| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
សំយុត្តនិកាយេ
Saṃyuttanikāye
សឡាយតនវគ្គ-អដ្ឋកថា
Saḷāyatanavagga-aṭṭhakathā
១. សឡាយតនសំយុត្តំ
1. Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
១. អនិច្ចវគ្គោ
1. Aniccavaggo
១. អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តវណ្ណនា
1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
១. សឡាយតនវគ្គស្ស បឋមេ ចក្ខុន្តិ ទ្វេ ចក្ខូនិ – ញាណចក្ខុ ចេវ មំសចក្ខុ ច។ តត្ថ ញាណចក្ខុ បញ្ចវិធំ – ពុទ្ធចក្ខុ, ធម្មចក្ខុ, សមន្តចក្ខុ, ទិព្ពចក្ខុ, បញ្ញាចក្ខូតិ។ តេសុ ពុទ្ធចក្ខុ នាម អាសយានុសយញាណញ្ចេវ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តញាណញ្ច, យំ – ‘‘ពុទ្ធចក្ខុនា លោកំ វោលោកេន្តោ’’តិ (មហាវ. ៩; ម. និ. ១.២៨៣; ២.៣៣៨) អាគតំ ។ ធម្មចក្ខុ នាម ហេដ្ឋិមា តយោ មគ្គា តីណិ ច ផលានិ, យំ – ‘‘វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទី’’តិ (មហាវ. ១៦; ម. និ. ២.៣៩៥) អាគតំ។ សមន្តចក្ខុ នាម សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ, យំ – ‘‘បាសាទមារុយ្ហ សមន្តចក្ខូ’’តិ (មហាវ. ៨; ម. និ. ១.២៨២; ២.៣៣៨) អាគតំ។ ទិព្ពចក្ខុ នាម អាលោកផរណេន ឧប្បន្នំ ញាណំ, យំ – ‘‘ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេនា’’តិ (បារា. ១៣; ម. និ. ២.៣៤១) អាគតំ។ បញ្ញាចក្ខុ នាម ចតុសច្ចបរិច្ឆេទកញាណំ, យំ – ‘‘ចក្ខុំ ឧទបាទី’’តិ (ស. និ. ៥.១០៨១; មហាវ. ១៥) អាគតំ។
1. Saḷāyatanavaggassa paṭhame cakkhunti dve cakkhūni – ñāṇacakkhu ceva maṃsacakkhu ca. Tattha ñāṇacakkhu pañcavidhaṃ – buddhacakkhu, dhammacakkhu, samantacakkhu, dibbacakkhu, paññācakkhūti. Tesu buddhacakkhu nāma āsayānusayañāṇañceva indriyaparopariyattañāṇañca, yaṃ – ‘‘buddhacakkhunā lokaṃ volokento’’ti (mahāva. 9; ma. ni. 1.283; 2.338) āgataṃ . Dhammacakkhu nāma heṭṭhimā tayo maggā tīṇi ca phalāni, yaṃ – ‘‘virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādī’’ti (mahāva. 16; ma. ni. 2.395) āgataṃ. Samantacakkhu nāma sabbaññutaññāṇaṃ, yaṃ – ‘‘pāsādamāruyha samantacakkhū’’ti (mahāva. 8; ma. ni. 1.282; 2.338) āgataṃ. Dibbacakkhu nāma ālokapharaṇena uppannaṃ ñāṇaṃ, yaṃ – ‘‘dibbena cakkhunā visuddhenā’’ti (pārā. 13; ma. ni. 2.341) āgataṃ. Paññācakkhu nāma catusaccaparicchedakañāṇaṃ, yaṃ – ‘‘cakkhuṃ udapādī’’ti (sa. ni. 5.1081; mahāva. 15) āgataṃ.
មំសចក្ខុបិ ទុវិធំ – សសម្ភារចក្ខុ, បសាទចក្ខូតិ។ តេសុ យ្វាយំ អក្ខិកូបកេ អក្ខិបដលេហិ បរិវារិតោ មំសបិណ្ឌោ, យត្ថ ចតស្សោ ធាតុយោ វណ្ណគន្ធរសោជា សម្ភវោ ជីវិតំ ភាវោ ចក្ខុបសាទោ កាយបសាទោតិ សង្ខេបតោ តេរស សម្ភារា ហោន្តិ។ វិត្ថារតោ បន ចតស្សោ ធាតុយោ វណ្ណគន្ធរសោជា សម្ភវោតិ ឥមេ នវ ចតុសមុដ្ឋានវសេន ឆត្តិំស, ជីវិតំ ភាវោ ចក្ខុបសាទោ កាយបសាទោតិ ឥមេ កម្មសមុដ្ឋានា តាវ ចត្តារោតិ ចត្តារីស សម្ភារា ហោន្តិ។ ឥទំ សសម្ភារចក្ខុ នាម។ យំ បនេត្ថ សេតមណ្ឌលបរិច្ឆិន្នេន កណ្ហមណ្ឌលេន បរិវារិតេ ទិដ្ឋិមណ្ឌលេ សន្និវិដ្ឋំ រូបទស្សនសមត្ថំ បសាទមត្តំ, ឥទំ បសាទចក្ខុ នាម។ តស្ស តតោ បរេសញ្ច សោតាទីនំ វិត្ថារកថា វិសុទ្ធិមគ្គេ វុត្តាវ។
Maṃsacakkhupi duvidhaṃ – sasambhāracakkhu, pasādacakkhūti. Tesu yvāyaṃ akkhikūpake akkhipaṭalehi parivārito maṃsapiṇḍo, yattha catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavo jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti saṅkhepato terasa sambhārā honti. Vitthārato pana catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavoti ime nava catusamuṭṭhānavasena chattiṃsa, jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti ime kammasamuṭṭhānā tāva cattāroti cattārīsa sambhārā honti. Idaṃ sasambhāracakkhu nāma. Yaṃ panettha setamaṇḍalaparicchinnena kaṇhamaṇḍalena parivārite diṭṭhimaṇḍale sanniviṭṭhaṃ rūpadassanasamatthaṃ pasādamattaṃ, idaṃ pasādacakkhu nāma. Tassa tato paresañca sotādīnaṃ vitthārakathā visuddhimagge vuttāva.
តត្ថ យទិទំ បសាទចក្ខុ, តំ គហេត្វា ភគវា – ចក្ខុំ, ភិក្ខវេ, អនិច្ចន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ – ‘‘ចតូហិ ការណេហិ អនិច្ចំ ឧទយព្ពយវន្តតាយា’’តិអាទិនា នយេន វិត្ថារកថា ហេដ្ឋា បកាសិតាយេវ។ សោតម្បិ បសាទសោតមេវ អធិប្បេតំ, តថា ឃានជិវ្ហាកាយា។ មនោតិ តេភូមកសម្មសនចារចិត្តំ។ ឥតិ ឥទំ សុត្តំ ឆសុ អជ្ឈត្តិកាយតនេសុ តីណិ លក្ខណានិ ទស្សេត្វា កថិតេ ពុជ្ឈនកានំ អជ្ឈាសយេន វុត្តំ។
Tattha yadidaṃ pasādacakkhu, taṃ gahetvā bhagavā – cakkhuṃ, bhikkhave, aniccantiādimāha. Tattha – ‘‘catūhi kāraṇehi aniccaṃ udayabbayavantatāyā’’tiādinā nayena vitthārakathā heṭṭhā pakāsitāyeva. Sotampi pasādasotameva adhippetaṃ, tathā ghānajivhākāyā. Manoti tebhūmakasammasanacāracittaṃ. Iti idaṃ suttaṃ chasu ajjhattikāyatanesu tīṇi lakkhaṇāni dassetvā kathite bujjhanakānaṃ ajjhāsayena vuttaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តំ • 1. Ajjhattāniccasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តវណ្ណនា • 1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
