| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā |
१०. अजितत्थेरगाथावण्णना
10. Ajitattheragāthāvaṇṇanā
मरणे मे भयं नत्थीति आयस्मतो अजितत्थेरस्स गाथा। का उप्पत्ति? सो किर एकनवुते कप्पे विपस्सिं भगवन्तं पस्सित्वा पसन्नचित्तो कपित्थफलं अदासि। ततो परम्पि तं तं पुञ्ञं कत्वा देवमनुस्सेसु संसरन्तो इमस्मिं कप्पे अनुप्पन्ने एव अम्हाकं सत्थरि सावत्थियं महाकोसलरञ्ञो अग्गासनियस्स ब्राह्मणस्स पुत्तो हुत्वा निब्बत्ति। तस्स अजितोति नामं अहोसि। तस्मिञ्च समये सावत्थिवासी बावरी नाम ब्राह्मणो तीहि महापुरिसलक्खणेहि समन्नागतो तिण्णं वेदानं पारगू सावत्थितो निक्खमित्वा तापसपब्बज्जं पब्बजित्वा गोधावरीतीरे कपित्थारामे वसति। अथ अजितो तस्स सन्तिके पब्बजितो अत्थकामाय देवताय चोदितेन बावरिना सत्थु सन्तिकं पेसितो तिस्समेत्तेय्यादीहि सद्धिं भगवन्तं उपसङ्कमित्वा मनसाव पञ्हे पुच्छित्वा तेसु विस्सज्जितेसु पसन्नचित्तो सत्थु सन्तिके पब्बजित्वा कम्मट्ठानं गहेत्वा विपस्सनं वड्ढेत्वा अरहत्तं पापुणि। तेन वुत्तं अपदाने (अप॰ थेर २.५२.७-११) –
Maraṇe me bhayaṃ natthīti āyasmato ajitattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ekanavute kappe vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannacitto kapitthaphalaṃ adāsi. Tato parampi taṃ taṃ puññaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ kappe anuppanne eva amhākaṃ satthari sāvatthiyaṃ mahākosalarañño aggāsaniyassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti. Tassa ajitoti nāmaṃ ahosi. Tasmiñca samaye sāvatthivāsī bāvarī nāma brāhmaṇo tīhi mahāpurisalakkhaṇehi samannāgato tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sāvatthito nikkhamitvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā godhāvarītīre kapitthārāme vasati. Atha ajito tassa santike pabbajito atthakāmāya devatāya coditena bāvarinā satthu santikaṃ pesito tissametteyyādīhi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā manasāva pañhe pucchitvā tesu vissajjitesu pasannacitto satthu santike pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.7-11) –
‘‘सुवण्णवण्णं सम्बुद्धं, आहुतीनं पटिग्गहं।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;
रथियं पटिपज्जन्तं, कपित्थं अददिं फलं॥
Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, kapitthaṃ adadiṃ phalaṃ.
‘‘एकनवुतितो कप्पे, यं फलं अददिं ददा।
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ dadā;
दुग्गतिं नाभिजानामि, फलदानस्सिदं फलं॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
अरहत्तं पन पत्तो सीहनादं नदन्तो ‘‘मरणे मे भयं नत्थी’’ति गाथं अभासि।
Arahattaṃ pana patto sīhanādaṃ nadanto ‘‘maraṇe me bhayaṃ natthī’’ti gāthaṃ abhāsi.
२०. तत्थ मरणेति मरणनिमित्तं मरणहेतु। मेति मय्हं, भयं नत्थि उच्छिन्नभवमूलताय परिक्खीणजातिकत्ता । अनुच्छिन्नभवमूलानञ्हि ‘‘कीदिसी नु खो मय्हं आयतिं उप्पत्ती’’ति मरणतो भयं भवेय्य। निकन्तीति अपेक्खा तण्हा, सा नत्थि जीविते सुपरिमद्दितसङ्खारताय उपादानक्खन्धानं दुक्खासारकादिभावेन सुट्ठु उपट्ठहनतो। एवंभूतो चाहं सन्देहं सरीरं, सकं वा देहं देहसङ्खातं दुक्खभारं निक्खिपिस्सामि छड्डेस्सामि, निक्खिपन्तो च ‘‘‘इमिना सरीरकेन साधेतब्बं साधितं, इदानि तं एकंसेन छड्डनीयमेवा’ति पञ्ञावेपुल्लप्पत्तिया सम्पजानो सतिवेपुल्लप्पत्तिया पटिस्सतो निक्खिपिस्सामी’’ति। इमं पन गाथं वत्वा थेरो झानं समापज्जित्वा तदनन्तरं परिनिब्बायीति।
20. Tattha maraṇeti maraṇanimittaṃ maraṇahetu. Meti mayhaṃ, bhayaṃ natthi ucchinnabhavamūlatāya parikkhīṇajātikattā . Anucchinnabhavamūlānañhi ‘‘kīdisī nu kho mayhaṃ āyatiṃ uppattī’’ti maraṇato bhayaṃ bhaveyya. Nikantīti apekkhā taṇhā, sā natthi jīvite suparimadditasaṅkhāratāya upādānakkhandhānaṃ dukkhāsārakādibhāvena suṭṭhu upaṭṭhahanato. Evaṃbhūto cāhaṃ sandehaṃ sarīraṃ, sakaṃ vā dehaṃ dehasaṅkhātaṃ dukkhabhāraṃ nikkhipissāmi chaḍḍessāmi, nikkhipanto ca ‘‘‘iminā sarīrakena sādhetabbaṃ sādhitaṃ, idāni taṃ ekaṃsena chaḍḍanīyamevā’ti paññāvepullappattiyā sampajāno sativepullappattiyā paṭissato nikkhipissāmī’’ti. Imaṃ pana gāthaṃ vatvā thero jhānaṃ samāpajjitvā tadanantaraṃ parinibbāyīti.
अजितत्थेरगाथावण्णना निट्ठिता।
Ajitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
दुतियवग्गवण्णना निट्ठिता।
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi / १०. अजितत्थेरगाथा • 10. Ajitattheragāthā
