Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
။ နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ။
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
သံယုတ္တနိကာယေ
Saṃyuttanikāye
သဠာယတနဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ
Saḷāyatanavagga-aṭṭhakathā
၁. သဠာယတနသံယုတ္တံ
1. Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
၁. အနိစ္စဝဂ္ဂော
1. Aniccavaggo
၁. အဇ္ဈတ္တာနိစ္စသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
၁. သဠာယတနဝဂ္ဂသ္သ ပဌမေ စက္ခုန္တိ ဒ္ဝေ စက္ခူနိ – ဉာဏစက္ခု စေဝ မံသစက္ခု စ။ တတ္ထ ဉာဏစက္ခု ပဉ္စဝိဓံ – ဗုဒ္ဓစက္ခု, ဓမ္မစက္ခု, သမန္တစက္ခု, ဒိဗ္ဗစက္ခု, ပညာစက္ခူတိ။ တေသု ဗုဒ္ဓစက္ခု နာမ အာသယာနုသယဉာဏဉ္စေဝ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တဉာဏဉ္စ, ယံ – ‘‘ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝောလောကေန္တော’’တိ (မဟာဝ. ၉; မ. နိ. ၁.၂၈၃; ၂.၃၃၈) အာဂတံ ။ ဓမ္မစက္ခု နာမ ဟေဋ္ဌိမာ တယော မဂ္ဂာ တီဏိ စ ဖလာနိ, ယံ – ‘‘ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒီ’’တိ (မဟာဝ. ၁၆; မ. နိ. ၂.၃၉၅) အာဂတံ။ သမန္တစက္ခု နာမ သဗ္ဗညုတညာဏံ, ယံ – ‘‘ပာသာဒမာရုယ္ဟ သမန္တစက္ခူ’’တိ (မဟာဝ. ၈; မ. နိ. ၁.၂၈၂; ၂.၃၃၈) အာဂတံ။ ဒိဗ္ဗစက္ခု နာမ အာလောကဖရဏေန ဥပ္ပန္နံ ဉာဏံ, ယံ – ‘‘ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေနာ’’တိ (ပာရာ. ၁၃; မ. နိ. ၂.၃၄၁) အာဂတံ။ ပညာစက္ခု နာမ စတုသစ္စပရိစ္ဆေဒကဉာဏံ, ယံ – ‘‘စက္ခုံ ဥဒပာဒီ’’တိ (သ. နိ. ၅.၁၀၈၁; မဟာဝ. ၁၅) အာဂတံ။
1. Saḷāyatanavaggassa paṭhame cakkhunti dve cakkhūni – ñāṇacakkhu ceva maṃsacakkhu ca. Tattha ñāṇacakkhu pañcavidhaṃ – buddhacakkhu, dhammacakkhu, samantacakkhu, dibbacakkhu, paññācakkhūti. Tesu buddhacakkhu nāma āsayānusayañāṇañceva indriyaparopariyattañāṇañca, yaṃ – ‘‘buddhacakkhunā lokaṃ volokento’’ti (mahāva. 9; ma. ni. 1.283; 2.338) āgataṃ . Dhammacakkhu nāma heṭṭhimā tayo maggā tīṇi ca phalāni, yaṃ – ‘‘virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādī’’ti (mahāva. 16; ma. ni. 2.395) āgataṃ. Samantacakkhu nāma sabbaññutaññāṇaṃ, yaṃ – ‘‘pāsādamāruyha samantacakkhū’’ti (mahāva. 8; ma. ni. 1.282; 2.338) āgataṃ. Dibbacakkhu nāma ālokapharaṇena uppannaṃ ñāṇaṃ, yaṃ – ‘‘dibbena cakkhunā visuddhenā’’ti (pārā. 13; ma. ni. 2.341) āgataṃ. Paññācakkhu nāma catusaccaparicchedakañāṇaṃ, yaṃ – ‘‘cakkhuṃ udapādī’’ti (sa. ni. 5.1081; mahāva. 15) āgataṃ.
မံသစက္ခုပိ ဒုဝိဓံ – သသမ္ဘာရစက္ခု, ပသာဒစက္ခူတိ။ တေသု ယ္ဝာယံ အက္ခိကူပကေ အက္ခိပဋလေဟိ ပရိဝာရိတော မံသပိဏ္ဍော, ယတ္ထ စတသ္သော ဓာတုယော ဝဏ္ဏဂန္ဓရသောဇာ သမ္ဘဝော ဇီဝိတံ ဘာဝော စက္ခုပသာဒော ကာယပသာဒောတိ သင္ခေပတော တေရသ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ။ ဝိတ္ထာရတော ပန စတသ္သော ဓာတုယော ဝဏ္ဏဂန္ဓရသောဇာ သမ္ဘဝောတိ ဣမေ နဝ စတုသမုဋ္ဌာနဝသေန ဆတ္တိံသ, ဇီဝိတံ ဘာဝော စက္ခုပသာဒော ကာယပသာဒောတိ ဣမေ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာ တာဝ စတ္တာရောတိ စတ္တာရီသ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ။ ဣဒံ သသမ္ဘာရစက္ခု နာမ။ ယံ ပနေတ္ထ သေတမဏ္ဍလပရိစ္ဆိန္နေန ကဏ္ဟမဏ္ဍလေန ပရိဝာရိတေ ဒိဋ္ဌိမဏ္ဍလေ သန္နိဝိဋ္ဌံ ရူပဒသ္သနသမတ္ထံ ပသာဒမတ္တံ, ဣဒံ ပသာဒစက္ခု နာမ။ တသ္သ တတော ပရေသဉ္စ သောတာဒီနံ ဝိတ္ထာရကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တာဝ။
Maṃsacakkhupi duvidhaṃ – sasambhāracakkhu, pasādacakkhūti. Tesu yvāyaṃ akkhikūpake akkhipaṭalehi parivārito maṃsapiṇḍo, yattha catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavo jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti saṅkhepato terasa sambhārā honti. Vitthārato pana catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavoti ime nava catusamuṭṭhānavasena chattiṃsa, jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti ime kammasamuṭṭhānā tāva cattāroti cattārīsa sambhārā honti. Idaṃ sasambhāracakkhu nāma. Yaṃ panettha setamaṇḍalaparicchinnena kaṇhamaṇḍalena parivārite diṭṭhimaṇḍale sanniviṭṭhaṃ rūpadassanasamatthaṃ pasādamattaṃ, idaṃ pasādacakkhu nāma. Tassa tato paresañca sotādīnaṃ vitthārakathā visuddhimagge vuttāva.
တတ္ထ ယဒိဒံ ပသာဒစက္ခု, တံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဂဝာ – စက္ခုံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ – ‘‘စတူဟိ ကာရဏေဟိ အနိစ္စံ ဥဒယဗ္ဗယဝန္တတာယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိတ္ထာရကထာ ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတာယေဝ။ သောတမ္ပိ ပသာဒသောတမေဝ အဓိပ္ပေတံ, တထာ ဃာနဇိဝ္ဟာကာယာ။ မနောတိ တေဘူမကသမ္မသနစာရစိတ္တံ။ ဣတိ ဣဒံ သုတ္တံ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကာယတနေသု တီဏိ လက္ခဏာနိ ဒသ္သေတ္ဝာ ကထိတေ ဗုဇ္ဈနကာနံ အဇ္ဈာသယေန ဝုတ္တံ။
Tattha yadidaṃ pasādacakkhu, taṃ gahetvā bhagavā – cakkhuṃ, bhikkhave, aniccantiādimāha. Tattha – ‘‘catūhi kāraṇehi aniccaṃ udayabbayavantatāyā’’tiādinā nayena vitthārakathā heṭṭhā pakāsitāyeva. Sotampi pasādasotameva adhippetaṃ, tathā ghānajivhākāyā. Manoti tebhūmakasammasanacāracittaṃ. Iti idaṃ suttaṃ chasu ajjhattikāyatanesu tīṇi lakkhaṇāni dassetvā kathite bujjhanakānaṃ ajjhāsayena vuttaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁. အဇ္ဈတ္တာနိစ္စသုတ္တံ • 1. Ajjhattāniccasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁. အဇ္ဈတ္တာနိစ္စသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā