| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
សំយុត្តនិកាយេ
Saṃyuttanikāye
សឡាយតនវគ្គដីកា
Saḷāyatanavaggaṭīkā
១. សឡាយតនសំយុត្តំ
1. Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
១. អនិច្ចវគ្គោ
1. Aniccavaggo
១. អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តវណ្ណនា
1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
១. ចក្ខតីតិ ចក្ខុ, ញាណំ, យថាសភាវតោ អារម្មណស្ស ជាននេន សមវិសមំ អាចិក្ខន្តំ វិយ បវត្តតីតិ អត្ថោ។ តថា មំសចក្ខុ។ តម្បិ ហិ រូបទស្សនេ ចក្ខតីតិ ចក្ខុ។ ពុទ្ធានំយេវ ចក្ខូតិ ពុទ្ធចក្ខុ, អសាធារណតោ ហិ សត្តសន្តានេសុ សស្សតុច្ឆេទទិដ្ឋិ អនុលោមិកញាណយថាភូតញាណានញ្ចេវ កាមរាគានុសយាទីនញ្ច យាថាវតោ វិភាវិតញាណំ អាសយានុសយញាណំ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តញាណញ្ច។ ហេដ្ឋិមា តយោ មគ្គា ចតុសច្ចធម្មេសុ វុត្តាការេន បវត្តិយា ធម្មេ ចក្ខូតិ ធម្មចក្ខុ, តថា តេសំ ផលានិ តំតំបដិបក្ខេសុ បដិប្បស្សទ្ធិបហានវសេន បវត្តនតោ។ សមន្តតោ សព្ពធម្មេសុ ចក្ខុកិច្ចសាធនតោ សមន្តចក្ខុ, សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ។ ទិព្ពវិហារសន្និស្សយេន លទ្ធព្ពតោ ទេវានំ ទិព្ពចក្ខុ វិយាតិ តំ ទិព្ពចក្ខុ, អភិញ្ញាវិសេសោ។ អាលោកំ វឌ្ឍេត្វា រូបទស្សនតោ ‘‘អាលោកផរណេនា’’តិ វុត្តំ។ ‘‘ឥទំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចន្តិ មេ, ភិក្ខវេ, បុព្ពេ អននុស្សុតេសុ ធម្មេសុ ចក្ខុំ ឧទបាទី’’តិអាទិនា (សំ. និ. ៥.១០៨១; មហាវ. ១៥) នយេន អាគតត្តា ចតុសច្ចបរិច្ឆេទកញាណំ ‘‘បញ្ញាចក្ខូ’’តិ វុត្តំ។ តទិទំ ‘‘វិបស្សនាញាណ’’ន្តិ វទន្តិ, ‘‘វិបស្សនាមគ្គផលបច្ចវេក្ខណញាណានី’’តិ អបរេ។
1. Cakkhatīti cakkhu, ñāṇaṃ, yathāsabhāvato ārammaṇassa jānanena samavisamaṃ ācikkhantaṃ viya pavattatīti attho. Tathā maṃsacakkhu. Tampi hi rūpadassane cakkhatīti cakkhu. Buddhānaṃyeva cakkhūti buddhacakkhu, asādhāraṇato hi sattasantānesu sassatucchedadiṭṭhi anulomikañāṇayathābhūtañāṇānañceva kāmarāgānusayādīnañca yāthāvato vibhāvitañāṇaṃ āsayānusayañāṇaṃ indriyaparopariyattañāṇañca. Heṭṭhimā tayo maggā catusaccadhammesu vuttākārena pavattiyā dhamme cakkhūti dhammacakkhu, tathā tesaṃ phalāni taṃtaṃpaṭipakkhesu paṭippassaddhipahānavasena pavattanato. Samantato sabbadhammesu cakkhukiccasādhanato samantacakkhu, sabbaññutaññāṇaṃ. Dibbavihārasannissayena laddhabbato devānaṃ dibbacakkhu viyāti taṃ dibbacakkhu, abhiññāviseso. Ālokaṃ vaḍḍhetvā rūpadassanato ‘‘ālokapharaṇenā’’ti vuttaṃ. ‘‘Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 15) nayena āgatattā catusaccaparicchedakañāṇaṃ ‘‘paññācakkhū’’ti vuttaṃ. Tadidaṃ ‘‘vipassanāñāṇa’’nti vadanti, ‘‘vipassanāmaggaphalapaccavekkhaṇañāṇānī’’ti apare.
បច្ចយភូតេហិ ឯតេហិ អភិសម្ភរីយន្តីតិ សម្ភារា, ឧបត្ថម្ភភូតា ចតុសមុដ្ឋានិករូបា។ សហ សម្ភារេហីតិ សសម្ភារំ។ មហាភូតានំ ឧបាទាយ បសីទតីតិ បសាទោ។ អក្ខិកូបកេ អក្ខិបដលេហីតិ ឧភោហិ អក្ខិទលេហិ។ សម្ភវោតិ អាបោធាតុមេវ សម្ភវភូតមាហ។ ឥធ ‘‘តេរស សម្ភារា’’តិ វុត្តំ។ អដ្ឋសាលិនិយំ (ធ. ស. អដ្ឋ. ៥៩៦) បន សណ្ឋានេន សទ្ធិំ ‘‘ចុទ្ទស សម្ភារា’’តិ អាគតំ។ តត្ថ សណ្ឋានន្តិ វណ្ណាយតនមេវ បរិមណ្ឌលាទិសណ្ឋានភូតំ។ វិសុំ វចនំ បន នេសំ តថាភូតានំ អតថាភូតានញ្ច អាបោធាតុវណ្ណាយតនានំ យថាវុត្តេ មំសបិណ្ឌេ វិជ្ជមានត្តា។ សម្ភវស្ស ចតុធាតុនិស្សិតេហិ សហ វុត្តស្ស ធាតុត្តយនិស្សិតតា យោជេតព្ពា។ ទិដ្ឋិមណ្ឌលេតិ អភិមុខំ ឋិតានំ បដិពិម្ពបញ្ញាយនដ្ឋានភូតេ ចក្ខុសញ្ញិតាយ ទិដ្ឋិយា បវត្តិដ្ឋានភូតេ មណ្ឌលេ។ សន្និវិដ្ឋន្តិ ឯតេន ចក្ខុបសាទស្ស អនេកកលាបគតភាវោ ទស្សិតោ។ តថា ហិ សោ សត្ត អក្ខិបដលានិ អភិព្យាបេត្វា វត្តតិ។ យស្មា សោ សត្ត អក្ខិបដលានិ ព្យាបេត្វា ឋិតេហិ អត្តនោ និស្សយភូតេហិ កតូបការំ តំនិស្សិតេហេវ អាយុវណ្ណាទីហិ អនុបាលិតបរិវារិតំ តិសន្តតិរូបសមុដ្ឋាបកេហិ ឧតុចិត្តាហារេហិ ឧបត្ថម្ភិយមានំ ហុត្វា តិដ្ឋតិ។ រូបទស្សនសមត្ថន្តិ អត្តានំ និស្សាយ បវត្តវិញ្ញាណស្ស វសេន រូបាយតនទស្សនសមត្ថំ។ វិត្ថារកថាតិ តស្ស ចក្ខុនោ សោតាទីនញ្ច ហេតុបច្ចយាទិវសេន ចេវ លក្ខណាទិវសេន ច វិត្ថារកថា។
Paccayabhūtehi etehi abhisambharīyantīti sambhārā, upatthambhabhūtā catusamuṭṭhānikarūpā. Saha sambhārehīti sasambhāraṃ. Mahābhūtānaṃ upādāya pasīdatīti pasādo. Akkhikūpake akkhipaṭalehīti ubhohi akkhidalehi. Sambhavoti āpodhātumeva sambhavabhūtamāha. Idha ‘‘terasa sambhārā’’ti vuttaṃ. Aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 596) pana saṇṭhānena saddhiṃ ‘‘cuddasa sambhārā’’ti āgataṃ. Tattha saṇṭhānanti vaṇṇāyatanameva parimaṇḍalādisaṇṭhānabhūtaṃ. Visuṃ vacanaṃ pana nesaṃ tathābhūtānaṃ atathābhūtānañca āpodhātuvaṇṇāyatanānaṃ yathāvutte maṃsapiṇḍe vijjamānattā. Sambhavassa catudhātunissitehi saha vuttassa dhātuttayanissitatā yojetabbā. Diṭṭhimaṇḍaleti abhimukhaṃ ṭhitānaṃ paṭibimbapaññāyanaṭṭhānabhūte cakkhusaññitāya diṭṭhiyā pavattiṭṭhānabhūte maṇḍale. Sanniviṭṭhanti etena cakkhupasādassa anekakalāpagatabhāvo dassito. Tathā hi so satta akkhipaṭalāni abhibyāpetvā vattati. Yasmā so satta akkhipaṭalāni byāpetvā ṭhitehi attano nissayabhūtehi katūpakāraṃ taṃnissiteheva āyuvaṇṇādīhi anupālitaparivāritaṃ tisantatirūpasamuṭṭhāpakehi utucittāhārehi upatthambhiyamānaṃ hutvā tiṭṭhati. Rūpadassanasamatthanti attānaṃ nissāya pavattaviññāṇassa vasena rūpāyatanadassanasamatthaṃ. Vitthārakathāti tassa cakkhuno sotādīnañca hetupaccayādivasena ceva lakkhaṇādivasena ca vitthārakathā.
សម្មសនចារចិត្តន្តិ វិបស្សនាយ បវត្តិដ្ឋានភូតំ វិបស្សិតព្ពំ ចិត្តំ។ កេចិ ‘‘វិបស្សនុបគតកិរិយមយចិត្ត’’ន្តិ វទន្តិ, តំ តេសំ មតិមត្តំ។ តីណិ លក្ខណានិ ទស្សេត្វា វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេត្វា អរហត្តស្ស បាបនវសេន ទេសនាយ បវត្តត្តា។
Sammasanacāracittanti vipassanāya pavattiṭṭhānabhūtaṃ vipassitabbaṃ cittaṃ. Keci ‘‘vipassanupagatakiriyamayacitta’’nti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ. Tīṇi lakkhaṇāni dassetvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattassa pāpanavasena desanāya pavattattā.
អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តំ • 1. Ajjhattāniccasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. អជ្ឈត្តានិច្ចសុត្តវណ្ណនា • 1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
