමාධිවීරියානඤ්‌ච සමානතං ඉච්‌ඡති, කථං සතීති ආහ – ‘‘සති පන සබ්‌බත්‌ථ බලවතී වට්‌ටතී’’ති. සබ්‌බත්‌ථාති ලීනුද්‌ධච්‌චපක්‌ඛිකෙසු පඤ්‌චින්‌ද්‍රියෙසු. උද්‌ධච්‌චපක්‌ඛිකෙකදෙසෙ ගණ්‌හන්‌තො ‘‘සද්‌ධාවීරියපඤ්‌ඤාන’’න්‌ති ආහ. අඤ්‌ඤථා පීති ච ගහෙතබ්‌බා සියා. තථා හි ‘‘කොසජ්‌ජපක්‌ඛිකෙන සමාධිනා’’ඉච්‌චෙව වුත්‌තං, න ච ‘‘පස්‌සද්‌ධිසමාධිඋපෙක්‌ඛාහී’’ති. සාති සති. සබ්‌බෙසු රාජකම්‌මෙසු නියුත්‌තොති සබ්‌බකම්‌මිකො. තෙනාති යෙන කාරණෙන සබ්‌බත්‌ථ ඉච්‌ඡිතබ්‌බා, තෙන ආහ අට්‌ඨකථායං. සබ්‌බත්‌ථ නියුත්‌තා සබ්‌බත්‌ථිකා , සබ්‌බෙන වා ලීනුද්‌ධච්‌චපක්‌ඛිකෙන බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙන අත්‌ථෙතබ්‌බා සබ්‌බත්‌ථියා, සබ්‌බත්‌ථියාව සබ්‌බත්‌ථිකා. චිත්‌තන්‌ති කුසලචිත්‌තං. තස්‌ස හි සතිපටිසරණං පරායණං අප්‌පත්‌තස්‌ස පත්‌තියා අනධිගතස්‌ස අධිගමාය. තෙනාහ – ‘‘ආරක්‌ඛපච්‌චුපට්‌ඨානා’’තිආදි.

    Samādhikammikassāti samathakammaṭṭhānikassa. Evanti evaṃ sante, saddhāya thokaṃ balavabhāve satīti attho. Saddahantoti ‘‘pathavī pathavīti manasikāramattena kathaṃ jhānuppattī’’ti acintetvā ‘‘addhā sambuddhena vuttavidhi ijjhatī’’ti saddahanto saddhaṃ janento. Okappentoti ārammaṇaṃ anupavisitvā viya adhimuccanavasena avakappento pakkhandanto. Ekaggatā balavatī vaṭṭati samādhipadhānattā jhānassa. Ubhinnanti samādhipaññānaṃ. Samādhikammikassa samādhino adhimattatāya paññāya adhimattatāpi icchitabbāti āha ‘‘samatāyapī’’ti, samabhāvenāpīti attho. Appanāti lokiyaappanā. Tathā hi ‘‘hotiyevā’’ti sāsaṅkaṃ vadati, lokuttarappanā pana tesaṃ samabhāveneva icchitā. Yathāha ‘‘samathavipassanaṃ yuganaddhaṃ bhāvetī’’ti (a. ni. 4.170). Yadi visesato saddhāpaññānaṃ samādhivīriyānañca samānataṃ icchati, kathaṃ satīti āha – ‘‘sati pana sabbattha balavatī vaṭṭatī’’ti. Sabbatthāti līnuddhaccapakkhikesu pañcindriyesu. Uddhaccapakkhikekadese gaṇhanto ‘‘saddhāvīriyapaññāna’’nti āha. Aññathā pīti ca gahetabbā siyā. Tathā hi ‘‘kosajjapakkhikena samādhinā’’icceva vuttaṃ, na ca ‘‘passaddhisamādhiupekkhāhī’’ti. ti sati. Sabbesu rājakammesu niyuttoti sabbakammiko. Tenāti yena kāraṇena sabbattha icchitabbā, tena āha aṭṭhakathāyaṃ. Sabbattha niyuttā sabbatthikā, sabbena vā līnuddhaccapakkhikena bojjhaṅgena atthetabbā sabbatthiyā, sabbatthiyāva sabbatthikā. Cittanti kusalacittaṃ. Tassa hi satipaṭisaraṇaṃ parāyaṇaṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya. Tenāha – ‘‘ārakkhapaccupaṭṭhānā’’tiādi.

    ඛන්‌ධාදිභෙදෙ අනොගාළ්‌හපඤ්‌ඤානන්‌ති පරියත්‌තිබාහුසච්‌චවසෙනපි ඛන්‌ධායතනාදීසු අප්‌පතිට්‌ඨිතබුද්‌ධීනං. බහුස්‌සුතසෙවනා හි සුතමයඤාණාවහා. තරුණවිපස්‌සනාසමඞ්‌ගීපි භාවනාමයඤාණෙ ඨිතත්‌තා එකංසතො පඤ්‌ඤවා එව නාම හොතීති ආහ – ‘‘සමපඤ්‌ඤාස…පෙ.… පුග්‌ගලසෙවනා’’ති. ඤෙය්‍යධම්‌මස්‌ස ගම්‌භීරභාවවසෙන තප්‌පරිච්‌ඡෙදකඤාණස්‌ස ගම්‌භීරභාවගහණන්‌ති ආහ – ‘‘ගම්‌භීරෙසු ඛන්‌ධාදීසු පවත්‌තාය ගම්‌භීරපඤ්‌ඤායා’’ති. තඤ්‌හි ඤෙය්‍යං තාදිසාය පඤ්‌ඤාය චරිතබ්‌බතො ගම්‌භීරඤාණචරියං, තස්‌සා වා පඤ්‌ඤාය තත්‌ථ පභෙදතො පවත්‌ති ගම්‌භීරඤාණචරියා, තස්‌සා පච්‌චවෙක්‌ඛණාති ආහ ‘‘ගම්‌භීරපඤ්‌ඤාය පභෙදපච්‌චවෙක්‌ඛණා’’ති. යථා සතිවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තො නාම අරහා එව, එවං සො එව පඤ්‌ඤාවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තොපීති ආහ ‘‘අරහත්‌තමග්‌ගෙන භාවනාපාරිපූරී හොතී’’ති. වීරියාදීසුපි එසෙව නයොති.

    Khandhādibhede anogāḷhapaññānanti pariyattibāhusaccavasenapi khandhāyatanādīsu appatiṭṭhitabuddhīnaṃ. Bahussutasevanā hi sutamayañāṇāvahā. Taruṇavipassanāsamaṅgīpi bhāvanāmayañāṇe ṭhitattā ekaṃsato paññavā eva nāma hotīti āha – ‘‘samapaññāsa…pe… puggalasevanā’’ti. Ñeyyadhammassa gambhīrabhāvavasena tapparicchedakañāṇassa gambhīrabhāvagahaṇanti āha – ‘‘gambhīresu khandhādīsu pavattāya gambhīrapaññāyā’’ti. Tañhi ñeyyaṃ tādisāya paññāya caritabbato gambhīrañāṇacariyaṃ, tassā vā paññāya tattha pabhedato pavatti gambhīrañāṇacariyā, tassā paccavekkhaṇāti āha ‘‘gambhīrapaññāya pabhedapaccavekkhaṇā’’ti. Yathā sativepullappatto nāma arahā eva, evaṃ so eva paññāvepullappattopīti āha ‘‘arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hotī’’ti. Vīriyādīsupi eseva nayoti.

    ‘‘තත්‌තං අයොඛිලං හත්‌ථෙ ගමෙන්‌තී’’තිආදිනා වුත්‌තපඤ්‌චවිධබන්‌ධනකම්‌මකාරණා නිරයෙ නිබ්‌බත්‌තසත්‌තස්‌ස සබ්‌බපඨමං කරොන්‌තීති දෙවදූතසුත්‌තාදීසු (ම. නි. 3.250), තස්‌සා ආදිතො වුත්‌තත්‌තා ච ආහ – ‘‘පඤ්‌චවිධබන්‌ධනකම්‌මකාරණතො පට්‌ඨායා’’ති. සකටවහනාදිකාලෙති ආදි-සද්‌දෙන තදඤ්‌ඤමනුස්‌සෙහි තිරච්‌ඡානෙහි ච විබාධනීයකාලං සඞ්‌ගණ්‌හාති. එකං බුද්‌ධන්‌තරන්‌ති ඉදං අපරාපරං පෙතෙසු එව උප්‌පජ්‌ජනකසත්‌තවසෙන වුත්‌තං, එකච්‌චානං වා පෙතානං, එකච්‌චතිරච්‌ඡානානං විය තථා දීඝායුකතාපි සියාති තථා වුත්‌තං. තථා හි කාලො නාගරාජා චතුන්‌නං බුද්‌ධානං රූපදස්‌සාවී.

    ‘‘Tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamentī’’tiādinā vuttapañcavidhabandhanakammakāraṇā niraye nibbattasattassa sabbapaṭhamaṃ karontīti devadūtasuttādīsu (ma. ni. 3.250), tassā ādito vuttattā ca āha – ‘‘pañcavidhabandhanakammakāraṇato paṭṭhāyā’’ti. Sakaṭavahanādikāleti ādi-saddena tadaññamanussehi tiracchānehi ca vibādhanīyakālaṃ saṅgaṇhāti. Ekaṃ buddhantaranti idaṃ aparāparaṃ petesu eva uppajjanakasattavasena vuttaṃ, ekaccānaṃ vā petānaṃ, ekaccatiracchānānaṃ viya tathā dīghāyukatāpi siyāti tathā vuttaṃ. Tathā hi kālo nāgarājā catunnaṃ buddhānaṃ rūpadassāvī.

    එවං ආනිසංසදස්‌සාවිනොති ‘‘වීරියායත්‌තො එව සකලලොකියලොකුත්‌තරවිසෙසාධිගමො’’ති එවං ආනිසංසදස්‌සනසීලස්‌ස. ගමනවීථින්‌ති සපුබ්‌බභාගං නිබ්‌බානගාමිනිං පටිපදං. සහ විපස්‌සනාය අරියමග්‌ගපටිපාටි, සත්‌තවිසුද්‌ධිපරම්‌පරා වා. සා හි වට්‌ටතො නිය්‍යානාය ගන්‌තබ්‌බා පටිපදාති කත්‌වා ගමනවීථි නාම.

    Evaṃ ānisaṃsadassāvinoti ‘‘vīriyāyatto eva sakalalokiyalokuttaravisesādhigamo’’ti evaṃ ānisaṃsadassanasīlassa. Gamanavīthinti sapubbabhāgaṃ nibbānagāminiṃ paṭipadaṃ. Saha vipassanāya ariyamaggapaṭipāṭi, sattavisuddhiparamparā vā. Sā hi vaṭṭato niyyānāya gantabbā paṭipadāti katvā gamanavīthi nāma.

    කායදළ්‌හීබහුලොති කායස්‌ස පොසනපසුතො. පිණ්‌ඩන්‌ති රට්‌ඨපිණ්‌ඩං. පච්‌චයදායකානං අත්‌තනි කාරස්‌ස අත්‌තනො සම්‌මාපටිපත්‌තියා මහප්‌ඵලභාවස්‌ස කරණෙන පිණ්‌ඩාය භික්‌ඛාය පටිපූජනා පිණ්‌ඩාපචායනා. නීහරන්‌තොති පත්‌තත්‌ථවිකතො නීහරන්‌තො. තං සද්‌දං සුත්‌වාති තං උපාසිකාය වචනං පණ්‌ණසාලද්‌වාරෙ ඨිතොව පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤතාය දිබ්‌බසොතෙන සුත්‌වාති වදන්‌ති. මනුස්‌සසම්‌පත්‌ති, දිබ්‌බසම්‌පත්‌ති , අන්‌තෙ නිබ්‌බානසම්‌පත්‌තීති තිස්‌සො සම්‌පත්‌තියො. සිතං කරොන්‌තොවාති ‘‘අකිච්‌ඡෙනෙව මයා වට්‌ටදුක්‌ඛං සමතික්‌කන්‌ත’’න්‌ති පච්‌චවෙක්‌ඛණාවසානෙ සඤ්‌ජාතපාමොජ්‌ජවසෙන සිතං කරොන්‌තො එව.

    Kāyadaḷhībahuloti kāyassa posanapasuto. Piṇḍanti raṭṭhapiṇḍaṃ. Paccayadāyakānaṃ attani kārassa attano sammāpaṭipattiyā mahapphalabhāvassa karaṇena piṇḍāya bhikkhāya paṭipūjanā piṇḍāpacāyanā. Nīharantoti pattatthavikato nīharanto. Taṃ saddaṃ sutvāti taṃ upāsikāya vacanaṃ paṇṇasāladvāre ṭhitova pañcābhiññatāya dibbasotena sutvāti vadanti. Manussasampatti, dibbasampatti , ante nibbānasampattīti tisso sampattiyo. Sitaṃ karontovāti ‘‘akiccheneva mayā vaṭṭadukkhaṃ samatikkanta’’nti paccavekkhaṇāvasāne sañjātapāmojjavasena sitaṃ karonto eva.

    අලසානං භාවනාය නාමමත්‌තම්‌පි අජානන්‌තානං කායස්‌ස පොසනබහුලානං යාවදත්‌ථං පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා සෙය්‍යසුඛාදිං අනුයුඤ්‌ජන්‌තානං තිරච්‌ඡානකථිකානං දූරතොව වජ්‌ජනං කුසීතපුග්‌ගලපරිවජ්‌ජනා. ‘‘දිවසං චඞ්‌කමෙන නිසජ්‌ජායා’’තිආදිනා භාවනාරම්‌භවසෙන ආරද්‌ධවීරියානං දළ්‌හපරක්‌කමානං කාලෙනකාලං උපසඞ්‌කමනා ආරද්‌ධවීරියපුග්‌ගලසෙවනා. තෙනාහ ‘‘කුච්‌ඡිං පූරෙත්‌වා’’තිආදි.

    Alasānaṃ bhāvanāya nāmamattampi ajānantānaṃ kāyassa posanabahulānaṃ yāvadatthaṃ paribhuñjitvā seyyasukhādiṃ anuyuñjantānaṃ tiracchānakathikānaṃ dūratova vajjanaṃ kusītapuggalaparivajjanā. ‘‘Divasaṃ caṅkamena nisajjāyā’’tiādinā bhāvanārambhavasena āraddhavīriyānaṃ daḷhaparakkamānaṃ kālenakālaṃ upasaṅkamanā āraddhavīriyapuggalasevanā. Tenāha ‘‘kucchiṃ pūretvā’’tiādi.

    විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ පන ‘‘ජාතිමහත්‌තපච්‌චවෙක්‌ඛණා, සබ්‍රහ්‌මචාරිමහත්‌තපච්‌චවෙක්‌ඛණා’’ති ඉදං ද්‌වයං න ගහිතං, ‘‘ථිනමිද්‌ධවිනොදනතා, සම්‌මප්‌පධානපච්‌චවෙක්‌ඛණා’’ති ඉදං ද්‌වයං ගහිතං. තත්‌ථ ආනිසංසදස්‌සාවිතාය එව සම්‌මප්‌පධානපච්‌චවෙක්‌ඛණා ගහිතා ලොකියලොකුත්‌තරවිසෙසාධිගමස්‌ස වීරියායත්‌තතාදස්‌සනභාවතො. ථිනමිද්‌ධවිනොදනං තදධිමුත්‌තතාය ගහිතං, වීරියුප්‌පාදනෙ යුත්‌තපයුත්‌තස්‌ස ථිනමිද්‌ධවිනොදනං අත්‌ථතො සිද්‌ධමෙව. තත්‌ථ ථිනමිද්‌ධවිනොදනං කුසීතපුග්‌ගලපරිවජ්‌ජන-ආරද්‌ධවීරියපුග්‌ගල-සෙවන- තදධිමුත්‌තතාපටිපක්‌ඛවිධමන-පච්‌චයූපසංහාරවසෙන, අපායභයපච්‌චවෙක්‌ඛණාදයො සමුත්‌තෙජනවසෙන වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස උප්‌පාදකාති දට්‌ඨබ්‌බා.

    Visuddhimagge pana ‘‘jātimahattapaccavekkhaṇā, sabrahmacārimahattapaccavekkhaṇā’’ti idaṃ dvayaṃ na gahitaṃ, ‘‘thinamiddhavinodanatā, sammappadhānapaccavekkhaṇā’’ti idaṃ dvayaṃ gahitaṃ. Tattha ānisaṃsadassāvitāya eva sammappadhānapaccavekkhaṇā gahitā lokiyalokuttaravisesādhigamassa vīriyāyattatādassanabhāvato. Thinamiddhavinodanaṃ tadadhimuttatāya gahitaṃ, vīriyuppādane yuttapayuttassa thinamiddhavinodanaṃ atthato siddhameva. Tattha thinamiddhavinodanaṃ kusītapuggalaparivajjana-āraddhavīriyapuggala-sevana- tadadhimuttatāpaṭipakkhavidhamana-paccayūpasaṃhāravasena, apāyabhayapaccavekkhaṇādayo samuttejanavasena vīriyasambojjhaṅgassa uppādakāti daṭṭhabbā.

    බුද්‌ධානුස්‌සතියා උපචාරසමාධිනිට්‌ඨත්‌තා වුත්‌තං ‘‘යාව උපචාරා’’ති. සකලසරීරං ඵරමානොති පීතිසමුට්‌ඨානෙහි පණීතරූපෙහි සකලසරීරං ඵරමානො. ධම්‌මසඞ්‌ඝගුණෙ අනුස්‌සරන්‌තස්‌සපි යාව උපචාරා සකලසරීරං ඵරමානො පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො උප්‌පජ්‌ජතීති යොජනා. එවං සෙසඅනුස්‌සතීසු පසාදනීයසුත්‌තන්‌තපච්‌චවෙක්‌ඛණාය ච යොජෙතබ්‌බං තස්‌සාපි විමුත්‌තායතනභාවෙන තග්‌ගතිකත්‌තා. එවරූපෙ කාලෙති දුබ්‌භික්‌ඛභයාදීසූති වුත්‌තකාලෙ. සමාපත්‌තියා…පෙ.… න සමුදාචරන්‌තීති ඉදං උපසමානුස්‌සතියා වසෙන වුත්‌තං. සඞ්‌ඛාරානඤ්‌හි සප්‌පදෙසවූපසමෙපි නිප්‌පදෙසවූපසමෙ විය තත්‌ථ සපඤ්‌ඤාය පවත්‌තනතො භාවනාමනසිකාරො කිලෙසවික්‌ඛම්‌භනසමත්‌ථො හුත්‌වා උපචාරසමාධිං ආවහන්‌තො තථාරූපපීතිසොමනස්‌සසමන්‌නාගතො පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස උප්‌පාදාය හොතීති. පසාදනීයෙසු ඨානෙසු පසාදසිනෙහාභාවෙන සංසූචිතහදයතා ලූඛතා. සා ච තත්‌ථ ආදරගාරවාකරණෙන විඤ්‌ඤායතීති ආහ ‘‘අසක්‌කච්‌චකිරියාය සංසූචිතලූඛභාවෙ’’ති.

    Buddhānussatiyā upacārasamādhiniṭṭhattā vuttaṃ ‘‘yāva upacārā’’ti. Sakalasarīraṃ pharamānoti pītisamuṭṭhānehi paṇītarūpehi sakalasarīraṃ pharamāno. Dhammasaṅghaguṇe anussarantassapi yāva upacārā sakalasarīraṃ pharamāno pītisambojjhaṅgo uppajjatīti yojanā. Evaṃ sesaanussatīsu pasādanīyasuttantapaccavekkhaṇāya ca yojetabbaṃ tassāpi vimuttāyatanabhāvena taggatikattā. Evarūpe kāleti dubbhikkhabhayādīsūti vuttakāle. Samāpattiyā…pe… na samudācarantīti idaṃ upasamānussatiyā vasena vuttaṃ. Saṅkhārānañhi sappadesavūpasamepi nippadesavūpasame viya tattha sapaññāya pavattanato bhāvanāmanasikāro kilesavikkhambhanasamattho hutvā upacārasamādhiṃ āvahanto tathārūpapītisomanassasamannāgato pītisambojjhaṅgassa uppādāya hotīti. Pasādanīyesu ṭhānesu pasādasinehābhāvena saṃsūcitahadayatā lūkhatā. Sā ca tattha ādaragāravākaraṇena viññāyatīti āha ‘‘asakkaccakiriyāya saṃsūcitalūkhabhāve’’ti.

    කායචිත්‌තදරථවූපසමලක්‌ඛණා පස්‌සද්‌ධි එව යථාවුත්‌තබොධිඅඞ්‌ගභූතො පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො, තස්‌ස පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස. පණීතභොජනසෙවනතාති පණීතසප්‌පායභොජනසෙවනතා. උතුඉරියාපථසුඛග්‌ගහණෙහි සප්‌පායඋතුඉරියාපථං ගහිතන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. තඤ්‌හි තිවිධම්‌පි සප්‌පායං සෙවියමානං කායස්‌ස කල්‌ලතාපාදනවසෙන චිත්‌තස්‌ස කල්‌ලතං ආවහන්‌තං දුවිධායපි පස්‌සද්‌ධියා කාරණං හොති. සත්‌තෙසු ලබ්‌භමානං සුඛදුක්‌ඛං අහෙතුකන්‌ති අයමෙකො අන්‌තො, ඉස්‌සරාදිවිසමහෙතුකන්‌ති අයං දුතියො, එතෙ උභො අන්‌තෙ අනුපගම්‌ම යථාසකං කම්‌මුනා හොතීති අයං මජ්‌ඣිමා පටිපත්‌ති. මජ්‌ඣත්‌තො පයොගො යස්‌ස සො මජ්‌ඣත්‌තපයොගො, තස්‌ස භාවො මජ්‌ඣත්‌තපයොගතා. අයඤ්‌හි පහානසාරද්‌ධකායතා-සඞ්‌ඛාතපස්‌සද්‌ධකායතාය කාරණං හොන්‌තී පස්‌සද්‌ධිද්‌වයං ආවහති. එතෙනෙව සාරද්‌ධකායපුග්‌ගලපරිවජ්‌ජන-පස්‌සද්‌ධකායපුග්‌ගලසෙවනානං තදාවහනතා සංවණ්‌ණිතාති දට්‌ඨබ්‌බං.

    Kāyacittadarathavūpasamalakkhaṇā passaddhi eva yathāvuttabodhiaṅgabhūto passaddhisambojjhaṅgo, tassa passaddhisambojjhaṅgassa. Paṇītabhojanasevanatāti paṇītasappāyabhojanasevanatā. Utuiriyāpathasukhaggahaṇehi sappāyautuiriyāpathaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ. Tañhi tividhampi sappāyaṃ seviyamānaṃ kāyassa kallatāpādanavasena cittassa kallataṃ āvahantaṃ duvidhāyapi passaddhiyā kāraṇaṃ hoti. Sattesu labbhamānaṃ sukhadukkhaṃ ahetukanti ayameko anto, issarādivisamahetukanti ayaṃ dutiyo, ete ubho ante anupagamma yathāsakaṃ kammunā hotīti ayaṃ majjhimā paṭipatti. Majjhatto payogo yassa so majjhattapayogo, tassa bhāvo majjhattapayogatā. Ayañhi pahānasāraddhakāyatā-saṅkhātapassaddhakāyatāya kāraṇaṃ hontī passaddhidvayaṃ āvahati. Eteneva sāraddhakāyapuggalaparivajjana-passaddhakāyapuggalasevanānaṃ tadāvahanatā saṃvaṇṇitāti daṭṭhabbaṃ.

    වත්‌ථුවිසදකිරියා ඉන්‌ද්‍රියසමත්‌තපටිපාදනා ච ‘‘පඤ්‌ඤාවහා’’ති වුත්‌තා. සමථාවහාපි තා හොන්‌ති සමථාවහභාවෙනෙව පඤ්‌ඤාවහත්‌තාති වුත්‌තං ‘‘වත්‌ථුවිසද…පෙ.… වෙදිතබ්‌බා’’ති.

    Vatthuvisadakiriyā indriyasamattapaṭipādanā ca ‘‘paññāvahā’’ti vuttā. Samathāvahāpi tā honti samathāvahabhāveneva paññāvahattāti vuttaṃ ‘‘vatthuvisada…pe… veditabbā’’ti.

    කරණකොසල්‌ලභාවනාකොසල්‌ලානං නානන්‌තරියභාවතො රක්‌ඛණකොසල්‌ලස්‌ස ච තංමූලකත්‌තා ‘‘නිමිත්‌තකුසලතා නාම කසිණනිමිත්‌තස්‌ස උග්‌ගහණකුසලතා’’ඉච්‌චෙව වුත්‌තං. අතිසිථිලවීරියතාදීහීති ආදි-සද්‌දෙන පඤ්‌ඤාපයොගමන්‌දතං අප්‌පමාදවෙකල්‌ලඤ්‌ච සඞ්‌ගණ්‌හාති. තස්‌ස පග්‌ගණ්‌හනන්‌ති තස්‌ස ලීනස්‌ස චිත්‌තස්‌ස ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගාදිසමුට්‌ඨාපනෙන ලයාපත්‌තිතො සමුට්‌ඨාපනං. වුත්‌තඤ්‌හෙතං භගවතා –

    Karaṇakosallabhāvanākosallānaṃ nānantariyabhāvato rakkhaṇakosallassa ca taṃmūlakattā ‘‘nimittakusalatā nāma kasiṇanimittassa uggahaṇakusalatā’’icceva vuttaṃ. Atisithilavīriyatādīhīti ādi-saddena paññāpayogamandataṃ appamādavekallañca saṅgaṇhāti. Tassa paggaṇhananti tassa līnassa cittassa dhammavicayasambojjhaṅgādisamuṭṭhāpanena layāpattito samuṭṭhāpanaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘යස්‌මිඤ්‌ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, සමයෙ ලීනං චිත්‌තං හොති, කාලො තස්‌මිං සමයෙ ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය, කාලො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය, කාලො පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය. තං කිස්‌ස හෙතු? ලීනං, භික්‌ඛවෙ, චිත්‌තං, තං එතෙහි ධම්‌මෙහි සුසමුට්‌ඨාපයං හොති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො පරිත්‌තං අග්‌ගිං උජ්‌ජාලෙතුකාමො අස්‌ස, සො තත්‌ථ සුක්‌ඛානි චෙව තිණානි පක්‌ඛිපෙය්‍ය, සුක්‌ඛානි ගොමයානි පක්‌ඛිපෙය්‍ය, සුක්‌ඛානි කට්‌ඨානි පක්‌ඛිපෙය්‍ය, මුඛවාතඤ්‌ච දදෙය්‍ය, න ච පංසුකෙන ඔකිරෙය්‍ය, භබ්‌බො නු ඛො සො පුරිසො පරිත්‌තං අග්‌ගිං උජ්‌ජාලෙතුන්‌ති. එවං, භන්‌තෙ’’ති (සං. නි. 5.234).

    ‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya. Taṃ kissa hetu? Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ, taṃ etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṃ hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso parittaṃ aggiṃ ujjāletukāmo assa, so tattha sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, sukkhāni gomayāni pakkhipeyya, sukkhāni kaṭṭhāni pakkhipeyya, mukhavātañca dadeyya, na ca paṃsukena okireyya, bhabbo nu kho so puriso parittaṃ aggiṃ ujjāletunti. Evaṃ, bhante’’ti (saṃ. ni. 5.234).

    එත්‌ථ ච යථාසකං ආහාරවසෙන ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගාදීනං භාවනා සමුට්‌ඨාපනාති වෙදිතබ්‌බා, සා අනන්‌තරං විභාවිතා එව.

    Ettha ca yathāsakaṃ āhāravasena dhammavicayasambojjhaṅgādīnaṃ bhāvanā samuṭṭhāpanāti veditabbā, sā anantaraṃ vibhāvitā eva.

    අච්‌චාරද්‌ධවීරියතාදීහීති ආදි-සද්‌දෙන පඤ්‌ඤාපයොගබලවතං පමොදුප්‌පිලාවනඤ්‌ච සඞ්‌ගණ්‌හාති. තස්‌ස නිග්‌ගණ්‌හනන්‌ති තස්‌ස උද්‌ධතස්‌ස චිත්‌තස්‌ස සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගාදිසමුට්‌ඨාපනෙන උද්‌ධතාපත්‌තිතො නිසෙධනං. වුත්‌තම්‌පි චෙතං භගවතා –

    Accāraddhavīriyatādīhīti ādi-saddena paññāpayogabalavataṃ pamoduppilāvanañca saṅgaṇhāti. Tassa niggaṇhananti tassa uddhatassa cittassa samādhisambojjhaṅgādisamuṭṭhāpanena uddhatāpattito nisedhanaṃ. Vuttampi cetaṃ bhagavatā –

    ‘‘යස්‌මිඤ්‌ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, සමයෙ උද්‌ධතං චිත්‌තං හොති, කාලො තස්‌මිං සමයෙ පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය, කාලො සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය, කාලො උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය. තං කිස්‌ස හෙතු? උද්‌ධතං, භික්‌ඛවෙ, චිත්‌තං, තං එතෙහි ධම්‌මෙහි සුවූපසමයං හොති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො මහන්‌තං අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධං නිබ්‌බාපෙතුකාමො අස්‌ස, සො තත්‌ථ අල්‌ලානි චෙව තිණානි….පෙ.… පංසුකෙන ච ඔකිරෙය්‍ය, භබ්‌බො නු ඛො සො පුරිසො මහන්‌තං අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධං නිබ්‌බාපෙතුන්‌ති. එවං, භන්‌තෙ’’ති (සං. නි. 5.234).

    ‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya. Taṃ kissa hetu? Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ, taṃ etehi dhammehi suvūpasamayaṃ hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetukāmo assa, so tattha allāni ceva tiṇāni….pe… paṃsukena ca okireyya, bhabbo nu kho so puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetunti. Evaṃ, bhante’’ti (saṃ. ni. 5.234).

    එත්‌ථාපි යථාසකං ආහාරවසෙන පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගාදීනං භාවනා සමුට්‌ඨාපනාති වෙදිතබ්‌බා. තත්‌ථ පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනා වුත්‌තා එව, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස වුච්‌චමානා, ඉතරස්‌ස අනන්‌තරං වක්‌ඛති. පඤ්‌ඤාපයොගමන්‌දතායාති පඤ්‌ඤාබ්‍යාපාරස්‌ස අප්‌පභාවෙන. යථා හි දානං අලොභප්‌පධානං, සීලං අදොසප්‌පධානං, එවං භාවනා අමොහප්‌පධානා. තත්‌ථ යදා පඤ්‌ඤා න බලවතී හොති, තදා භාවනා පුබ්‌බෙනාපරං විසෙසාවහා න හොති, අනභිසඞ්‌ඛතො විය ආහාරො පුරිසස්‌ස යොගිනො චිත්‌තස්‌ස අභිරුචිං න උප්‌පාදෙති, තෙන තං නිරස්‌සාදං හොති. තථා භාවනාය සම්‌මදෙව වීථිපටිපත්‌තියා අභාවෙන උපසමසුඛං න වින්‌දති, තෙනපි චිත්‌තං නිරස්‌සාදං හොති. තෙන වුත්‌තං ‘‘පඤ්‌ඤාපයොග…පෙ.… නිරස්‌සාදං හොතී’’ති.

    Etthāpi yathāsakaṃ āhāravasena passaddhisambojjhaṅgādīnaṃ bhāvanā samuṭṭhāpanāti veditabbā. Tattha passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanā vuttā eva, samādhisambojjhaṅgassa vuccamānā, itarassa anantaraṃ vakkhati. Paññāpayogamandatāyāti paññābyāpārassa appabhāvena. Yathā hi dānaṃ alobhappadhānaṃ, sīlaṃ adosappadhānaṃ, evaṃ bhāvanā amohappadhānā. Tattha yadā paññā na balavatī hoti, tadā bhāvanā pubbenāparaṃ visesāvahā na hoti, anabhisaṅkhato viya āhāro purisassa yogino cittassa abhiruciṃ na uppādeti, tena taṃ nirassādaṃ hoti. Tathā bhāvanāya sammadeva vīthipaṭipattiyā abhāvena upasamasukhaṃ na vindati, tenapi cittaṃ nirassādaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘paññāpayoga…pe… nirassādaṃ hotī’’ti.

    තස්‌ස සංවෙගුප්‌පාදනඤ්‌ච පසාදුප්‌පාදනඤ්‌ච තිකිච්‌ඡනන්‌ති තං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අට්‌ඨ සංවෙගවත්‌ථූනී’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ ජාතිජරාබ්‍යාධිමරණානි යථාරහං සුගතියං දුග්‌ගතියඤ්‌ච හොන්‌තීති තදඤ්‌ඤමෙව පඤ්‌චවිධබන්‌ධනාදිඛුප්‌පිපාසාදිඅඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවිබාධනාදිහෙතුකං අපායදුක්‌ඛං දට්‌ඨබ්‌බං. තයිදං සබ්‌බං තෙසං තෙසං සත්‌තානං පච්‌චුප්‌පන්‌නභවනිස්‌සිතං ගහිතන්‌ති අතීතෙ අනාගතෙ ච කාලෙ වට්‌ටමූලකදුක්‌ඛානි විසුං ගහිතානියෙව. යෙ පන සත්‌තා ආහාරූපජීවිනො තත්‌ථ ච උට්‌ඨානඵලූපජීවිනො, තෙසං අඤ්‌ඤෙහි අසාධාරණං ජීවිකදුක්‌ඛං අට්‌ඨමං සංවෙගවත්‌ථු ගහිතන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. අයං වුච්‌චති සමයෙ සම්‌පහංසනාති අයං සම්‌පහංසිතබ්‌බසමයෙ වුත්‌තනයෙන සංවෙගජනනවසෙන චෙව පසාදුප්‌පාදනවසෙන ච සම්‌මදෙව පහංසනා, සංවෙගජනනපුබ්‌බකපසාදුප්‌පාදනෙන භාවනාචිත්‌තස්‌ස තොසනාතිඅත්‌ථො.

    Tassa saṃveguppādanañca pasāduppādanañca tikicchananti taṃ dassento ‘‘aṭṭha saṃvegavatthūnī’’tiādimāha. Tattha jātijarābyādhimaraṇāni yathārahaṃ sugatiyaṃ duggatiyañca hontīti tadaññameva pañcavidhabandhanādikhuppipāsādiaññamaññavibādhanādihetukaṃ apāyadukkhaṃ daṭṭhabbaṃ. Tayidaṃ sabbaṃ tesaṃ tesaṃ sattānaṃ paccuppannabhavanissitaṃ gahitanti atīte anāgate ca kāle vaṭṭamūlakadukkhāni visuṃ gahitāniyeva. Ye pana sattā āhārūpajīvino tattha ca uṭṭhānaphalūpajīvino, tesaṃ aññehi asādhāraṇaṃ jīvikadukkhaṃ aṭṭhamaṃ saṃvegavatthu gahitanti daṭṭhabbaṃ. Ayaṃ vuccati samaye sampahaṃsanāti ayaṃ sampahaṃsitabbasamaye vuttanayena saṃvegajananavasena ceva pasāduppādanavasena ca sammadeva pahaṃsanā, saṃvegajananapubbakapasāduppādanena bhāvanācittassa tosanātiattho.

    සම්‌මාපටිපත්‌තිං ආගම්‌මාති ලීනුද්‌ධච්‌චවිරහෙන සමථවීථිපටිපත්‌තියා ච සම්‌මදෙව භාවනාපටිපත්‌තිං ආගම්‌ම.

    Sammāpaṭipattiṃāgammāti līnuddhaccavirahena samathavīthipaṭipattiyā ca sammadeva bhāvanāpaṭipattiṃ āgamma.

    අලීනන්‌තිආදීසු කොසජ්‌ජපක්‌ඛිකානං ධම්‌මානං අනධිමත්‌තතාය අලීනං, උද්‌ධච්‌චපක්‌ඛිකානං අනධිමත්‌තතාය අනුද්‌ධතං, පඤ්‌ඤාපයොගසම්‌පත්‌තියා උපසමසුඛාධිගමෙන ච අනිරස්‌සාදං, තතො එව ආරම්‌මණෙ සමප්‌පවත්‌තං සමථවීථිපටිපන්‌නඤ්‌ච. තත්‌ථ අලීනතාය පග්‌ගහෙ, අනුද්‌ධතාය ච නිග්‌ගහෙ, අනිරස්‌සාදතාය සම්‌පහංසනෙ න බ්‍යාපාරං ආපජ්‌ජති. අලීනානුද්‌ධච්‌චතාහි ආරම්‌මණෙ සමප්‌පවත්‌තං, අනිරස්‌සාදතාය සමථවීථිපටිපන්‌නං, සමප්‌පවත්‌තියා වා අලීනං අනුද්‌ධතං, සමථවීථිපටිපත්‌තියා අනිරස්‌සාදන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. අයං වුච්‌චති සමයෙ අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛනතාති අයං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතබ්‌බසමයෙ චිත්‌තස්‌ස පග්‌ගහනිග්‌ගහසම්‌පහංසනෙසු බ්‍යාවටතාසඞ්‌ඛාතං පටිපක්‌ඛං අභිභුය්‍ය උපෙක්‌ඛනා වුච්‌චති. එසාති සමාධිබොජ්‌ඣඞ්‌ගො අනුප්‌පන්‌නො උප්‌පජ්‌ජති. අරහත්‌තමග්‌ගෙන භාවනාපාරිපූරී හොතීති එතෙන නිප්‌පරියායතො සමාධිවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තොපි අරහා එවාති දස්‌සෙති.

    Alīnantiādīsu kosajjapakkhikānaṃ dhammānaṃ anadhimattatāya alīnaṃ, uddhaccapakkhikānaṃ anadhimattatāya anuddhataṃ, paññāpayogasampattiyā upasamasukhādhigamena ca anirassādaṃ, tato eva ārammaṇe samappavattaṃ samathavīthipaṭipannañca. Tattha alīnatāya paggahe, anuddhatāya ca niggahe, anirassādatāya sampahaṃsane na byāpāraṃ āpajjati. Alīnānuddhaccatāhi ārammaṇe samappavattaṃ, anirassādatāya samathavīthipaṭipannaṃ, samappavattiyā vā alīnaṃ anuddhataṃ, samathavīthipaṭipattiyā anirassādanti daṭṭhabbaṃ. Ayaṃ vuccati samaye ajjhupekkhanatāti ayaṃ ajjhupekkhitabbasamaye cittassa paggahaniggahasampahaṃsanesu byāvaṭatāsaṅkhātaṃ paṭipakkhaṃ abhibhuyya upekkhanā vuccati. Esāti samādhibojjhaṅgo anuppanno uppajjati. Arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hotīti etena nippariyāyato samādhivepullappattopi arahā evāti dasseti.

    අනුරොධවිරොධපහානවසෙන මජ්‌ඣත්‌තභාවො උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස කාරණං තස්‌මිං සති සිජ්‌ඣනතො, අසති ච අසිජ්‌ඣනතො, සො ච මජ්‌ඣත්‌තභාවො විසයවසෙන දුවිධොති ආහ ‘‘සත්‌තමජ්‌ඣත්‌තතා සඞ්‌ඛාරමජ්‌ඣත්‌තතා’’ති. තදුභයවසෙන චස්‌ස විරුජ්‌ඣනං පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස භාවනාය එව දූරීකතන්‌ති අනුරුජ්‌ඣනස්‌සෙව පහානවිධිං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘සත්‌තමජ්‌ඣත්‌තතා’’තිආදිමාහ. තථා හිස්‌ස සත්‌තසඞ්‌ඛාරකෙලායනපුග්‌ගලපරිවජ්‌ජනං ‘‘උප්‌පත්‌තියා කාරණ’’න්‌ති වුච්‌චති. උපෙක්‌ඛාය හි විසෙසතො රාගො පටිපක්‌ඛො, තතො රාගබහුලස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස උපෙක්‌ඛා ‘‘විසුද්‌ධිමග්‌ගො’’ති වුච්‌චති. ද්‌වීහාකාරෙහීති කම්‌මස්‌සකතාපච්‌චවෙක්‌ඛණං අත්‌තසුඤ්‌ඤතාපච්‌චවෙක්‌ඛණන්‌ති ඉමෙහි ද්‌වීහි කාරණෙහි. ද්‌වීහෙවාති අවධාරණං සඞ්‌ඛාරසහිතාය සඞ්‌ඛ්‍යාසමානතාය දස්‌සනත්‌ථං. සඞ්‌ඛ්‍යා එව හෙත්‌ථ සමානං, න සඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං සබ්‌බථා සමානන්‌ති. අස්‌සාමිකභාවො අනත්‌තනියතා. සති හි අත්‌තනි තස්‌ස කිඤ්‌චනභාවෙන චීවරං අඤ්‌ඤං වා කිඤ්‌චි අත්‌තනියං නාම සියා, සො පන කොචි නත්‌ථෙවාති අධිප්‌පායො. අනද්‌ධනියන්‌ති, න අද්‌ධානක්‌ඛමං, න චිරට්‌ඨායි ඉත්‌තරං අනිච්‌චන්‌ති අත්‌ථො. තාවකාලිකන්‌ති තස්‌සෙව වෙවචනං.

    Anurodhavirodhapahānavasena majjhattabhāvo upekkhāsambojjhaṅgassa kāraṇaṃ tasmiṃ sati sijjhanato, asati ca asijjhanato, so ca majjhattabhāvo visayavasena duvidhoti āha ‘‘sattamajjhattatā saṅkhāramajjhattatā’’ti. Tadubhayavasena cassa virujjhanaṃ passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya eva dūrīkatanti anurujjhanasseva pahānavidhiṃ dassento ‘‘sattamajjhattatā’’tiādimāha. Tathā hissa sattasaṅkhārakelāyanapuggalaparivajjanaṃ ‘‘uppattiyā kāraṇa’’nti vuccati. Upekkhāya hi visesato rāgo paṭipakkho, tato rāgabahulassa puggalassa upekkhā ‘‘visuddhimaggo’’ti vuccati. Dvīhākārehīti kammassakatāpaccavekkhaṇaṃ attasuññatāpaccavekkhaṇanti imehi dvīhi kāraṇehi. Dvīhevāti avadhāraṇaṃ saṅkhārasahitāya saṅkhyāsamānatāya dassanatthaṃ. Saṅkhyā eva hettha samānaṃ, na saṅkhyeyyaṃ sabbathā samānanti. Assāmikabhāvo anattaniyatā. Sati hi attani tassa kiñcanabhāvena cīvaraṃ aññaṃ vā kiñci attaniyaṃ nāma siyā, so pana koci natthevāti adhippāyo. Anaddhaniyanti, na addhānakkhamaṃ, na ciraṭṭhāyi ittaraṃ aniccanti attho. Tāvakālikanti tasseva vevacanaṃ.

    මමායතීති මමත්‌තං කරොති. මමාති තණ්‌හාය පරිග්‌ගය්‌හ තිට්‌ඨති. ධනායන්‌තාති ධනං දබ්‌බං කරොන්‌තා. අස්‌සාති උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගස්‌ස අරහත්‌තමග්‌ගෙන භාවනාපාරිපූරී හොති. තථා හි අරහතො එව ඡළඞ්‌ගුපෙක්‌ඛානිප්‌ඵත්‌ති.

    Mamāyatīti mamattaṃ karoti. Mamāti taṇhāya pariggayha tiṭṭhati. Dhanāyantāti dhanaṃ dabbaṃ karontā. Assāti upekkhāsambojjhaṅgassa arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hoti. Tathā hi arahato eva chaḷaṅgupekkhānipphatti.

    අසුභාරම්‌මණා ධම්‌මාති අසුභප්‌පකාරා අසුභඣානස්‌ස ආරම්‌මණභූතා ධම්‌මා. කාමං ඉන්‌ද්‍රියබද්‌ධාපි කෙසාදයො අසුභප්‌පකාරා එව, විසෙසතො පන ජිගුච්‌ඡිතබ්‌බෙ ජිගුච්‌ඡාවහෙ ගණ්‌හන්‌තො ‘‘දසා’’ති ආහ. යථා මනසිකරොතො සභාවසරසතො තත්‌ථ අසුභසඤ්‌ඤා සන්‌තිට්‌ඨති, තථා පවත්‌තො මනසිකාරො උපායමනසිකාරො. අසුභෙ අසුභපටික්‌කූලාකාරස්‌ස උග්‌ගණ්‌හනං, යථා වා තත්‌ථ උග්‌ගහනිමිත්‌තං උප්‌පජ්‌ජති, තථා මනසිකාරො අසුභනිමිත්‌තස්‌ස උග්‌ගහො. උපචාරප්‌පනාවහාය අසුභභාවනාය අනුයුඤ්‌ජනා අසුභභාවනානුයොගො.

    Asubhārammaṇādhammāti asubhappakārā asubhajhānassa ārammaṇabhūtā dhammā. Kāmaṃ indriyabaddhāpi kesādayo asubhappakārā eva, visesato pana jigucchitabbe jigucchāvahe gaṇhanto ‘‘dasā’’ti āha. Yathā manasikaroto sabhāvasarasato tattha asubhasaññā santiṭṭhati, tathā pavatto manasikāro upāyamanasikāro. Asubhe asubhapaṭikkūlākārassa uggaṇhanaṃ, yathā vā tattha uggahanimittaṃ uppajjati, tathā manasikāro asubhanimittassa uggaho. Upacārappanāvahāya asubhabhāvanāya anuyuñjanā asubhabhāvanānuyogo.

    මනච්‌ඡට්‌ඨානං ඉන්‌ද්‍රියානං සුට්‌ඨු සුසංවරණෙ සති අවසරං අලභන්‌තො කාමච්‌ඡන්‌දො පහීයතෙව, තථා භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤුනො මිතාහාරස්‌ස ථිනමිද්‌ධාභිභවාභාවා ඔතාරං අලභමානො කාමච්‌ඡන්‌දො පහීයති. යො පන ආහාරෙ පටික්‌කූලසඤ්‌ඤං තබ්‌බිපරිණාමස්‌ස තදාධාරස්‌ස තස්‌ස ච උදරියභූතස්‌ස අතිවිය ජෙගුච්‌ඡතං, කායස්‌ස ච ආහාරතිට්‌ඨකතං සම්‌මදෙව ජානාති, සො සබ්‌බසො භොජනෙ පමාණස්‌ස ජානනෙන විසෙසතො භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ නාම. තස්‌ස කාමච්‌ඡන්‌දො පහීයතෙව, අට්‌ඨකථායං පන අප්‌පාහාරතංයෙව දස්‌සෙතුං ‘‘චතුන්‌න’’න්‌තිආදි වුත්‌තං. අසුභකම්‌මිකතිස්‌සත්‌ථෙරො දන්‌තට්‌ඨිදස්‌සාවී. පහීනස්‌සාති වික්‌ඛම්‌භනවසෙන පහීනස්‌ස. අභිධම්‌මපරියායෙන සබ්‌බොපි ලොභො කාමච්‌ඡන්‌දනීවරණන්‌ති ‘‘අරහත්‌තමග්‌ගෙන ආයතිං අනුප්‌පාදො’’ති වුත්‌තං.

    Manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ suṭṭhu susaṃvaraṇe sati avasaraṃ alabhanto kāmacchando pahīyateva, tathā bhojane mattaññuno mitāhārassa thinamiddhābhibhavābhāvā otāraṃ alabhamāno kāmacchando pahīyati. Yo pana āhāre paṭikkūlasaññaṃ tabbipariṇāmassa tadādhārassa tassa ca udariyabhūtassa ativiya jegucchataṃ, kāyassa ca āhāratiṭṭhakataṃ sammadeva jānāti, so sabbaso bhojane pamāṇassa jānanena visesato bhojane mattaññū nāma. Tassa kāmacchando pahīyateva, aṭṭhakathāyaṃ pana appāhārataṃyeva dassetuṃ ‘‘catunna’’ntiādi vuttaṃ. Asubhakammikatissatthero dantaṭṭhidassāvī. Pahīnassāti vikkhambhanavasena pahīnassa. Abhidhammapariyāyena sabbopi lobho kāmacchandanīvaraṇanti ‘‘arahattamaggena āyatiṃ anuppādo’’ti vuttaṃ.

    මෙජ්‌ජති හිතඵරණවසෙන සිනිය්‌හතීති මිත්‌තො, හිතෙසී පුග්‌ගලො, තස්‌මිං මිත්‌තෙ භවා, මිත්‌තස්‌ස වා එසාති මෙත්‌තා, හිතෙසිතා. සා එව පටිපක්‌ඛතො චෙතසො විමුත්‌තීති මෙත්‌තාචෙතොවිමුත්‌ති. තත්‌ථ මෙත්‌තායනස්‌ස සත්‌තෙසු හිතඵරණස්‌ස උප්‌පාදනං පවත්‌තනං මෙත්‌තානිමිත්‌තස්‌ස උග්‌ගහො. තෙනාහ ‘‘ඔදිස්‌සකා’’තිආදි.

    Mejjati hitapharaṇavasena siniyhatīti mitto, hitesī puggalo, tasmiṃ mitte bhavā, mittassa vā esāti mettā, hitesitā. Sā eva paṭipakkhato cetaso vimuttīti mettācetovimutti. Tattha mettāyanassa sattesu hitapharaṇassa uppādanaṃ pavattanaṃ mettānimittassa uggaho. Tenāha ‘‘odissakā’’tiādi.

    තත්‌ථ අත්‌තපියසහායමජ්‌ඣත්‌තවෙරිවසෙන ඔදිස්‌සකතා. සීමාසම්‌භෙදෙ කතෙ අනොදිස්‌සකතා. එකාදිදිසාඵරණවසෙන දිසාඵරණතා මෙත්‌තාය උග්‌ගණ්‌හනෙ වෙදිතබ්‌බා. උග්‌ගහො යාව උපචාරා දට්‌ඨබ්‌බො. උග්‌ගහිතාය ආසෙවනා භාවනා, සබ්‌බා ඉත්‌ථියො පුරිසා අරියා අනරියා දෙවා මනුස්‌සා විනිපාතිකාති සත්‌තොධිකරණවසෙන පවත්‌තා සත්‌තවිධා, අට්‌ඨවීසතිවිධා වා, දසහි දිසාහි දිසොධිකරණවසෙන පවත්‌තා දසවිධා, එකෙකාය දිසාය සත්‌තාදිඉත්‌ථාදිඅවෙරාදිභෙදෙන අසීතාධිකචතුසතප්‌පභෙදා ච ඔධිසොඵරණමෙත්‌තා. සබ්‌බෙ සත්‌තා, පාණා, භූතා, පුග්‌ගලා, අත්‌තභාවපරියාපන්‌නාති එතෙසං වසෙන පඤ්‌චවිධා. එකෙකස්‌මිං අවෙරා හොන්‌තු, අබ්‍යාපජ්‌ජා, අනීඝා, සුඛී අත්‌තානං පරිහරන්‌තූති චතුධා පවත්‌තියා වීසතිවිධා අනොධිසොඵරණමෙත්‌තා, තං සන්‌ධායාහ – ‘‘ඔධිසො…පෙ.… භාවෙන්‌තස්‌සපී’’ති. ත්‌වං එතස්‌සාතිආදිනා කම්‌මස්‌සකතාපච්‌චවෙක්‌ඛණං දස්‌සෙති . පටිසඞ්‌ඛානෙ ඨිතස්‌සාති කොධෙ යථාවුත්‌තස්‌ස ආදීනවස්‌ස තප්‌පටිපක්‌ඛතො අකොධෙ මෙත්‌තාය ආනිසංසස්‌ස ච පටිසඞ්‌ඛානෙ සම්‌මදෙව ජානනෙ. සෙවන්‌තස්‌සාති භජන්‌තස්‌ස බ්‍යාපාදො පහීයති.

    Tattha attapiyasahāyamajjhattaverivasena odissakatā. Sīmāsambhede kate anodissakatā. Ekādidisāpharaṇavasena disāpharaṇatā mettāya uggaṇhane veditabbā. Uggaho yāva upacārā daṭṭhabbo. Uggahitāya āsevanā bhāvanā, sabbā itthiyo purisā ariyā anariyā devā manussā vinipātikāti sattodhikaraṇavasena pavattā sattavidhā, aṭṭhavīsatividhā vā, dasahi disāhi disodhikaraṇavasena pavattā dasavidhā, ekekāya disāya sattādiitthādiaverādibhedena asītādhikacatusatappabhedā ca odhisopharaṇamettā. Sabbe sattā, pāṇā, bhūtā, puggalā, attabhāvapariyāpannāti etesaṃ vasena pañcavidhā. Ekekasmiṃ averā hontu, abyāpajjā, anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti catudhā pavattiyā vīsatividhā anodhisopharaṇamettā, taṃ sandhāyāha – ‘‘odhiso…pe… bhāventassapī’’ti. Tvaṃ etassātiādinā kammassakatāpaccavekkhaṇaṃ dasseti . Paṭisaṅkhāne ṭhitassāti kodhe yathāvuttassa ādīnavassa tappaṭipakkhato akodhe mettāya ānisaṃsassa ca paṭisaṅkhāne sammadeva jānane. Sevantassāti bhajantassa byāpādo pahīyati.

    අතිභොජනෙ නිමිත්‌තග්‌ගාහොති ආහාරස්‌ස අධිකභොජනෙ ථිනමිද්‌ධස්‌ස නිමිත්‌තග්‌ගාහො, ‘‘එත්‌තකෙ භුත්‌තෙ ථිනමිද්‌ධං උප්‌පජ්‌ජති, එත්‌තකෙ නො’’ති ථිනමිද්‌ධස්‌ස කාරණාකාරණග්‌ගාහොති අත්‌ථො. දිවා සූරියාලොකන්‌ති දිවා ගහිතනිමිත්‌තං සූරියාලොකං, රත්‌තියං මනසිකරොන්‌තස්‌සපීති එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. ධුතඞ්‌ගානං වීරියනිස්‌සිතත්‌තා වුත්‌තං ‘‘ධුතඞ්‌ගනිස්‌සිතසප්‌පායකථායපී’’ති.

    Atibhojane nimittaggāhoti āhārassa adhikabhojane thinamiddhassa nimittaggāho, ‘‘ettake bhutte thinamiddhaṃ uppajjati, ettake no’’ti thinamiddhassa kāraṇākāraṇaggāhoti attho. Divā sūriyālokanti divā gahitanimittaṃ sūriyālokaṃ, rattiyaṃ manasikarontassapīti evamettha attho veditabbo. Dhutaṅgānaṃ vīriyanissitattā vuttaṃ ‘‘dhutaṅganissitasappāyakathāyapī’’ti.

    කුක්‌කුච්‌චම්‌පි කතාකතානුසොචනවසෙන පවත්‌තමානං චෙතසො අවූපසමාවහතාය උද්‌ධච්‌චෙන සමානලක්‌ඛණමෙවාති තදුභයස්‌ස පහානකාරණං දස්‌සෙන්‌තො භගවා – ‘‘අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, චෙතසො වූපසමො’’තිආදිමාහ. තස්‌මා බාහුසච්‌චාදි තස්‌ස පහානකාරණන්‌ති දස්‌සෙතුං ‘‘අපිච ඡ ධම්‌මා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ බහුස්‌සුතස්‌ස ගන්‌ථතො, අත්‌ථතො ධම්‌මං විචාරෙන්‌තස්‌ස අත්‌තවෙදාදිපටිලාභසම්‌භවතො වික්‌ඛෙපො න හොති. යථාවිහිතපටිපත්‌තියා යථාධම්‌මපටිකාරප්‌පත්‌තියා ච විප්‌පටිසාරො අනවසරොවාති ‘‘බාහුසච්‌චෙනපි…පෙ.… උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං පහීයතී’’ති වුත්‌තං. යදග්‌ගෙන බහුස්‌සුතස්‌ස පටිසඞ්‌ඛානවතො උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චං පහීයති, තදග්‌ගෙන පරිපුච්‌ඡකතාවිනයපකතඤ්‌ඤුතාහිපි තං පහීයතීති දට්‌ඨබ්‌බං. වුද්‌ධසෙවිතා ච වුද්‌ධසීලිතං ආවහතීති චෙතසො වූපසමකරත්‌තා උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චස්‌ස පහානකාරී වුත්‌තා, වුද්‌ධභාවං පන අනපෙක්‌ඛිත්‌වා විනයධරා කුක්‌කුච්‌චවිනොදකා කල්‍යාණමිත්‌තාති දට්‌ඨබ්‌බා. වික්‌ඛෙපො ච භික්‌ඛූනං යෙභුය්‍යෙන කුක්‌කුච්‌චහෙතුකො හොතීති ‘‘කප්‌පියාකප්‌පියපරිපුච්‌ඡාබහුලස්‌සා’’තිආදිනා විනයනයෙනෙව පරිපුච්‌ඡකතාදයො නිද්‌දිට්‌ඨා. පහීනෙ උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චෙති නිද්‌ධාරණෙ භුම්‌මං. කුක්‌කුච්‌චස්‌ස දොමනස්‌සසහගතත්‌තා අනාගාමිමග්‌ගෙන ආයතිං අනුප්‌පාදො වුත්‌තො.

    Kukkuccampi katākatānusocanavasena pavattamānaṃ cetaso avūpasamāvahatāya uddhaccena samānalakkhaṇamevāti tadubhayassa pahānakāraṇaṃ dassento bhagavā – ‘‘atthi, bhikkhave, cetaso vūpasamo’’tiādimāha. Tasmā bāhusaccādi tassa pahānakāraṇanti dassetuṃ ‘‘apica cha dhammā’’tiādimāha. Tattha bahussutassa ganthato, atthato dhammaṃ vicārentassa attavedādipaṭilābhasambhavato vikkhepo na hoti. Yathāvihitapaṭipattiyā yathādhammapaṭikārappattiyā ca vippaṭisāro anavasarovāti ‘‘bāhusaccenapi…pe… uddhaccakukkuccaṃ pahīyatī’’ti vuttaṃ. Yadaggena bahussutassa paṭisaṅkhānavato uddhaccakukkuccaṃ pahīyati, tadaggena paripucchakatāvinayapakataññutāhipi taṃ pahīyatīti daṭṭhabbaṃ. Vuddhasevitā ca vuddhasīlitaṃ āvahatīti cetaso vūpasamakarattā uddhaccakukkuccassa pahānakārī vuttā, vuddhabhāvaṃ pana anapekkhitvā vinayadharā kukkuccavinodakā kalyāṇamittāti daṭṭhabbā. Vikkhepo ca bhikkhūnaṃ yebhuyyena kukkuccahetuko hotīti ‘‘kappiyākappiyaparipucchābahulassā’’tiādinā vinayanayeneva paripucchakatādayo niddiṭṭhā. Pahīne uddhaccakukkucceti niddhāraṇe bhummaṃ. Kukkuccassa domanassasahagatattā anāgāmimaggena āyatiṃ anuppādo vutto.

    කුසලාකුසලා ධම්‌මාතිආදීසු යං වත්‌තබ්‌බං, තං හෙට්‌ඨා වුත්‌තමෙව. කාමං බාහුසච්‌චපරිපුච්‌ඡකතාහි අට්‌ඨවත්‌ථුකාපි විචිකිච්‌ඡා පහීයති, තථාපි රතනත්‌තයවිචිකිච්‌ඡාමූලිකා සෙසවිචිකිච්‌ඡාති කත්‌වා වුත්‌තං ‘‘තීණි රතනානි ආරබ්‌භා’’තිආදි. විනයෙ පකතඤ්‌ඤුතාය ච සති සික්‌ඛාය කඞ්‌ඛාය අසම්‌භවො එව, තථා රතනත්‌තයගුණාවබොධෙ සති පුබ්‌බන්‌තාදීසු සංසයස්‌සාති ආහ – ‘‘විනයෙ’’තිආදි. ඔකප්‌පනීයසද්‌ධා සද්‌ධෙය්‍යවත්‌ථුං අනුපවිසිත්‌වා විය අධිමුච්‌චනං, තඤ්‌ච තථා අධිමොක්‌ඛුප්‌පාදනමෙව. සද්‌ධාය නින්‌නපොණපබ්‌භාරතා අධිමුත්‌ති. අරහත්‌තෙන කූටං ගණ්‌හි සත්‌තපි බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ විත්‌ථාරෙත්‌වා දෙසනාය ඔසාපිතත්‌තා.

    Kusalākusalā dhammātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Kāmaṃ bāhusaccaparipucchakatāhi aṭṭhavatthukāpi vicikicchā pahīyati, tathāpi ratanattayavicikicchāmūlikā sesavicikicchāti katvā vuttaṃ ‘‘tīṇi ratanāni ārabbhā’’tiādi. Vinaye pakataññutāya ca sati sikkhāya kaṅkhāya asambhavo eva, tathā ratanattayaguṇāvabodhe sati pubbantādīsu saṃsayassāti āha – ‘‘vinaye’’tiādi. Okappanīyasaddhā saddheyyavatthuṃ anupavisitvā viya adhimuccanaṃ, tañca tathā adhimokkhuppādanameva. Saddhāya ninnapoṇapabbhāratā adhimutti. Arahattena kūṭaṃ gaṇhi sattapi bojjhaṅge vitthāretvā desanāya osāpitattā.

    ආහාරසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Āhārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. ආහාරසුත්‌තං • 1. Āhārasuttaṃ

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 1. ආහාරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Āhārasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact