| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੨. ਆਹਾਰવਗ੍ਗੋ
2. Āhāravaggo
੧. ਆਹਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Āhārasuttavaṇṇanā
੧੧. ਆਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਆਨੇਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸੁਤਾ। ਭੂਤਾ ਨਾਮ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਲੋਕੇ ਜਾਤવੋਹਾਰੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਤਾવ ਸਮ੍ਭવੇਸਿਨੋ, ਏਸ ਤਾવ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕੇਸੁ ਭੂਤਸਮ੍ਭવੇਸਿવਿਭਾਗੋ, ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਾਦਿવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਸਮ੍ਭવ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ વਸੇਨ ਪਸੂਤਿਪਰਿਯਾਯੋ, ਇਤਰੇਸਂ વਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੋ। ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਪਠਮਇਰਿਯਾਪਥਕ੍ਖਣੇਸੁ ਹਿ ਤੇ ਸਮ੍ਭવਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਏਸਨ੍ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਤਾવ ਭੂਤਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਭੂਤਾ ਏવ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવੇਸਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਨ ਪੁਨ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਧਾਰਣੇਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੋ ਚ ‘‘ਕਾਲਘਸੋ ਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવવਾਚਿਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਨਾ વਾ ਉਦਕੇਨ વਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ।
11.Āharantīti ānenti uppādenti, upatthambhentīti attho. Nibbattāti pasutā. Bhūtā nāma yasmā tato paṭṭhāya loke jātavohāro paṭisandhiggahaṇato pana paṭṭhāya yāva mātukucchito nikkhanto, tāva sambhavesino, esa tāva gabbhaseyyakesu bhūtasambhavesivibhāgo, itaresu pana paṭhamacittādivasena vutto. Sambhava-saddo cettha gabbhaseyyakānaṃ vasena pasūtipariyāyo, itaresaṃ vasena uppattipariyāyo. Paṭhamacittapaṭhamairiyāpathakkhaṇesu hi te sambhavaṃ uppattiṃ esanti upagacchanti nāma, na tāva bhūtā upapattiyā na suppatiṭṭhitattā, bhūtā eva sabbaso bhavesanāya samucchinnattā. Na puna bhavissantīti avadhāraṇena nivattitamatthaṃ dasseti. Yo ca ‘‘kālaghaso bhūto’’tiādīsu bhūta-saddassa khīṇāsavavācitā daṭṭhabbā. Vā-saddo cettha sampiṇḍanattho ‘‘agginā vā udakena vā’’tiādīsu viya.
ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਪਠਪਨਮੇવੇਤ੍ਥ ਆਹਾਰੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਅਨੁਗ੍ਗਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘વਚਨਭੇਦੋ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਯੇવਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਯਥਾ ‘‘વਸ੍ਸਸਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਾ ਪਨ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅવਿਚ੍ਛੇਦਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਧਮ੍ਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ। ਏਤਾਨੀਤਿ ਠਿਤਿਅਨੁਗ੍ਗਹਪਦਾਨਿ। ਉਭਯਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ ਨ ਯਥਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤੋ।
Yathāsakaṃ paccayabhāvena attabhāvassa paṭhapanamevettha āhārehi kātabbaanuggaho hotīti adhippāyenāha ‘‘vacanabhedo…pe… eko yevā’’ti. Sattassa uppannadhammānanti sattassa santāne uppannadhammānaṃ. Yathā ‘‘vassasataṃ tiṭṭhatī’’ti vutte anuppabandhavasena pavattatīti vuttaṃ hoti, evaṃ ṭhitiyāti anuppabandhavasena pavattiyāti attho, sā pana avicchedoti āha ‘‘avicchedāyā’’ti. Anuppabandhadhammuppattiyā sattasantāno anuggahito nāma hotīti āha ‘‘anuppannānaṃ uppādāyā’’ti. Etānīti ṭhitianuggahapadāni. Ubhayattha daṭṭhabbāni na yathāsambandhato.
વਤ੍ਥੁਗਤਾ ਓਜਾ વਤ੍ਥੁ વਿਯ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤਬ੍ਬਤਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤਬ੍ਬਕੋ ਆਹਾਰੋ’’ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਓਜਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪਾਨਿ ਆਹਰਤੀ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਾ ਅਪ੍ਪੋਜਤਾਯ ਨ વਤ੍ਥੁਨੋ ਥੂਲਤਾਯ ਕਥਿਨਤਾਯ વਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਓਜਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ। ਸਪ੍ਪਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਕਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। વਿਸਾਣਾਦੀਨਂ ਤਿવਸ੍ਸਛਡ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪੂਤਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਮੁਦੁਕਤਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਰਚ੍ਛਖੇਲ਼ਤੇਮਿਤਤਾਯ ਪਨ ਤਥਾਭੂਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮੁਦੁਕਤਾ। ਧਮ੍ਮਸਭਾવੋ ਹੇਸ। ਸਸਾਨਂ ਆਹਾਰੋ ਸੁਖੁਮੋ ਤਰੁਣਤਿਣਸਸ੍ਸਖਾਦਨਤੋ। ਸਕੁਣਾਨਂ ਆਹਾਰੋ ਸੁਖੁਮੋ ਤਿਣਬੀਜਾਦਿਖਾਦਨਤੋ। ਪਚ੍ਚਨ੍ਤવਾਸੀਨਂ ਆਹਾਰੋ ਸੁਖੁਮੋ ਮਾਸਮੁਗ੍ਗਕੁਰਾਦਿਭੋਜਨਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਨਂ। ਸੁਖੁਮੋਤ੍વੇવਾਤਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਾਦਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਖੁਮੋਇਚ੍ਚੇવ ਨਿਟ੍ਠਂ ਪਤ੍ਤੋ ਤਤੋ ਪਰਮਸੁਖੁਮਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ।
Vatthugatā ojā vatthu viya tena saddhiṃ ajjhoharitabbataṃ gacchatīti vuttaṃ ‘‘ajjhoharitabbako āhāro’’ti, nibbattitaojaṃ pana sandhāya ‘‘kabaḷīkāro āhāro ojaṭṭhamakarūpāni āharatī’’ti vakkhati. Oḷārikatā appojatāya na vatthuno thūlatāya kathinatāya vā, tasmā yasmiṃ vatthusmiṃ parittā ojā hoti, taṃ oḷārikaṃ. Sappādayo dukkhuppādakatāya oḷārikā veditabbā. Visāṇādīnaṃ tivassachaḍḍitānaṃ pūtibhūtattā mudukatāti vadanti. Taracchakheḷatemitatāya pana tathābhūtānaṃ tesaṃ mudukatā. Dhammasabhāvo hesa. Sasānaṃ āhāro sukhumo taruṇatiṇasassakhādanato. Sakuṇānaṃ āhāro sukhumo tiṇabījādikhādanato. Paccantavāsīnaṃ āhāro sukhumo māsamuggakurādibhojanattā. Tesanti paranimmitavasavattīnaṃ. Sukhumotvevāti na kiñci upādāya, atha kho sukhumoicceva niṭṭhaṃ patto tato paramasukhumassa abhāvato.
વਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪੋਜਮਹੋਜਤਾਹਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਪਰਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਖੁਦਾવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਹਿਂਸਂ ਸਰੀਰਦਰਥਂ। વਿਨੋਦੇਤੀਤਿ વਤ੍ਥੁ ਤਸ੍ਸ વਿਨੋਦਨਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਨ ਪਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਪਾਲੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਂ ਯਾਪੇਤੁਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ ਨਿਰੋਜਤ੍ਤਾ। ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਂ વਿਨੋਦੇਤੁਂ ਆਮਾਸਯਸ੍ਸ ਅਪੂਰਣਤੋ।
Vatthuvasena panettha āhārassa oḷārikasukhumatā vuttā, sā cassa appojamahojatāhi veditabbāti dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādimāha. Parissayanti khudāvasena uppannaṃ vihiṃsaṃ sarīradarathaṃ. Vinodetīti vatthu tassa vinodanamattaṃ karoti. Na pana sakkoti pāletunti sarīraṃ yāpetuṃ nappahoti nirojattā. Na sakkoti parissayaṃ vinodetuṃ āmāsayassa apūraṇato.
ਛਬ੍ਬਿਧੋਪੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਨવਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤਮਾਹ। ਦੇਸਨਕ੍ਕਮੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਦੁਤਿਯਾਦਿਤਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸਨਾਨਯੋ ਏવ ਚੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਮਨਸੋ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਮਨੋਗਹਣਂ ਯਥਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ, ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਤਿ ਚੇਤਨਾવਾ’’ਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇવ। ਏਕਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍વਾ, ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਾਦਿવਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਹਾਰਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਹਰਣਤੋ। ਤਦਾਪੀਤਿ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਗਤਕਾਲੇਪਿ। ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਾਹਾਰੋਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਕੇਚਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਤਦਾ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਰੂਪਸ੍ਸੇવ ਅਭਾવਤੋ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਸਹਜਾਤਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣવਚਨਮੇਤਂ, ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯ ਓਜਾਯ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਸ੍ਸ ਅવਿਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ। ਸਤ੍ਤਮਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਦਿવਸਾਪਿ। ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਂ ਪਾਲੇਤਿ ਪવੇਣਿਘਟਨવਸੇਨ। ਅਯਮੇવਾਤਿ ਕਮ੍ਮਜਓਜਾ। ਕਮ੍ਮਜਓਜਂ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਓਜਾ ਅਕਮ੍ਮਜਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਾਦਿਣ੍ਣਆਹਾਰੋਤ੍વੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨੁਪਾਦਿਣ੍ਣਕਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਪਨ ਰੁਲ਼੍ਹੀવਸੇਨ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪੇਤਪਰਿਯਾਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਪਾਕਾਨਂ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਪਰਿਯਾਯੋ ਨਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਣ੍ਣਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਰੁਲ਼੍ਹੀવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Chabbidhopīti iminā kassaci phassassa anavasesitabbatamāha. Desanakkamenevettha phassādīnaṃ dutiyāditā, na aññena kāraṇenāti āha ‘‘desanānayo eva cesā’’tiādi. Manaso sañcetanā na sattassāti dassanatthaṃ manogahaṇaṃ yathā ‘‘cittassa ṭhiti, cetovimutti cā’’ti āha ‘‘manosañcetanāti cetanāvā’’ti. Cittanti yaṃ kiñci cittameva. Ekarāsiṃ katvāti ekajjhaṃ gahetvā vibhāgaṃ akatvā, sāmaññena gahitāti attho. Tattha labbhamānaṃ upādiṇṇakādivibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘kabaḷīkāro āhāro’’tiādi vuttaṃ. Āhāratthaṃ na sādhentīti tādisassa āhārassa anāharaṇato. Tadāpīti bhijjitvā vigatakālepi. Upādiṇṇakāhāroti vuccantīti keci. Idaṃ pana ācariyānaṃ na ruccati tadā upādiṇṇakarūpasseva abhāvato. Paṭisandhicitteneva sahajātāti lakkhaṇavacanametaṃ, sabbāyapi kammajarūpapariyāpannāya ojāya atthibhāvassa avicchedappavattisambhavadassanattho. Sattamāti uppannadivasato paṭṭhāya yāva sattamadivasāpi. Rūpasantatiṃ pāleti paveṇighaṭanavasena. Ayamevāti kammajaojā. Kammajaojaṃ pana paṭicca uppannaojā akammajattā anupādiṇṇaāhārotveva veditabbo. Anupādiṇṇakā phassādayo veditabbāti ānetvā sambandho. Lokuttarā phassādayo kathanti āha ‘‘lokuttarā pana ruḷhīvasena kathitā’’ti. Yasmā tesaṃ kusalānaṃ upetapariyāyo natthi, tasmā vipākānaṃ upādiṇṇapariyāyo natthevāti anupādiṇṇapariyāyopi ruḷhīvasena vuttoti veditabbo.
ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਆਹਾਰਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਦਿ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਆਹਾਰਟ੍ਠੋਤਿਆਦਿਨਾ ਚੋਦੇਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਮੇ ਏવ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋવ વੁਤ੍ਤਾ। ਇਮੇ ਏવ ਚ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਤਥਾ ਚ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਚਾਤਿ ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਅਤਿਰੇਕਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਹਾਰਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਤਿਰੇਕਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਉਪਥਮ੍ਭਕਭਾવਤੋ। ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਉਪਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨ ਉਪਕਾਰਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੬੦੮; ਪਟ੍ਠਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਪਚ੍ਚਯੁਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ)। ਉਪਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਤੀਪਿ ਜਨਕਤ੍ਤੇ ਅਰੂਪੀਨਂ ਆਹਾਰਾਨਂ ਆਹਾਰਜਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕਰੂਪਾਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਿ ਪਨ ਉਪਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇ ਆਹਾਰਾਨਂ ਜਨਕਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਉਪਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਂ ਪਧਾਨਂ। ਜਨਯਮਾਨੋਪਿ ਹਿ ਆਹਾਰੋ ਅવਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਉਪਥਮ੍ਭਯਮਾਨੋ ਏવ ਜਨੇਤੀਤਿ ਉਪਥਮ੍ਭਕਭਾવੋ ਏવ ਆਹਾਰਭਾવੋ। વੇਦਨਾਯ ਫਸ੍ਸੋ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ। ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ। ‘‘ਚੇਤਨਾ ਤਿવਿਧਂ ਭવਂ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ વਚਨਤੋ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ। ਨ ਹਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤવਿਞ੍ਞਾਣਾਭਾવੇ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਭવੋ। ਯਥਾਹ ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨ ਓਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮਰੂਪਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੧੫)। વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Pubbe ‘‘āhārāti paccayā’’ti vuttattā yadi paccayaṭṭho āhāraṭṭhotiādinā codeti, atha kasmā ime eva cattāro vuttāti atha kasmā cattārova vuttā. Ime eva ca vuttāti yojanā. Visesappaccayattāti etena yathā aññe paccayadhammā attano paccayuppannassa paccayāva honti, ime pana tathā ca hoti aññathā cāti samānepi paccayatte atirekapaccayā honti, tasmā ‘‘āhārāti vuttā’’ti imamatthaṃ dasseti. Idāni taṃ atirekapaccayataṃ dassetuṃ ‘‘visesapaccayo hī’’tiādi vuttaṃ. Visesappaccayo rūpakāyassa kabaḷīkāro āhāro upathambhakabhāvato. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘rūpārūpānaṃ upathambhakattena upakārakā cattāro āhārā āhārapaccayo’’ti (visuddhi. 2.608; paṭṭhā. aṭṭha. paccayuddesavaṇṇanā). Upathambhakattañhi satīpi janakatte arūpīnaṃ āhārānaṃ āhārajarūpasamuṭṭhānakarūpāhārassa ca hoti, asati pana upathambhakatte āhārānaṃ janakattaṃ natthīti upathambhakattaṃ padhānaṃ. Janayamānopi hi āhāro avicchedavasena upathambhayamāno eva janetīti upathambhakabhāvo eva āhārabhāvo. Vedanāya phasso visesapaccayo. ‘‘Phassapaccayā vedanā’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti vacanato viññāṇassa manosañcetanā. ‘‘Cetanā tividhaṃ bhavaṃ janetī’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti pana vacanato nāmarūpassa viññāṇaṃ visesapaccayo. Na hi okkantaviññāṇābhāve nāmarūpassa atthi sambhavo. Yathāha ‘‘viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ na okkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ mātukucchismiṃ samuccissathā’’tiādi (dī. ni. 2.115). Vuttamevatthaṃ suttena sādhetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ.
ਏવਂ ਯਦਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਆਹਾਰਤ੍ਥੋ, વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਇਮੇવ ਆਹਾਰਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂ ਨੇਸਂ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤਂ ਅવਿਭਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ વਿਭਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਮੁਖੇ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੋ ਏવ ਅਸਙ੍ਖਾਦਿਤੋ, ਤਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਏવ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀ’’ਤਿ। ਸੁਖવੇਦਨਾਯ ਹਿਤੋ ਸੁਖવੇਦਨੀਯੋ। ਸਬ੍ਬਥਾਪੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿવਸੇਨ। ਯਤ੍ਤਕਾ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਕਾਰਭੇਦਾ, ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੋਪਿ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰੋ ਯਥਾਰਹਂ ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾ ਆਹਰਤਿ, ਅਨਾਹਾਰਕੋ ਨਤ੍ਥਿ।
Evaṃ yadipi paccayattho āhārattho, visesapaccayattā pana imeva āhārāti vuttāti taṃ nesaṃ visesapaccayataṃ avibhāgato dassetvā idāni vibhāgato dassetuṃ ‘‘ko panetthā’’tiādi āraddhaṃ. Mukhe ṭhapitamatto eva asaṅkhādito, tattakenāpi abbhantarassa āhārassa paccayo hoti eva. Tenāha ‘‘aṭṭha rūpāni samuṭṭhāpetī’’ti. Sukhavedanāya hito sukhavedanīyo. Sabbathāpīti cakkhusamphassādivasena. Yattakā phassassa pakārabhedā, tesaṃ vasena sabbappakāropi phassāhāro yathārahaṃ tisso vedanā āharati, anāhārako natthi.
ਸਬ੍ਬਥਾਪੀਤਿ ਇਧਾਪਿ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਿਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਕਾਯਦਸਕਂ ਭਾવਦਸਕਂ વਤ੍ਥੁਦਸਕਨ੍ਤਿ ਤਿવਿਧਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨ। ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨਯੇਨਾਤਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯવਿਧਿਨਾ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਨਾਮਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવਿਪਾਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅવਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੋਯੇવ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਤਂ ਆਹਾਰੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਹਜਾਤਰੂਪੇਸੁ ਪਨ વਤ੍ਥੁਨੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਂ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਸੇਸਰੂਪਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ વਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਤਾਨੀਤਿ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਅਨਪੁਂਸਕਾਨਮ੍ਪਿ ਨਪੁਂਸਕੇਹਿ ਸਹ વਚਨਤੋ। ਸਾਸવਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾવ વੁਤ੍ਤਾ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾવਦਸ੍ਸਨਂ ਹੇਤਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅવਿਸੇਸੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਿਞ੍ਞਾਣਮੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਥਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ વਿਸੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਏਤੇਸਂ ਆਹਾਰਤ੍ਥੋ, ਏવਂ ਅવਿਸੇਸਤੋਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅવਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚੇવ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਯਥਾਰਹਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਹਣਂ ਪਨ ਅવਿਸੇਸਤੋ।
Sabbathāpīti idhāpi phassāhāre vuttanayānusārena attho veditabbo. Tisantativasenāti kāyadasakaṃ bhāvadasakaṃ vatthudasakanti tividhasantativasena. Sahajātādipaccayanayenāti sahajātādipaccayavidhinā. Paṭisandhiviññāṇañhi attanā sahajātanāmassa sahajātaaññamaññavipākindriyasampayuttaatthiavigatapaccayehi paccayo hontoyeva āhārapaccayatāya taṃ āhāreti vuttaṃ, sahajātarūpesu pana vatthuno sampayuttapaccayaṃ ṭhapetvā vippayuttapaccayena, sesarūpānaṃ aññamaññapaccayañca ṭhapetvā itaresaṃ paccayānaṃ vasena yojanā kātabbā. Tānīti napuṃsakaniddeso anapuṃsakānampi napuṃsakehi saha vacanato. Sāsavakusalākusalacetanāva vuttā visesapaccayabhāvadassanaṃ hetanti, tenāha ‘‘avisesena panā’’tiādi. Paṭisandhiviññāṇameva vuttanti etthāpi eseva nayo. Yathā tassa tassa phalassa visesato paccayatāya etesaṃ āhārattho, evaṃ avisesatopīti dassetuṃ ‘‘avisesenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha taṃsampayuttataṃsamuṭṭhānadhammānanti tehi phassādīhi sampayuttadhammānañceva taṃsamuṭṭhānarūpadhammānañca. Tattha sampayuttaggahaṇaṃ yathārahato daṭṭhabbaṃ, samuṭṭhānaggahaṇaṃ pana avisesato.
ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਏવ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਓਜਟ੍ਠਮਕਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨੇਨੇવ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪਥਮ੍ਭਨਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿ। ਫੁਸਨ੍ਤੋਯੇવਾਤਿ ਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਏવ। ਆਯੂਹਮਾਨਾવਾਤਿ ਚੇਤਯਮਾਨਾ ਏવ ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਨ੍ਤੀ ਏવ। વਿਜਾਨਨ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ વਿਜਾਨਨ੍ਤਮੇવ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ વੇਦਨਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾਯ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਨਮੇવ। ਕਾਯਟ੍ਠਪਨੇਨਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਕਮ੍ਮਜਾਦਿਰੂਪਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾવ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਨਿਤੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ।
Upatthambhento āhārakiccaṃ sādhetīti upatthambhento eva rūpaṃ samuṭṭhāpeti, ojaṭṭhamakasamuṭṭhāpaneneva panassa upathambhanakiccasiddhi. Phusantoyevāti phusanakiccaṃ karonto eva. Āyūhamānāvāti cetayamānā eva abhisandahantī eva. Vijānantamevāti upapattiparikappanavasena vijānantameva āhārakiccaṃ sādhetīti yojanā. Sabbattha āhārakiccasādhanañca tesaṃ vedanādiuppattihetutāya attabhāvassa pavattanameva. Kāyaṭṭhapanenāti kasmā vuttaṃ, nanu kammajādirūpaṃ kammādināva pavattatīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘kammajanitopī’’tiādi.
ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੇਨੇવ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਸਨ੍ਤਤੀਨਮ੍ਪਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਨੁਪਾਲਕੋ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ। ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਹੇਤੁਤਾ ਹਿ ਯਾਪਨਾ ਅਨੁਪਾਲਨਾ। ਸੁਖਾਦਿવਤ੍ਥੁਭੂਤਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ। ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਹਿ વਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣવਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ વਤ੍ਥੂਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਫੁਸਨ੍ਤੋਯੇવਾਤਿ ਇਦਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਫੁਸਨਸਭਾવਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾવੇਨ વਿਨਾ ਪવਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, વੇਦਨਾਪવਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾવਨਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਖਾਦਿ…ਪੇ॰… ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞੀਭવਕਥਾਯਂ ਅਸਞ੍ਞੀਭવੋ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਾ ਕਾਰਣਭੂਤવੇਦਨਾਪવਤ੍ਤਿવਸੇਨੇવ ਠਿਤਿਯਾ ਹੇਤੁਨੋ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ…ਪੇ॰… ਭવਮੂਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਤੋ ਏવ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਜਾਨਨ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ વਿਜਾਨਨ੍ਤਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤੋવਾਯਮਤ੍ਥੋ।
Upādiṇṇarūpasantatiyā upatthambhaneneva utucittajarūpasantatīnampi upatthambhanasiddhi hotīti ‘‘dvinnaṃ rūpasantatīna’’nti vuttaṃ. Upatthambhanameva sandhāya ‘‘anupālako hutvā’’ti ca vuttaṃ. Rūpakāyassa ṭhitihetutā hi yāpanā anupālanā. Sukhādivatthubhūtanti sukhādīnaṃ pavattiṭṭhānabhūtaṃ. Ārammaṇampi hi vasati ettha ārammaṇakaraṇavasena tadārammaṇā dhammāti vatthūti vuccati. Phusantoyevāti idaṃ phassassa phusanasabhāvattā vuttaṃ. Na hi dhammānaṃ sabhāvena vinā pavatti atthi, vedanāpavattiyā vinā sattānaṃ sandhāvanatā natthīti āha ‘‘sukhādi…pe… hotī’’ti. Na cettha saññībhavakathāyaṃ asaññībhavo dassetabbo, tassāpi vā kāraṇabhūtavedanāpavattivaseneva ṭhitiyā hetuno abyāpitattā, tathā hi ‘‘manosañcetanā…pe… bhavamūlanipphādanato sattānaṃ ṭhitiyā hotī’’ti vuttā. Tato eva viññāṇaṃ vijānantamevāti upapattiparikappanavasena vijānantamevāti vuttovāyamattho.
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭਯਾਨਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ ਆਦੀਨવવਿਭਾવਨਤੋ। ਨਿਕਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਕਾਮਨਾ, ਰਸਤਣ੍ਹਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੇ ਆਹਾਰੇ ਬਲવਤੀ, ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਅવਧਾਰਣਂ ਕਤਂ। ਭਾਯਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਭਯਂ, ਨਿਕਨ੍ਤਿਯੇવ ਭਯਂ ਮਹਾਨਤ੍ਥਹੇਤੁਤੋ। ਉਪਗਮਨਂ વਿਸਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ વਿਸਯવਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਚ ਸਙ੍ਗਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿ, ਤਂ વੇਦਨਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾਯ ‘‘ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅવਧਾਰਣੇ ਪਯੋਜਨਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਆਯੂਹਨਂ ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਨਂ, ਸਂવਿਧਾਨਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਭવੂਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾਯ ‘‘ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਭਿਨਿਪਾਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣવਸੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸੋ ਭવੂਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਕਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨਤ੍ਥਾਨਂ ਮੂਲਕਾਰਣਤਾਯ ‘‘ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਾਨਿ ਨਿਕਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਆਲਯਂ ਜਨੇਤ੍વਾ, ਤਣ੍ਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਤਾਦੀਨਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤਾਤਿ ਸੀਤਾਦੀਨਂ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤਾ, ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਬਾਧਿਯਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Cattāri bhayāni daṭṭhabbāni ādīnavavibhāvanato. Nikantīti nikāmanā, rasataṇhaṃ sandhāya vadati. Sā hi kabaḷīkāre āhāre balavatī, tenevettha avadhāraṇaṃ kataṃ. Bhāyati etasmāti bhayaṃ, nikantiyevabhayaṃ mahānatthahetuto. Upagamanaṃ visayindriyaviññāṇesu visayaviññāṇesu ca saṅgativasena pavatti, taṃ vedanādiuppattihetutāya ‘‘bhaya’’nti vuttaṃ. Avadhāraṇe payojanaṃ vuttanayameva. Sesadvayepi eseva nayo. Āyūhanaṃ abhisandahanaṃ, saṃvidhānantipi vadanti. Taṃ bhavūpapattihetutāya ‘‘bhaya’’nti vuttaṃ. Abhinipāto tattha tattha bhave paṭisandhiggahaṇavasena viññāṇassa nibbatti. So bhavūpapattihetukānaṃ sabbesaṃ anatthānaṃ mūlakāraṇatāya ‘‘bhaya’’nti vuttaṃ. Idāni nikantiādīnaṃ sappaṭibhayataṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘kiṃ kāraṇā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha nikantiṃ katvāti ālayaṃ janetvā, taṇhaṃ uppādetvāti attho. Sītādīnaṃ purakkhatāti sītādīnaṃ purato ṭhitā, sītādīhi bādhiyamānāti attho.
ਫਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ। ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਦਿਨੋਤਿ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸવਸੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਨਸੀਲਾ। ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸવਸੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਨੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਦ੍ਧਟਂ ‘‘ਪਰੇਸਂ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਦਿਨੋਤਿ વਾ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰਸ੍ਸਾਦਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਤਿ ਹਿ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਨਾਸਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਦਮੂਲਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
Phassaṃ upagacchantāti cakkhusamphassādibhedaṃ phassaṃ pavattentā. Phassassādinoti kāyasamphassavasena phoṭṭhabbasaṅkhātassa assādanasīlā. Kāyasamphassavasena hi sattānaṃ phoṭṭhabbataṇhā pavattatīti dassetuṃ phassāhārādīnavadassane phoṭṭhabbārammaṇaṃ uddhaṭaṃ ‘‘paresaṃ rakkhitagopitesū’’tiādinā. Phassassādinoti vā phassāhārassādinoti attho. Sati hi phassāhāre sattānaṃ phassārammaṇe assādo, nāsati, tenāha ‘‘phassassādamūlaka’’ntiādi.
ਜਾਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਯਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਪਾਤਸਭਾવੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਮ੍ਮੂਲਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਯਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ, ਤਿવਿਧਮਹਾਭਯਂ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਭਯਂ ਆਗਤਮੇવ ਹੋਤਿ ਭਯਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ।
Jātinimittassa bhayassa abhinipātasabhāvena gahitattā ‘‘tammūlaka’’nti vuttaṃ. Kammāyūhananimittanti attho. Bhayaṃ sabbanti pañcavīsati, tividhamahābhayaṃ, aññañca sabbabhayaṃ āgatameva hoti bhayādhiṭṭhānassa attabhāvassa nipphādanato.
ਅਭਿਨਿਪਤਤੀਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ। ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਸਦਿਸੇ ਭવੇ ਅਭਿਨਿਪਾਤਸਦਿਸੀ। ਤਮ੍ਮੂਲਕਤ੍ਤਾਤਿ ਨਾਮਰੂਪਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਮੂਲਕਤ੍ਤਾ। ਸਬ੍ਬਭਯਾਨਂ ਅਭਿਨਿਪਾਤੋਯੇવ ਭਯਂ ਭਾਯਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਕਤ੍વਾ।
Abhinipatatīti abhinibbattati. Paṭhamābhinibbatti hi sattānaṃ tattha tattha aṅgārakāsusadise bhave abhinipātasadisī. Tammūlakattāti nāmarūpanibbattimūlakattā. Sabbabhayānaṃ abhinipātoyeva bhayaṃ bhāyati etasmāti katvā.
ਅਪ੍ਪੇਤਿ વਿਯਾਤਿ ਫਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਲਾਭਹੇਤੁਭਾવਤੋ ਕਾਰਣਂ, ਤਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤਿ વਿਯ। ਤਨ੍ਤਿ ਫਲਂ। ਤਤੋਤਿ ਕਾਰਣਤੋ। ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਆਹਾਰਾਨਂ । ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਫਲਂ ਨਿਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ। ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੂਤਿ ‘‘વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਦੇਸੁ।
Appeti viyāti phalassa attalābhahetubhāvato kāraṇaṃ, taṃ niyyādeti viya. Tanti phalaṃ. Tatoti kāraṇato. Etesanti āhārānaṃ . Yathāvuttenāti ‘‘phalaṃ nidetī’’tiādinā vuttappakārena atthena. Sabbapadesūti ‘‘vedanānirodhenā’’tiādīsu sabbesu padesu.
ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ। ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਆਹਾਰੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਤ੍ਤਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਆਹਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇ ਹਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਸਭਾવਕਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁ ਸੋਤਂ ਘਾਨਂ ਜਿવ੍ਹਾ ਕਾਯੋ ਭਾવੋ વਤ੍ਥੂਤਿ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤਤੀਨਂ વਸੇਨ। ਸੇਸਾਨਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਅਭਾવਕਾਨਂ। ਊਨਊਨਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ, ਸੋਤੇਨ, ਤਦੁਭਯੇਨ, ਭਾવੇਨ ਚ ਊਨਊਨਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਜਾਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ। ਪਠਮਭવਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Paṭisandhiṃ ādiṃ katvāti paṭisandhikkhaṇaṃ ādiṃ katvā. Upādiṇṇakaāhāre sandhāya ‘‘attabhāvasaṅkhātānaṃ āhārāna’’nti vuttaṃ. Te hi nippariyāyato taṇhānidānā. Paripuṇṇāyatanānaṃ sattānaṃ sattasantativasenāti paripuṇṇāyatanānaṃ sabhāvakānaṃ cakkhu sotaṃ ghānaṃ jivhā kāyo bhāvo vatthūti imesaṃ sattannaṃ santatīnaṃ vasena. Sesānaṃ aparipuṇṇāyatanānaṃ andhabadhiraabhāvakānaṃ. Ūnaūnasantativasenāti cakkhunā, sotena, tadubhayena, bhāvena ca ūnaūnasantativasena. Paṭisandhiyaṃ jātā paṭisandhikā. Paṭhamabhavaṅgacittakkhaṇādīti ādi-saddena tadārammaṇacittassa saṅgaho daṭṭhabbo.
ਤਣ੍ਹਾਯਪਿ ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾਤਿ ਸਰੂਪਤੋ ਨਯਤੋ ਚ ਸਕਲਮੇવ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ। ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਠਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਤੀਤਾਭਿਮੁਖਂ ਦੇਸਨਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭવਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤੀਤਧਮ੍ਮਾਭਿਮੁਖਂ ਤਬ੍ਬਿਸਯਂ ਦੇਸਨਂ ਕਤ੍વਾ ਤਥਾਕਾਰਣੇਨ। ਅਤੀਤੇਨ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਤੀਤਭવੇਨ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸવਿਪਾਕવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਤ੍ਤਭਾવੋਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਤੀਤੇਨ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ‘‘ਅਤੀਤੇਨੇવਾ’’ਤਿ ਅਨવਧਾਰਣਤੋ, ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ਅਤੀਤਾਭਿਮੁਖਗ੍ਗਹਣਂ ਜਨਕਕਮ੍ਮਂ ਗਹਿਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਸੀਸੇਨ ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਭਾવਤੋ। ਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ વਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਭવਨੇਤ੍ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhāyapi nidānaṃ jānātīti yojanā. Taṇhānidānantipi pāṭho. Vaṭṭaṃ dassetvāti sarūpato nayato ca sakalameva vaṭṭaṃ dassetvā. Idāni tamatthaṃ vitthārato vibhāvetuṃ ‘‘imasmiñca pana ṭhāne’’tiādimāha. Atītābhimukhaṃ desanaṃ katvāti paccuppannabhavato paṭṭhāya atītadhammābhimukhaṃ tabbisayaṃ desanaṃ katvā tathākāraṇena. Atītena vaṭṭaṃ dassetīti atītabhavena kammakilesavipākavaṭṭaṃ dasseti. Attabhāvoti paccuppanno attabhāvo. Yadi evaṃ kasmā ‘‘atītena vaṭṭaṃ dassetī’’ti vuttanti? Nāyaṃ doso ‘‘atītenevā’’ti anavadhāraṇato, evañca katvā atītābhimukhaggahaṇaṃ janakakammaṃ gahitaṃ, taṇhāsīsena nānantariyabhāvato. Na hi kammunā vinā taṇhā bhavanetti yujjati.
ਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸੀਸੇਨ વੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ। ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਤੀਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਜਨਕਂ। ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਆਯੂਹਿਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਨਾਮ ਤਣ੍ਹਾ વਿਯ ਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸੇવ ਗਹਣਂ। ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਆਹਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ વੇਦਨਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨਾਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ। ਅਤ੍ਤਭਾવੋਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਿਕੋ ਅਤੀਤਕਾਲਿਕੋ ਚ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ। ਪੁਨ ਦ੍વੀਸੂਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਜਨਕਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਤੀਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ । ਕਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਯੂਹਿਤਂ, ਸਾ ਅਤੀਤਾ ਜਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ ਸਂਸਾਰવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਨਮਤਗ੍ਗਤਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਹੇਤੁਪਞ੍ਚਕਫਲਪਞ੍ਚਕਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਏવ ਹੇਤੁਫਲਭਾવੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੇਕવਿਧਤ੍ਤਾ।
Taṃ kammanti taṇhāsīsena vuttakammaṃ. Dassetunti taṃ atītaṃ attabhāvaṃ dassetuṃ. Tassattabhāvassa janakaṃ kammanti tassa yathāvuttassa attabhāvassa janakaṃ. Tato parampi attabhāvaṃ āyūhitaṃ kammaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Avijjā ca nāma taṇhā viya kammattāti kammasseva gahaṇaṃ. Dvīsu ṭhānesūti āhāraggahaṇena vedanādiggahaṇenāti dvīsu ṭhānesu. Attabhāvoti paccuppannakāliko atītakāliko ca attabhāvo. Puna dvīsūti taṇhāggahaṇe avijjāsaṅkhāraggahaṇeti dvīsu ṭhānesu. Tassa janakanti paccuppannassa ceva atītassa ca attabhāvassa janakaṃ kammaṃ vuttanti yojanā . Kammaggahaṇena cettha yattha taṃ kammaṃ āyūhitaṃ, sā atītā jāti atthato dassitā hoti. Tena saṃsāravaṭṭassa anamataggataṃ dīpeti. Saṅkhepenāti saṅkhepena hetupañcakaphalapañcakaggahaṇampi hi saṅkhepo eva hetuphalabhāvena saṅgahetabbadhammānaṃ anekavidhattā.
ਯਦਿ ਅਤੀਤੇਨ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਏવਂ ਸਤਿ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤੇਨ ਹਿ ਯਦਿਪਿ ਸਰੂਪਤੋ ਅਨਾਗਤੇਨ વਟ੍ਟਂ ਇਧ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਨਯਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾ ਏવ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਉਦਕਂ ਪਰਿਪ੍ਲવવਸੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨਂ। ਪਰਭਾਗਨ੍ਤਿ ਪਰਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਭਾਗਂ। ਓਰਤੋਤਿ ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗਤੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ। ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋਤਿ વਿਕਲਾવਯવੋ। ਏવਂਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿਆਦਿ ਉਪਮਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ।
Yadi atītena vaṭṭaṃ dassitaṃ, evaṃ sati sappadesā paṭiccasamuppādadhammadesanā hotīti dassento ‘‘tatrāya’’ntiādimāha. Tena hi yadipi sarūpato anāgatena vaṭṭaṃ idha na dassitaṃ, nayato pana tassapi dassitattā nippadesā eva paṭiccasamuppādadesanāti dasseti. Idāni tamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Udakapiṭṭhe nipannanti udakaṃ pariplavavasena nipannaṃ. Parabhāganti parauttamaṅgabhāgaṃ. Oratoti tato aparabhāgato olokento. Aparipuṇṇoti vikalāvayavo. Evaṃsampadantiādi upamāya saṃsandanaṃ.
ਯਥਾ ਹਿ ਗੀવਾ ਸਰੀਰਸਨ੍ਧਾਰਕਕਣ੍ਡਰਾਨਂ ਮੂਲਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਨ੍ਧਾਰਕਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਮੂਲਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗੀવਾਯ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੋ’’ਤਿ। ਯਥਾ વੇਦਨਾਦਿਅਨੇਕਾવਯવਸਮੁਦਾਯਭੂਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ, ਏવਂ ਫਾਸੁਕਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਡਕਾਦਿਅਨੇਕਾવਯવਸਮੁਦਾਯਭੂਤਾ ਪਿਟ੍ਠੀਤਿ ‘‘ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਕਥਿਤਂ। ਇਧ ਦੇਸਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ‘‘ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਮੂਲਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੋ વਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘‘ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਮੂਲਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਉਪਮਾਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ। ਨਯਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾવਗ੍ਗਹਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਹੇਤੁવਸੇਨ ਫਲવਸੇਨ વਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾવਸ੍ਸ ਮੁਖਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨੀਯਤ੍ਤਾ ਆਦਿਤੋ ਫਲਹੇਤੁਸਨ੍ਧਿ, ਮਜ੍ਝੇ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ, ਅਨ੍ਤੇਪਿ ਫਲਹੇਤੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏવਂ ਤਿਸਨ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਮੇવ વਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ।
Yathā hi gīvā sarīrasandhārakakaṇḍarānaṃ mūlaṭṭhānabhūtā, evaṃ attabhāvasandhārakānaṃ saṅkhārānaṃ mūlabhūtā taṇhāti vuttaṃ ‘‘gīvāya diṭṭhakālo’’ti. Yathā vedanādianekāvayavasamudāyabhūto attabhāvo, evaṃ phāsukapiṭṭhikaṇḍakādianekāvayavasamudāyabhūtā piṭṭhīti ‘‘piṭṭhiyā…pe… tassa diṭṭhakālo’’ti vuttaṃ. Taṇhāsaṅkhātanti taṇhāya kathitaṃ. Idha desanāya paccayā avijjāsaṅkhārā veditabbāti ‘‘naṅguṭṭhamūlassa diṭṭhakālo viyā’’ti vuttaṃ. Tathā hi pariyosāne ‘‘naṅguṭṭhamūlaṃ passeyyā’’ti upamādassanaṃ kataṃ. Nayato paripuṇṇabhāvaggahaṇaṃ veditabbaṃ. Pāḷiyaṃ anāgatassāpi paccayavaṭṭassa hetuvasena phalavasena vā paripuṇṇabhāvassa mukhamattadassanīyattā ādito phalahetusandhi, majjhe hetuphalasandhi, antepi phalahetusandhīti evaṃ tisandhikattā catusaṅkhepameva vaṭṭaṃ dassitanti.
ਆਹਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Āhārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਆਹਾਰਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Āhārasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਆਹਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Āhārasuttavaṇṇanā
