| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
१. अजितसुत्तवण्णना
1. Ajitasuttavaṇṇanā
१०३९. तस्मिं पन पञ्हे निवुतोति पटिच्छादितो। किस्साभिलेपनं ब्रूसीति किं अस्स लोकस्स अभिलेपनं वदेसि।
1039. Tasmiṃ pana pañhe nivutoti paṭicchādito. Kissābhilepanaṃ brūsīti kiṃ assa lokassa abhilepanaṃ vadesi.
१०४०. वेविच्छा पमादा नप्पकासतीति मच्छरियहेतु च पमादहेतु च नप्पकासति। मच्छरियं हिस्स दानादिगुणेहि पकासितुं न देति, पमादो सीलादीहि। जप्पाभिलेपनन्ति तण्हा अस्स लोकस्स मक्कटलेपो विय मक्कटस्स अभिलेपनं। दुक्खन्ति जातिआदिकं दुक्खं।
1040.Vevicchā pamādā nappakāsatīti macchariyahetu ca pamādahetu ca nappakāsati. Macchariyaṃ hissa dānādiguṇehi pakāsituṃ na deti, pamādo sīlādīhi. Jappābhilepananti taṇhā assa lokassa makkaṭalepo viya makkaṭassa abhilepanaṃ. Dukkhanti jātiādikaṃ dukkhaṃ.
१०४१. सवन्ति सब्बधि सोताति सब्बेसु रूपादिआयतनेसु तण्हादिका सोता सन्दन्ति। किं निवारणन्ति तेसं किं आवरणं का रक्खाति? संवरं ब्रूहीति तं तेसं निवारणसङ्खातं संवरं ब्रूहि। एतेन सावसेसप्पहानं पुच्छति। केन सोता पिधिय्यरेति केन धम्मेन एते सोता पिधिय्यन्ति पच्छिज्जन्ति। एतेन अनवसेसप्पहानं पुच्छति।
1041.Savanti sabbadhi sotāti sabbesu rūpādiāyatanesu taṇhādikā sotā sandanti. Kiṃ nivāraṇanti tesaṃ kiṃ āvaraṇaṃ kā rakkhāti? Saṃvaraṃ brūhīti taṃ tesaṃ nivāraṇasaṅkhātaṃ saṃvaraṃ brūhi. Etena sāvasesappahānaṃ pucchati. Kena sotā pidhiyyareti kena dhammena ete sotā pidhiyyanti pacchijjanti. Etena anavasesappahānaṃ pucchati.
१०४२. सति तेसं निवारणन्ति विपस्सनायुत्ता। कुसलानं धम्मानं गतियो समन्नेसमाना सति तेसं सोतानं निवारणं। सोतानं संवरं ब्रूमीति तमेवाहं सतिं सोतानं संवरं ब्रूमीति अधिप्पायो। पञ्ञायेते पिधिय्यरेति रूपादीसु पन अनिच्चतादिपटिवेधसाधिकाय मग्गपञ्ञाय एते सोता सब्बसो पिधिय्यन्तीति।
1042.Sati tesaṃ nivāraṇanti vipassanāyuttā. Kusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samannesamānā sati tesaṃ sotānaṃ nivāraṇaṃ. Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmīti tamevāhaṃ satiṃ sotānaṃ saṃvaraṃ brūmīti adhippāyo. Paññāyete pidhiyyareti rūpādīsu pana aniccatādipaṭivedhasādhikāya maggapaññāya ete sotā sabbaso pidhiyyantīti.
१०४३. पञ्ञा चेवाति पञ्हगाथाय, या चायं तया वुत्ता पञ्ञा या च सति, यञ्च तदवसेसं नामरूपं, एतं सब्बम्पि कत्थ निरुज्झति, एतं मे पञ्हं पुट्ठो ब्रूहीति एवं सङ्खेपत्थो वेदितब्बो।
1043.Paññā cevāti pañhagāthāya, yā cāyaṃ tayā vuttā paññā yā ca sati, yañca tadavasesaṃ nāmarūpaṃ, etaṃ sabbampi kattha nirujjhati, etaṃ me pañhaṃ puṭṭho brūhīti evaṃ saṅkhepattho veditabbo.
१०४४. विस्सज्जनगाथाय पनस्स यस्मा पञ्ञासतियो नामेनेव सङ्गहं गच्छन्ति, तस्मा ता विसुं न वुत्ता। अयमेत्थ सङ्खेपत्थो – यं मं त्वं, अजित, एतं पञ्हं अपुच्छि ‘‘कत्थेतं उपरुज्झती’’ति, तं ते यत्थ नामञ्च रूपञ्च असेसं उपरुज्झति, तं वदन्तो वदामि , तस्स, तस्स हि विञ्ञाणस्स निरोधेन सहेव अपुब्बं अचरिमं एत्थेतं उपरुज्झति। एत्थेव विञ्ञाणनिरोधे निरुज्झति एतं, विञ्ञाणनिरोधा तस्स निरोधो होति। तं नातिवत्ततीति वुत्तं होति।
1044. Vissajjanagāthāya panassa yasmā paññāsatiyo nāmeneva saṅgahaṃ gacchanti, tasmā tā visuṃ na vuttā. Ayamettha saṅkhepattho – yaṃ maṃ tvaṃ, ajita, etaṃ pañhaṃ apucchi ‘‘katthetaṃ uparujjhatī’’ti, taṃ te yattha nāmañca rūpañca asesaṃ uparujjhati, taṃ vadanto vadāmi, tassa, tassa hi viññāṇassa nirodhena saheva apubbaṃ acarimaṃ etthetaṃ uparujjhati. Ettheva viññāṇanirodhe nirujjhati etaṃ, viññāṇanirodhā tassa nirodho hoti. Taṃ nātivattatīti vuttaṃ hoti.
१०४५. एत्तावता च ‘‘दुक्खमस्स महब्भय’’न्ति इमिना पकासितं दुक्खसच्चं, ‘‘यानि सोतानी’’ति इमिना समुदयसच्चं पञ्ञायेते पिधिय्यरेति इमिना मग्गसच्चं, ‘‘असेसं उपरुज्झती’’ति इमिना निरोधसच्चन्ति एवं चत्तारि सच्चानि सुत्वापि अरियभूमिं अनधिगतो पुन सेखासेखपटिपदं पुच्छन्तो ‘‘ये च सङ्खातधम्मासे’’ति गाथमाह। तत्थ सङ्खातधम्माति अनिच्चादिवसेन परिवीमंसितधम्मा, अरहतं एतं अधिवचनं। सेखाति सीलादीनि सिक्खमाना अवसेसा अरियपुग्गला। पुथूति बहू सत्तजना। तेसं मे निपको इरियं पुट्ठो पब्रूहीति तेसं मे सेखासेखानं निपको पण्डितो त्वं पुट्ठो पटिपत्तिं ब्रूहीति।
1045. Ettāvatā ca ‘‘dukkhamassa mahabbhaya’’nti iminā pakāsitaṃ dukkhasaccaṃ, ‘‘yāni sotānī’’ti iminā samudayasaccaṃ paññāyete pidhiyyareti iminā maggasaccaṃ, ‘‘asesaṃ uparujjhatī’’ti iminā nirodhasaccanti evaṃ cattāri saccāni sutvāpi ariyabhūmiṃ anadhigato puna sekhāsekhapaṭipadaṃ pucchanto ‘‘ye ca saṅkhātadhammāse’’ti gāthamāha. Tattha saṅkhātadhammāti aniccādivasena parivīmaṃsitadhammā, arahataṃ etaṃ adhivacanaṃ. Sekhāti sīlādīni sikkhamānā avasesā ariyapuggalā. Puthūti bahū sattajanā. Tesaṃ me nipako iriyaṃ puṭṭho pabrūhīti tesaṃ me sekhāsekhānaṃ nipako paṇḍito tvaṃ puṭṭho paṭipattiṃ brūhīti.
१०४६. अथस्स भगवा यस्मा सेखेन कामच्छन्दनीवरणं आदिं कत्वा सब्बकिलेसा पहातब्बा एव, तस्मा ‘‘कामेसू’’ति उपड्ढगाथाय सेखपटिपदं दस्सेति। तस्सत्थो – वत्थु ‘‘कामेसु’’ किलेसकामेन नाभिगिज्झेय्य कायदुच्चरितादयो च मनसो आविलभावकरे धम्मे पजहन्तो मनसा नाविलो सियाति। यस्मा पन असेखो अनिच्चादिवसेन सब्बसङ्खारादीनं परितुलितत्ता कुसलो सब्बधम्मेसु कायानुपस्सनासतिआदीहि च सतो सक्कायदिट्ठिआदीनं भिन्नत्ता भिक्खुभावं पत्तो च हुत्वा सब्बिरियापथेसु परिब्बजति, तस्मा ‘‘कुसलो’’ति उपड्ढगाथाय असेखपटिपदं दस्सेति। सेसं सब्बत्थ पाकटमेव।
1046. Athassa bhagavā yasmā sekhena kāmacchandanīvaraṇaṃ ādiṃ katvā sabbakilesā pahātabbā eva, tasmā ‘‘kāmesū’’ti upaḍḍhagāthāya sekhapaṭipadaṃ dasseti. Tassattho – vatthu ‘‘kāmesu’’ kilesakāmena nābhigijjheyya kāyaduccaritādayo ca manaso āvilabhāvakare dhamme pajahanto manasā nāvilo siyāti. Yasmā pana asekho aniccādivasena sabbasaṅkhārādīnaṃ paritulitattā kusalo sabbadhammesu kāyānupassanāsatiādīhi ca sato sakkāyadiṭṭhiādīnaṃ bhinnattā bhikkhubhāvaṃ patto ca hutvā sabbiriyāpathesu paribbajati, tasmā ‘‘kusalo’’ti upaḍḍhagāthāya asekhapaṭipadaṃ dasseti. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
एवं भगवा अरहत्तनिकूटेन देसनं निट्ठापेसि, देसनापरियोसाने अजितो अरहत्ते पतिट्ठासि सद्धिं अन्तेवासिसहस्सेन, अञ्ञेसञ्च अनेकसहस्सानं धम्मचक्खुं उदपादि। सह अरहत्तप्पत्तिया च आयस्मतो अजितस्स अन्तेवासिसहस्सस्स च अजिनजटावाकचीरादीनि अन्तरधायिंसु। सब्बेव इद्धिमयपत्तचीवरधरा, द्वङ्गुलकेसा एहिभिक्खू हुत्वा भगवन्तं नमस्समाना पञ्जलिका निसीदिंसूति।
Evaṃ bhagavā arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi, desanāpariyosāne ajito arahatte patiṭṭhāsi saddhiṃ antevāsisahassena, aññesañca anekasahassānaṃ dhammacakkhuṃ udapādi. Saha arahattappattiyā ca āyasmato ajitassa antevāsisahassassa ca ajinajaṭāvākacīrādīni antaradhāyiṃsu. Sabbeva iddhimayapattacīvaradharā, dvaṅgulakesā ehibhikkhū hutvā bhagavantaṃ namassamānā pañjalikā nisīdiṃsūti.
परमत्थजोतिकाय खुद्दक-अट्ठकथाय
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
सुत्तनिपात-अट्ठकथाय अजितसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya ajitasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi / १. अजितमाणवपुच्छा • 1. Ajitamāṇavapucchā
