| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
អព្យាកតបទំ
Abyākatapadaṃ
អហេតុកកុសលវិបាកោ
Ahetukakusalavipāko
៤៣១. ឥទានិ អព្យាកតបទំ ភាជេត្វា ទស្សេតុំ កតមេ ធម្មា អព្យាកតាតិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ ចតុព្ពិធំ អព្យាកតំ – វិបាកំ កិរិយំ រូបំ និព្ពានន្តិ។ តេសុ វិបាកាព្យាកតំ។ វិបាកាព្យាកតេបិ កុសលវិបាកំ។ តស្មិម្បិ បរិត្តវិបាកំ។ តស្មិម្បិ អហេតុកំ។ តស្មិម្បិ បញ្ចវិញ្ញាណំ។ តស្មិម្បិ ទ្វារបដិបាដិយា ចក្ខុវិញ្ញាណំ ។ តស្សាបិ, ឋបេត្វា ទ្វារារម្មណាទិសាធារណបច្ចយំ, អសាធារណកម្មបច្ចយវសេនេវ ឧប្បត្តិំ ទីបេតុំ កាមាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តាតិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ កតត្តាតិ កតការណា។ ឧបចិតត្តាតិ អាចិតត្តា, វឌ្ឍិតការណា។ ចក្ខុវិញ្ញាណន្តិ ការណភូតស្ស ចក្ខុស្ស វិញ្ញាណំ, ចក្ខុតោ វា បវត្តំ, ចក្ខុស្មិំ វា និស្សិតំ វិញ្ញាណន្តិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ។ បរតោ សោតវិញ្ញាណាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។
431. Idāni abyākatapadaṃ bhājetvā dassetuṃ katame dhammā abyākatātiādi āraddhaṃ. Tattha catubbidhaṃ abyākataṃ – vipākaṃ kiriyaṃ rūpaṃ nibbānanti. Tesu vipākābyākataṃ. Vipākābyākatepi kusalavipākaṃ. Tasmimpi parittavipākaṃ. Tasmimpi ahetukaṃ. Tasmimpi pañcaviññāṇaṃ. Tasmimpi dvārapaṭipāṭiyā cakkhuviññāṇaṃ . Tassāpi, ṭhapetvā dvārārammaṇādisādhāraṇapaccayaṃ, asādhāraṇakammapaccayavaseneva uppattiṃ dīpetuṃ kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattātiādi vuttaṃ. Tattha katattāti katakāraṇā. Upacitattāti ācitattā, vaḍḍhitakāraṇā. Cakkhuviññāṇanti kāraṇabhūtassa cakkhussa viññāṇaṃ, cakkhuto vā pavattaṃ, cakkhusmiṃ vā nissitaṃ viññāṇanti cakkhuviññāṇaṃ. Parato sotaviññāṇādīsupi eseva nayo.
តត្ថ ចក្ខុសន្និស្សិតរូបវិជាននលក្ខណំ ចក្ខុវិញ្ញាណំ, រូបមត្តារម្មណរសំ, រូបាភិមុខភាវបច្ចុបដ្ឋានំ , រូបារម្មណាយ កិរិយមនោធាតុយា អបគមបទដ្ឋានំ។ បរតោ អាគតានិ សោតាទិសន្និស្សិតសទ្ទាទិវិជាននលក្ខណានិ សោតឃានជិវ្ហាកាយវិញ្ញាណានិ សទ្ទាទិមត្តារម្មណរសានិ, សទ្ទាទិអភិមុខភាវបច្ចុបដ្ឋានានិ, សទ្ទាទិអារម្មណានំ កិរិយមនោធាតូនំ អបគមបទដ្ឋានានិ។
Tattha cakkhusannissitarūpavijānanalakkhaṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ, rūpamattārammaṇarasaṃ, rūpābhimukhabhāvapaccupaṭṭhānaṃ , rūpārammaṇāya kiriyamanodhātuyā apagamapadaṭṭhānaṃ. Parato āgatāni sotādisannissitasaddādivijānanalakkhaṇāni sotaghānajivhākāyaviññāṇāni saddādimattārammaṇarasāni, saddādiabhimukhabhāvapaccupaṭṭhānāni, saddādiārammaṇānaṃ kiriyamanodhātūnaṃ apagamapadaṭṭhānāni.
ឥធ បទបដិបាដិយា ទស បទានិ ហោន្តិ។ អគ្គហិតគ្គហណេន សត្ត។ តេសុ បញ្ច អវិភត្តិកានិ, ទ្វេ សវិភត្តិកានិ។ តេសុ ចិត្តំ ផស្សបញ្ចកវសេន ចេវ ឥន្ទ្រិយវសេន ច ទ្វីសុ ឋានេសុ វិភត្តិំ គច្ឆតិ, វេទនា ផស្សបញ្ចកឈានង្គឥន្ទ្រិយវសេន តីសុយេវ។ រាសយោបិ ឥមេវ តយោ ហោន្តិ។ យេវាបនកោ ឯកោ មនសិការោ ឯវ។
Idha padapaṭipāṭiyā dasa padāni honti. Aggahitaggahaṇena satta. Tesu pañca avibhattikāni, dve savibhattikāni. Tesu cittaṃ phassapañcakavasena ceva indriyavasena ca dvīsu ṭhānesu vibhattiṃ gacchati, vedanā phassapañcakajhānaṅgaindriyavasena tīsuyeva. Rāsayopi imeva tayo honti. Yevāpanako eko manasikāro eva.
៤៣៦. និទ្ទេសវារេ ចក្ខុវិញ្ញាណំ បណ្ឌរន្តិ វត្ថុតោ វុត្តំ។ កុសលញ្ហិ អត្តនោ បរិសុទ្ធតាយ បណ្ឌរំ នាម, អកុសលំ ភវង្គនិស្សន្ទេន, វិបាកំ វត្ថុបណ្ឌរត្តា។
436. Niddesavāre cakkhuviññāṇaṃ paṇḍaranti vatthuto vuttaṃ. Kusalañhi attano parisuddhatāya paṇḍaraṃ nāma, akusalaṃ bhavaṅganissandena, vipākaṃ vatthupaṇḍarattā.
៤៣៩. ចិត្តស្សេកគ្គតានិទ្ទេសេ ចិត្តស្ស ឋិតីតិ ឯកមេវ បទំ វុត្តំ។ ឥទម្បិ ហិ ទុព្ពលំ ចិត្តំ បវត្តិដ្ឋិតិមត្តមេវេត្ថ លព្ភតិ, ‘សណ្ឋិតិអវដ្ឋិតិ’-ភាវំ បាបុណិតុំ ន សក្កោតិ។ សង្គហវារេ ឈានង្គមគ្គង្គានិ ន ឧទ្ធដានិ។ កស្មា? វិតក្កបច្ឆិមកញ្ហិ ឈានំ នាម, ហេតុបច្ឆិមកោ មគ្គោ នាម។ បកតិយា អវិតក្កចិត្តេ ឈានង្គំ ន លព្ភតិ, អហេតុកចិត្តេ ច មគ្គង្គានិ។ តស្មា ឥធ ឧភយម្បិ ន ឧទ្ធដំ។ សង្ខារក្ខន្ធោបេត្ថ ចតុរង្គិកោយេវ ភាជិតោ។ សុញ្ញតវារោ បាកតិកោយេវ។ សោតវិញ្ញាណាទិនិទ្ទេសាបិ ឥមិនាវ នយេន វេទិតព្ពា។
439. Cittassekaggatāniddese cittassa ṭhitīti ekameva padaṃ vuttaṃ. Idampi hi dubbalaṃ cittaṃ pavattiṭṭhitimattamevettha labbhati, ‘saṇṭhitiavaṭṭhiti’-bhāvaṃ pāpuṇituṃ na sakkoti. Saṅgahavāre jhānaṅgamaggaṅgāni na uddhaṭāni. Kasmā? Vitakkapacchimakañhi jhānaṃ nāma, hetupacchimako maggo nāma. Pakatiyā avitakkacitte jhānaṅgaṃ na labbhati, ahetukacitte ca maggaṅgāni. Tasmā idha ubhayampi na uddhaṭaṃ. Saṅkhārakkhandhopettha caturaṅgikoyeva bhājito. Suññatavāro pākatikoyeva. Sotaviññāṇādiniddesāpi imināva nayena veditabbā.
កេវលញ្ហិ ចក្ខុវិញ្ញាណាទីសុ ‘ឧបេក្ខា’ ភាជិតា, កាយវិញ្ញាណេ ‘សុខ’ន្តិ, អយមេត្ថ វិសេសោ។ សោបិ ច ឃដ្ដនវសេន ហោតីតិ វេទិតព្ពោ។ ចក្ខុទ្វារាទីសុ ហិ ចតូសុ ឧបាទារូបមេវ ឧបាទារូបំ ឃដ្ដេតិ, ឧបាទារូបេយេវ ឧបាទារូបំ ឃដ្ដេន្តេ បដិឃដ្ដនានិឃំសោ ពលវា ន ហោតិ។ ចតុន្នំ អធិករណីនំ ឧបរិ ចត្តារោ កប្បាសបិចុបិណ្ឌេ ឋបេត្វា បិចុបិណ្ឌេហេវ បហតកាលោ វិយ ផុដ្ឋមត្តមេវ ហោតិ។ វេទនា មជ្ឈត្តដ្ឋានេ តិដ្ឋតិ។ កាយទ្វារេ បន ពហិទ្ធា មហាភូតារម្មណំ អជ្ឈត្តិកកាយបសាទំ ឃដ្ដេត្វា បសាទបច្ចយេសុ មហាភូតេសុ បដិហញ្ញតិ។ យថា អធិករណីមត្ថកេ កប្បាសបិចុបិណ្ឌំ ឋបេត្វា កូដេន បហរន្តស្ស កប្បាសបិចុបិណ្ឌំ ឆិន្ទិត្វា កូដំ អធិករណិំ គណ្ហតីតិ, និឃំសោ ពលវា ហោតិ, ឯវមេវ បដិឃដ្ដនានិឃំសោ ពលវា ហោតិ។ ឥដ្ឋេ អារម្មណេ សុខសហគតំ កាយវិញ្ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ, អនិដ្ឋេ ទុក្ខសហគតំ។
Kevalañhi cakkhuviññāṇādīsu ‘upekkhā’ bhājitā, kāyaviññāṇe ‘sukha’nti, ayamettha viseso. Sopi ca ghaṭṭanavasena hotīti veditabbo. Cakkhudvārādīsu hi catūsu upādārūpameva upādārūpaṃ ghaṭṭeti, upādārūpeyeva upādārūpaṃ ghaṭṭente paṭighaṭṭanānighaṃso balavā na hoti. Catunnaṃ adhikaraṇīnaṃ upari cattāro kappāsapicupiṇḍe ṭhapetvā picupiṇḍeheva pahatakālo viya phuṭṭhamattameva hoti. Vedanā majjhattaṭṭhāne tiṭṭhati. Kāyadvāre pana bahiddhā mahābhūtārammaṇaṃ ajjhattikakāyapasādaṃ ghaṭṭetvā pasādapaccayesu mahābhūtesu paṭihaññati. Yathā adhikaraṇīmatthake kappāsapicupiṇḍaṃ ṭhapetvā kūṭena paharantassa kappāsapicupiṇḍaṃ chinditvā kūṭaṃ adhikaraṇiṃ gaṇhatīti, nighaṃso balavā hoti, evameva paṭighaṭṭanānighaṃso balavā hoti. Iṭṭhe ārammaṇe sukhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati, aniṭṭhe dukkhasahagataṃ.
ឥមេសំ បន បញ្ចន្នំ ចិត្តានំ វត្ថុទ្វារារម្មណានិ និពទ្ធានេវ ហោន្តិ, វត្ថាទិសង្កមនំ នាមេត្ថ នត្ថិ។ កុសលវិបាកចក្ខុវិញ្ញាណញ្ហិ ចក្ខុបសាទំ វត្ថុំ កត្វា ឥដ្ឋេ ច ឥដ្ឋមជ្ឈត្តេ ច ចតុសមុដ្ឋានិករូបារម្មណេ ទស្សនកិច្ចំ សាធយមានំ ចក្ខុទ្វារេ ឋត្វា វិបច្ចតិ។ សោតវិញ្ញាណាទីនិ សោតបសាទាទីនិ វត្ថុំ កត្វា ឥដ្ឋឥដ្ឋមជ្ឈត្តេសុ សទ្ទាទីសុ សវនឃាយនសាយនផុសនកិច្ចានិ សាធយមានានិ សោតទ្វារាទីសុ ឋត្វា វិបច្ចន្តិ។ សទ្ទោ បនេត្ថ ទ្វិសមុដ្ឋានិកោយេវ ហោតិ។
Imesaṃ pana pañcannaṃ cittānaṃ vatthudvārārammaṇāni nibaddhāneva honti, vatthādisaṅkamanaṃ nāmettha natthi. Kusalavipākacakkhuviññāṇañhi cakkhupasādaṃ vatthuṃ katvā iṭṭhe ca iṭṭhamajjhatte ca catusamuṭṭhānikarūpārammaṇe dassanakiccaṃ sādhayamānaṃ cakkhudvāre ṭhatvā vipaccati. Sotaviññāṇādīni sotapasādādīni vatthuṃ katvā iṭṭhaiṭṭhamajjhattesu saddādīsu savanaghāyanasāyanaphusanakiccāni sādhayamānāni sotadvārādīsu ṭhatvā vipaccanti. Saddo panettha dvisamuṭṭhānikoyeva hoti.
៤៥៥. មនោធាតុនិទ្ទេសេ សភាវសុញ្ញតនិស្សត្តដ្ឋេន មនោយេវ ធាតុ មនោធាតុ។ សា ចក្ខុវិញ្ញាណាទីនំ អនន្តរំ រូបាទិវិជាននលក្ខណា, រូបាទីនំ សម្បដិច្ឆនរសា, តថាភាវបច្ចុបដ្ឋានា, ចក្ខុវិញ្ញាណាទិអបគមបទដ្ឋានា ។ ឥធ ធម្មុទ្ទេសេ ទ្វាទស បទានិ ហោន្តិ។ អគ្គហិតគ្គហណេន នវ។ តេសុ សត្ត អវិភត្តិកានិ ទ្វេ សវិភត្តិកានិ។ អធិមោក្ខោ មនសិការោតិ ទ្វេ យេវាបនកា។ វិតក្កនិទ្ទេសោ អភិនិរោបនំ បាបេត្វា ឋបិតោ។ យស្មា បនេតំ ចិត្តំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ, តស្មា សម្មាសង្កប្បោតិ វា មិច្ឆាសង្កប្បោតិ វា ន វុត្តំ។ សង្គហវារេ លព្ភមានម្បិ ឈានង្គំ បញ្ចវិញ្ញាណសោតេ បតិត្វា គតន្តិ។ មគ្គង្គំ បន ន លព្ភតិយេវាតិ ន ឧទ្ធដំ។ សុញ្ញតវារោ បាកតិកោយេវ។ ឥមស្ស ចិត្តស្ស វត្ថុ និពទ្ធំ ហទយវត្ថុមេវ ហោតិ។ ទ្វារារម្មណានិ អនិពទ្ធានិ។ តត្ថ កិញ្ចាបិ ទ្វារារម្មណានិ សង្កមន្តិ, ឋានំ បន ឯកំ។ សម្បដិច្ឆនកិច្ចមេវ ហេតំ ហោតិ។ ឥទញ្ហិ បញ្ចទ្វារេ បញ្ចសុ អារម្មណេសុ សម្បដិច្ឆនំ ហុត្វា វិបច្ចតិ។ កុសលវិបាកេសុ ចក្ខុវិញ្ញាណាទីសុ និរុទ្ធេសុ តំសមនន្តរា តានេវ ឋានប្បត្តានិ រូបារម្មណាទីនិ សម្បដិច្ឆតិ។
455. Manodhātuniddese sabhāvasuññatanissattaṭṭhena manoyeva dhātu manodhātu. Sā cakkhuviññāṇādīnaṃ anantaraṃ rūpādivijānanalakkhaṇā, rūpādīnaṃ sampaṭicchanarasā, tathābhāvapaccupaṭṭhānā, cakkhuviññāṇādiapagamapadaṭṭhānā . Idha dhammuddese dvādasa padāni honti. Aggahitaggahaṇena nava. Tesu satta avibhattikāni dve savibhattikāni. Adhimokkho manasikāroti dve yevāpanakā. Vitakkaniddeso abhiniropanaṃ pāpetvā ṭhapito. Yasmā panetaṃ cittaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ, tasmā sammāsaṅkappoti vā micchāsaṅkappoti vā na vuttaṃ. Saṅgahavāre labbhamānampi jhānaṅgaṃ pañcaviññāṇasote patitvā gatanti. Maggaṅgaṃ pana na labbhatiyevāti na uddhaṭaṃ. Suññatavāro pākatikoyeva. Imassa cittassa vatthu nibaddhaṃ hadayavatthumeva hoti. Dvārārammaṇāni anibaddhāni. Tattha kiñcāpi dvārārammaṇāni saṅkamanti, ṭhānaṃ pana ekaṃ. Sampaṭicchanakiccameva hetaṃ hoti. Idañhi pañcadvāre pañcasu ārammaṇesu sampaṭicchanaṃ hutvā vipaccati. Kusalavipākesu cakkhuviññāṇādīsu niruddhesu taṃsamanantarā tāneva ṭhānappattāni rūpārammaṇādīni sampaṭicchati.
៤៦៩. មនោវិញ្ញាណធាតុនិទ្ទេសេសុ បឋមមនោវិញ្ញាណធាតុយំ ‘បីតិ’បទំ អធិកំ។ វេទនាបិ ‘សោមនស្ស’-វេទនា ហោតិ។ អយញ្ហិ ឥដ្ឋារម្មណស្មិំយេវ បវត្តតិ។ ទុតិយមនោវិញ្ញាណធាតុ ឥដ្ឋមជ្ឈត្តារម្មណេ។ តស្មា តត្ថ ‘ឧបេក្ខា’ វេទនា ហោតីតិ។ បទានិ មនោធាតុនិទ្ទេសសទិសានេវ។ ឧភយត្ថាបិ បញ្ចវិញ្ញាណសោតេ បតិត្វា គតត្តាយេវ ឈានង្គានិ ន ឧទ្ធដានិ។ មគ្គង្គានិ អលាភតោយេវ។ សេសំ សព្ពត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ លក្ខណាទិតោ បនេសា ទុវិធាបិ មនោវិញ្ញាណធាតុ អហេតុកវិបាកា, ឆឡារម្មណវិជាននលក្ខណា, សន្តីរណាទិរសា, តថាភាវបច្ចុបដ្ឋានា, ហទយវត្ថុបទដ្ឋានាតិ វេទិតព្ពា។
469. Manoviññāṇadhātuniddesesu paṭhamamanoviññāṇadhātuyaṃ ‘pīti’padaṃ adhikaṃ. Vedanāpi ‘somanassa’-vedanā hoti. Ayañhi iṭṭhārammaṇasmiṃyeva pavattati. Dutiyamanoviññāṇadhātu iṭṭhamajjhattārammaṇe. Tasmā tattha ‘upekkhā’ vedanā hotīti. Padāni manodhātuniddesasadisāneva. Ubhayatthāpi pañcaviññāṇasote patitvā gatattāyeva jhānaṅgāni na uddhaṭāni. Maggaṅgāni alābhatoyeva. Sesaṃ sabbattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Lakkhaṇādito panesā duvidhāpi manoviññāṇadhātu ahetukavipākā, chaḷārammaṇavijānanalakkhaṇā, santīraṇādirasā, tathābhāvapaccupaṭṭhānā, hadayavatthupadaṭṭhānāti veditabbā.
តត្ថ បឋមា ទ្វីសុ ឋានេសុ វិបច្ចតិ។ សា ហិ បញ្ចទ្វារេ កុសលវិបាកចក្ខុវិញ្ញាណាទិអនន្តរំ, វិបាកមនោធាតុយា តំ អារម្មណំ សម្បដិច្ឆិត្វា និរុទ្ធាយ, តស្មិំ យេវារម្មណេ សន្តីរណកិច្ចំ សាធយមានា បញ្ចសុ ទ្វារេសុ ឋត្វា វិបច្ចតិ។ ឆសុ ទ្វារេសុ បន ពលវារម្មណេ តទារម្មណា ហុត្វា វិបច្ចតិ។ កថំ? យថា ហិ ចណ្ឌសោតេ, តិរិយំ នាវាយ គច្ឆន្តិយា, ឧទកំ ឆិជ្ជិត្វា ថោកំ ឋានំ នាវំ អនុពន្ធិត្វា យថាសោតមេវ គច្ឆតិ, ឯវមេវ ឆសុ ទ្វារេសុ ពលវារម្មណេ បលោភយមានេ អាបាថគតេ ជវនំ ជវតិ។ តស្មិំ ជវិតេ ភវង្គស្ស វារោ។ ឥទំ បន ចិត្តំ ភវង្គស្ស វារំ អទត្វា ជវនេន គហិតារម្មណំ គហេត្វា ឯកំ ទ្វេ ចិត្តវារេ បវត្តិត្វា ភវង្គមេវ ឱតរតិ។ គវក្ខន្ធេ នទិំ តរន្តេបិ ឯវមេវ ឧបមា វិត្ថារេតព្ពា។ ឯវមេសា យំ ជវនេន គហិតារម្មណំ តស្សេវ គហិតត្តា តទារម្មណំ នាម ហុត្វា វិបច្ចតិ។
Tattha paṭhamā dvīsu ṭhānesu vipaccati. Sā hi pañcadvāre kusalavipākacakkhuviññāṇādianantaraṃ, vipākamanodhātuyā taṃ ārammaṇaṃ sampaṭicchitvā niruddhāya, tasmiṃ yevārammaṇe santīraṇakiccaṃ sādhayamānā pañcasu dvāresu ṭhatvā vipaccati. Chasu dvāresu pana balavārammaṇe tadārammaṇā hutvā vipaccati. Kathaṃ? Yathā hi caṇḍasote, tiriyaṃ nāvāya gacchantiyā, udakaṃ chijjitvā thokaṃ ṭhānaṃ nāvaṃ anubandhitvā yathāsotameva gacchati, evameva chasu dvāresu balavārammaṇe palobhayamāne āpāthagate javanaṃ javati. Tasmiṃ javite bhavaṅgassa vāro. Idaṃ pana cittaṃ bhavaṅgassa vāraṃ adatvā javanena gahitārammaṇaṃ gahetvā ekaṃ dve cittavāre pavattitvā bhavaṅgameva otarati. Gavakkhandhe nadiṃ tarantepi evameva upamā vitthāretabbā. Evamesā yaṃ javanena gahitārammaṇaṃ tasseva gahitattā tadārammaṇaṃ nāma hutvā vipaccati.
ទុតិយា បន បញ្ចសុ ឋានេសុ វិបច្ចតិ។ កថំ? មនុស្សលោកេ តាវ ជច្ចន្ធជច្ចពធិរជច្ចឯឡជច្ចុម្មត្តកឧភតោព្យញ្ជនកនបុំសកានំ បដិសន្ធិគ្គហណកាលេ បដិសន្ធិ ហុត្វា វិបច្ចតិ។ បដិសន្ធិយា វីតិវត្តាយ យាវតាយុកំ ភវង្គំ ហុត្វា វិបច្ចតិ។ ឥដ្ឋមជ្ឈត្តេ បញ្ចារម្មណវីថិយា សន្តីរណំ ហុត្វា, ពលវារម្មណេ ឆសុ ទ្វារេសុ តទារម្មណំ ហុត្វា, មរណកាលេ ចុតិ ហុត្វាតិ ឥមេសុ បញ្ចសុ ឋានេសុ វិបច្ចតីតិ។
Dutiyā pana pañcasu ṭhānesu vipaccati. Kathaṃ? Manussaloke tāva jaccandhajaccabadhirajaccaeḷajaccummattakaubhatobyañjanakanapuṃsakānaṃ paṭisandhiggahaṇakāle paṭisandhi hutvā vipaccati. Paṭisandhiyā vītivattāya yāvatāyukaṃ bhavaṅgaṃ hutvā vipaccati. Iṭṭhamajjhatte pañcārammaṇavīthiyā santīraṇaṃ hutvā, balavārammaṇe chasu dvāresu tadārammaṇaṃ hutvā, maraṇakāle cuti hutvāti imesu pañcasu ṭhānesu vipaccatīti.
មនោវិញ្ញាណធាតុទ្វយំ និដ្ឋិតំ។
Manoviññāṇadhātudvayaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / អព្យាកតវិបាកោ • Abyākatavipāko
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / អហេតុកកុសលវិបាកវណ្ណនា • Ahetukakusalavipākavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / អហេតុកកុសលវិបាកវណ្ណនា • Ahetukakusalavipākavaṇṇanā
