Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఉదాన-అట్ఠకథా • Udāna-aṭṭhakathā |
౭. అజకలాపకసుత్తవణ్ణనా
7. Ajakalāpakasuttavaṇṇanā
౭. సత్తమే పావాయన్తి ఏవంనామకే మల్లరాజూనం నగరే. అజకలాపకే చేతియేతి అజకలాపకేన నామ యక్ఖేన పరిగ్గహితత్తా ‘‘అజకలాపక’’న్తి లద్ధనామే మనుస్సానం చిత్తీకతట్ఠానే . సో కిర యక్ఖో అజే కలాపే కత్వా బన్ధనేన అజకోట్ఠాసేన సద్ధిం బలిం పటిచ్ఛతి, న అఞ్ఞథా, తస్మా ‘‘అజకలాపకో’’తి పఞ్ఞాయిత్థ. కేచి పనాహు – అజకే వియ సత్తే లాపేతీతి అజకలాపకోతి. తస్స కిర సత్తా బలిం ఉపనేత్వా యదా అజసద్దం కత్వా బలిం ఉపహరన్తి, తదా సో తుస్సతి, తస్మా ‘‘అజకలాపకో’’తి వుచ్చతీతి. సో పన యక్ఖో ఆనుభావసమ్పన్నో కక్ఖళో ఫరుసో తత్థ చ సన్నిహితో, తస్మా తం ఠానం మనుస్సా చిత్తిం కరోన్తి, కాలేన కాలం బలిం ఉపహరన్తి. తేన వుత్తం ‘‘అజకలాపకే చేతియే’’తి. అజకలాపకస్స యక్ఖస్స భవనేతి తస్స యక్ఖస్స విమానే.
7. Sattame pāvāyanti evaṃnāmake mallarājūnaṃ nagare. Ajakalāpake cetiyeti ajakalāpakena nāma yakkhena pariggahitattā ‘‘ajakalāpaka’’nti laddhanāme manussānaṃ cittīkataṭṭhāne . So kira yakkho aje kalāpe katvā bandhanena ajakoṭṭhāsena saddhiṃ baliṃ paṭicchati, na aññathā, tasmā ‘‘ajakalāpako’’ti paññāyittha. Keci panāhu – ajake viya satte lāpetīti ajakalāpakoti. Tassa kira sattā baliṃ upanetvā yadā ajasaddaṃ katvā baliṃ upaharanti, tadā so tussati, tasmā ‘‘ajakalāpako’’ti vuccatīti. So pana yakkho ānubhāvasampanno kakkhaḷo pharuso tattha ca sannihito, tasmā taṃ ṭhānaṃ manussā cittiṃ karonti, kālena kālaṃ baliṃ upaharanti. Tena vuttaṃ ‘‘ajakalāpake cetiye’’ti. Ajakalāpakassa yakkhassa bhavaneti tassa yakkhassa vimāne.
తదా కిర సత్థా తం యక్ఖం దమేతుకామో సాయన్హసమయే ఏకో అదుతియో పత్తచీవరం ఆదాయ అజకలాపకస్స యక్ఖస్స భవనద్వారం గన్త్వా తస్స దోవారికం భవనపవిసనత్థాయ యాచి. సో ‘‘కక్ఖళో, భన్తే, అజకలాపకో యక్ఖో, సమణోతి వా బ్రాహ్మణోతి వా గారవం న కరోతి, తస్మా తుమ్హే ఏవ జానాథ, మయ్హం పన తస్స అనారోచనం న యుత్త’’న్తి తావదేవ యక్ఖసమాగమం గతస్స అజకలాపకస్స సన్తికం వాతవేగేన అగమాసి. సత్థా అన్తోభవనం పవిసిత్వా అజకలాపకస్స నిసీదనమణ్డపే పఞ్ఞత్తాసనే నిసీది. యక్ఖస్స ఓరోధా సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు. సత్థా తాసం కాలయుత్తం ధమ్మిం కథం కథేసి. తేన వుత్తం – ‘‘పావాయం విహరతి అజకలాపకే చేతియే అజకలాపకస్స యక్ఖస్స భవనే’’తి.
Tadā kira satthā taṃ yakkhaṃ dametukāmo sāyanhasamaye eko adutiyo pattacīvaraṃ ādāya ajakalāpakassa yakkhassa bhavanadvāraṃ gantvā tassa dovārikaṃ bhavanapavisanatthāya yāci. So ‘‘kakkhaḷo, bhante, ajakalāpako yakkho, samaṇoti vā brāhmaṇoti vā gāravaṃ na karoti, tasmā tumhe eva jānātha, mayhaṃ pana tassa anārocanaṃ na yutta’’nti tāvadeva yakkhasamāgamaṃ gatassa ajakalāpakassa santikaṃ vātavegena agamāsi. Satthā antobhavanaṃ pavisitvā ajakalāpakassa nisīdanamaṇḍape paññattāsane nisīdi. Yakkhassa orodhā satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Satthā tāsaṃ kālayuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kathesi. Tena vuttaṃ – ‘‘pāvāyaṃ viharati ajakalāpake cetiye ajakalāpakassa yakkhassa bhavane’’ti.
తస్మిం సమయే సాతాగిరహేమవతా అజకలాపకస్స భవనమత్థకేన యక్ఖసమాగమం గచ్ఛన్తా అత్తనో గమనే అసమ్పజ్జమానే ‘‘కిం ను ఖో కారణ’’న్తి ఆవజ్జేన్తా సత్థారం అజకలాపకస్స భవనే నిసిన్నం దిస్వా తత్థ గన్త్వా భగవన్తం వన్దిత్వా ‘‘మయం, భన్తే, యక్ఖసమాగమం గమిస్సామా’’తి ఆపుచ్ఛిత్వా పదక్ఖిణం కత్వా గతా యక్ఖసన్నిపాతే అజకలాపకం దిస్వా తుట్ఠిం పవేదయింసు ‘‘లాభా తే, ఆవుసో, అజకలాపక, యస్స తే భవనే సదేవకే లోకే అగ్గపుగ్గలో భగవా నిసిన్నో, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం పయిరుపాసస్సు, ధమ్మఞ్చ సుణాహీ’’తి. సో తేసం కథం సుత్వా ‘‘ఇమే తస్స ముణ్డకస్స సమణకస్స మమ భవనే నిసిన్నభావం కథేన్తీ’’తి కోధాభిభూతో హుత్వా ‘‘అజ్జ మయ్హం తేన సమణేన సద్ధిం సఙ్గామో భవిస్సతీ’’తి చిన్తేత్వా యక్ఖసన్నిపాతతో ఉట్ఠహిత్వా దక్ఖిణం పాదం ఉక్ఖిపిత్వా సట్ఠియోజనమత్తం పబ్బతకూటం అక్కమి, తం భిజ్జిత్వా ద్విధా అహోసి. సేసం ఏత్థ యం వత్తబ్బం, తం ఆళవకసుత్తవణ్ణనాయం (సం॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౨౪౬) ఆగతనయేనేవ వేదితబ్బం.
Tasmiṃ samaye sātāgirahemavatā ajakalāpakassa bhavanamatthakena yakkhasamāgamaṃ gacchantā attano gamane asampajjamāne ‘‘kiṃ nu kho kāraṇa’’nti āvajjentā satthāraṃ ajakalāpakassa bhavane nisinnaṃ disvā tattha gantvā bhagavantaṃ vanditvā ‘‘mayaṃ, bhante, yakkhasamāgamaṃ gamissāmā’’ti āpucchitvā padakkhiṇaṃ katvā gatā yakkhasannipāte ajakalāpakaṃ disvā tuṭṭhiṃ pavedayiṃsu ‘‘lābhā te, āvuso, ajakalāpaka, yassa te bhavane sadevake loke aggapuggalo bhagavā nisinno, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ payirupāsassu, dhammañca suṇāhī’’ti. So tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘ime tassa muṇḍakassa samaṇakassa mama bhavane nisinnabhāvaṃ kathentī’’ti kodhābhibhūto hutvā ‘‘ajja mayhaṃ tena samaṇena saddhiṃ saṅgāmo bhavissatī’’ti cintetvā yakkhasannipātato uṭṭhahitvā dakkhiṇaṃ pādaṃ ukkhipitvā saṭṭhiyojanamattaṃ pabbatakūṭaṃ akkami, taṃ bhijjitvā dvidhā ahosi. Sesaṃ ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ āḷavakasuttavaṇṇanāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.246) āgatanayeneva veditabbaṃ.
అజకలాపకస్స సమాగమో హి ఆళవకసమాగమసదిసోవ ఠపేత్వా పఞ్హకరణం విస్సజ్జనం భవనతో తిక్ఖత్తుం నిక్ఖమనం పవేసనఞ్చ. అజకలాపకో హి ఆగచ్ఛన్తోయేవ ‘‘ఏతేహియేవ తం సమణం పలాపేస్సామీ’’తి వాతమణ్డలాదికే నవవస్సే సముట్ఠాపేత్వా తేహి భగవతో చలనమత్తమ్పి కాతుం అసక్కోన్తో నానావిధప్పహరణహత్థే అతివియ భయానకరూపే భూతగణే నిమ్మినిత్వా తేహి సద్ధిం భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా అన్తన్తేనేవ చరన్తో సబ్బరత్తిం నానప్పకారం విప్పకారం కత్వాపి భగవతో కిఞ్చి కేసగ్గమత్తమ్పి నిసిన్నట్ఠానతో చలనం కాతుం నాసక్ఖి. కేవలం పన ‘‘అయం సమణో మం అనాపుచ్ఛా మయ్హం భవనం పవిసిత్వా నిసీదతీ’’తి కోధవసేన పజ్జలి. అథస్స భగవా చిత్తప్పవత్తిం ఞత్వా ‘‘సేయ్యథాపి నామ చణ్డస్స కుక్కురస్స నాసాయ పిత్తం భిన్దేయ్య, ఏవం సో భియ్యోసోమత్తాయ చణ్డతరో అస్స, ఏవమేవాయం యక్ఖో మయి ఇధ నిసిన్నే చిత్తం పదూసేతి, యంనూనాహం బహి నిక్ఖమేయ్య’’న్తి సయమేవ భవనతో నిక్ఖమిత్వా అబ్భోకాసే నిసీది. తేన వుత్తం – ‘‘తేన ఖో పన సమయేన భగవా రత్తన్ధకారతిమిసాయం అబ్భోకాసే నిసిన్నో హోతీ’’తి.
Ajakalāpakassa samāgamo hi āḷavakasamāgamasadisova ṭhapetvā pañhakaraṇaṃ vissajjanaṃ bhavanato tikkhattuṃ nikkhamanaṃ pavesanañca. Ajakalāpako hi āgacchantoyeva ‘‘etehiyeva taṃ samaṇaṃ palāpessāmī’’ti vātamaṇḍalādike navavasse samuṭṭhāpetvā tehi bhagavato calanamattampi kātuṃ asakkonto nānāvidhappaharaṇahatthe ativiya bhayānakarūpe bhūtagaṇe nimminitvā tehi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā antanteneva caranto sabbarattiṃ nānappakāraṃ vippakāraṃ katvāpi bhagavato kiñci kesaggamattampi nisinnaṭṭhānato calanaṃ kātuṃ nāsakkhi. Kevalaṃ pana ‘‘ayaṃ samaṇo maṃ anāpucchā mayhaṃ bhavanaṃ pavisitvā nisīdatī’’ti kodhavasena pajjali. Athassa bhagavā cittappavattiṃ ñatvā ‘‘seyyathāpi nāma caṇḍassa kukkurassa nāsāya pittaṃ bhindeyya, evaṃ so bhiyyosomattāya caṇḍataro assa, evamevāyaṃ yakkho mayi idha nisinne cittaṃ padūseti, yaṃnūnāhaṃ bahi nikkhameyya’’nti sayameva bhavanato nikkhamitvā abbhokāse nisīdi. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāratimisāyaṃ abbhokāse nisinno hotī’’ti.
తత్థ రత్తన్ధకారతిమిసాయన్తి రత్తియం అన్ధకరణతమసి, చక్ఖువిఞ్ఞాణుప్పత్తివిరహితే బహలన్ధకారేతి అత్థో. చతురఙ్గసమన్నాగతో కిర తదా అన్ధకారో పవత్తీతి. దేవోతి మేఘో ఏకమేకం ఫుసితకం ఉదకబిన్దుం పాతేతి. అథ యక్ఖో ‘‘ఇమినా సద్దేన తాసేత్వా ఇమం సమణం పలాపేస్సామీ’’తి భగవతో సమీపం గన్త్వా ‘‘అక్కులో’’తిఆదినా తం భింసనం అకాసి. తేన వుత్తం ‘‘అథ ఖో అజకలాపకో’’తిఆది. తత్థ భయన్తి చిత్తుత్రాసం, ఛమ్భితత్తన్తి ఊరుత్థమ్భకసరీరస్స ఛమ్భితభావం. లోమహంసన్తి లోమానం పహట్ఠభావం, తీహిపి పదేహి భయుప్పత్తిమేవ దస్సేతి. ఉపసఙ్కమీతి కస్మా పనాయం ఏవమధిప్పాయో ఉపసఙ్కమి, నను పుబ్బే అత్తనా కాతబ్బం విప్పకారం అకాసీతి? సచ్చమకాసి, తం పనేస ‘‘అన్తోభవనే ఖేమట్ఠానే థిరభూమియం ఠితస్స న కిఞ్చి కాతుం అసక్ఖి, ఇదాని బహి ఠితం ఏవం భింసాపేత్వా పలాపేతుం సక్కా’’తి మఞ్ఞమానో ఉపసఙ్కమి. అయఞ్హి యక్ఖో అత్తనో భవనం ‘‘థిరభూమీ’’తి మఞ్ఞతి, ‘‘తత్థ ఠితత్తా అయం సమణో న భాయతీ’’తి చ.
Tattha rattandhakāratimisāyanti rattiyaṃ andhakaraṇatamasi, cakkhuviññāṇuppattivirahite bahalandhakāreti attho. Caturaṅgasamannāgato kira tadā andhakāro pavattīti. Devoti megho ekamekaṃ phusitakaṃ udakabinduṃ pāteti. Atha yakkho ‘‘iminā saddena tāsetvā imaṃ samaṇaṃ palāpessāmī’’ti bhagavato samīpaṃ gantvā ‘‘akkulo’’tiādinā taṃ bhiṃsanaṃ akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho ajakalāpako’’tiādi. Tattha bhayanti cittutrāsaṃ, chambhitattanti ūrutthambhakasarīrassa chambhitabhāvaṃ. Lomahaṃsanti lomānaṃ pahaṭṭhabhāvaṃ, tīhipi padehi bhayuppattimeva dasseti. Upasaṅkamīti kasmā panāyaṃ evamadhippāyo upasaṅkami, nanu pubbe attanā kātabbaṃ vippakāraṃ akāsīti? Saccamakāsi, taṃ panesa ‘‘antobhavane khemaṭṭhāne thirabhūmiyaṃ ṭhitassa na kiñci kātuṃ asakkhi, idāni bahi ṭhitaṃ evaṃ bhiṃsāpetvā palāpetuṃ sakkā’’ti maññamāno upasaṅkami. Ayañhi yakkho attano bhavanaṃ ‘‘thirabhūmī’’ti maññati, ‘‘tattha ṭhitattā ayaṃ samaṇo na bhāyatī’’ti ca.
తిక్ఖత్తుం ‘‘అక్కులో పక్కులో’’తి అక్కులపక్కులికం అకాసీతి తయో వారే ‘‘అక్కులో పక్కులో’’తి భింసాపేతుకామతాయ ఏవరూపం సద్దం అకాసి. అనుకరణసద్దో హి అయం. తదా హి సో యక్ఖో సినేరుం ఉక్ఖిపన్తో వియ మహాపథవిం పరివత్తేన్తో వియ చ మహతా ఉస్సాహేన అసనిసతసద్దసఙ్ఘాటం వియ ఏకస్మిం ఠానే పుఞ్జీకతం హుత్వా వినిచ్ఛరన్తం దిసాగజానం హత్థిగజ్జితం, కేసరసీహానం సీహనిన్నాదం , యక్ఖానం హింకారసద్దం, భూతానం అట్టహాసం, అసురానం అప్ఫోటనఘోసం , ఇన్దస్స దేవరఞ్ఞో వజిరనిగ్ఘాతనిగ్ఘోసం, అత్తనో గమ్భీరతాయ విప్ఫారికతాయ భయానకతాయ చ అవసేససద్దం అవహసన్తమివ అభిభవన్తమివ చ కప్పవుట్ఠానమహావాతమణ్డలికాయ వినిగ్ఘోసం పుథుజ్జనానం హదయం ఫాలేన్తం వియ మహన్తం పటిభయనిగ్ఘోసం అబ్యత్తక్ఖరం తిక్ఖత్తుం అత్తనో యక్ఖగజ్జితం గజ్జి ‘‘ఏతేన ఇమం సమణం భింసాపేత్వా పలాపేస్సామీ’’తి. యం యం నిచ్ఛరతి, తేన తేన పబ్బతా పపటికం ముఞ్చింసు, వనప్పతిజేట్ఠకే ఉపాదాయ సబ్బేసు రుక్ఖలతాగుమ్బేసు పత్తఫలపుప్ఫాని సీదయింసు, తియోజనసహస్సవిత్థతోపి హిమవన్తపబ్బతరాజా సఙ్కమ్పి సమ్పకమ్పి సమ్పవేధి, భుమ్మదేవతా ఆదిం కత్వా యేభుయ్యేన దేవతానమ్పి అహుదేవ భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసో, పగేవ మనుస్సానం. అఞ్ఞేసఞ్చ అపదద్విపదచతుప్పదానం మహాపథవియా ఉన్ద్రియనకాలో వియ మహతీ విభింసనకా అహోసి, సకలస్మిం జమ్బుదీపతలే మహన్తం కోలాహలం ఉదపాది. భగవా పన తం సద్దం ‘‘కిమీ’’తి అమఞ్ఞమానో నిచ్చలో నిసీది, ‘‘మా కస్సచి ఇమినా అన్తరాయో హోతూ’’తి అధిట్ఠాసి.
Tikkhattuṃ ‘‘akkulo pakkulo’’ti akkulapakkulikaṃ akāsīti tayo vāre ‘‘akkulo pakkulo’’ti bhiṃsāpetukāmatāya evarūpaṃ saddaṃ akāsi. Anukaraṇasaddo hi ayaṃ. Tadā hi so yakkho sineruṃ ukkhipanto viya mahāpathaviṃ parivattento viya ca mahatā ussāhena asanisatasaddasaṅghāṭaṃ viya ekasmiṃ ṭhāne puñjīkataṃ hutvā viniccharantaṃ disāgajānaṃ hatthigajjitaṃ, kesarasīhānaṃ sīhaninnādaṃ , yakkhānaṃ hiṃkārasaddaṃ, bhūtānaṃ aṭṭahāsaṃ, asurānaṃ apphoṭanaghosaṃ , indassa devarañño vajiranigghātanigghosaṃ, attano gambhīratāya vipphārikatāya bhayānakatāya ca avasesasaddaṃ avahasantamiva abhibhavantamiva ca kappavuṭṭhānamahāvātamaṇḍalikāya vinigghosaṃ puthujjanānaṃ hadayaṃ phālentaṃ viya mahantaṃ paṭibhayanigghosaṃ abyattakkharaṃ tikkhattuṃ attano yakkhagajjitaṃ gajji ‘‘etena imaṃ samaṇaṃ bhiṃsāpetvā palāpessāmī’’ti. Yaṃ yaṃ niccharati, tena tena pabbatā papaṭikaṃ muñciṃsu, vanappatijeṭṭhake upādāya sabbesu rukkhalatāgumbesu pattaphalapupphāni sīdayiṃsu, tiyojanasahassavitthatopi himavantapabbatarājā saṅkampi sampakampi sampavedhi, bhummadevatā ādiṃ katvā yebhuyyena devatānampi ahudeva bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso, pageva manussānaṃ. Aññesañca apadadvipadacatuppadānaṃ mahāpathaviyā undriyanakālo viya mahatī vibhiṃsanakā ahosi, sakalasmiṃ jambudīpatale mahantaṃ kolāhalaṃ udapādi. Bhagavā pana taṃ saddaṃ ‘‘kimī’’ti amaññamāno niccalo nisīdi, ‘‘mā kassaci iminā antarāyo hotū’’ti adhiṭṭhāsi.
యస్మా పన సో సద్దో ‘‘అక్కుల పక్కుల’’ ఇతి ఇమినా ఆకారేన సత్తానం సోతపథం అగమాసి, తస్మా తస్స అనుకరణవసేన ‘‘అక్కులో పక్కులో’’తి, యక్ఖస్స చ తస్సం నిగ్ఘోసనిచ్ఛారణాయం అక్కులపక్కులకరణం అత్థీతి కత్వా ‘‘అక్కులపక్కులికం అకాసీ’’తి సఙ్గహం ఆరోపయింసు. కేచి పన ‘‘ఆకులబ్యాకుల ఇతి పదద్వయస్స పరియాయాభిధానవసేన అక్కులో బక్కులోతి అయం సద్దో వుత్తో’’తి వదన్తి యథా ‘‘ఏకం ఏకక’’న్తి. యస్మా ఏకవారం జాతో పఠముప్పత్తివసేనేవ నిబ్బత్తత్తా ఆకులోతి ఆదిఅత్థో ఆకారో, తస్స చ కకారాగమం కత్వా రస్సత్తం కతన్తి. ద్వే వారే పన జాతో బక్కులో, కులసద్దో చేత్థ జాతిపరియాయో కోలంకోలోతిఆదీసు వియ. వుత్తఅధిప్పాయానువిధాయీ చ సద్దప్పయోగోతి పఠమేన పదేన జలాబుజసీహబ్యగ్ఘాదయో, దుతియేన అణ్డజఆసీవిసకణ్హసప్పాదయో వుచ్చన్తి, తస్మా సీహాదికో వియ ఆసీవిసాదికో వియ చ ‘‘అహం తే జీవితహారకో’’తి ఇమం అత్థం యక్ఖో పదద్వయేన దస్సేతీతి అఞ్ఞే. అపరే పన ‘‘అక్ఖులో భక్ఖులో’’తి పాళిం వత్వా ‘‘అక్ఖేతుం ఖేపేతుం వినాసేతుం ఉలతి పవత్తేతీతి అక్ఖులో, భక్ఖితుం ఖాదితుం ఉలతీతి భక్ఖులో. కో పనేసో? యక్ఖరక్ఖసపిసాచసీహబ్యగ్ఘాదీసు అఞ్ఞతరో యో కోచి మనుస్సానం అనత్థావహో’’తి తస్స అత్థం వదన్తి. ఇధాపి పుబ్బే వుత్తనయేనేవ అధిప్పాయయోజనా వేదితబ్బా.
Yasmā pana so saddo ‘‘akkula pakkula’’ iti iminā ākārena sattānaṃ sotapathaṃ agamāsi, tasmā tassa anukaraṇavasena ‘‘akkulo pakkulo’’ti, yakkhassa ca tassaṃ nigghosanicchāraṇāyaṃ akkulapakkulakaraṇaṃ atthīti katvā ‘‘akkulapakkulikaṃ akāsī’’ti saṅgahaṃ āropayiṃsu. Keci pana ‘‘ākulabyākula iti padadvayassa pariyāyābhidhānavasena akkulo bakkuloti ayaṃ saddo vutto’’ti vadanti yathā ‘‘ekaṃ ekaka’’nti. Yasmā ekavāraṃ jāto paṭhamuppattivaseneva nibbattattā ākuloti ādiattho ākāro, tassa ca kakārāgamaṃ katvā rassattaṃ katanti. Dve vāre pana jāto bakkulo, kulasaddo cettha jātipariyāyo kolaṃkolotiādīsu viya. Vuttaadhippāyānuvidhāyī ca saddappayogoti paṭhamena padena jalābujasīhabyagghādayo, dutiyena aṇḍajaāsīvisakaṇhasappādayo vuccanti, tasmā sīhādiko viya āsīvisādiko viya ca ‘‘ahaṃ te jīvitahārako’’ti imaṃ atthaṃ yakkho padadvayena dassetīti aññe. Apare pana ‘‘akkhulo bhakkhulo’’ti pāḷiṃ vatvā ‘‘akkhetuṃ khepetuṃ vināsetuṃ ulati pavattetīti akkhulo, bhakkhituṃ khādituṃ ulatīti bhakkhulo. Ko paneso? Yakkharakkhasapisācasīhabyagghādīsu aññataro yo koci manussānaṃ anatthāvaho’’ti tassa atthaṃ vadanti. Idhāpi pubbe vuttanayeneva adhippāyayojanā veditabbā.
ఏసో తే, సమణ, పిసాచోతి ‘‘అమ్భో, సమణ, తవ పిసితాసనో పిసాచో ఉపట్ఠితో’’తి మహన్తం భేరవరూపం అభినిమ్మినిత్వా భగవతో పురతో ఠత్వా అత్తానం సన్ధాయ యక్ఖో వదతి.
Esote, samaṇa, pisācoti ‘‘ambho, samaṇa, tava pisitāsano pisāco upaṭṭhito’’ti mahantaṃ bheravarūpaṃ abhinimminitvā bhagavato purato ṭhatvā attānaṃ sandhāya yakkho vadati.
ఏతమత్థం విదిత్వాతి ఏతం తేన యక్ఖేన కాయవాచాహి పవత్తియమానం విప్పకారం. తేన చ అత్తనో అనభిభవనీయస్స హేతుభూతం లోకధమ్మేసు నిరుపక్కిలేసతం సబ్బాకారతో విదిత్వా. తాయం వేలాయన్తి తస్సం విప్పకారకరణవేలాయం. ఇమం ఉదానన్తి తం విప్పకారం అగణేత్వా అస్స అగణనహేతుభూతం ధమ్మానుభావదీపకం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి.
Etamatthaṃviditvāti etaṃ tena yakkhena kāyavācāhi pavattiyamānaṃ vippakāraṃ. Tena ca attano anabhibhavanīyassa hetubhūtaṃ lokadhammesu nirupakkilesataṃ sabbākārato viditvā. Tāyaṃ velāyanti tassaṃ vippakārakaraṇavelāyaṃ. Imaṃ udānanti taṃ vippakāraṃ agaṇetvā assa agaṇanahetubhūtaṃ dhammānubhāvadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
తత్థ యదా సకేసు ధమ్మేసూతి యస్మిం కాలే సకఅత్తభావసఙ్ఖాతేసు పఞ్చసు ఉపాదానక్ఖన్ధధమ్మేసు. పారగూతి పరిఞ్ఞాభిసమయపారిపూరివసేన పారఙ్గతో, తతోయేవ తేసం హేతుభూతే సముదయే, తదప్పవత్తిలక్ఖణే నిరోధే, నిరోధగామినియా పటిపదాయ చ పహానసచ్ఛికిరియాభావనాభిసమయపారిపూరివసేన పారగతో. హోతి బ్రాహ్మణోతి ఏవం సబ్బసో బాహితపాపత్తా బ్రాహ్మణో నామ హోతి, సబ్బసో సకఅత్తభావావబోధనేపి చతుసచ్చాభిసమయో హోతి. వుత్తఞ్చేతం – ‘‘ఇమస్మింయేవ బ్యామమత్తే కళేవరే ససఞ్ఞిమ్హి సమనకే లోకఞ్చ లోకసముదయఞ్చ పఞ్ఞపేమీ’’తిఆది (సం॰ ని॰ ౧.౧౦౭; అ॰ ని॰ ౪.౪౫). అథ వా సకేసు ధమ్మేసూతి అత్తనో ధమ్మేసు, అత్తనో ధమ్మా నామ అత్థకామస్స పుగ్గలస్స సీలాదిధమ్మా. సీలసమాధిపఞ్ఞావిముత్తిఆదయో హి వోదానధమ్మా ఏకన్తహితసుఖసమ్పాదనేన పురిసస్స అత్తనో ధమ్మా నామ, న అనత్థావహా సంకిలేసధమ్మా వియ అసకధమ్మా. పారగూతి తేసం సీలాదీనం పారిపూరియా పారం పరియన్తం గతో.
Tattha yadā sakesu dhammesūti yasmiṃ kāle sakaattabhāvasaṅkhātesu pañcasu upādānakkhandhadhammesu. Pāragūti pariññābhisamayapāripūrivasena pāraṅgato, tatoyeva tesaṃ hetubhūte samudaye, tadappavattilakkhaṇe nirodhe, nirodhagāminiyā paṭipadāya ca pahānasacchikiriyābhāvanābhisamayapāripūrivasena pāragato. Hoti brāhmaṇoti evaṃ sabbaso bāhitapāpattā brāhmaṇo nāma hoti, sabbaso sakaattabhāvāvabodhanepi catusaccābhisamayo hoti. Vuttañcetaṃ – ‘‘imasmiṃyeva byāmamatte kaḷevare sasaññimhi samanake lokañca lokasamudayañca paññapemī’’tiādi (saṃ. ni. 1.107; a. ni. 4.45). Atha vā sakesu dhammesūti attano dhammesu, attano dhammā nāma atthakāmassa puggalassa sīlādidhammā. Sīlasamādhipaññāvimuttiādayo hi vodānadhammā ekantahitasukhasampādanena purisassa attano dhammā nāma, na anatthāvahā saṃkilesadhammā viya asakadhammā. Pāragūti tesaṃ sīlādīnaṃ pāripūriyā pāraṃ pariyantaṃ gato.
తత్థ సీలం తావ లోకియలోకుత్తరవసేన దువిధం. తేసు లోకియం పుబ్బభాగసీలం. తం సఙ్ఖేపతో పాతిమోక్ఖసంవరాదివసేన చతుబ్బిధం, విత్థారతో పన అనేకప్పభేదం. లోకుత్తరం మగ్గఫలవసేన దువిధం, అత్థతో సమ్మావాచాసమ్మాకమ్మన్తసమ్మాఆజీవా. యథా చ సీలం, తథా సమాధిపఞ్ఞా చ లోకియలోకుత్తరవసేన దువిధా. తత్థ లోకియసమాధి సహ ఉపచారేన అట్ఠ సమాపత్తియో, లోకుత్తరసమాధి మగ్గపరియాపన్నో . పఞ్ఞాపి లోకియా సుతమయా, చిన్తామయా, భావనామయా చ సాసవా, లోకుత్తరా పన మగ్గసమ్పయుత్తా ఫలసమ్పయుత్తా చ. విముత్తి నామ ఫలవిముత్తి నిబ్బానఞ్చ, తస్మా సా లోకుత్తరావ. విముత్తిఞాణదస్సనం లోకియమేవ, తం ఏకూనవీసతివిధం పచ్చవేక్ఖణఞాణభావతో. ఏవం ఏతేసం సీలాదిధమ్మానం అత్తనో సన్తానే అరహత్తఫలాధిగమేన అనవసేసతో నిబ్బత్తపారిపూరియా పారం పరియన్తం గతోతి సకేసు ధమ్మేసు పారగూ.
Tattha sīlaṃ tāva lokiyalokuttaravasena duvidhaṃ. Tesu lokiyaṃ pubbabhāgasīlaṃ. Taṃ saṅkhepato pātimokkhasaṃvarādivasena catubbidhaṃ, vitthārato pana anekappabhedaṃ. Lokuttaraṃ maggaphalavasena duvidhaṃ, atthato sammāvācāsammākammantasammāājīvā. Yathā ca sīlaṃ, tathā samādhipaññā ca lokiyalokuttaravasena duvidhā. Tattha lokiyasamādhi saha upacārena aṭṭha samāpattiyo, lokuttarasamādhi maggapariyāpanno . Paññāpi lokiyā sutamayā, cintāmayā, bhāvanāmayā ca sāsavā, lokuttarā pana maggasampayuttā phalasampayuttā ca. Vimutti nāma phalavimutti nibbānañca, tasmā sā lokuttarāva. Vimuttiñāṇadassanaṃ lokiyameva, taṃ ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇabhāvato. Evaṃ etesaṃ sīlādidhammānaṃ attano santāne arahattaphalādhigamena anavasesato nibbattapāripūriyā pāraṃ pariyantaṃ gatoti sakesu dhammesu pāragū.
అథ వా సోతాపత్తిఫలాధిగమేన సీలస్మిం పారగూ. సో హి ‘‘సీలేసు పరిపూరకారీ’’తి వుత్తో, సోతాపన్నగ్గహణేనేవ చేత్థ సకదాగామీపి గహితో హోతి. అనాగామిఫలాధిగమేన సమాధిస్మిం పారగూ. సో హి ‘‘సమాధిస్మిం పరిపూరకారీ’’తి వుత్తో. అరహత్తఫలాధిగమేన ఇతరేసు తీసు పారగూ. అరహా హి పఞ్ఞావేపుల్లప్పత్తియా అగ్గభూతాయ అకుప్పాయ చేతోవిముత్తియా అధిగతత్తా పచ్చవేక్ఖణఞాణస్స చ పరియోసానగమనతో పఞ్ఞావిముత్తివిముత్తిఞాణదస్సనేసు పారగూ నామ హోతి. ఏవం సబ్బథాపి చతూసు అరియసచ్చేసు చతుమగ్గవసేన పరిఞ్ఞాదిసోళసవిధాయ కిచ్చనిప్ఫత్తియా యథావుత్తేసు తస్మిం తస్మిం కాలే సకేసు ధమ్మేసు పారగతో.
Atha vā sotāpattiphalādhigamena sīlasmiṃ pāragū. So hi ‘‘sīlesu paripūrakārī’’ti vutto, sotāpannaggahaṇeneva cettha sakadāgāmīpi gahito hoti. Anāgāmiphalādhigamena samādhismiṃ pāragū. So hi ‘‘samādhismiṃ paripūrakārī’’ti vutto. Arahattaphalādhigamena itaresu tīsu pāragū. Arahā hi paññāvepullappattiyā aggabhūtāya akuppāya cetovimuttiyā adhigatattā paccavekkhaṇañāṇassa ca pariyosānagamanato paññāvimuttivimuttiñāṇadassanesu pāragū nāma hoti. Evaṃ sabbathāpi catūsu ariyasaccesu catumaggavasena pariññādisoḷasavidhāya kiccanipphattiyā yathāvuttesu tasmiṃ tasmiṃ kāle sakesu dhammesu pāragato.
హోతి బ్రాహ్మణోతి తదా సో బాహితపాపధమ్మతాయ పరమత్థబ్రాహ్మణో హోతి. అథ ఏతం పిసాచఞ్చ, పక్కులఞ్చాతివత్తతీతి తతో యథావుత్తపారగమనతో అథ పచ్ఛా, అజకలాపక, ఏతం తయా దస్సితం పిసితాసనత్థమాగతం పిసాచం భయజననత్థం సముట్ఠాపితం అక్కులపక్కులికఞ్చ అతివత్తతి, అతిక్కమతి, అభిభవతి, తం న భాయతీతి అత్థో.
Hoti brāhmaṇoti tadā so bāhitapāpadhammatāya paramatthabrāhmaṇo hoti. Atha etaṃ pisācañca, pakkulañcātivattatīti tato yathāvuttapāragamanato atha pacchā, ajakalāpaka, etaṃ tayā dassitaṃ pisitāsanatthamāgataṃ pisācaṃ bhayajananatthaṃ samuṭṭhāpitaṃ akkulapakkulikañca ativattati, atikkamati, abhibhavati, taṃ na bhāyatīti attho.
అయమ్పి గాథా అరహత్తమేవ ఉల్లపిత్వా కథితా. అథ అజకలాపకో అత్తనా కతేన తథారూపేనపి పటిభయరూపేన విభింసనేన అకమ్పనీయస్స భగవతో తం తాదిభావం దిస్వా ‘‘అహో అచ్ఛరియమనుస్సోవతాయ’’న్తి పసన్నమానసో పోథుజ్జనికాయ సద్ధాయ అత్తని నివిట్ఠభావం విభావేన్తో సత్థు సమ్ముఖా ఉపాసకత్తం పవేదేసి.
Ayampi gāthā arahattameva ullapitvā kathitā. Atha ajakalāpako attanā katena tathārūpenapi paṭibhayarūpena vibhiṃsanena akampanīyassa bhagavato taṃ tādibhāvaṃ disvā ‘‘aho acchariyamanussovatāya’’nti pasannamānaso pothujjanikāya saddhāya attani niviṭṭhabhāvaṃ vibhāvento satthu sammukhā upāsakattaṃ pavedesi.
సత్తమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఉదానపాళి • Udānapāḷi / ౭. అజకలాపకసుత్తం • 7. Ajakalāpakasuttaṃ