| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
อพฺยากตปทํ
Abyākatapadaṃ
อเหตุกกุสลวิปาโก
Ahetukakusalavipāko
๔๓๑. อิทานิ อพฺยากตปทํ ภาเชตฺวา ทเสฺสตุํ กตเม ธมฺมา อพฺยากตาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ จตุพฺพิธํ อพฺยากตํ – วิปากํ กิริยํ รูปํ นิพฺพานนฺติฯ เตสุ วิปากาพฺยากตํฯ วิปากาพฺยากเตปิ กุสลวิปากํฯ ตสฺมิมฺปิ ปริตฺตวิปากํฯ ตสฺมิมฺปิ อเหตุกํฯ ตสฺมิมฺปิ ปญฺจวิญฺญาณํฯ ตสฺมิมฺปิ ทฺวารปฎิปาฎิยา จกฺขุวิญฺญาณํ ฯ ตสฺสาปิ, ฐเปตฺวา ทฺวารารมฺมณาทิสาธารณปจฺจยํ, อสาธารณกมฺมปจฺจยวเสเนว อุปฺปตฺติํ ทีเปตุํ กามาวจรสฺส กุสลสฺส กมฺมสฺส กตตฺตาติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ กตตฺตาติ กตการณาฯ อุปจิตตฺตาติ อาจิตตฺตา, วฑฺฒิตการณาฯ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ การณภูตสฺส จกฺขุสฺส วิญฺญาณํ, จกฺขุโต วา ปวตฺตํ, จกฺขุสฺมิํ วา นิสฺสิตํ วิญฺญาณนฺติ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ปรโต โสตวิญฺญาณาทีสุปิ เอเสว นโยฯ
431. Idāni abyākatapadaṃ bhājetvā dassetuṃ katame dhammā abyākatātiādi āraddhaṃ. Tattha catubbidhaṃ abyākataṃ – vipākaṃ kiriyaṃ rūpaṃ nibbānanti. Tesu vipākābyākataṃ. Vipākābyākatepi kusalavipākaṃ. Tasmimpi parittavipākaṃ. Tasmimpi ahetukaṃ. Tasmimpi pañcaviññāṇaṃ. Tasmimpi dvārapaṭipāṭiyā cakkhuviññāṇaṃ . Tassāpi, ṭhapetvā dvārārammaṇādisādhāraṇapaccayaṃ, asādhāraṇakammapaccayavaseneva uppattiṃ dīpetuṃ kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattātiādi vuttaṃ. Tattha katattāti katakāraṇā. Upacitattāti ācitattā, vaḍḍhitakāraṇā. Cakkhuviññāṇanti kāraṇabhūtassa cakkhussa viññāṇaṃ, cakkhuto vā pavattaṃ, cakkhusmiṃ vā nissitaṃ viññāṇanti cakkhuviññāṇaṃ. Parato sotaviññāṇādīsupi eseva nayo.
ตตฺถ จกฺขุสนฺนิสฺสิตรูปวิชานนลกฺขณํ จกฺขุวิญฺญาณํ, รูปมตฺตารมฺมณรสํ, รูปาภิมุขภาวปจฺจุปฎฺฐานํ , รูปารมฺมณาย กิริยมโนธาตุยา อปคมปทฎฺฐานํฯ ปรโต อาคตานิ โสตาทิสนฺนิสฺสิตสทฺทาทิวิชานนลกฺขณานิ โสตฆานชิวฺหากายวิญฺญาณานิ สทฺทาทิมตฺตารมฺมณรสานิ, สทฺทาทิอภิมุขภาวปจฺจุปฎฺฐานานิ, สทฺทาทิอารมฺมณานํ กิริยมโนธาตูนํ อปคมปทฎฺฐานานิฯ
Tattha cakkhusannissitarūpavijānanalakkhaṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ, rūpamattārammaṇarasaṃ, rūpābhimukhabhāvapaccupaṭṭhānaṃ , rūpārammaṇāya kiriyamanodhātuyā apagamapadaṭṭhānaṃ. Parato āgatāni sotādisannissitasaddādivijānanalakkhaṇāni sotaghānajivhākāyaviññāṇāni saddādimattārammaṇarasāni, saddādiabhimukhabhāvapaccupaṭṭhānāni, saddādiārammaṇānaṃ kiriyamanodhātūnaṃ apagamapadaṭṭhānāni.
อิธ ปทปฎิปาฎิยา ทส ปทานิ โหนฺติฯ อคฺคหิตคฺคหเณน สตฺตฯ เตสุ ปญฺจ อวิภตฺติกานิ, เทฺว สวิภตฺติกานิฯ เตสุ จิตฺตํ ผสฺสปญฺจกวเสน เจว อินฺทฺริยวเสน จ ทฺวีสุ ฐาเนสุ วิภตฺติํ คจฺฉติ, เวทนา ผสฺสปญฺจกฌานงฺคอินฺทฺริยวเสน ตีสุเยวฯ ราสโยปิ อิเมว ตโย โหนฺติฯ เยวาปนโก เอโก มนสิกาโร เอวฯ
Idha padapaṭipāṭiyā dasa padāni honti. Aggahitaggahaṇena satta. Tesu pañca avibhattikāni, dve savibhattikāni. Tesu cittaṃ phassapañcakavasena ceva indriyavasena ca dvīsu ṭhānesu vibhattiṃ gacchati, vedanā phassapañcakajhānaṅgaindriyavasena tīsuyeva. Rāsayopi imeva tayo honti. Yevāpanako eko manasikāro eva.
๔๓๖. นิเทฺทสวาเร จกฺขุวิญฺญาณํ ปณฺฑรนฺติ วตฺถุโต วุตฺตํฯ กุสลญฺหิ อตฺตโน ปริสุทฺธตาย ปณฺฑรํ นาม, อกุสลํ ภวงฺคนิสฺสเนฺทน, วิปากํ วตฺถุปณฺฑรตฺตาฯ
436. Niddesavāre cakkhuviññāṇaṃ paṇḍaranti vatthuto vuttaṃ. Kusalañhi attano parisuddhatāya paṇḍaraṃ nāma, akusalaṃ bhavaṅganissandena, vipākaṃ vatthupaṇḍarattā.
๔๓๙. จิตฺตเสฺสกคฺคตานิเทฺทเส จิตฺตสฺส ฐิตีติ เอกเมว ปทํ วุตฺตํฯ อิทมฺปิ หิ ทุพฺพลํ จิตฺตํ ปวตฺติฎฺฐิติมตฺตเมเวตฺถ ลพฺภติ, ‘สณฺฐิติอวฎฺฐิติ’-ภาวํ ปาปุณิตุํ น สโกฺกติฯ สงฺคหวาเร ฌานงฺคมคฺคงฺคานิ น อุทฺธฎานิฯ กสฺมา? วิตกฺกปจฺฉิมกญฺหิ ฌานํ นาม, เหตุปจฺฉิมโก มโคฺค นามฯ ปกติยา อวิตกฺกจิเตฺต ฌานงฺคํ น ลพฺภติ, อเหตุกจิเตฺต จ มคฺคงฺคานิฯ ตสฺมา อิธ อุภยมฺปิ น อุทฺธฎํฯ สงฺขารกฺขโนฺธเปตฺถ จตุรงฺคิโกเยว ภาชิโตฯ สุญฺญตวาโร ปากติโกเยวฯ โสตวิญฺญาณาทินิเทฺทสาปิ อิมินาว นเยน เวทิตพฺพาฯ
439. Cittassekaggatāniddese cittassa ṭhitīti ekameva padaṃ vuttaṃ. Idampi hi dubbalaṃ cittaṃ pavattiṭṭhitimattamevettha labbhati, ‘saṇṭhitiavaṭṭhiti’-bhāvaṃ pāpuṇituṃ na sakkoti. Saṅgahavāre jhānaṅgamaggaṅgāni na uddhaṭāni. Kasmā? Vitakkapacchimakañhi jhānaṃ nāma, hetupacchimako maggo nāma. Pakatiyā avitakkacitte jhānaṅgaṃ na labbhati, ahetukacitte ca maggaṅgāni. Tasmā idha ubhayampi na uddhaṭaṃ. Saṅkhārakkhandhopettha caturaṅgikoyeva bhājito. Suññatavāro pākatikoyeva. Sotaviññāṇādiniddesāpi imināva nayena veditabbā.
เกวลญฺหิ จกฺขุวิญฺญาณาทีสุ ‘อุเปกฺขา’ ภาชิตา, กายวิญฺญาเณ ‘สุข’นฺติ, อยเมตฺถ วิเสโสฯ โสปิ จ ฆฎฺฎนวเสน โหตีติ เวทิตโพฺพฯ จกฺขุทฺวาราทีสุ หิ จตูสุ อุปาทารูปเมว อุปาทารูปํ ฆเฎฺฎติ, อุปาทารูเปเยว อุปาทารูปํ ฆเฎฺฎเนฺต ปฎิฆฎฺฎนานิฆํโส พลวา น โหติฯ จตุนฺนํ อธิกรณีนํ อุปริ จตฺตาโร กปฺปาสปิจุปิเณฺฑ ฐเปตฺวา ปิจุปิเณฺฑเหว ปหตกาโล วิย ผุฎฺฐมตฺตเมว โหติฯ เวทนา มชฺฌตฺตฎฺฐาเน ติฎฺฐติฯ กายทฺวาเร ปน พหิทฺธา มหาภูตารมฺมณํ อชฺฌตฺติกกายปสาทํ ฆเฎฺฎตฺวา ปสาทปจฺจเยสุ มหาภูเตสุ ปฎิหญฺญติฯ ยถา อธิกรณีมตฺถเก กปฺปาสปิจุปิณฺฑํ ฐเปตฺวา กูเฎน ปหรนฺตสฺส กปฺปาสปิจุปิณฺฑํ ฉินฺทิตฺวา กูฎํ อธิกรณิํ คณฺหตีติ, นิฆํโส พลวา โหติ, เอวเมว ปฎิฆฎฺฎนานิฆํโส พลวา โหติฯ อิเฎฺฐ อารมฺมเณ สุขสหคตํ กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, อนิเฎฺฐ ทุกฺขสหคตํฯ
Kevalañhi cakkhuviññāṇādīsu ‘upekkhā’ bhājitā, kāyaviññāṇe ‘sukha’nti, ayamettha viseso. Sopi ca ghaṭṭanavasena hotīti veditabbo. Cakkhudvārādīsu hi catūsu upādārūpameva upādārūpaṃ ghaṭṭeti, upādārūpeyeva upādārūpaṃ ghaṭṭente paṭighaṭṭanānighaṃso balavā na hoti. Catunnaṃ adhikaraṇīnaṃ upari cattāro kappāsapicupiṇḍe ṭhapetvā picupiṇḍeheva pahatakālo viya phuṭṭhamattameva hoti. Vedanā majjhattaṭṭhāne tiṭṭhati. Kāyadvāre pana bahiddhā mahābhūtārammaṇaṃ ajjhattikakāyapasādaṃ ghaṭṭetvā pasādapaccayesu mahābhūtesu paṭihaññati. Yathā adhikaraṇīmatthake kappāsapicupiṇḍaṃ ṭhapetvā kūṭena paharantassa kappāsapicupiṇḍaṃ chinditvā kūṭaṃ adhikaraṇiṃ gaṇhatīti, nighaṃso balavā hoti, evameva paṭighaṭṭanānighaṃso balavā hoti. Iṭṭhe ārammaṇe sukhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati, aniṭṭhe dukkhasahagataṃ.
อิเมสํ ปน ปญฺจนฺนํ จิตฺตานํ วตฺถุทฺวารารมฺมณานิ นิพทฺธาเนว โหนฺติ, วตฺถาทิสงฺกมนํ นาเมตฺถ นตฺถิฯ กุสลวิปากจกฺขุวิญฺญาณญฺหิ จกฺขุปสาทํ วตฺถุํ กตฺวา อิเฎฺฐ จ อิฎฺฐมชฺฌเตฺต จ จตุสมุฎฺฐานิกรูปารมฺมเณ ทสฺสนกิจฺจํ สาธยมานํ จกฺขุทฺวาเร ฐตฺวา วิปจฺจติฯ โสตวิญฺญาณาทีนิ โสตปสาทาทีนิ วตฺถุํ กตฺวา อิฎฺฐอิฎฺฐมชฺฌเตฺตสุ สทฺทาทีสุ สวนฆายนสายนผุสนกิจฺจานิ สาธยมานานิ โสตทฺวาราทีสุ ฐตฺวา วิปจฺจนฺติฯ สโทฺท ปเนตฺถ ทฺวิสมุฎฺฐานิโกเยว โหติฯ
Imesaṃ pana pañcannaṃ cittānaṃ vatthudvārārammaṇāni nibaddhāneva honti, vatthādisaṅkamanaṃ nāmettha natthi. Kusalavipākacakkhuviññāṇañhi cakkhupasādaṃ vatthuṃ katvā iṭṭhe ca iṭṭhamajjhatte ca catusamuṭṭhānikarūpārammaṇe dassanakiccaṃ sādhayamānaṃ cakkhudvāre ṭhatvā vipaccati. Sotaviññāṇādīni sotapasādādīni vatthuṃ katvā iṭṭhaiṭṭhamajjhattesu saddādīsu savanaghāyanasāyanaphusanakiccāni sādhayamānāni sotadvārādīsu ṭhatvā vipaccanti. Saddo panettha dvisamuṭṭhānikoyeva hoti.
๔๕๕. มโนธาตุนิเทฺทเส สภาวสุญฺญตนิสฺสตฺตเฎฺฐน มโนเยว ธาตุ มโนธาตุฯ สา จกฺขุวิญฺญาณาทีนํ อนนฺตรํ รูปาทิวิชานนลกฺขณา, รูปาทีนํ สมฺปฎิจฺฉนรสา, ตถาภาวปจฺจุปฎฺฐานา, จกฺขุวิญฺญาณาทิอปคมปทฎฺฐานา ฯ อิธ ธมฺมุเทฺทเส ทฺวาทส ปทานิ โหนฺติฯ อคฺคหิตคฺคหเณน นวฯ เตสุ สตฺต อวิภตฺติกานิ เทฺว สวิภตฺติกานิฯ อธิโมโกฺข มนสิกาโรติ เทฺว เยวาปนกาฯ วิตกฺกนิเทฺทโส อภินิโรปนํ ปาเปตฺวา ฐปิโตฯ ยสฺมา ปเนตํ จิตฺตํ เนว กุสลํ นากุสลํ, ตสฺมา สมฺมาสงฺกโปฺปติ วา มิจฺฉาสงฺกโปฺปติ วา น วุตฺตํฯ สงฺคหวาเร ลพฺภมานมฺปิ ฌานงฺคํ ปญฺจวิญฺญาณโสเต ปติตฺวา คตนฺติฯ มคฺคงฺคํ ปน น ลพฺภติเยวาติ น อุทฺธฎํฯ สุญฺญตวาโร ปากติโกเยวฯ อิมสฺส จิตฺตสฺส วตฺถุ นิพทฺธํ หทยวตฺถุเมว โหติฯ ทฺวารารมฺมณานิ อนิพทฺธานิฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ ทฺวารารมฺมณานิ สงฺกมนฺติ, ฐานํ ปน เอกํฯ สมฺปฎิจฺฉนกิจฺจเมว เหตํ โหติฯ อิทญฺหิ ปญฺจทฺวาเร ปญฺจสุ อารมฺมเณสุ สมฺปฎิจฺฉนํ หุตฺวา วิปจฺจติฯ กุสลวิปาเกสุ จกฺขุวิญฺญาณาทีสุ นิรุเทฺธสุ ตํสมนนฺตรา ตาเนว ฐานปฺปตฺตานิ รูปารมฺมณาทีนิ สมฺปฎิจฺฉติฯ
455. Manodhātuniddese sabhāvasuññatanissattaṭṭhena manoyeva dhātu manodhātu. Sā cakkhuviññāṇādīnaṃ anantaraṃ rūpādivijānanalakkhaṇā, rūpādīnaṃ sampaṭicchanarasā, tathābhāvapaccupaṭṭhānā, cakkhuviññāṇādiapagamapadaṭṭhānā . Idha dhammuddese dvādasa padāni honti. Aggahitaggahaṇena nava. Tesu satta avibhattikāni dve savibhattikāni. Adhimokkho manasikāroti dve yevāpanakā. Vitakkaniddeso abhiniropanaṃ pāpetvā ṭhapito. Yasmā panetaṃ cittaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ, tasmā sammāsaṅkappoti vā micchāsaṅkappoti vā na vuttaṃ. Saṅgahavāre labbhamānampi jhānaṅgaṃ pañcaviññāṇasote patitvā gatanti. Maggaṅgaṃ pana na labbhatiyevāti na uddhaṭaṃ. Suññatavāro pākatikoyeva. Imassa cittassa vatthu nibaddhaṃ hadayavatthumeva hoti. Dvārārammaṇāni anibaddhāni. Tattha kiñcāpi dvārārammaṇāni saṅkamanti, ṭhānaṃ pana ekaṃ. Sampaṭicchanakiccameva hetaṃ hoti. Idañhi pañcadvāre pañcasu ārammaṇesu sampaṭicchanaṃ hutvā vipaccati. Kusalavipākesu cakkhuviññāṇādīsu niruddhesu taṃsamanantarā tāneva ṭhānappattāni rūpārammaṇādīni sampaṭicchati.
๔๖๙. มโนวิญฺญาณธาตุนิเทฺทเสสุ ปฐมมโนวิญฺญาณธาตุยํ ‘ปีติ’ปทํ อธิกํฯ เวทนาปิ ‘โสมนสฺส’-เวทนา โหติฯ อยญฺหิ อิฎฺฐารมฺมณสฺมิํเยว ปวตฺตติฯ ทุติยมโนวิญฺญาณธาตุ อิฎฺฐมชฺฌตฺตารมฺมเณฯ ตสฺมา ตตฺถ ‘อุเปกฺขา’ เวทนา โหตีติฯ ปทานิ มโนธาตุนิเทฺทสสทิสาเนวฯ อุภยตฺถาปิ ปญฺจวิญฺญาณโสเต ปติตฺวา คตตฺตาเยว ฌานงฺคานิ น อุทฺธฎานิฯ มคฺคงฺคานิ อลาภโตเยวฯ เสสํ สพฺพตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ ลกฺขณาทิโต ปเนสา ทุวิธาปิ มโนวิญฺญาณธาตุ อเหตุกวิปากา, ฉฬารมฺมณวิชานนลกฺขณา, สนฺตีรณาทิรสา, ตถาภาวปจฺจุปฎฺฐานา, หทยวตฺถุปทฎฺฐานาติ เวทิตพฺพาฯ
469. Manoviññāṇadhātuniddesesu paṭhamamanoviññāṇadhātuyaṃ ‘pīti’padaṃ adhikaṃ. Vedanāpi ‘somanassa’-vedanā hoti. Ayañhi iṭṭhārammaṇasmiṃyeva pavattati. Dutiyamanoviññāṇadhātu iṭṭhamajjhattārammaṇe. Tasmā tattha ‘upekkhā’ vedanā hotīti. Padāni manodhātuniddesasadisāneva. Ubhayatthāpi pañcaviññāṇasote patitvā gatattāyeva jhānaṅgāni na uddhaṭāni. Maggaṅgāni alābhatoyeva. Sesaṃ sabbattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Lakkhaṇādito panesā duvidhāpi manoviññāṇadhātu ahetukavipākā, chaḷārammaṇavijānanalakkhaṇā, santīraṇādirasā, tathābhāvapaccupaṭṭhānā, hadayavatthupadaṭṭhānāti veditabbā.
ตตฺถ ปฐมา ทฺวีสุ ฐาเนสุ วิปจฺจติฯ สา หิ ปญฺจทฺวาเร กุสลวิปากจกฺขุวิญฺญาณาทิอนนฺตรํ, วิปากมโนธาตุยา ตํ อารมฺมณํ สมฺปฎิจฺฉิตฺวา นิรุทฺธาย, ตสฺมิํ เยวารมฺมเณ สนฺตีรณกิจฺจํ สาธยมานา ปญฺจสุ ทฺวาเรสุ ฐตฺวา วิปจฺจติฯ ฉสุ ทฺวาเรสุ ปน พลวารมฺมเณ ตทารมฺมณา หุตฺวา วิปจฺจติฯ กถํ? ยถา หิ จณฺฑโสเต, ติริยํ นาวาย คจฺฉนฺติยา, อุทกํ ฉิชฺชิตฺวา โถกํ ฐานํ นาวํ อนุพนฺธิตฺวา ยถาโสตเมว คจฺฉติ, เอวเมว ฉสุ ทฺวาเรสุ พลวารมฺมเณ ปโลภยมาเน อาปาถคเต ชวนํ ชวติฯ ตสฺมิํ ชวิเต ภวงฺคสฺส วาโรฯ อิทํ ปน จิตฺตํ ภวงฺคสฺส วารํ อทตฺวา ชวเนน คหิตารมฺมณํ คเหตฺวา เอกํ เทฺว จิตฺตวาเร ปวตฺติตฺวา ภวงฺคเมว โอตรติฯ ควกฺขเนฺธ นทิํ ตรเนฺตปิ เอวเมว อุปมา วิตฺถาเรตพฺพาฯ เอวเมสา ยํ ชวเนน คหิตารมฺมณํ ตเสฺสว คหิตตฺตา ตทารมฺมณํ นาม หุตฺวา วิปจฺจติฯ
Tattha paṭhamā dvīsu ṭhānesu vipaccati. Sā hi pañcadvāre kusalavipākacakkhuviññāṇādianantaraṃ, vipākamanodhātuyā taṃ ārammaṇaṃ sampaṭicchitvā niruddhāya, tasmiṃ yevārammaṇe santīraṇakiccaṃ sādhayamānā pañcasu dvāresu ṭhatvā vipaccati. Chasu dvāresu pana balavārammaṇe tadārammaṇā hutvā vipaccati. Kathaṃ? Yathā hi caṇḍasote, tiriyaṃ nāvāya gacchantiyā, udakaṃ chijjitvā thokaṃ ṭhānaṃ nāvaṃ anubandhitvā yathāsotameva gacchati, evameva chasu dvāresu balavārammaṇe palobhayamāne āpāthagate javanaṃ javati. Tasmiṃ javite bhavaṅgassa vāro. Idaṃ pana cittaṃ bhavaṅgassa vāraṃ adatvā javanena gahitārammaṇaṃ gahetvā ekaṃ dve cittavāre pavattitvā bhavaṅgameva otarati. Gavakkhandhe nadiṃ tarantepi evameva upamā vitthāretabbā. Evamesā yaṃ javanena gahitārammaṇaṃ tasseva gahitattā tadārammaṇaṃ nāma hutvā vipaccati.
ทุติยา ปน ปญฺจสุ ฐาเนสุ วิปจฺจติฯ กถํ? มนุสฺสโลเก ตาว ชจฺจนฺธชจฺจพธิรชจฺจเอฬชจฺจุมฺมตฺตกอุภโตพฺยญฺชนกนปุํสกานํ ปฎิสนฺธิคฺคหณกาเล ปฎิสนฺธิ หุตฺวา วิปจฺจติฯ ปฎิสนฺธิยา วีติวตฺตาย ยาวตายุกํ ภวงฺคํ หุตฺวา วิปจฺจติฯ อิฎฺฐมชฺฌเตฺต ปญฺจารมฺมณวีถิยา สนฺตีรณํ หุตฺวา, พลวารมฺมเณ ฉสุ ทฺวาเรสุ ตทารมฺมณํ หุตฺวา, มรณกาเล จุติ หุตฺวาติ อิเมสุ ปญฺจสุ ฐาเนสุ วิปจฺจตีติฯ
Dutiyā pana pañcasu ṭhānesu vipaccati. Kathaṃ? Manussaloke tāva jaccandhajaccabadhirajaccaeḷajaccummattakaubhatobyañjanakanapuṃsakānaṃ paṭisandhiggahaṇakāle paṭisandhi hutvā vipaccati. Paṭisandhiyā vītivattāya yāvatāyukaṃ bhavaṅgaṃ hutvā vipaccati. Iṭṭhamajjhatte pañcārammaṇavīthiyā santīraṇaṃ hutvā, balavārammaṇe chasu dvāresu tadārammaṇaṃ hutvā, maraṇakāle cuti hutvāti imesu pañcasu ṭhānesu vipaccatīti.
มโนวิญฺญาณธาตุทฺวยํ นิฎฺฐิตํฯ
Manoviññāṇadhātudvayaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธมฺมสงฺคณีปาฬิ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / อพฺยากตวิปาโก • Abyākatavipāko
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-มูลฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / อเหตุกกุสลวิปากวณฺณนา • Ahetukakusalavipākavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-อนุฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / อเหตุกกุสลวิปากวณฺณนา • Ahetukakusalavipākavaṇṇanā
