| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៣. អកាលចីវរសិក្ខាបទវណ្ណនា
3. Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
បុរិមសិក្ខាបទេ វិយ ឯត្ថាបិ ភិក្ខុនាតិ សាមិអត្ថេ ករណវចនន្តិ អាហ ‘‘និដ្ឋិតចីវរស្មិំ ភិក្ខុនា’’តិអាទិ។ ‘‘អកាលចីវរំ នាម អនត្ថតេ កថិនេ ឯកាទសមាសេ ឧប្បន្នំ, អត្ថតេ កថិនេ សត្តមាសេ ឧប្បន្នំ, កាលេបិ អាទិស្ស ទិន្នំ, ឯតំ អកាលចីវរំ នាមា’’តិ (បារា. ៥០០) បទភាជនិយំ វុត្តត្តា ‘‘យ្វាយំ អនត្ថតេ កថិនេ’’តិអាទិមាហ។ យ្វាយំ ចីវរកាលោ វុត្តោតិ សម្ពន្ធោ។ វស្សានស្សាតិ វស្សានសង្ខាតស្ស ឧតុនោ។ បច្ឆិមោ មាសោ នាម ចីវរមាសោ។ តស្មិញ្ហិ អនត្ថតេបិ កថិនេ ឧប្បន្នំ ចីវរំ អនធិដ្ឋិតំ, អវិកប្បិតំ ឋបេតុំ វដ្ដតិ។ បញ្ច មាសាតិ បច្ឆិមកត្តិកមាសោ, ហេមន្តិកា ចត្តារោ ចាតិ បញ្ច មាសា។ អញ្ញទាតិ អនត្ថតេ កថិនេ ឯកាទសមាសេ, អត្ថតេ កថិនេ សត្តមាសេ។ កាលេបីតិ ‘‘អនត្ថតេ កថិនេ ចីវរមាសោ, អត្ថតេ កថិនេ បញ្ច មាសា’’តិ យថាវុត្តចីវរកាលេបិ។ ‘‘អាទិនា នយេនា’’តិ ឥមិនា ‘‘ទទាមិ ទជ្ជាមី’’តិអាទីនំ (បារា. អដ្ឋ. ២.៤៦៩) សង្គហោ។ កិញ្ចាបិ ចេតានិ សព្ពានិ ‘‘អកាលចីវរ’’ន្តិ វុត្តានិ, តថាបិ បិដ្ឋិសមយេយេវ ឧប្បន្នានិ ‘‘អកាលចីវរ’’ន្តិ ឥធាធិប្បេតានិ។
Purimasikkhāpade viya etthāpi bhikkhunāti sāmiatthe karaṇavacananti āha ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā’’tiādi. ‘‘Akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppannaṃ, kālepi ādissa dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti (pārā. 500) padabhājaniyaṃ vuttattā ‘‘yvāyaṃ anatthate kathine’’tiādimāha. Yvāyaṃ cīvarakālo vuttoti sambandho. Vassānassāti vassānasaṅkhātassa utuno. Pacchimo māso nāma cīvaramāso. Tasmiñhi anatthatepi kathine uppannaṃ cīvaraṃ anadhiṭṭhitaṃ, avikappitaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati. Pañca māsāti pacchimakattikamāso, hemantikā cattāro cāti pañca māsā. Aññadāti anatthate kathine ekādasamāse, atthate kathine sattamāse. Kālepīti ‘‘anatthate kathine cīvaramāso, atthate kathine pañca māsā’’ti yathāvuttacīvarakālepi. ‘‘Ādinā nayenā’’ti iminā ‘‘dadāmi dajjāmī’’tiādīnaṃ (pārā. aṭṭha. 2.469) saṅgaho. Kiñcāpi cetāni sabbāni ‘‘akālacīvara’’nti vuttāni, tathāpi piṭṭhisamayeyeva uppannāni ‘‘akālacīvara’’nti idhādhippetāni.
‘‘កាលេ សង្ឃស្ស ឥទំ អកាលចីវរ’’ន្តិ ទិន្នំ បន អកាលចីវរសាមញ្ញតោ អត្ថុទ្ធារវសេន វុត្តំ។ យថា បិដ្ឋិសមយេ ឧប្បន្នំ ចីវរំ វុដ្ឋវស្សេហិ, សេសេហិ ច សម្មុខីភូតេហិ ភាជេតុំ លព្ភតីតិ អកាលចីវរំ នាម ជាតំ, តថេវិទម្បីតិ តទិទំ អកាលចីវរសាមញ្ញំ។ យទិ ឯវំ ‘‘បុគ្គលស្ស វា ឥទំ តុយ្ហំ ‘ទម្មី’តិអាទិនា នយេន ទិន្ន’’ន្តិ កស្មា វុត្តំ, ន ហិ បុគ្គលស្ស អាទិស្ស ទិន្នំ កេនចិ ភាជនីយំ ហោតីតិ? នាយំ វិរោធោ, អាទិស្ស ទានសាមញ្ញតោ លព្ភមានមត្ថំ ទស្សេតុំ តថា វុត្តន្តិ។ អត្តនោ វា ធនេនាតិ អត្តនោ កប្បាសសុត្តាទិនា ធនេន។ ឥមស្ស ‘‘ឧប្បជ្ជេយ្យា’’តិ ឥមិនា សម្ពន្ធោ វេទិតព្ពោ។ ‘‘សីមាយ ទេតី’’តិអាទិ បុគ្គលាធិដ្ឋាននយេន វុត្តំ។ ឯត្ថ បន សីមាយ ទានំ ឯកា មាតិកា, កតិកាយ ទានំ ទុតិយា…បេ.… បុគ្គលស្ស ទានំ អដ្ឋមា។
‘‘Kāle saṅghassa idaṃ akālacīvara’’nti dinnaṃ pana akālacīvarasāmaññato atthuddhāravasena vuttaṃ. Yathā piṭṭhisamaye uppannaṃ cīvaraṃ vuṭṭhavassehi, sesehi ca sammukhībhūtehi bhājetuṃ labbhatīti akālacīvaraṃ nāma jātaṃ, tathevidampīti tadidaṃ akālacīvarasāmaññaṃ. Yadi evaṃ ‘‘puggalassa vā idaṃ tuyhaṃ ‘dammī’tiādinā nayena dinna’’nti kasmā vuttaṃ, na hi puggalassa ādissa dinnaṃ kenaci bhājanīyaṃ hotīti? Nāyaṃ virodho, ādissa dānasāmaññato labbhamānamatthaṃ dassetuṃ tathā vuttanti. Attano vā dhanenāti attano kappāsasuttādinā dhanena. Imassa ‘‘uppajjeyyā’’ti iminā sambandho veditabbo. ‘‘Sīmāya detī’’tiādi puggalādhiṭṭhānanayena vuttaṃ. Ettha pana sīmāya dānaṃ ekā mātikā, katikāya dānaṃ dutiyā…pe… puggalassa dānaṃ aṭṭhamā.
‘‘បរិក្ខេបារហដ្ឋានេនា’’តិ ឥមិនា អបរិក្ខិត្តស្ស វិហារស្ស ធុវសន្និបាតដ្ឋានាទិតោ បឋមលេឌ្ឌុបាតស្ស អន្តោ ឧបចារសីមាតិ ទស្សេតិ។ ឥទានិ ទុតិយលេឌ្ឌុបាតស្សបិ អន្តោ ឧបចារសីមាយេវាតិ ទស្សេតុំ ‘‘អបិចា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ ធុវសន្និបាតដ្ឋានម្បិ សីមាបរិយន្តគតមេវ វេទិតព្ពំ។ អាវាសេ វឌ្ឍន្តេ វឌ្ឍតីតិ សចេ ឧបចារតោ អពហិភូតោ ហុត្វា អាវាសោ វឌ្ឍតីតិ អធិប្បាយោ។ មហាបច្ចរិយំ បន ‘‘ភិក្ខូសុបិ វឌ្ឍន្តេសុ វឌ្ឍតី’’តិ វុត្តំ។ ‘‘សចេ វិហារេ សន្និបតិតភិក្ខូហិ សទ្ធិំ ឯកាពទ្ធា ហុត្វា យោជនសតម្បិ បូរេត្វា និសីទន្តិ, យោជនសតម្បិ ឧបចារសីមាវ ហោតិ, សព្ពេសំ លាភោ បាបុណាតី’’តិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) សមន្តបាសាទិកាយំ វុត្តំ។ ភិក្ខុនីនំ អារាមបវេសនសេនាសនាបុច្ឆនានីតិ អាគន្តុកគមិកានំ ភិក្ខុនីនំ អារាមបវេសនាបុច្ឆនំ, សេនាសនាបុច្ឆនញ្ចាតិ អត្ថោ។ តថា ហិ អាគន្តុកាយ ភិក្ខុនិយា អារាមបវេសនំ អាបុច្ឆិតព្ពំ, គមិកាយ សង្ឃិកំ ទសវិធំ សេនាសនំ។ ឯត្ថ ច កិញ្ចាបិ ‘‘ភិក្ខុនីន’’ន្តិ វុត្តំ, គមិកស្ស បន ភិក្ខុស្សាបិ ឥមិស្សាយេវ សីមាយ វសេន សេនាសនាបុច្ឆនំ វេទិតព្ពំ។
‘‘Parikkhepārahaṭṭhānenā’’ti iminā aparikkhittassa vihārassa dhuvasannipātaṭṭhānādito paṭhamaleḍḍupātassa anto upacārasīmāti dasseti. Idāni dutiyaleḍḍupātassapi anto upacārasīmāyevāti dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ. Dhuvasannipātaṭṭhānampi sīmāpariyantagatameva veditabbaṃ. Āvāse vaḍḍhante vaḍḍhatīti sace upacārato abahibhūto hutvā āvāso vaḍḍhatīti adhippāyo. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘bhikkhūsupi vaḍḍhantesu vaḍḍhatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Sace vihāre sannipatitabhikkhūhi saddhiṃ ekābaddhā hutvā yojanasatampi pūretvā nisīdanti, yojanasatampi upacārasīmāva hoti, sabbesaṃ lābho pāpuṇātī’’ti (mahāva. aṭṭha. 379) samantapāsādikāyaṃ vuttaṃ. Bhikkhunīnaṃ ārāmapavesanasenāsanāpucchanānīti āgantukagamikānaṃ bhikkhunīnaṃ ārāmapavesanāpucchanaṃ, senāsanāpucchanañcāti attho. Tathā hi āgantukāya bhikkhuniyā ārāmapavesanaṃ āpucchitabbaṃ, gamikāya saṅghikaṃ dasavidhaṃ senāsanaṃ. Ettha ca kiñcāpi ‘‘bhikkhunīna’’nti vuttaṃ, gamikassa pana bhikkhussāpi imissāyeva sīmāya vasena senāsanāpucchanaṃ veditabbaṃ.
បរិវាសមានត្តារោចនន្តិ បារិវាសិកមានត្តចារីនំ បរិវាសារោចនំ, មានត្តារោចនញ្ច។ វស្សច្ឆេទនិស្សយសេនាសនគ្គាហាទិវិធានន្តិ វស្សច្ឆេទវិធានំ, និស្សយគ្គាហវិធានំ, សេនាសនគ្គាហវិធានន្តិ អត្ថោ។ អាទិសទ្ទេន និស្សយបដិប្បស្សទ្ធិ, លាភគ្គាហោ អាគន្តុកវត្តំ បូរេត្វា អារាមបវេសនន្តិ ឯវមាទិកំ សង្គណ្ហាតិ។ ឥមិស្សាវ សីមាយ វសេនាតិ ឧបចារសីមាយេវាតិ យថាសម្ភវំ អន្តោ, ពហិ ច ឥមស្ស សព្ពស្ស លព្ភនតោ វុត្តំ។
Parivāsamānattārocananti pārivāsikamānattacārīnaṃ parivāsārocanaṃ, mānattārocanañca. Vassacchedanissayasenāsanaggāhādividhānanti vassacchedavidhānaṃ, nissayaggāhavidhānaṃ, senāsanaggāhavidhānanti attho. Ādisaddena nissayapaṭippassaddhi, lābhaggāho āgantukavattaṃ pūretvā ārāmapavesananti evamādikaṃ saṅgaṇhāti. Imissāva sīmāya vasenāti upacārasīmāyevāti yathāsambhavaṃ anto, bahi ca imassa sabbassa labbhanato vuttaṃ.
លាភត្ថាយ ឋបិតា សីមា លាភសីមា (មហាវ. ៣៧៩), សា ច ខោ នេវ សម្មាសម្ពុទ្ធេន អនុញ្ញាតា, ន ធម្មសង្គាហកត្ថេរេហិ ឋបិតា, អបិច ខោ លាភទាយកេហិ។ តេនាហ ‘‘យំ រាជរាជមហាមត្តាទយោ’’តិអាទិ។ សមន្តាតិ វិហារស្ស សមន្តា។ យន្តិ សុង្កសស្សាទិ។ ‘‘សីមំ ឋបេន្តី’’តិ បាឋសេសោ។ ឯកស្ស រញ្ញោ អាណាបវត្តិដ្ឋានន្តិ ចោឡភោគោ កេរឡភោគោតិ ឯវំ ឯកេកស្ស រញ្ញោ អាណាបវត្តិដ្ឋានំ។ ទ្វិធា អាបោ គតោ ឯត្ថាតិ ទីបោ, ឱឃេន អនជ្ឈោត្ថតោ ភូមិភាគោ, សោវ សីមា ទីបសីមា។ តេនាហ សមុទ្ទន្តេនា’’តិអាទិ។ ចក្កវាឡសីមា ចក្កវាឡបព្ពតេនេវ បរិច្ឆិន្នាតិ អាហ ‘‘ឯកចក្កវាឡបព្ពតបរិក្ខេបព្ភន្តរំ ចក្កវាឡសីមា’’តិ។
Lābhatthāya ṭhapitā sīmā lābhasīmā (mahāva. 379), sā ca kho neva sammāsambuddhena anuññātā, na dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitā, apica kho lābhadāyakehi. Tenāha ‘‘yaṃ rājarājamahāmattādayo’’tiādi. Samantāti vihārassa samantā. Yanti suṅkasassādi. ‘‘Sīmaṃ ṭhapentī’’ti pāṭhaseso. Ekassa rañño āṇāpavattiṭṭhānanti coḷabhogo keraḷabhogoti evaṃ ekekassa rañño āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Dvidhā āpo gato etthāti dīpo, oghena anajjhotthato bhūmibhāgo, sova sīmā dīpasīmā. Tenāha samuddantenā’’tiādi. Cakkavāḷasīmā cakkavāḷapabbateneva paricchinnāti āha ‘‘ekacakkavāḷapabbataparikkhepabbhantaraṃ cakkavāḷasīmā’’ti.
សេសាតិ ខណ្ឌសីមាទយោ។ ខណ្ឌសីមាយ ទេមាតិ ទិន្នន្តិ ខណ្ឌសីមាយ កេនចិ កម្មេន សន្និបតិតំ សង្ឃំ ទិស្វា ‘‘ខណ្ឌសីមាយំ សង្ឃស្ស ទេមា’’តិ ទិន្នំ។ ខណ្ឌសីមាយ ឋិតេ រុក្ខេ វា បព្ពតេ វា ឋិតោបិ ហេដ្ឋា វា បថវិវេមជ្ឈគតោបិ ខណ្ឌសីមាយេវ ឋិតោតិ វេទិតព្ពោ។ សមានសំវាសសីមាយ ទិន្នន្តិ ‘‘សមានសំវាសសីមាយ ទម្មី’’តិ ទិន្នំ។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។ ខណ្ឌសីមា សីមន្តរិកដ្ឋានំ ន បាបុណាតិ តត្ថ សមានសំវាសសីមាយ អភាវតោតិ អធិប្បាយោ។ សមានសំវាសអវិប្បវាសសីមាសុ ទិន្នស្ស ឥទំ នានាត្តំ – ‘‘អវិប្បវាសសីមាយ ទម្មី’’តិ ទិន្នំ គាមដ្ឋានំ ន បាបុណាតិ។ កស្មា? ‘‘ឋបេត្វា គាមញ្ច គាមូបចារញ្ចា’’តិ (មហាវ. ១៤៤) វុត្តត្តា ។ ‘‘សមានសំវាសសីមាយ ទម្មី’’តិ ទិន្នំ បន គាមេ ឋិតានម្បិ បាបុណាតីតិ។ អព្ភន្តរសីមាឧទកុក្ខេបសីមាសុ ទិន្នន្តិ តត្ថ ឧបោសថាទិអត្ថាយ សន្និបតិតេ ទិស្វា ‘‘ឥមិស្សា អព្ភន្តរសីមាយ ទេមា’’តិអាទិនា ទិន្នំ។ ជនបទរដ្ឋរជ្ជទីបចក្កវាឡសីមាសុបិ គាមសីមាទីសុ វុត្តសទិសោវ វិនិច្ឆយោតិ អាហ ‘‘ជនបទសីមាទីសូ’’តិអាទិ។ ឯកោបិ គន្ត្វា សព្ពេសំ សង្គណ្ហិតុំ លភតីតិ ឯកោបិ គន្ត្វា ឥធ វស្សគ្គេន ភាជេត្វា គហេត្វា អាគន្តុំ លភតីតិ អត្ថោ។ ឯកោតិ សភាគោ ឯកោ ភិក្ខុ, អយម្បិ ភាគមេវ គហេតុំ លភតិ។ តេនាហ ‘‘សភាគានំ ភាគំ គណ្ហាតី’’តិ។
Sesāti khaṇḍasīmādayo. Khaṇḍasīmāya demāti dinnanti khaṇḍasīmāya kenaci kammena sannipatitaṃ saṅghaṃ disvā ‘‘khaṇḍasīmāyaṃ saṅghassa demā’’ti dinnaṃ. Khaṇḍasīmāya ṭhite rukkhe vā pabbate vā ṭhitopi heṭṭhā vā pathavivemajjhagatopi khaṇḍasīmāyeva ṭhitoti veditabbo. Samānasaṃvāsasīmāya dinnanti ‘‘samānasaṃvāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ. Esa nayo sesesupi. Khaṇḍasīmā sīmantarikaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti tattha samānasaṃvāsasīmāya abhāvatoti adhippāyo. Samānasaṃvāsaavippavāsasīmāsu dinnassa idaṃ nānāttaṃ – ‘‘avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? ‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti (mahāva. 144) vuttattā . ‘‘Samānasaṃvāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ pana gāme ṭhitānampi pāpuṇātīti. Abbhantarasīmāudakukkhepasīmāsu dinnanti tattha uposathādiatthāya sannipatite disvā ‘‘imissā abbhantarasīmāya demā’’tiādinā dinnaṃ. Janapadaraṭṭharajjadīpacakkavāḷasīmāsupi gāmasīmādīsu vuttasadisova vinicchayoti āha ‘‘janapadasīmādīsū’’tiādi. Ekopi gantvā sabbesaṃ saṅgaṇhituṃ labhatīti ekopi gantvā idha vassaggena bhājetvā gahetvā āgantuṃ labhatīti attho. Ekoti sabhāgo eko bhikkhu, ayampi bhāgameva gahetuṃ labhati. Tenāha ‘‘sabhāgānaṃ bhāgaṃ gaṇhātī’’ti.
ឯវំ តាវ យោ សីមំ បរាមសិត្វា ទេតិ, តស្ស ទានេ វិនិច្ឆយំ វត្វា ឥទានិ យោ ‘‘អសុកសីមាយា’’តិ វត្តុំ ន ជានាតិ, កេវលំ ‘‘សីមា’’តិ វចនមត្តមេវ ជានន្តោ វិហារំ អាគន្ត្វា ‘‘សីមាយ ទម្មី’’តិ វា ‘‘សីមដ្ឋកសង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ វា ភណតិ, តត្ថ វិនិច្ឆយំ ទស្សេតុំ ‘‘យោ បន វិហារំ បវិសិត្វា’’តិអាទិមាហ។ កតរន្តិ កតរសីមំ។ អហមេតំ ភេទំ ន ជានាមីតិ អហំ ‘‘អសុកា សីមា’’តិ ឯតំ វិភាគំ ន ជានាមិ។ ឧបចារសីមដ្ឋេហិ ភាជេតព្ពំ លាភស្ស ឧបចារសីមាយ បរិច្ឆិន្នត្តាតិ អធិប្បាយោ។ សាតិ សមានលាភកតិកា។
Evaṃ tāva yo sīmaṃ parāmasitvā deti, tassa dāne vinicchayaṃ vatvā idāni yo ‘‘asukasīmāyā’’ti vattuṃ na jānāti, kevalaṃ ‘‘sīmā’’ti vacanamattameva jānanto vihāraṃ āgantvā ‘‘sīmāya dammī’’ti vā ‘‘sīmaṭṭhakasaṅghassa dammī’’ti vā bhaṇati, tattha vinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘yo pana vihāraṃ pavisitvā’’tiādimāha. Kataranti katarasīmaṃ. Ahametaṃ bhedaṃ na jānāmīti ahaṃ ‘‘asukā sīmā’’ti etaṃ vibhāgaṃ na jānāmi. Upacārasīmaṭṭhehi bhājetabbaṃ lābhassa upacārasīmāya paricchinnattāti adhippāyo. Sāti samānalābhakatikā.
យត្ថ មយ្ហំ ធុវការា ករីយន្តីតិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) ឯត្ថ យស្មិំ វិហារេ តស្ស ចីវរទាយកស្ស សន្តកំ សង្ឃស្ស បាកវត្តំ វា វត្តតិ។ យស្មិំ វិហារេ ភិក្ខូ អត្តនោ ភារំ កត្វា សទា គេហេ ភោជេតិ, យត្ថ វា អនេន អាវាសោ វា ការិតោ, សលាកភត្តាទីនិ វា និពទ្ធានិ, ឥមេ ធុវការា នាម។ យេន បន សកលោបិ វិហារោ បតិដ្ឋាបិតោ, តត្ថ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ។ តេនាហ ‘‘យត្ថ តស្ស បាកវត្តំ វា វត្តតី’’តិអាទិ។ តត្ថ បាកវត្តន្តិ ទានវត្តំ។ វត្តតីតិ បវត្តតិ។ យតោតិ យស្មា វិហារា។ យត្ថាតិ យស្មិំ វិហារេ។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពេសុ វិហារេសុ។ មាតិកំ អារោបេត្វាតិ ឯកស្មិំ វិហារេ ភិក្ខូ ពហុតរា, ឯកស្មិំ ថោកតរា, ឯកញ្ច វត្ថំ, ធុវការដ្ឋានញ្ច ពហុកំ, កត្ថ ទេមាតិ បុច្ឆិត្វា, យទិ បន មញ្ចោ វា បីឋំ វា ឯកមេវ ហោតិ, តំ បុច្ឆិត្វា យស្ស វា វិហារស្ស, ឯកវិហារេបិ វា យស្ស សេនាសនស្ស សោ វិចារេតិ, តត្ថ ទាតព្ពំ។ សចេបិ ‘‘អសុកភិក្ខុ គណ្ហតូ’’តិ វទតិ, វដ្ដតិ។ អថ ‘‘មយ្ហំ ធុវការេ ទេថា’’តិ វត្វា អវិចារេត្វាវ គច្ឆតិ, សង្ឃស្សបិ វិចារេតុំ វដ្ដតិ។ ឯវំ បន វិចារេតព្ពំ – ‘‘សង្ឃត្ថេរស្ស វសនដ្ឋានេ ទេថា’’តិ វត្តព្ពំ។ សចេ តត្ថ សេនាសនំ បរិបុណ្ណំ ហោតិ, យត្ថ នប្បហោតិ, តត្ថ ទាតព្ពំ។ សចេ ឯកោ ភិក្ខុ ‘‘មយ្ហំ វសនដ្ឋានេ សេនាសនបរិភោគភណ្ឌំ នត្ថី’’តិ វទតិ, តត្ថ ទាតព្ពំ។
Yattha mayhaṃ dhuvakārā karīyantīti (mahāva. aṭṭha. 379) ettha yasmiṃ vihāre tassa cīvaradāyakassa santakaṃ saṅghassa pākavattaṃ vā vattati. Yasmiṃ vihāre bhikkhū attano bhāraṃ katvā sadā gehe bhojeti, yattha vā anena āvāso vā kārito, salākabhattādīni vā nibaddhāni, ime dhuvakārā nāma. Yena pana sakalopi vihāro patiṭṭhāpito, tattha vattabbameva natthi. Tenāha ‘‘yattha tassa pākavattaṃ vā vattatī’’tiādi. Tattha pākavattanti dānavattaṃ. Vattatīti pavattati. Yatoti yasmā vihārā. Yatthāti yasmiṃ vihāre. Sabbatthāti sabbesu vihāresu. Mātikaṃ āropetvāti ekasmiṃ vihāre bhikkhū bahutarā, ekasmiṃ thokatarā, ekañca vatthaṃ, dhuvakāraṭṭhānañca bahukaṃ, kattha demāti pucchitvā, yadi pana mañco vā pīṭhaṃ vā ekameva hoti, taṃ pucchitvā yassa vā vihārassa, ekavihārepi vā yassa senāsanassa so vicāreti, tattha dātabbaṃ. Sacepi ‘‘asukabhikkhu gaṇhatū’’ti vadati, vaṭṭati. Atha ‘‘mayhaṃ dhuvakāre dethā’’ti vatvā avicāretvāva gacchati, saṅghassapi vicāretuṃ vaṭṭati. Evaṃ pana vicāretabbaṃ – ‘‘saṅghattherassa vasanaṭṭhāne dethā’’ti vattabbaṃ. Sace tattha senāsanaṃ paripuṇṇaṃ hoti, yattha nappahoti, tattha dātabbaṃ. Sace eko bhikkhu ‘‘mayhaṃ vasanaṭṭhāne senāsanaparibhogabhaṇḍaṃ natthī’’ti vadati, tattha dātabbaṃ.
សង្ឃស្ស ទម្មីតិ ទិន្នន្តិ ‘‘ឥមានិ ចីវរានិ សង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ ឯវំ ទិន្នំ។ តតោ ពហិទ្ធាបីតិ ឧបចារសីមាតោ ពហិទ្ធាបិ។ តេហិ សទ្ធិន្តិ ឧបចារសីមាគតេហិ សទ្ធិំ។ ឯកាពទ្ធានញ្ច បាបុណាតិ បរិសាវសេន វឌ្ឍិតា សីមា ហោតីតិ កត្វាតិ អធិប្បាយោ។ តស្មាតិ យស្មា ឧបចារសីមាគតានំ បាបុណាតិ, យស្មា ច តតោ ពហិទ្ធាបិ ឧបចារសីមោក្កន្តេហិ ឯកាពទ្ធានំ បាបុណាតិ, តស្មា។ តេសន្តិ ឧបចារសីមាគតានំ, តតោ ពហិទ្ធា តេហិ សទ្ធិំ ឯកាពទ្ធានញ្ច។ គាហតេ សតីតិ អន្តេវាសិកាទិកេ គណ្ហន្តេ សតិ។ អសម្បត្តានម្បីតិ ឧបចារសីមាយំ ឋិតេហិ ឃណ្ដិំ បហរិត្វា កាលំ ឃោសេត្វា លាភភាជនដ្ឋានំ អសម្បត្តានម្បិ ឧបចារសីមាយ បវិដ្ឋានំ, តេហិ វា សទ្ធិំ ឯកាពទ្ធានំ ហុត្វា អត្តនោ វិហារទ្វារេ វា អន្តោវិហារេយេវ វា ឋិតានញ្ចាតិ អត្ថោ។ ភាគោ ទាតព្ពោតិ សង្ឃនវកស្ស ទិន្នេបីតិ អធិប្បាយោ។ ទុតិយភាគេ បន ថេរាសនំ អារុឡ្ហេ អាគតានំ បឋមភាគោ ន បាបុណាតិ។ ទុតិយភាគតោ វស្សគ្គេន ទាតព្ពំ។
Saṅghassadammīti dinnanti ‘‘imāni cīvarāni saṅghassa dammī’’ti evaṃ dinnaṃ. Tato bahiddhāpīti upacārasīmāto bahiddhāpi. Tehi saddhinti upacārasīmāgatehi saddhiṃ. Ekābaddhānañca pāpuṇāti parisāvasena vaḍḍhitā sīmā hotīti katvāti adhippāyo. Tasmāti yasmā upacārasīmāgatānaṃ pāpuṇāti, yasmā ca tato bahiddhāpi upacārasīmokkantehi ekābaddhānaṃ pāpuṇāti, tasmā. Tesanti upacārasīmāgatānaṃ, tato bahiddhā tehi saddhiṃ ekābaddhānañca. Gāhate satīti antevāsikādike gaṇhante sati. Asampattānampīti upacārasīmāyaṃ ṭhitehi ghaṇṭiṃ paharitvā kālaṃ ghosetvā lābhabhājanaṭṭhānaṃ asampattānampi upacārasīmāya paviṭṭhānaṃ, tehi vā saddhiṃ ekābaddhānaṃ hutvā attano vihāradvāre vā antovihāreyeva vā ṭhitānañcāti attho. Bhāgo dātabboti saṅghanavakassa dinnepīti adhippāyo. Dutiyabhāge pana therāsanaṃ āruḷhe āgatānaṃ paṭhamabhāgo na pāpuṇāti. Dutiyabhāgato vassaggena dātabbaṃ.
សចេ បន ‘‘ពហិឧបចារសីមាយំ ឋិតានំ ទេថា’’តិ វទន្តិ, ន ទាតព្ពំ។ យទិ បន វិហារោ មហា ហោតិ, ថេរាសនតោ បដ្ឋាយ វត្ថេសុ ទីយមានេសុ អលសជាតិកា មហាថេរា បច្ឆា អាគច្ឆន្តិ, ‘‘ភន្តេ, វីសតិវស្សានំ ទីយតិ, តុម្ហាកំ ឋិតិកា អតិក្កន្តា’’តិ ន វត្តព្ពា។ ឋិតិកំ ឋបេត្វា តេសំ ទត្វា បច្ឆា ឋិតិកាយ ទាតព្ពំ។
Sace pana ‘‘bahiupacārasīmāyaṃ ṭhitānaṃ dethā’’ti vadanti, na dātabbaṃ. Yadi pana vihāro mahā hoti, therāsanato paṭṭhāya vatthesu dīyamānesu alasajātikā mahātherā pacchā āgacchanti, ‘‘bhante, vīsativassānaṃ dīyati, tumhākaṃ ṭhitikā atikkantā’’ti na vattabbā. Ṭhitikaṃ ṭhapetvā tesaṃ datvā pacchā ṭhitikāya dātabbaṃ.
‘‘អសុកវិហារេ កិរ ពហុចីវរំ ឧប្បន្ន’’ន្តិ សុត្វា យោជនន្តរិកវិហារតោបិ ភិក្ខូ អាគច្ឆន្តិ, សម្បត្តសម្បត្តានំ ឋិតដ្ឋានតោ បដ្ឋាយ ទាតព្ពំ, អយមេត្ថ សង្ខេបោ។ វិត្ថារោ បន សមន្តបាសាទិកាយ ចីវរក្ខន្ធកវណ្ណនាយំ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) វុត្តនយេន វេទិតព្ពោ។
‘‘Asukavihāre kira bahucīvaraṃ uppanna’’nti sutvā yojanantarikavihāratopi bhikkhū āgacchanti, sampattasampattānaṃ ṭhitaṭṭhānato paṭṭhāya dātabbaṃ, ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana samantapāsādikāya cīvarakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vuttanayena veditabbo.
ឯវំ វិហារំ បវិសិត្វា ‘‘ឥមានិ ចីវរានិ សង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ ទិន្នេសុ វិនិច្ឆយំ វត្វា ឥទានិ ពហិឧបចារសីមាយំ ភិក្ខុំ ទិស្វា ‘‘សង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ ទិន្នេសុ វិនិច្ឆយំ ទស្សេតុំ ‘‘យំ បនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឯកាពទ្ធបរិសាយ បាបុណាតីតិ សចេ យោជនំ ផរិត្វា បរិសា ឋិតា ហោតិ, ឯកាពទ្ធា ចេ, សព្ពេសំ បាបុណាតីតិ អត្ថោ។ ឯកាពទ្ធតា ចេត្ថ ទ្វាទសហត្ថព្ភន្តរតោ បរិច្ឆិន្ទិតព្ពា។ តេនាហ ‘‘យេ បនា’’តិអាទិ។
Evaṃ vihāraṃ pavisitvā ‘‘imāni cīvarāni saṅghassa dammī’’ti dinnesu vinicchayaṃ vatvā idāni bahiupacārasīmāyaṃ bhikkhuṃ disvā ‘‘saṅghassa dammī’’ti dinnesu vinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Ekābaddhaparisāya pāpuṇātīti sace yojanaṃ pharitvā parisā ṭhitā hoti, ekābaddhā ce, sabbesaṃ pāpuṇātīti attho. Ekābaddhatā cettha dvādasahatthabbhantarato paricchinditabbā. Tenāha ‘‘ye panā’’tiādi.
ឧភតោសង្ឃស្ស ទិន្នន្តិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) ‘‘ឧភតោសង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ ទិន្នំ។ ‘‘ទ្វេធាសង្ឃស្ស ទម្មិ, ទ្វិន្នំ សង្ឃានំ ទម្មិ, ភិក្ខុសង្ឃស្ស ច ភិក្ខុនិសង្ឃស្ស ច ទម្មី’’តិ វុត្តេបិ ឧភតោសង្ឃស្ស ទិន្នមេវ ហោតិ។ ឧបឌ្ឍំ ភិក្ខូនំ, ឧបឌ្ឍំ ភិក្ខុនីនំ ទាតព្ពន្តិ ទ្វេ ភាគេ សមេ កត្វា ឯកោ ភាគោ ភិក្ខូនំ, ឯកោ ភាគោ ភិក្ខុនីនំ ទាតព្ពោ។ គហេតុំ លភតិ ឧភតោសង្ឃគ្គហណេន គហិតត្តាតិ អធិប្បាយោ។ ចេតិយស្សាតិ ថូបាទិនោ។ តញ្ហិ ធាតាយតនាទិភាវេន ចិតត្តា, លោកស្ស ចិត្តីការដ្ឋានតាយ ច ‘‘ចេតិយ’’ន្តិ វុច្ចតិ។ ន កោចិ វិសេសោតិ អាហ ‘‘ឥធ បន ចេតិយស្សា’’តិអាទិ។
Ubhatosaṅghassa dinnanti (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘ubhatosaṅghassa dammī’’ti dinnaṃ. ‘‘Dvedhāsaṅghassa dammi, dvinnaṃ saṅghānaṃ dammi, bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunisaṅghassa ca dammī’’ti vuttepi ubhatosaṅghassa dinnameva hoti. Upaḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ, upaḍḍhaṃ bhikkhunīnaṃ dātabbanti dve bhāge same katvā eko bhāgo bhikkhūnaṃ, eko bhāgo bhikkhunīnaṃ dātabbo. Gahetuṃ labhati ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattāti adhippāyo. Cetiyassāti thūpādino. Tañhi dhātāyatanādibhāvena citattā, lokassa cittīkāraṭṭhānatāya ca ‘‘cetiya’’nti vuccati. Na koci visesoti āha ‘‘idha pana cetiyassā’’tiādi.
‘‘ឧភតោសង្ឃស្ស ច តុយ្ហញ្ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេ បន ទ្វាវីសតិកោដ្ឋាសេ កត្វា ទស ភិក្ខូនំ, ទស ភិក្ខុនីនំ, ឯកោ បុគ្គលស្ស, ឯកោ ចេតិយស្ស ទាតព្ពោ។ តត្ថ បុគ្គលោ សង្ឃតោបិ អត្តនោ វស្សគ្គេន បុន គហេតុំ លភតិ, ចេតិយស្ស ឯកោយេវ។ អយំ បន វារោ យថាវុត្តេនេវ នយេន ញាយតីតិ កត្វា ឥធ ន វុត្តោ។ សមន្តបាសាទិកាយំ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) បន វុត្តោយេវ។
‘‘Ubhatosaṅghassa ca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vutte pana dvāvīsatikoṭṭhāse katvā dasa bhikkhūnaṃ, dasa bhikkhunīnaṃ, eko puggalassa, eko cetiyassa dātabbo. Tattha puggalo saṅghatopi attano vassaggena puna gahetuṃ labhati, cetiyassa ekoyeva. Ayaṃ pana vāro yathāvutteneva nayena ñāyatīti katvā idha na vutto. Samantapāsādikāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) pana vuttoyeva.
ន មជ្ឈេ ភិន្ទិត្វា ទាតព្ពំ ‘‘ភិក្ខុនីន’’ន្តិ បុគ្គលិកវសេន វុត្តត្តា។ បុគ្គលោ វិសុំ ន លភតីតិ បុព្ពេ វិយ វិសុំ បុគ្គលិកកោដ្ឋាសំ ន លភតិ។ បាបុណនដ្ឋានតោ ឯកមេវ លភតីតិ អត្តនោ វស្សគ្គេន បត្តព្ពដ្ឋានតោ ឯកមេវ កោដ្ឋាសំ លភតិ។ កស្មា? ភិក្ខុសង្ឃគ្គហណេន គហិតត្តា។ ‘‘ភិក្ខុសង្ឃស្ស ច ភិក្ខុនីនញ្ច តុយ្ហញ្ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេបិ ចេតិយស្ស ឯកបុគ្គលបដិវីសោ លព្ភតិ, បុគ្គលស្ស វិសុំ ន លព្ភតិ។ តស្មា ឯកំ ចេតិយស្ស ទត្វា អវសេសំ ភិក្ខូ ច ភិក្ខុនិយោ ច គណេត្វា ភាជេតព្ពំ។ តេនាហ ‘‘ចេតិយស្ស ចាតិ វុត្តេ បនា’’តិអាទិ។
Namajjhe bhinditvā dātabbaṃ ‘‘bhikkhunīna’’nti puggalikavasena vuttattā. Puggalo visuṃ na labhatīti pubbe viya visuṃ puggalikakoṭṭhāsaṃ na labhati. Pāpuṇanaṭṭhānato ekameva labhatīti attano vassaggena pattabbaṭṭhānato ekameva koṭṭhāsaṃ labhati. Kasmā? Bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyassa ekapuggalapaṭivīso labbhati, puggalassa visuṃ na labbhati. Tasmā ekaṃ cetiyassa datvā avasesaṃ bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvā bhājetabbaṃ. Tenāha ‘‘cetiyassa cāti vutte panā’’tiādi.
តេហិ សទ្ធិំ បុគ្គលចេតិយបរាមសនំ អនន្តរនយសទិសមេវាតិ តេហិ ភិក្ខូហិ ភិក្ខុនីហិ សទ្ធិំ បុគ្គលស្ស ច ចេតិយស្ស ច គហណំ អនន្តរនយសទិសមេវាតិ អត្ថោ។ ‘‘ភិក្ខូនញ្ច ភិក្ខុនីនញ្ច តុយ្ហញ្ច, ភិក្ខូនញ្ច ភិក្ខុនីនញ្ច ចេតិយស្ស ច, ភិក្ខូនញ្ច ភិក្ខុនីនញ្ច តុយ្ហញ្ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេបិ ចេតិយស្ស ឯកបដិវីសោ លព្ភតិ, បុគ្គលស្ស វិសុំ នត្ថិ, ភិក្ខូ ច ភិក្ខុនិយោ ច គណេត្វាវ ភាជេតព្ពន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ បុគ្គលស្ស វិសុំ ន លព្ភតីតិ បុគ្គលស្ស វិសុំ បដិវីសោ ន លព្ភតិ, វស្សគ្គេន ឯកោវ លព្ភតីតិ អត្ថោ។ ‘‘ភិក្ខុសង្ឃស្ស ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេ បន ចេតិយស្ស វិសុំ បដិវីសោ លព្ភតីតិ អាហ ‘‘ចេតិយស្ស បន លព្ភតី’’តិ។ ‘‘ភិក្ខុសង្ឃស្ស ច តុយ្ហញ្ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេបិ ចេតិយស្សេវ វិសុំ លព្ភតិ, ន បុគ្គលស្ស។ ចេតិយស្ស បន លព្ភតិយេវាតិ ‘‘ភិក្ខូនញ្ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេ បន ចេតិយស្ស វិសុំ បដិវីសោ លព្ភតីតិ អត្ថោ។ ‘‘ភិក្ខូនញ្ច តុយ្ហញ្ច ចេតិយស្ស ចា’’តិ វុត្តេបិ ចេតិយស្សេវ វិសុំ លព្ភតិ, ន បុគ្គលស្ស។ ភិក្ខុនិសង្ឃំ អាទិំ កត្វាបិ ឯវមេវ យោជេតព្ពំ។
Tehi saddhiṃ puggalacetiyaparāmasanaṃ anantaranayasadisamevāti tehi bhikkhūhi bhikkhunīhi saddhiṃ puggalassa ca cetiyassa ca gahaṇaṃ anantaranayasadisamevāti attho. ‘‘Bhikkhūnañca bhikkhunīnañca tuyhañca, bhikkhūnañca bhikkhunīnañca cetiyassa ca, bhikkhūnañca bhikkhunīnañca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyassa ekapaṭivīso labbhati, puggalassa visuṃ natthi, bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvāva bhājetabbanti vuttaṃ hoti. Puggalassa visuṃ na labbhatīti puggalassa visuṃ paṭivīso na labbhati, vassaggena ekova labbhatīti attho. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca cetiyassa cā’’ti vutte pana cetiyassa visuṃ paṭivīso labbhatīti āha ‘‘cetiyassa pana labbhatī’’ti. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyasseva visuṃ labbhati, na puggalassa. Cetiyassa pana labbhatiyevāti ‘‘bhikkhūnañca cetiyassa cā’’ti vutte pana cetiyassa visuṃ paṭivīso labbhatīti attho. ‘‘Bhikkhūnañca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyasseva visuṃ labbhati, na puggalassa. Bhikkhunisaṅghaṃ ādiṃ katvāpi evameva yojetabbaṃ.
ឯត្ថាហ – យំ បនេតរហិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) បណ្ឌិតមនុស្សា សធាតុកំ បដិមំ វា ចេតិយំ វា ឋបេត្វា ពុទ្ធប្បមុខស្ស ឧភតោសង្ឃស្ស ទានំ ទេន្តិ, បដិមាយ វា ចេតិយស្ស វា បុរតោ អាធារកេ បត្តំ ឋបេត្វា ទក្ខិណោទកំ ទត្វា ‘‘ពុទ្ធានំ ទេមា’’តិ, តត្ថ យំ បឋមំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ ទេន្តិ, វិហារំ វា អាហរិត្វា ‘‘ឥទំ ចេតិយស្ស ទេមា’’តិ បិណ្ឌបាតញ្ច មាលាគន្ធាទីនិ ច ទេន្តិ, តត្ថ កថំ បដិបជ្ជិតព្ពន្តិ? វុច្ចតេ – មាលាគន្ធាទីនិ តាវ ចេតិយេ អារោបេតព្ពានិ, វត្ថេហិ បដាកា, តេលេន បទីបា កាតព្ពា, បិណ្ឌបាតមធុផាណិតាទីនិ បន យោ និពទ្ធចេតិយជគ្គកោ ហោតិ បព្ពជិតោ វា គហដ្ឋោ វា, តស្ស ទាតព្ពានិ។ និពទ្ធជគ្គកេ អសតិ អាហដភត្តំ ឋបេត្វា វត្តំ កត្វា បរិភុញ្ជិតុំ វដ្ដតិ។ ឧបកដ្ឋេ កាលេ ភុញ្ជិត្វា បច្ឆាបិ វត្តំ កាតុំ វដ្ដតិយេវ។
Etthāha – yaṃ panetarahi (mahāva. aṭṭha. 379) paṇḍitamanussā sadhātukaṃ paṭimaṃ vā cetiyaṃ vā ṭhapetvā buddhappamukhassa ubhatosaṅghassa dānaṃ denti, paṭimāya vā cetiyassa vā purato ādhārake pattaṃ ṭhapetvā dakkhiṇodakaṃ datvā ‘‘buddhānaṃ demā’’ti, tattha yaṃ paṭhamaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ denti, vihāraṃ vā āharitvā ‘‘idaṃ cetiyassa demā’’ti piṇḍapātañca mālāgandhādīni ca denti, tattha kathaṃ paṭipajjitabbanti? Vuccate – mālāgandhādīni tāva cetiye āropetabbāni, vatthehi paṭākā, telena padīpā kātabbā, piṇḍapātamadhuphāṇitādīni pana yo nibaddhacetiyajaggako hoti pabbajito vā gahaṭṭho vā, tassa dātabbāni. Nibaddhajaggake asati āhaṭabhattaṃ ṭhapetvā vattaṃ katvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Upakaṭṭhe kāle bhuñjitvā pacchāpi vattaṃ kātuṃ vaṭṭatiyeva.
មាលាគន្ធាទីសុ ច យំ កិញ្ចិ ‘‘ឥទំ ហរិត្វា ចេតិយបូជំ ករោថា’’តិ វុត្តេ ទូរម្បិ ហរិត្វា បូជេតព្ពំ។ ‘‘ភិក្ខុសង្ឃស្ស ហរា’’តិ វុត្តេបិ ហរិតព្ពំ។ សចេ បន ‘‘អហំ បិណ្ឌាយ ចរាមិ, អាសនសាលាយំ ភិក្ខូ អត្ថិ, តេ ហរិស្សន្តី’’តិ វុត្តេ ‘‘ភន្តេ, តុយ្ហំយេវ ទម្មី’’តិ វទតិ, ភុញ្ជិតុំ វដ្ដតិ។ អថ បន ‘‘ភិក្ខុសង្ឃស្ស ទស្សាមី’’តិ ហរន្តស្ស គច្ឆតោ អន្តរាវ កាលោ ឧបកដ្ឋោ ហោតិ, អត្តនោ បាបេត្វា ភុញ្ជិតុំ វដ្ដតិ។
Mālāgandhādīsu ca yaṃ kiñci ‘‘idaṃ haritvā cetiyapūjaṃ karothā’’ti vutte dūrampi haritvā pūjetabbaṃ. ‘‘Bhikkhusaṅghassa harā’’ti vuttepi haritabbaṃ. Sace pana ‘‘ahaṃ piṇḍāya carāmi, āsanasālāyaṃ bhikkhū atthi, te harissantī’’ti vutte ‘‘bhante, tuyhaṃyeva dammī’’ti vadati, bhuñjituṃ vaṭṭati. Atha pana ‘‘bhikkhusaṅghassa dassāmī’’ti harantassa gacchato antarāva kālo upakaṭṭho hoti, attano pāpetvā bhuñjituṃ vaṭṭati.
វស្សំវុដ្ឋសង្ឃស្ស ទម្មីតិ វទតីតិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) ‘‘វស្សំវុដ្ឋសង្ឃស្ស ឥមានិ ចីវរានិ ទម្មី’’តិ វទតិ។ តេសំ ពហិសីមដ្ឋានម្បិ បាបុណាតីតិ អត្ថតេ កថិនេ ពហិសីមដ្ឋានម្បិ យាវ កថិនស្ស ឧព្ភារា បាបុណាតិ, តស្មា ទិសាបក្កន្តស្សាបិ សតិ បដិគ្គាហកេ ទាតព្ពំ។ អនត្ថតេ បន កថិនេ អន្តោហេមន្តេ, ឯវញ្ច បន វត្វា ទិន្នំ បច្ឆិមវស្សំវុដ្ឋានម្បិ បាបុណាតិ។ យត្ថ កត្ថចីតិ យេសុ កេសុចិ វិហារេសុ។ ឯវំ វទតីតិ ‘‘វស្សំវុដ្ឋសង្ឃស្ស ទម្មី’’តិ វទតិ។ តត្រ សម្មុខីភូតានំ សព្ពេសំ បាបុណាតិ បិដ្ឋិសមយេ ឧប្បន្នត្តា។ សចេ បន ‘‘វស្សំ វសន្តានំ ទម្មី’’តិ វទតិ, អន្តោវស្សេយេវ វស្សំ វសន្តាវ លភន្តិ, ឆិន្នវស្សា ន លភន្តិ។ ចីវរមាសេ បន ‘‘វស្សំ វសន្តានំ ទម្មី’’តិ វុត្តេ បច្ឆិមិកាយ វស្សូបគតានំយេវ បាបុណាតិ, បុរិមិកាយ វស្សូបគតានញ្ច ឆិន្នវស្សានញ្ច ន បាបុណាតិ។
Vassaṃvuṭṭhasaṅghassa dammīti vadatīti (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassa imāni cīvarāni dammī’’ti vadati. Tesaṃ bahisīmaṭṭhānampi pāpuṇātīti atthate kathine bahisīmaṭṭhānampi yāva kathinassa ubbhārā pāpuṇāti, tasmā disāpakkantassāpi sati paṭiggāhake dātabbaṃ. Anatthate pana kathine antohemante, evañca pana vatvā dinnaṃ pacchimavassaṃvuṭṭhānampi pāpuṇāti. Yattha katthacīti yesu kesuci vihāresu. Evaṃ vadatīti ‘‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassa dammī’’ti vadati. Tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti piṭṭhisamaye uppannattā. Sace pana ‘‘vassaṃ vasantānaṃ dammī’’ti vadati, antovasseyeva vassaṃ vasantāva labhanti, chinnavassā na labhanti. Cīvaramāse pana ‘‘vassaṃ vasantānaṃ dammī’’ti vutte pacchimikāya vassūpagatānaṃyeva pāpuṇāti, purimikāya vassūpagatānañca chinnavassānañca na pāpuṇāti.
ចីវរមាសតោ បដ្ឋាយ យាវ ហេមន្តស្ស បច្ឆិមោ ទិវសោ, តាវ ‘‘វស្សាវាសិកំ ទេមា’’តិ វុត្តេ កថិនំ អត្ថតំ វា ហោតុ, អនត្ថតំ វា, អតីតវស្សំវុដ្ឋានំយេវ បាបុណាតិ។ គិម្ហានំ បឋមទិវសតោ បដ្ឋាយ វុត្តេ បន មាតិកា អារោបេតព្ពា ‘‘អតីតវស្សាវាសស្ស បញ្ច មាសា អតិក្កន្តា, អនាគតោ ចតុមាសច្ចយេន ភវិស្សតិ, កតរវស្សាវាសស្ស ទេសី’’តិ។ សចេ ‘‘អតីតវស្សំវុដ្ឋានំ ទម្មី’’តិ វទតិ, តំអន្តោវស្សំវុដ្ឋានមេវ បាបុណាតិ, ទិសា បក្កន្តានម្បិ សភាគា គណ្ហិតុំ លភន្តិ។
Cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassa pacchimo divaso, tāva ‘‘vassāvāsikaṃ demā’’ti vutte kathinaṃ atthataṃ vā hotu, anatthataṃ vā, atītavassaṃvuṭṭhānaṃyeva pāpuṇāti. Gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya vutte pana mātikā āropetabbā ‘‘atītavassāvāsassa pañca māsā atikkantā, anāgato catumāsaccayena bhavissati, kataravassāvāsassa desī’’ti. Sace ‘‘atītavassaṃvuṭṭhānaṃ dammī’’ti vadati, taṃantovassaṃvuṭṭhānameva pāpuṇāti, disā pakkantānampi sabhāgā gaṇhituṃ labhanti.
សចេ ‘‘អនាគតេ វស្សាវាសិកំ ទម្មី’’តិ វទតិ, តំ ឋបេត្វា វស្សូបនាយិកទិវសេ គហេតព្ពំ។ អថ ‘‘អគុត្តោ វិហារោ, ចោរភយំ អត្ថិ, ន សក្កា ឋបេតុំ, គណ្ហិត្វា វា អាហិណ្ឌិតុ’’ន្តិ វុត្តេ ‘‘សម្បត្តានំ ទម្មី’’តិ វទតិ, ភាជេត្វា គហេតព្ពំ។ សចេ វទតិ ‘‘ឥតោ មេ, ភន្តេ, តតិយេ វស្សេ វស្សាវាសិកំ ន ទិន្នំ, តំ ទម្មី’’តិ, តស្មិំ អន្តោវស្សេ វុដ្ឋភិក្ខូនំ បាបុណាតិ។ សចេ តេ ទិសា បក្កន្តា, អញ្ញោ វិស្សាសិកោ គណ្ហាតិ, ទាតព្ពំ។ អថ ឯកោយេវ អវសិដ្ឋោ, សេសា កាលង្កតា, សព្ពំ ឯកស្សេវ បាបុណាតិ។ សចេ ឯកោបិ នត្ថិ, សង្ឃិកំ ហោតិ, សម្មុខីភូតេហិ ភាជិតព្ពំ។
Sace ‘‘anāgate vassāvāsikaṃ dammī’’ti vadati, taṃ ṭhapetvā vassūpanāyikadivase gahetabbaṃ. Atha ‘‘agutto vihāro, corabhayaṃ atthi, na sakkā ṭhapetuṃ, gaṇhitvā vā āhiṇḍitu’’nti vutte ‘‘sampattānaṃ dammī’’ti vadati, bhājetvā gahetabbaṃ. Sace vadati ‘‘ito me, bhante, tatiye vasse vassāvāsikaṃ na dinnaṃ, taṃ dammī’’ti, tasmiṃ antovasse vuṭṭhabhikkhūnaṃ pāpuṇāti. Sace te disā pakkantā, añño vissāsiko gaṇhāti, dātabbaṃ. Atha ekoyeva avasiṭṭho, sesā kālaṅkatā, sabbaṃ ekasseva pāpuṇāti. Sace ekopi natthi, saṅghikaṃ hoti, sammukhībhūtehi bhājitabbaṃ.
យេហិ និមន្តិតេហិ យាគុ បីតាតិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) និមន្តិតេហិ យេហិ ភិក្ខូហិ យាគុ បីតា, យេហិ បន ភិក្ខាចារវត្តេន ឃរទ្វារេន គច្ឆន្តេហិ វា ឃរំ បវិដ្ឋេហិ វា យាគុ លទ្ធា, យេសំ វា អាសនសាលតោ បត្តំ អាហរិត្វា មនុស្សេហិ នីតា, យេសំ វា ថេរេហិ បេសិតា, តេសំ ន បាបុណាតិ។ សចេ បន និមន្តិតភិក្ខូហិ សទ្ធិំ អញ្ញេបិ ពហូ អាគន្ត្វា អន្តោគេហញ្ច ពហិគេហញ្ច បូរេត្វា និសិន្នា, ទាយកោ ច ឯវំ វទតិ ‘‘និមន្តិតា វា ហោន្តុ, អនិមន្តិតា វា, យេសំ មយា យាគុ ទិន្នា, សព្ពេសំ ឥមានិ វត្ថានិ ហោន្តូ’’តិ, សព្ពេសំ បាបុណាតិ។ យេហិ បន ថេរានំ ហត្ថតោ យាគុ លទ្ធា, តេសំ ន បាបុណាតិ។ អថ សោ ‘‘យេហិ មយ្ហំ យាគុ បីតា, សព្ពេសំ ហោតូ’’តិ វទតិ, សព្ពេសំ បាបុណាតិ។ ភត្តខជ្ជកាទីហីតិ ឯត្ថ អាទិសទ្ទេនបិ ចីវរសេនាសនភេសជ្ជានំ គហណំ។
Yehi nimantitehi yāgu pītāti (mahāva. aṭṭha. 379) nimantitehi yehi bhikkhūhi yāgu pītā, yehi pana bhikkhācāravattena gharadvārena gacchantehi vā gharaṃ paviṭṭhehi vā yāgu laddhā, yesaṃ vā āsanasālato pattaṃ āharitvā manussehi nītā, yesaṃ vā therehi pesitā, tesaṃ na pāpuṇāti. Sace pana nimantitabhikkhūhi saddhiṃ aññepi bahū āgantvā antogehañca bahigehañca pūretvā nisinnā, dāyako ca evaṃ vadati ‘‘nimantitā vā hontu, animantitā vā, yesaṃ mayā yāgu dinnā, sabbesaṃ imāni vatthāni hontū’’ti, sabbesaṃ pāpuṇāti. Yehi pana therānaṃ hatthato yāgu laddhā, tesaṃ na pāpuṇāti. Atha so ‘‘yehi mayhaṃ yāgu pītā, sabbesaṃ hotū’’ti vadati, sabbesaṃ pāpuṇāti. Bhattakhajjakādīhīti ettha ādisaddenapi cīvarasenāsanabhesajjānaṃ gahaṇaṃ.
បុគ្គលស្សាតិ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) សម្មុខាសម្មុខភូតស្ស បុគ្គលស្ស។ តេនាហ ‘‘ឥទំ ចីវរ’’ន្តិអាទិ។ សចេ បន ‘‘ឥទំ តុម្ហាកញ្ចេវ តុម្ហាកំ អន្តេវាសិកានញ្ច ទម្មី’’តិ ឯវំ វទតិ, ថេរស្ស ច អន្តេវាសិកានញ្ច បាបុណាតិ។ ឧទ្ទេសំ គហេតុំ អាគតោ, គហេត្វា គច្ឆន្តោ ច អត្ថិ, តស្សាបិ បាបុណាតិ។ តុម្ហេហិ សទ្ធិំ និពទ្ធចារិកភិក្ខូនំ ទម្មី’’តិ វុត្តេ ឧទ្ទេសន្តេវាសិកានំ វត្តំ កត្វា ឧទ្ទេសបរិបុច្ឆាទីនិ គហេត្វា វិចរន្តានំ សព្ពេសំ បាបុណាតិ។ ឯត្ថាតិ អដ្ឋសុ មាតិកាសុ។ យទិ បន អយមេត្ថ សង្ខេបកថា, វិត្ថារោ បន កថំ ញាតព្ពោតិ អាហ ‘‘សមន្តបាសាទិកាយំ វុត្តោ’’តិ។ សមន្តបាសាទិកាយំ ចីវរក្ខន្ធកវណ្ណនាយំ (មហាវ. អដ្ឋ. ៣៧៩) វុត្តោតិ អត្ថោ។
Puggalassāti (mahāva. aṭṭha. 379) sammukhāsammukhabhūtassa puggalassa. Tenāha ‘‘idaṃ cīvara’’ntiādi. Sace pana ‘‘idaṃ tumhākañceva tumhākaṃ antevāsikānañca dammī’’ti evaṃ vadati, therassa ca antevāsikānañca pāpuṇāti. Uddesaṃ gahetuṃ āgato, gahetvā gacchanto ca atthi, tassāpi pāpuṇāti. Tumhehi saddhiṃ nibaddhacārikabhikkhūnaṃ dammī’’ti vutte uddesantevāsikānaṃ vattaṃ katvā uddesaparipucchādīni gahetvā vicarantānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti. Etthāti aṭṭhasu mātikāsu. Yadi pana ayamettha saṅkhepakathā, vitthāro pana kathaṃ ñātabboti āha ‘‘samantapāsādikāyaṃ vutto’’ti. Samantapāsādikāyaṃ cīvarakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vuttoti attho.
‘‘ញាតកេហិ វា មេ ចីវរត្ថាយ បេសិតំ, មិត្តេហិ វា បេសិតំ, តេ អាភតេ ចីវរេ ទស្សន្តី’’តិ ឯវំ ញាតិតោ វា មិត្តតោ វា បច្ចាសា ហោតីតិ វេទិតព្ពំ។ កប្បិយភណ្ឌេនាតិ កប្បាសសុត្តាទិនា អត្តនោ ធនេន។ សណ្ហន្តិ សុខុមំ។ អញ្ញំ បច្ចាសាចីវរំ លភិត្វា ឯវ កាលព្ភន្តរេ ការេតព្ពន្តិ អញ្ញំ មូលចីវរសទិសំ បច្ចាសាចីវរំ លភិត្វាយេវ មាសព្ភន្តរេ ការេតព្ពំ។ តញ្ច ខោ សតិយាយេវ បច្ចាសាយ, អសតិយា បន បច្ចាសាយ មូលចីវរំ ទសាហំ ចេ សម្បត្តំ, តទហេវ អធិដ្ឋាតព្ពំ។ តេនាហ ‘‘សចេ ន លភតី’’តិអាទិ។ បច្ចាសាចីវរម្បិ បរិក្ខារចោឡំ អធិដ្ឋាតព្ពន្តិ បឋមតរំ ឧប្បន្នំ ថូលបច្ចាសាចីវរម្បិ សន្ធាយ វុត្តំ។ បិ-សទ្ទេន ន កេវលំ មូលចីវរមេវាតិ ទស្សេតិ។
‘‘Ñātakehi vā me cīvaratthāya pesitaṃ, mittehi vā pesitaṃ, te ābhate cīvare dassantī’’ti evaṃ ñātito vā mittato vā paccāsā hotīti veditabbaṃ. Kappiyabhaṇḍenāti kappāsasuttādinā attano dhanena. Saṇhanti sukhumaṃ. Aññaṃ paccāsācīvaraṃ labhitvā eva kālabbhantare kāretabbanti aññaṃ mūlacīvarasadisaṃ paccāsācīvaraṃ labhitvāyeva māsabbhantare kāretabbaṃ. Tañca kho satiyāyeva paccāsāya, asatiyā pana paccāsāya mūlacīvaraṃ dasāhaṃ ce sampattaṃ, tadaheva adhiṭṭhātabbaṃ. Tenāha ‘‘sace na labhatī’’tiādi. Paccāsācīvarampi parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātabbanti paṭhamataraṃ uppannaṃ thūlapaccāsācīvarampi sandhāya vuttaṃ. Pi-saddena na kevalaṃ mūlacīvaramevāti dasseti.
អកាលចីវរសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
