Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ
Saṃyuttanikāye
ਸਲ਼ਾਯਤਨવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ
Saḷāyatanavagga-aṭṭhakathā
੧. ਸਲ਼ਾਯਤਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ
1. Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
੧. ਅਨਿਚ੍ਚવਗ੍ਗੋ
1. Aniccavaggo
੧. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
੧. ਸਲ਼ਾਯਤਨવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਚਕ੍ਖੂਨਿ – ਞਾਣਚਕ੍ਖੁ ਚੇવ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚવਿਧਂ – ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ, ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੂਤਿ। ਤੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਞ੍ਚ, ਯਂ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੯; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮੩; ੨.੩੩੮) ਆਗਤਂ । ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਤੀਣਿ ਚ ਫਲਾਨਿ, ਯਂ – ‘‘વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੬; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੯੫) ਆਗਤਂ। ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਯਂ – ‘‘ਪਾਸਾਦਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੮; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮੨; ੨.੩੩੮) ਆਗਤਂ। ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਆਲੋਕਫਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਾਣਂ, ਯਂ – ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੩; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੪੧) ਆਗਤਂ। ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਯਂ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ (ਸ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾવ॰ ੧੫) ਆਗਤਂ।
1. Saḷāyatanavaggassa paṭhame cakkhunti dve cakkhūni – ñāṇacakkhu ceva maṃsacakkhu ca. Tattha ñāṇacakkhu pañcavidhaṃ – buddhacakkhu, dhammacakkhu, samantacakkhu, dibbacakkhu, paññācakkhūti. Tesu buddhacakkhu nāma āsayānusayañāṇañceva indriyaparopariyattañāṇañca, yaṃ – ‘‘buddhacakkhunā lokaṃ volokento’’ti (mahāva. 9; ma. ni. 1.283; 2.338) āgataṃ . Dhammacakkhu nāma heṭṭhimā tayo maggā tīṇi ca phalāni, yaṃ – ‘‘virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādī’’ti (mahāva. 16; ma. ni. 2.395) āgataṃ. Samantacakkhu nāma sabbaññutaññāṇaṃ, yaṃ – ‘‘pāsādamāruyha samantacakkhū’’ti (mahāva. 8; ma. ni. 1.282; 2.338) āgataṃ. Dibbacakkhu nāma ālokapharaṇena uppannaṃ ñāṇaṃ, yaṃ – ‘‘dibbena cakkhunā visuddhenā’’ti (pārā. 13; ma. ni. 2.341) āgataṃ. Paññācakkhu nāma catusaccaparicchedakañāṇaṃ, yaṃ – ‘‘cakkhuṃ udapādī’’ti (sa. ni. 5.1081; mahāva. 15) āgataṃ.
ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਪਿ ਦੁવਿਧਂ – ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁ, ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੂਤਿ। ਤੇਸੁ ਯ੍વਾਯਂ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕੇ ਅਕ੍ਖਿਪਟਲੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਮਂਸਪਿਣ੍ਡੋ, ਯਤ੍ਥ ਚਤਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੋਜਾ ਸਮ੍ਭવੋ ਜੀવਿਤਂ ਭਾવੋ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੋ ਕਾਯਪਸਾਦੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤੇਰਸ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੋਜਾ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਇਮੇ ਨવ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਜੀવਿਤਂ ਭਾવੋ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੋ ਕਾਯਪਸਾਦੋਤਿ ਇਮੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਤਾવ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਦਂ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੇਤਮਣ੍ਡਲਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਨ ਕਣ੍ਹਮਣ੍ਡਲੇਨ ਪਰਿવਾਰਿਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਮਣ੍ਡਲੇ ਸਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਂ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥਂ ਪਸਾਦਮਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ ਤਤੋ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਸੋਤਾਦੀਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਾવ।
Maṃsacakkhupi duvidhaṃ – sasambhāracakkhu, pasādacakkhūti. Tesu yvāyaṃ akkhikūpake akkhipaṭalehi parivārito maṃsapiṇḍo, yattha catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavo jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti saṅkhepato terasa sambhārā honti. Vitthārato pana catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavoti ime nava catusamuṭṭhānavasena chattiṃsa, jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti ime kammasamuṭṭhānā tāva cattāroti cattārīsa sambhārā honti. Idaṃ sasambhāracakkhu nāma. Yaṃ panettha setamaṇḍalaparicchinnena kaṇhamaṇḍalena parivārite diṭṭhimaṇḍale sanniviṭṭhaṃ rūpadassanasamatthaṃ pasādamattaṃ, idaṃ pasādacakkhu nāma. Tassa tato paresañca sotādīnaṃ vitthārakathā visuddhimagge vuttāva.
ਤਤ੍ਥ ਯਦਿਦਂ ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੁ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਗવਾ – ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ – ‘‘ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯવਨ੍ਤਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਕਾਸਿਤਾਯੇવ। ਸੋਤਮ੍ਪਿ ਪਸਾਦਸੋਤਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਥਾ ਘਾਨਜਿવ੍ਹਾਕਾਯਾ। ਮਨੋਤਿ ਤੇਭੂਮਕਸਮ੍ਮਸਨਚਾਰਚਿਤ੍ਤਂ। ਇਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਛਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨੇਸੁ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਥਿਤੇ ਬੁਜ੍ਝਨਕਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ।
Tattha yadidaṃ pasādacakkhu, taṃ gahetvā bhagavā – cakkhuṃ, bhikkhave, aniccantiādimāha. Tattha – ‘‘catūhi kāraṇehi aniccaṃ udayabbayavantatāyā’’tiādinā nayena vitthārakathā heṭṭhā pakāsitāyeva. Sotampi pasādasotameva adhippetaṃ, tathā ghānajivhākāyā. Manoti tebhūmakasammasanacāracittaṃ. Iti idaṃ suttaṃ chasu ajjhattikāyatanesu tīṇi lakkhaṇāni dassetvā kathite bujjhanakānaṃ ajjhāsayena vuttaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Ajjhattāniccasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੧. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਿਚ੍ਚਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā