Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
సంయుత్తనికాయే
Saṃyuttanikāye
సళాయతనవగ్గటీకా
Saḷāyatanavaggaṭīkā
౧. సళాయతనసంయుత్తం
1. Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
౧. అనిచ్చవగ్గో
1. Aniccavaggo
౧. అజ్ఝత్తానిచ్చసుత్తవణ్ణనా
1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
౧. చక్ఖతీతి చక్ఖు, ఞాణం, యథాసభావతో ఆరమ్మణస్స జాననేన సమవిసమం ఆచిక్ఖన్తం వియ పవత్తతీతి అత్థో. తథా మంసచక్ఖు. తమ్పి హి రూపదస్సనే చక్ఖతీతి చక్ఖు. బుద్ధానంయేవ చక్ఖూతి బుద్ధచక్ఖు, అసాధారణతో హి సత్తసన్తానేసు సస్సతుచ్ఛేదదిట్ఠి అనులోమికఞాణయథాభూతఞాణానఞ్చేవ కామరాగానుసయాదీనఞ్చ యాథావతో విభావితఞాణం ఆసయానుసయఞాణం ఇన్ద్రియపరోపరియత్తఞాణఞ్చ. హేట్ఠిమా తయో మగ్గా చతుసచ్చధమ్మేసు వుత్తాకారేన పవత్తియా ధమ్మే చక్ఖూతి ధమ్మచక్ఖు, తథా తేసం ఫలాని తంతంపటిపక్ఖేసు పటిప్పస్సద్ధిపహానవసేన పవత్తనతో. సమన్తతో సబ్బధమ్మేసు చక్ఖుకిచ్చసాధనతో సమన్తచక్ఖు, సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణం. దిబ్బవిహారసన్నిస్సయేన లద్ధబ్బతో దేవానం దిబ్బచక్ఖు వియాతి తం దిబ్బచక్ఖు, అభిఞ్ఞావిసేసో. ఆలోకం వడ్ఢేత్వా రూపదస్సనతో ‘‘ఆలోకఫరణేనా’’తి వుత్తం. ‘‘ఇదం దుక్ఖం అరియసచ్చన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాదీ’’తిఆదినా (సం॰ ని॰ ౫.౧౦౮౧; మహావ॰ ౧౫) నయేన ఆగతత్తా చతుసచ్చపరిచ్ఛేదకఞాణం ‘‘పఞ్ఞాచక్ఖూ’’తి వుత్తం. తదిదం ‘‘విపస్సనాఞాణ’’న్తి వదన్తి, ‘‘విపస్సనామగ్గఫలపచ్చవేక్ఖణఞాణానీ’’తి అపరే.
1. Cakkhatīti cakkhu, ñāṇaṃ, yathāsabhāvato ārammaṇassa jānanena samavisamaṃ ācikkhantaṃ viya pavattatīti attho. Tathā maṃsacakkhu. Tampi hi rūpadassane cakkhatīti cakkhu. Buddhānaṃyeva cakkhūti buddhacakkhu, asādhāraṇato hi sattasantānesu sassatucchedadiṭṭhi anulomikañāṇayathābhūtañāṇānañceva kāmarāgānusayādīnañca yāthāvato vibhāvitañāṇaṃ āsayānusayañāṇaṃ indriyaparopariyattañāṇañca. Heṭṭhimā tayo maggā catusaccadhammesu vuttākārena pavattiyā dhamme cakkhūti dhammacakkhu, tathā tesaṃ phalāni taṃtaṃpaṭipakkhesu paṭippassaddhipahānavasena pavattanato. Samantato sabbadhammesu cakkhukiccasādhanato samantacakkhu, sabbaññutaññāṇaṃ. Dibbavihārasannissayena laddhabbato devānaṃ dibbacakkhu viyāti taṃ dibbacakkhu, abhiññāviseso. Ālokaṃ vaḍḍhetvā rūpadassanato ‘‘ālokapharaṇenā’’ti vuttaṃ. ‘‘Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 15) nayena āgatattā catusaccaparicchedakañāṇaṃ ‘‘paññācakkhū’’ti vuttaṃ. Tadidaṃ ‘‘vipassanāñāṇa’’nti vadanti, ‘‘vipassanāmaggaphalapaccavekkhaṇañāṇānī’’ti apare.
పచ్చయభూతేహి ఏతేహి అభిసమ్భరీయన్తీతి సమ్భారా, ఉపత్థమ్భభూతా చతుసముట్ఠానికరూపా. సహ సమ్భారేహీతి ససమ్భారం. మహాభూతానం ఉపాదాయ పసీదతీతి పసాదో. అక్ఖికూపకే అక్ఖిపటలేహీతి ఉభోహి అక్ఖిదలేహి. సమ్భవోతి ఆపోధాతుమేవ సమ్భవభూతమాహ. ఇధ ‘‘తేరస సమ్భారా’’తి వుత్తం. అట్ఠసాలినియం (ధ॰ స॰ అట్ఠ॰ ౫౯౬) పన సణ్ఠానేన సద్ధిం ‘‘చుద్దస సమ్భారా’’తి ఆగతం. తత్థ సణ్ఠానన్తి వణ్ణాయతనమేవ పరిమణ్డలాదిసణ్ఠానభూతం. విసుం వచనం పన నేసం తథాభూతానం అతథాభూతానఞ్చ ఆపోధాతువణ్ణాయతనానం యథావుత్తే మంసపిణ్డే విజ్జమానత్తా. సమ్భవస్స చతుధాతునిస్సితేహి సహ వుత్తస్స ధాతుత్తయనిస్సితతా యోజేతబ్బా. దిట్ఠిమణ్డలేతి అభిముఖం ఠితానం పటిబిమ్బపఞ్ఞాయనట్ఠానభూతే చక్ఖుసఞ్ఞితాయ దిట్ఠియా పవత్తిట్ఠానభూతే మణ్డలే. సన్నివిట్ఠన్తి ఏతేన చక్ఖుపసాదస్స అనేకకలాపగతభావో దస్సితో. తథా హి సో సత్త అక్ఖిపటలాని అభిబ్యాపేత్వా వత్తతి. యస్మా సో సత్త అక్ఖిపటలాని బ్యాపేత్వా ఠితేహి అత్తనో నిస్సయభూతేహి కతూపకారం తంనిస్సితేహేవ ఆయువణ్ణాదీహి అనుపాలితపరివారితం తిసన్తతిరూపసముట్ఠాపకేహి ఉతుచిత్తాహారేహి ఉపత్థమ్భియమానం హుత్వా తిట్ఠతి. రూపదస్సనసమత్థన్తి అత్తానం నిస్సాయ పవత్తవిఞ్ఞాణస్స వసేన రూపాయతనదస్సనసమత్థం. విత్థారకథాతి తస్స చక్ఖునో సోతాదీనఞ్చ హేతుపచ్చయాదివసేన చేవ లక్ఖణాదివసేన చ విత్థారకథా.
Paccayabhūtehi etehi abhisambharīyantīti sambhārā, upatthambhabhūtā catusamuṭṭhānikarūpā. Saha sambhārehīti sasambhāraṃ. Mahābhūtānaṃ upādāya pasīdatīti pasādo. Akkhikūpake akkhipaṭalehīti ubhohi akkhidalehi. Sambhavoti āpodhātumeva sambhavabhūtamāha. Idha ‘‘terasa sambhārā’’ti vuttaṃ. Aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 596) pana saṇṭhānena saddhiṃ ‘‘cuddasa sambhārā’’ti āgataṃ. Tattha saṇṭhānanti vaṇṇāyatanameva parimaṇḍalādisaṇṭhānabhūtaṃ. Visuṃ vacanaṃ pana nesaṃ tathābhūtānaṃ atathābhūtānañca āpodhātuvaṇṇāyatanānaṃ yathāvutte maṃsapiṇḍe vijjamānattā. Sambhavassa catudhātunissitehi saha vuttassa dhātuttayanissitatā yojetabbā. Diṭṭhimaṇḍaleti abhimukhaṃ ṭhitānaṃ paṭibimbapaññāyanaṭṭhānabhūte cakkhusaññitāya diṭṭhiyā pavattiṭṭhānabhūte maṇḍale. Sanniviṭṭhanti etena cakkhupasādassa anekakalāpagatabhāvo dassito. Tathā hi so satta akkhipaṭalāni abhibyāpetvā vattati. Yasmā so satta akkhipaṭalāni byāpetvā ṭhitehi attano nissayabhūtehi katūpakāraṃ taṃnissiteheva āyuvaṇṇādīhi anupālitaparivāritaṃ tisantatirūpasamuṭṭhāpakehi utucittāhārehi upatthambhiyamānaṃ hutvā tiṭṭhati. Rūpadassanasamatthanti attānaṃ nissāya pavattaviññāṇassa vasena rūpāyatanadassanasamatthaṃ. Vitthārakathāti tassa cakkhuno sotādīnañca hetupaccayādivasena ceva lakkhaṇādivasena ca vitthārakathā.
సమ్మసనచారచిత్తన్తి విపస్సనాయ పవత్తిట్ఠానభూతం విపస్సితబ్బం చిత్తం. కేచి ‘‘విపస్సనుపగతకిరియమయచిత్త’’న్తి వదన్తి, తం తేసం మతిమత్తం. తీణి లక్ఖణాని దస్సేత్వా విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తస్స పాపనవసేన దేసనాయ పవత్తత్తా.
Sammasanacāracittanti vipassanāya pavattiṭṭhānabhūtaṃ vipassitabbaṃ cittaṃ. Keci ‘‘vipassanupagatakiriyamayacitta’’nti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ. Tīṇi lakkhaṇāni dassetvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattassa pāpanavasena desanāya pavattattā.
అజ్ఝత్తానిచ్చసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౧. అజ్ఝత్తానిచ్చసుత్తం • 1. Ajjhattāniccasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౧. అజ్ఝత్తానిచ్చసుత్తవణ్ణనా • 1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā