Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-အဘိနဝ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
၃. အကာလစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
3. Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝိယ ဧတ္ထာပိ ဘိက္ခုနာတိ သာမိအတ္ထေ ကရဏဝစနန္တိ အာဟ ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရသ္မိံ ဘိက္ခုနာ’’တိအာဒိ။ ‘‘အကာလစီဝရံ နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဧကာဒသမာသေ ဥပ္ပန္နံ, အတ္ထတေ ကထိနေ သတ္တမာသေ ဥပ္ပန္နံ, ကာလေပိ အာဒိသ္သ ဒိန္နံ, ဧတံ အကာလစီဝရံ နာမာ’’တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ပဒဘာဇနိယံ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ယ္ဝာယံ အနတ္ထတေ ကထိနေ’’တိအာဒိမာဟ။ ယ္ဝာယံ စီဝရကာလော ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝသ္သာနသ္သာတိ ဝသ္သာနသင္ခာတသ္သ ဥတုနော။ ပစ္ဆိမော မာသော နာမ စီဝရမာသော။ တသ္မိဉ္ဟိ အနတ္ထတေပိ ကထိနေ ဥပ္ပန္နံ စီဝရံ အနဓိဋ္ဌိတံ, အဝိကပ္ပိတံ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပဉ္စ မာသာတိ ပစ္ဆိမကတ္တိကမာသော, ဟေမန္တိကာ စတ္တာရော စာတိ ပဉ္စ မာသာ။ အညဒာတိ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဧကာဒသမာသေ, အတ္ထတေ ကထိနေ သတ္တမာသေ။ ကာလေပီတိ ‘‘အနတ္ထတေ ကထိနေ စီဝရမာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စ မာသာ’’တိ ယထာဝုတ္တစီဝရကာလေပိ။ ‘‘အာဒိနာ နယေနာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဒဒာမိ ဒဇ္ဇာမီ’’တိအာဒီနံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉) သင္ဂဟော။ ကိဉ္စာပိ စေတာနိ သဗ္ဗာနိ ‘‘အကာလစီဝရ’’န္တိ ဝုတ္တာနိ, တထာပိ ပိဋ္ဌိသမယေယေဝ ဥပ္ပန္နာနိ ‘‘အကာလစီဝရ’’န္တိ ဣဓာဓိပ္ပေတာနိ။
Purimasikkhāpade viya etthāpi bhikkhunāti sāmiatthe karaṇavacananti āha ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā’’tiādi. ‘‘Akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppannaṃ, kālepi ādissa dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti (pārā. 500) padabhājaniyaṃ vuttattā ‘‘yvāyaṃ anatthate kathine’’tiādimāha. Yvāyaṃ cīvarakālo vuttoti sambandho. Vassānassāti vassānasaṅkhātassa utuno. Pacchimo māso nāma cīvaramāso. Tasmiñhi anatthatepi kathine uppannaṃ cīvaraṃ anadhiṭṭhitaṃ, avikappitaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati. Pañca māsāti pacchimakattikamāso, hemantikā cattāro cāti pañca māsā. Aññadāti anatthate kathine ekādasamāse, atthate kathine sattamāse. Kālepīti ‘‘anatthate kathine cīvaramāso, atthate kathine pañca māsā’’ti yathāvuttacīvarakālepi. ‘‘Ādinā nayenā’’ti iminā ‘‘dadāmi dajjāmī’’tiādīnaṃ (pārā. aṭṭha. 2.469) saṅgaho. Kiñcāpi cetāni sabbāni ‘‘akālacīvara’’nti vuttāni, tathāpi piṭṭhisamayeyeva uppannāni ‘‘akālacīvara’’nti idhādhippetāni.
‘‘ကာလေ သင္ဃသ္သ ဣဒံ အကာလစီဝရ’’န္တိ ဒိန္နံ ပန အကာလစီဝရသာမညတော အတ္ထုဒ္ဓာရဝသေန ဝုတ္တံ။ ယထာ ပိဋ္ဌိသမယေ ဥပ္ပန္နံ စီဝရံ ဝုဋ္ဌဝသ္သေဟိ, သေသေဟိ စ သမ္မုခီဘူတေဟိ ဘာဇေတုံ လဗ္ဘတီတိ အကာလစီဝရံ နာမ ဇာတံ, တထေဝိဒမ္ပီတိ တဒိဒံ အကာလစီဝရသာမညံ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘ပုဂ္ဂလသ္သ ဝာ ဣဒံ တုယ္ဟံ ‘ဒမ္မီ’တိအာဒိနာ နယေန ဒိန္န’’န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ, န ဟိ ပုဂ္ဂလသ္သ အာဒိသ္သ ဒိန္နံ ကေနစိ ဘာဇနီယံ ဟောတီတိ? နာယံ ဝိရောဓော, အာဒိသ္သ ဒာနသာမညတော လဗ္ဘမာနမတ္ထံ ဒသ္သေတုံ တထာ ဝုတ္တန္တိ။ အတ္တနော ဝာ ဓနေနာတိ အတ္တနော ကပ္ပာသသုတ္တာဒိနာ ဓနေန။ ဣမသ္သ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘သီမာယ ဒေတီ’’တိအာဒိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနနယေန ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ပန သီမာယ ဒာနံ ဧကာ မာတိကာ, ကတိကာယ ဒာနံ ဒုတိယာ။ပေ.။ ပုဂ္ဂလသ္သ ဒာနံ အဋ္ဌမာ။
‘‘Kāle saṅghassa idaṃ akālacīvara’’nti dinnaṃ pana akālacīvarasāmaññato atthuddhāravasena vuttaṃ. Yathā piṭṭhisamaye uppannaṃ cīvaraṃ vuṭṭhavassehi, sesehi ca sammukhībhūtehi bhājetuṃ labbhatīti akālacīvaraṃ nāma jātaṃ, tathevidampīti tadidaṃ akālacīvarasāmaññaṃ. Yadi evaṃ ‘‘puggalassa vā idaṃ tuyhaṃ ‘dammī’tiādinā nayena dinna’’nti kasmā vuttaṃ, na hi puggalassa ādissa dinnaṃ kenaci bhājanīyaṃ hotīti? Nāyaṃ virodho, ādissa dānasāmaññato labbhamānamatthaṃ dassetuṃ tathā vuttanti. Attano vā dhanenāti attano kappāsasuttādinā dhanena. Imassa ‘‘uppajjeyyā’’ti iminā sambandho veditabbo. ‘‘Sīmāya detī’’tiādi puggalādhiṭṭhānanayena vuttaṃ. Ettha pana sīmāya dānaṃ ekā mātikā, katikāya dānaṃ dutiyā…pe… puggalassa dānaṃ aṭṭhamā.
‘‘ပရိက္ခေပာရဟဋ္ဌာနေနာ’’တိ ဣမိနာ အပရိက္ခိတ္တသ္သ ဝိဟာရသ္သ ဓုဝသန္နိပာတဋ္ဌာနာဒိတော ပဌမလေဍ္ဍုပာတသ္သ အန္တော ဥပစာရသီမာတိ ဒသ္သေတိ။ ဣဒာနိ ဒုတိယလေဍ္ဍုပာတသ္သပိ အန္တော ဥပစာရသီမာယေဝာတိ ဒသ္သေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ဓုဝသန္နိပာတဋ္ဌာနမ္ပိ သီမာပရိယန္တဂတမေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာဝာသေ ဝဍ္ဎန္တေ ဝဍ္ဎတီတိ သစေ ဥပစာရတော အဗဟိဘူတော ဟုတ္ဝာ အာဝာသော ဝဍ္ဎတီတိ အဓိပ္ပာယော။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘ဘိက္ခူသုပိ ဝဍ္ဎန္တေသု ဝဍ္ဎတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သစေ ဝိဟာရေ သန္နိပတိတဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓာ ဟုတ္ဝာ ယောဇနသတမ္ပိ ပူရေတ္ဝာ နိသီဒန္တိ, ယောဇနသတမ္ပိ ဥပစာရသီမာဝ ဟောတိ, သဗ္ဗေသံ လာဘော ပာပုဏာတီ’’တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) သမန္တပာသာဒိကာယံ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခုနီနံ အာရာမပဝေသနသေနာသနာပုစ္ဆနာနီတိ အာဂန္တုကဂမိကာနံ ဘိက္ခုနီနံ အာရာမပဝေသနာပုစ္ဆနံ, သေနာသနာပုစ္ဆနဉ္စာတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ အာဂန္တုကာယ ဘိက္ခုနိယာ အာရာမပဝေသနံ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ, ဂမိကာယ သင္ဃိကံ ဒသဝိဓံ သေနာသနံ။ ဧတ္ထ စ ကိဉ္စာပိ ‘‘ဘိက္ခုနီန’’န္တိ ဝုတ္တံ, ဂမိကသ္သ ပန ဘိက္ခုသ္သာပိ ဣမိသ္သာယေဝ သီမာယ ဝသေန သေနာသနာပုစ္ဆနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
‘‘Parikkhepārahaṭṭhānenā’’ti iminā aparikkhittassa vihārassa dhuvasannipātaṭṭhānādito paṭhamaleḍḍupātassa anto upacārasīmāti dasseti. Idāni dutiyaleḍḍupātassapi anto upacārasīmāyevāti dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ. Dhuvasannipātaṭṭhānampi sīmāpariyantagatameva veditabbaṃ. Āvāse vaḍḍhante vaḍḍhatīti sace upacārato abahibhūto hutvā āvāso vaḍḍhatīti adhippāyo. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘bhikkhūsupi vaḍḍhantesu vaḍḍhatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Sace vihāre sannipatitabhikkhūhi saddhiṃ ekābaddhā hutvā yojanasatampi pūretvā nisīdanti, yojanasatampi upacārasīmāva hoti, sabbesaṃ lābho pāpuṇātī’’ti (mahāva. aṭṭha. 379) samantapāsādikāyaṃ vuttaṃ. Bhikkhunīnaṃ ārāmapavesanasenāsanāpucchanānīti āgantukagamikānaṃ bhikkhunīnaṃ ārāmapavesanāpucchanaṃ, senāsanāpucchanañcāti attho. Tathā hi āgantukāya bhikkhuniyā ārāmapavesanaṃ āpucchitabbaṃ, gamikāya saṅghikaṃ dasavidhaṃ senāsanaṃ. Ettha ca kiñcāpi ‘‘bhikkhunīna’’nti vuttaṃ, gamikassa pana bhikkhussāpi imissāyeva sīmāya vasena senāsanāpucchanaṃ veditabbaṃ.
ပရိဝာသမာနတ္တာရောစနန္တိ ပာရိဝာသိကမာနတ္တစာရီနံ ပရိဝာသာရောစနံ, မာနတ္တာရောစနဉ္စ။ ဝသ္သစ္ဆေဒနိသ္သယသေနာသနဂ္ဂာဟာဒိဝိဓာနန္တိ ဝသ္သစ္ဆေဒဝိဓာနံ, နိသ္သယဂ္ဂာဟဝိဓာနံ, သေနာသနဂ္ဂာဟဝိဓာနန္တိ အတ္ထော။ အာဒိသဒ္ဒေန နိသ္သယပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိ, လာဘဂ္ဂာဟော အာဂန္တုကဝတ္တံ ပူရေတ္ဝာ အာရာမပဝေသနန္တိ ဧဝမာဒိကံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဣမိသ္သာဝ သီမာယ ဝသေနာတိ ဥပစာရသီမာယေဝာတိ ယထာသမ္ဘဝံ အန္တော, ဗဟိ စ ဣမသ္သ သဗ္ဗသ္သ လဗ္ဘနတော ဝုတ္တံ။
Parivāsamānattārocananti pārivāsikamānattacārīnaṃ parivāsārocanaṃ, mānattārocanañca. Vassacchedanissayasenāsanaggāhādividhānanti vassacchedavidhānaṃ, nissayaggāhavidhānaṃ, senāsanaggāhavidhānanti attho. Ādisaddena nissayapaṭippassaddhi, lābhaggāho āgantukavattaṃ pūretvā ārāmapavesananti evamādikaṃ saṅgaṇhāti. Imissāva sīmāya vasenāti upacārasīmāyevāti yathāsambhavaṃ anto, bahi ca imassa sabbassa labbhanato vuttaṃ.
လာဘတ္ထာယ ဌပိတာ သီမာ လာဘသီမာ (မဟာဝ. ၃၇၉), သာ စ ခော နေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အနုညာတာ, န ဓမ္မသင္ဂာဟကတ္ထေရေဟိ ဌပိတာ, အပိစ ခော လာဘဒာယကေဟိ။ တေနာဟ ‘‘ယံ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယော’’တိအာဒိ။ သမန္တာတိ ဝိဟာရသ္သ သမန္တာ။ ယန္တိ သုင္ကသသ္သာဒိ။ ‘‘သီမံ ဌပေန္တီ’’တိ ပာဌသေသော။ ဧကသ္သ ရညော အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနန္တိ စောဠဘောဂော ကေရဠဘောဂောတိ ဧဝံ ဧကေကသ္သ ရညော အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနံ။ ဒ္ဝိဓာ အာပော ဂတော ဧတ္ထာတိ ဒီပော, ဩဃေန အနဇ္ဈောတ္ထတော ဘူမိဘာဂော, သောဝ သီမာ ဒီပသီမာ။ တေနာဟ သမုဒ္ဒန္တေနာ’’တိအာဒိ။ စက္ကဝာဠသီမာ စက္ကဝာဠပဗ္ဗတေနေဝ ပရိစ္ဆိန္နာတိ အာဟ ‘‘ဧကစက္ကဝာဠပဗ္ဗတပရိက္ခေပဗ္ဘန္တရံ စက္ကဝာဠသီမာ’’တိ။
Lābhatthāya ṭhapitā sīmā lābhasīmā (mahāva. 379), sā ca kho neva sammāsambuddhena anuññātā, na dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitā, apica kho lābhadāyakehi. Tenāha ‘‘yaṃ rājarājamahāmattādayo’’tiādi. Samantāti vihārassa samantā. Yanti suṅkasassādi. ‘‘Sīmaṃ ṭhapentī’’ti pāṭhaseso. Ekassa rañño āṇāpavattiṭṭhānanti coḷabhogo keraḷabhogoti evaṃ ekekassa rañño āṇāpavattiṭṭhānaṃ. Dvidhā āpo gato etthāti dīpo, oghena anajjhotthato bhūmibhāgo, sova sīmā dīpasīmā. Tenāha samuddantenā’’tiādi. Cakkavāḷasīmā cakkavāḷapabbateneva paricchinnāti āha ‘‘ekacakkavāḷapabbataparikkhepabbhantaraṃ cakkavāḷasīmā’’ti.
သေသာတိ ခဏ္ဍသီမာဒယော။ ခဏ္ဍသီမာယ ဒေမာတိ ဒိန္နန္တိ ခဏ္ဍသီမာယ ကေနစိ ကမ္မေန သန္နိပတိတံ သင္ဃံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ခဏ္ဍသီမာယံ သင္ဃသ္သ ဒေမာ’’တိ ဒိန္နံ။ ခဏ္ဍသီမာယ ဌိတေ ရုက္ခေ ဝာ ပဗ္ဗတေ ဝာ ဌိတောပိ ဟေဋ္ဌာ ဝာ ပထဝိဝေမဇ္ဈဂတောပိ ခဏ္ဍသီမာယေဝ ဌိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သမာနသံဝာသသီမာယ ဒိန္နန္တိ ‘‘သမာနသံဝာသသီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ခဏ္ဍသီမာ သီမန္တရိကဋ္ဌာနံ န ပာပုဏာတိ တတ္ထ သမာနသံဝာသသီမာယ အဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ သမာနသံဝာသအဝိပ္ပဝာသသီမာသု ဒိန္နသ္သ ဣဒံ နာနာတ္တံ – ‘‘အဝိပ္ပဝာသသီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ ဂာမဋ္ဌာနံ န ပာပုဏာတိ။ ကသ္မာ? ‘‘ဌပေတ္ဝာ ဂာမဉ္စ ဂာမူပစာရဉ္စာ’’တိ (မဟာဝ. ၁၄၄) ဝုတ္တတ္တာ ။ ‘‘သမာနသံဝာသသီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ ပန ဂာမေ ဌိတာနမ္ပိ ပာပုဏာတီတိ။ အဗ္ဘန္တရသီမာဥဒကုက္ခေပသီမာသု ဒိန္နန္တိ တတ္ထ ဥပောသထာဒိအတ္ထာယ သန္နိပတိတေ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဣမိသ္သာ အဗ္ဘန္တရသီမာယ ဒေမာ’’တိအာဒိနာ ဒိန္နံ။ ဇနပဒရဋ္ဌရဇ္ဇဒီပစက္ကဝာဠသီမာသုပိ ဂာမသီမာဒီသု ဝုတ္တသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယောတိ အာဟ ‘‘ဇနပဒသီမာဒီသူ’’တိအာဒိ။ ဧကောပိ ဂန္တ္ဝာ သဗ္ဗေသံ သင္ဂဏ္ဟိတုံ လဘတီတိ ဧကောပိ ဂန္တ္ဝာ ဣဓ ဝသ္သဂ္ဂေန ဘာဇေတ္ဝာ ဂဟေတ္ဝာ အာဂန္တုံ လဘတီတိ အတ္ထော။ ဧကောတိ သဘာဂော ဧကော ဘိက္ခု, အယမ္ပိ ဘာဂမေဝ ဂဟေတုံ လဘတိ။ တေနာဟ ‘‘သဘာဂာနံ ဘာဂံ ဂဏ္ဟာတီ’’တိ။
Sesāti khaṇḍasīmādayo. Khaṇḍasīmāya demāti dinnanti khaṇḍasīmāya kenaci kammena sannipatitaṃ saṅghaṃ disvā ‘‘khaṇḍasīmāyaṃ saṅghassa demā’’ti dinnaṃ. Khaṇḍasīmāya ṭhite rukkhe vā pabbate vā ṭhitopi heṭṭhā vā pathavivemajjhagatopi khaṇḍasīmāyeva ṭhitoti veditabbo. Samānasaṃvāsasīmāya dinnanti ‘‘samānasaṃvāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ. Esa nayo sesesupi. Khaṇḍasīmā sīmantarikaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti tattha samānasaṃvāsasīmāya abhāvatoti adhippāyo. Samānasaṃvāsaavippavāsasīmāsu dinnassa idaṃ nānāttaṃ – ‘‘avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? ‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti (mahāva. 144) vuttattā . ‘‘Samānasaṃvāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ pana gāme ṭhitānampi pāpuṇātīti. Abbhantarasīmāudakukkhepasīmāsu dinnanti tattha uposathādiatthāya sannipatite disvā ‘‘imissā abbhantarasīmāya demā’’tiādinā dinnaṃ. Janapadaraṭṭharajjadīpacakkavāḷasīmāsupi gāmasīmādīsu vuttasadisova vinicchayoti āha ‘‘janapadasīmādīsū’’tiādi. Ekopi gantvā sabbesaṃ saṅgaṇhituṃ labhatīti ekopi gantvā idha vassaggena bhājetvā gahetvā āgantuṃ labhatīti attho. Ekoti sabhāgo eko bhikkhu, ayampi bhāgameva gahetuṃ labhati. Tenāha ‘‘sabhāgānaṃ bhāgaṃ gaṇhātī’’ti.
ဧဝံ တာဝ ယော သီမံ ပရာမသိတ္ဝာ ဒေတိ, တသ္သ ဒာနေ ဝိနိစ္ဆယံ ဝတ္ဝာ ဣဒာနိ ယော ‘‘အသုကသီမာယာ’’တိ ဝတ္တုံ န ဇာနာတိ, ကေဝလံ ‘‘သီမာ’’တိ ဝစနမတ္တမေဝ ဇာနန္တော ဝိဟာရံ အာဂန္တ္ဝာ ‘‘သီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝာ ‘‘သီမဋ္ဌကသင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဝာ ဘဏတိ, တတ္ထ ဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ယော ပန ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကတရန္တိ ကတရသီမံ။ အဟမေတံ ဘေဒံ န ဇာနာမီတိ အဟံ ‘‘အသုကာ သီမာ’’တိ ဧတံ ဝိဘာဂံ န ဇာနာမိ။ ဥပစာရသီမဋ္ဌေဟိ ဘာဇေတဗ္ဗံ လာဘသ္သ ဥပစာရသီမာယ ပရိစ္ဆိန္နတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ သာတိ သမာနလာဘကတိကာ။
Evaṃ tāva yo sīmaṃ parāmasitvā deti, tassa dāne vinicchayaṃ vatvā idāni yo ‘‘asukasīmāyā’’ti vattuṃ na jānāti, kevalaṃ ‘‘sīmā’’ti vacanamattameva jānanto vihāraṃ āgantvā ‘‘sīmāya dammī’’ti vā ‘‘sīmaṭṭhakasaṅghassa dammī’’ti vā bhaṇati, tattha vinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘yo pana vihāraṃ pavisitvā’’tiādimāha. Kataranti katarasīmaṃ. Ahametaṃ bhedaṃ na jānāmīti ahaṃ ‘‘asukā sīmā’’ti etaṃ vibhāgaṃ na jānāmi. Upacārasīmaṭṭhehi bhājetabbaṃ lābhassa upacārasīmāya paricchinnattāti adhippāyo. Sāti samānalābhakatikā.
ယတ္ထ မယ္ဟံ ဓုဝကာရာ ကရီယန္တီတိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ဧတ္ထ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ တသ္သ စီဝရဒာယကသ္သ သန္တကံ သင္ဃသ္သ ပာကဝတ္တံ ဝာ ဝတ္တတိ။ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ အတ္တနော ဘာရံ ကတ္ဝာ သဒာ ဂေဟေ ဘောဇေတိ, ယတ္ထ ဝာ အနေန အာဝာသော ဝာ ကာရိတော, သလာကဘတ္တာဒီနိ ဝာ နိဗဒ္ဓာနိ, ဣမေ ဓုဝကာရာ နာမ။ ယေန ပန သကလောပိ ဝိဟာရော ပတိဋ္ဌာပိတော, တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘ယတ္ထ တသ္သ ပာကဝတ္တံ ဝာ ဝတ္တတီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပာကဝတ္တန္တိ ဒာနဝတ္တံ။ ဝတ္တတီတိ ပဝတ္တတိ။ ယတောတိ ယသ္မာ ဝိဟာရာ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဝိဟာရေသု။ မာတိကံ အာရောပေတ္ဝာတိ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဗဟုတရာ, ဧကသ္မိံ ထောကတရာ, ဧကဉ္စ ဝတ္ထံ, ဓုဝကာရဋ္ဌာနဉ္စ ဗဟုကံ, ကတ္ထ ဒေမာတိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ, ယဒိ ပန မဉ္စော ဝာ ပီဌံ ဝာ ဧကမေဝ ဟောတိ, တံ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ယသ္သ ဝာ ဝိဟာရသ္သ, ဧကဝိဟာရေပိ ဝာ ယသ္သ သေနာသနသ္သ သော ဝိစာရေတိ, တတ္ထ ဒာတဗ္ဗံ။ သစေပိ ‘‘အသုကဘိက္ခု ဂဏ္ဟတူ’’တိ ဝဒတိ, ဝဋ္ဋတိ။ အထ ‘‘မယ္ဟံ ဓုဝကာရေ ဒေထာ’’တိ ဝတ္ဝာ အဝိစာရေတ္ဝာဝ ဂစ္ဆတိ, သင္ဃသ္သပိ ဝိစာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ပန ဝိစာရေတဗ္ဗံ – ‘‘သင္ဃတ္ထေရသ္သ ဝသနဋ္ဌာနေ ဒေထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ တတ္ထ သေနာသနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ, ယတ္ထ နပ္ပဟောတိ, တတ္ထ ဒာတဗ္ဗံ။ သစေ ဧကော ဘိက္ခု ‘‘မယ္ဟံ ဝသနဋ္ဌာနေ သေနာသနပရိဘောဂဘဏ္ဍံ နတ္ထီ’’တိ ဝဒတိ, တတ္ထ ဒာတဗ္ဗံ။
Yattha mayhaṃ dhuvakārā karīyantīti (mahāva. aṭṭha. 379) ettha yasmiṃ vihāre tassa cīvaradāyakassa santakaṃ saṅghassa pākavattaṃ vā vattati. Yasmiṃ vihāre bhikkhū attano bhāraṃ katvā sadā gehe bhojeti, yattha vā anena āvāso vā kārito, salākabhattādīni vā nibaddhāni, ime dhuvakārā nāma. Yena pana sakalopi vihāro patiṭṭhāpito, tattha vattabbameva natthi. Tenāha ‘‘yattha tassa pākavattaṃ vā vattatī’’tiādi. Tattha pākavattanti dānavattaṃ. Vattatīti pavattati. Yatoti yasmā vihārā. Yatthāti yasmiṃ vihāre. Sabbatthāti sabbesu vihāresu. Mātikaṃ āropetvāti ekasmiṃ vihāre bhikkhū bahutarā, ekasmiṃ thokatarā, ekañca vatthaṃ, dhuvakāraṭṭhānañca bahukaṃ, kattha demāti pucchitvā, yadi pana mañco vā pīṭhaṃ vā ekameva hoti, taṃ pucchitvā yassa vā vihārassa, ekavihārepi vā yassa senāsanassa so vicāreti, tattha dātabbaṃ. Sacepi ‘‘asukabhikkhu gaṇhatū’’ti vadati, vaṭṭati. Atha ‘‘mayhaṃ dhuvakāre dethā’’ti vatvā avicāretvāva gacchati, saṅghassapi vicāretuṃ vaṭṭati. Evaṃ pana vicāretabbaṃ – ‘‘saṅghattherassa vasanaṭṭhāne dethā’’ti vattabbaṃ. Sace tattha senāsanaṃ paripuṇṇaṃ hoti, yattha nappahoti, tattha dātabbaṃ. Sace eko bhikkhu ‘‘mayhaṃ vasanaṭṭhāne senāsanaparibhogabhaṇḍaṃ natthī’’ti vadati, tattha dātabbaṃ.
သင္ဃသ္သ ဒမ္မီတိ ဒိန္နန္တိ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ သင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ဒိန္နံ။ တတော ဗဟိဒ္ဓာပီတိ ဥပစာရသီမာတော ဗဟိဒ္ဓာပိ။ တေဟိ သဒ္ဓိန္တိ ဥပစာရသီမာဂတေဟိ သဒ္ဓိံ။ ဧကာဗဒ္ဓာနဉ္စ ပာပုဏာတိ ပရိသာဝသေန ဝဍ္ဎိတာ သီမာ ဟောတီတိ ကတ္ဝာတိ အဓိပ္ပာယော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဥပစာရသီမာဂတာနံ ပာပုဏာတိ, ယသ္မာ စ တတော ဗဟိဒ္ဓာပိ ဥပစာရသီမောက္ကန္တေဟိ ဧကာဗဒ္ဓာနံ ပာပုဏာတိ, တသ္မာ။ တေသန္တိ ဥပစာရသီမာဂတာနံ, တတော ဗဟိဒ္ဓာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓာနဉ္စ။ ဂာဟတေ သတီတိ အန္တေဝာသိကာဒိကေ ဂဏ္ဟန္တေ သတိ။ အသမ္ပတ္တာနမ္ပီတိ ဥပစာရသီမာယံ ဌိတေဟိ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတ္ဝာ ကာလံ ဃောသေတ္ဝာ လာဘဘာဇနဋ္ဌာနံ အသမ္ပတ္တာနမ္ပိ ဥပစာရသီမာယ ပဝိဋ္ဌာနံ, တေဟိ ဝာ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓာနံ ဟုတ္ဝာ အတ္တနော ဝိဟာရဒ္ဝာရေ ဝာ အန္တောဝိဟာရေယေဝ ဝာ ဌိတာနဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဘာဂော ဒာတဗ္ဗောတိ သင္ဃနဝကသ္သ ဒိန္နေပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒုတိယဘာဂေ ပန ထေရာသနံ အာရုဠ္ဟေ အာဂတာနံ ပဌမဘာဂော န ပာပုဏာတိ။ ဒုတိယဘာဂတော ဝသ္သဂ္ဂေန ဒာတဗ္ဗံ။
Saṅghassadammīti dinnanti ‘‘imāni cīvarāni saṅghassa dammī’’ti evaṃ dinnaṃ. Tato bahiddhāpīti upacārasīmāto bahiddhāpi. Tehi saddhinti upacārasīmāgatehi saddhiṃ. Ekābaddhānañca pāpuṇāti parisāvasena vaḍḍhitā sīmā hotīti katvāti adhippāyo. Tasmāti yasmā upacārasīmāgatānaṃ pāpuṇāti, yasmā ca tato bahiddhāpi upacārasīmokkantehi ekābaddhānaṃ pāpuṇāti, tasmā. Tesanti upacārasīmāgatānaṃ, tato bahiddhā tehi saddhiṃ ekābaddhānañca. Gāhate satīti antevāsikādike gaṇhante sati. Asampattānampīti upacārasīmāyaṃ ṭhitehi ghaṇṭiṃ paharitvā kālaṃ ghosetvā lābhabhājanaṭṭhānaṃ asampattānampi upacārasīmāya paviṭṭhānaṃ, tehi vā saddhiṃ ekābaddhānaṃ hutvā attano vihāradvāre vā antovihāreyeva vā ṭhitānañcāti attho. Bhāgo dātabboti saṅghanavakassa dinnepīti adhippāyo. Dutiyabhāge pana therāsanaṃ āruḷhe āgatānaṃ paṭhamabhāgo na pāpuṇāti. Dutiyabhāgato vassaggena dātabbaṃ.
သစေ ပန ‘‘ဗဟိဥပစာရသီမာယံ ဌိတာနံ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ, န ဒာတဗ္ဗံ။ ယဒိ ပန ဝိဟာရော မဟာ ဟောတိ, ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဝတ္ထေသု ဒီယမာနေသု အလသဇာတိကာ မဟာထေရာ ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆန္တိ, ‘‘ဘန္တေ, ဝီသတိဝသ္သာနံ ဒီယတိ, တုမ္ဟာကံ ဌိတိကာ အတိက္ကန္တာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဌိတိကံ ဌပေတ္ဝာ တေသံ ဒတ္ဝာ ပစ္ဆာ ဌိတိကာယ ဒာတဗ္ဗံ။
Sace pana ‘‘bahiupacārasīmāyaṃ ṭhitānaṃ dethā’’ti vadanti, na dātabbaṃ. Yadi pana vihāro mahā hoti, therāsanato paṭṭhāya vatthesu dīyamānesu alasajātikā mahātherā pacchā āgacchanti, ‘‘bhante, vīsativassānaṃ dīyati, tumhākaṃ ṭhitikā atikkantā’’ti na vattabbā. Ṭhitikaṃ ṭhapetvā tesaṃ datvā pacchā ṭhitikāya dātabbaṃ.
‘‘အသုကဝိဟာရေ ကိရ ဗဟုစီဝရံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ သုတ္ဝာ ယောဇနန္တရိကဝိဟာရတောပိ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ, သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာနံ ဌိတဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဒာတဗ္ဗံ, အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပာသာဒိကာယ စီဝရက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။
‘‘Asukavihāre kira bahucīvaraṃ uppanna’’nti sutvā yojanantarikavihāratopi bhikkhū āgacchanti, sampattasampattānaṃ ṭhitaṭṭhānato paṭṭhāya dātabbaṃ, ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana samantapāsādikāya cīvarakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vuttanayena veditabbo.
ဧဝံ ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ သင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နေသု ဝိနိစ္ဆယံ ဝတ္ဝာ ဣဒာနိ ဗဟိဥပစာရသီမာယံ ဘိက္ခုံ ဒိသ္ဝာ ‘‘သင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နေသု ဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ယံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧကာဗဒ္ဓပရိသာယ ပာပုဏာတီတိ သစေ ယောဇနံ ဖရိတ္ဝာ ပရိသာ ဌိတာ ဟောတိ, ဧကာဗဒ္ဓာ စေ, သဗ္ဗေသံ ပာပုဏာတီတိ အတ္ထော။ ဧကာဗဒ္ဓတာ စေတ္ထ ဒ္ဝာဒသဟတ္ထဗ္ဘန္တရတော ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘ယေ ပနာ’’တိအာဒိ။
Evaṃ vihāraṃ pavisitvā ‘‘imāni cīvarāni saṅghassa dammī’’ti dinnesu vinicchayaṃ vatvā idāni bahiupacārasīmāyaṃ bhikkhuṃ disvā ‘‘saṅghassa dammī’’ti dinnesu vinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Ekābaddhaparisāya pāpuṇātīti sace yojanaṃ pharitvā parisā ṭhitā hoti, ekābaddhā ce, sabbesaṃ pāpuṇātīti attho. Ekābaddhatā cettha dvādasahatthabbhantarato paricchinditabbā. Tenāha ‘‘ye panā’’tiādi.
ဥဘတောသင္ဃသ္သ ဒိန္နန္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ‘‘ဥဘတောသင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ။ ‘‘ဒ္ဝေဓာသင္ဃသ္သ ဒမ္မိ, ဒ္ဝိန္နံ သင္ဃာနံ ဒမ္မိ, ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ဘိက္ခုနိသင္ဃသ္သ စ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဥဘတောသင္ဃသ္သ ဒိန္နမေဝ ဟောတိ။ ဥပဍ္ဎံ ဘိက္ခူနံ, ဥပဍ္ဎံ ဘိက္ခုနီနံ ဒာတဗ္ဗန္တိ ဒ္ဝေ ဘာဂေ သမေ ကတ္ဝာ ဧကော ဘာဂော ဘိက္ခူနံ, ဧကော ဘာဂော ဘိက္ခုနီနံ ဒာတဗ္ဗော။ ဂဟေတုံ လဘတိ ဥဘတောသင္ဃဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ စေတိယသ္သာတိ ထူပာဒိနော။ တဉ္ဟိ ဓာတာယတနာဒိဘာဝေန စိတတ္တာ, လောကသ္သ စိတ္တီကာရဋ္ဌာနတာယ စ ‘‘စေတိယ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ န ကောစိ ဝိသေသောတိ အာဟ ‘‘ဣဓ ပန စေတိယသ္သာ’’တိအာဒိ။
Ubhatosaṅghassa dinnanti (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘ubhatosaṅghassa dammī’’ti dinnaṃ. ‘‘Dvedhāsaṅghassa dammi, dvinnaṃ saṅghānaṃ dammi, bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunisaṅghassa ca dammī’’ti vuttepi ubhatosaṅghassa dinnameva hoti. Upaḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ, upaḍḍhaṃ bhikkhunīnaṃ dātabbanti dve bhāge same katvā eko bhāgo bhikkhūnaṃ, eko bhāgo bhikkhunīnaṃ dātabbo. Gahetuṃ labhati ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattāti adhippāyo. Cetiyassāti thūpādino. Tañhi dhātāyatanādibhāvena citattā, lokassa cittīkāraṭṭhānatāya ca ‘‘cetiya’’nti vuccati. Na koci visesoti āha ‘‘idha pana cetiyassā’’tiādi.
‘‘ဥဘတောသင္ဃသ္သ စ တုယ္ဟဉ္စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဒ္ဝာဝီသတိကောဋ္ဌာသေ ကတ္ဝာ ဒသ ဘိက္ခူနံ, ဒသ ဘိက္ခုနီနံ, ဧကော ပုဂ္ဂလသ္သ, ဧကော စေတိယသ္သ ဒာတဗ္ဗော။ တတ္ထ ပုဂ္ဂလော သင္ဃတောပိ အတ္တနော ဝသ္သဂ္ဂေန ပုန ဂဟေတုံ လဘတိ, စေတိယသ္သ ဧကောယေဝ။ အယံ ပန ဝာရော ယထာဝုတ္တေနေဝ နယေန ဉာယတီတိ ကတ္ဝာ ဣဓ န ဝုတ္တော။ သမန္တပာသာဒိကာယံ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ပန ဝုတ္တောယေဝ။
‘‘Ubhatosaṅghassa ca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vutte pana dvāvīsatikoṭṭhāse katvā dasa bhikkhūnaṃ, dasa bhikkhunīnaṃ, eko puggalassa, eko cetiyassa dātabbo. Tattha puggalo saṅghatopi attano vassaggena puna gahetuṃ labhati, cetiyassa ekoyeva. Ayaṃ pana vāro yathāvutteneva nayena ñāyatīti katvā idha na vutto. Samantapāsādikāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) pana vuttoyeva.
န မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ဒာတဗ္ဗံ ‘‘ဘိက္ခုနီန’’န္တိ ပုဂ္ဂလိကဝသေန ဝုတ္တတ္တာ။ ပုဂ္ဂလော ဝိသုံ န လဘတီတိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဝိသုံ ပုဂ္ဂလိကကောဋ္ဌာသံ န လဘတိ။ ပာပုဏနဋ္ဌာနတော ဧကမေဝ လဘတီတိ အတ္တနော ဝသ္သဂ္ဂေန ပတ္တဗ္ဗဋ္ဌာနတော ဧကမေဝ ကောဋ္ဌာသံ လဘတိ။ ကသ္မာ? ဘိက္ခုသင္ဃဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ။ ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယ္ဟဉ္စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယသ္သ ဧကပုဂ္ဂလပဋိဝီသော လဗ္ဘတိ, ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိသုံ န လဗ္ဘတိ။ တသ္မာ ဧကံ စေတိယသ္သ ဒတ္ဝာ အဝသေသံ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဂဏေတ္ဝာ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘စေတိယသ္သ စာတိ ဝုတ္တေ ပနာ’’တိအာဒိ။
Namajjhe bhinditvā dātabbaṃ ‘‘bhikkhunīna’’nti puggalikavasena vuttattā. Puggalo visuṃ na labhatīti pubbe viya visuṃ puggalikakoṭṭhāsaṃ na labhati. Pāpuṇanaṭṭhānato ekameva labhatīti attano vassaggena pattabbaṭṭhānato ekameva koṭṭhāsaṃ labhati. Kasmā? Bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyassa ekapuggalapaṭivīso labbhati, puggalassa visuṃ na labbhati. Tasmā ekaṃ cetiyassa datvā avasesaṃ bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvā bhājetabbaṃ. Tenāha ‘‘cetiyassa cāti vutte panā’’tiādi.
တေဟိ သဒ္ဓိံ ပုဂ္ဂလစေတိယပရာမသနံ အနန္တရနယသဒိသမေဝာတိ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ပုဂ္ဂလသ္သ စ စေတိယသ္သ စ ဂဟဏံ အနန္တရနယသဒိသမေဝာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယ္ဟဉ္စ, ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ စေတိယသ္သ စ, ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယ္ဟဉ္စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယသ္သ ဧကပဋိဝီသော လဗ္ဘတိ, ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိသုံ နတ္ထိ, ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဂဏေတ္ဝာဝ ဘာဇေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိသုံ န လဗ္ဘတီတိ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိသုံ ပဋိဝီသော န လဗ္ဘတိ, ဝသ္သဂ္ဂေန ဧကောဝ လဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန စေတိယသ္သ ဝိသုံ ပဋိဝီသော လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘စေတိယသ္သ ပန လဗ္ဘတီ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ တုယ္ဟဉ္စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယသ္သေဝ ဝိသုံ လဗ္ဘတိ, န ပုဂ္ဂလသ္သ။ စေတိယသ္သ ပန လဗ္ဘတိယေဝာတိ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန စေတိယသ္သ ဝိသုံ ပဋိဝီသော လဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ တုယ္ဟဉ္စ စေတိယသ္သ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယသ္သေဝ ဝိသုံ လဗ္ဘတိ, န ပုဂ္ဂလသ္သ။ ဘိက္ခုနိသင္ဃံ အာဒိံ ကတ္ဝာပိ ဧဝမေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။
Tehi saddhiṃ puggalacetiyaparāmasanaṃ anantaranayasadisamevāti tehi bhikkhūhi bhikkhunīhi saddhiṃ puggalassa ca cetiyassa ca gahaṇaṃ anantaranayasadisamevāti attho. ‘‘Bhikkhūnañca bhikkhunīnañca tuyhañca, bhikkhūnañca bhikkhunīnañca cetiyassa ca, bhikkhūnañca bhikkhunīnañca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyassa ekapaṭivīso labbhati, puggalassa visuṃ natthi, bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvāva bhājetabbanti vuttaṃ hoti. Puggalassa visuṃ na labbhatīti puggalassa visuṃ paṭivīso na labbhati, vassaggena ekova labbhatīti attho. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca cetiyassa cā’’ti vutte pana cetiyassa visuṃ paṭivīso labbhatīti āha ‘‘cetiyassa pana labbhatī’’ti. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyasseva visuṃ labbhati, na puggalassa. Cetiyassa pana labbhatiyevāti ‘‘bhikkhūnañca cetiyassa cā’’ti vutte pana cetiyassa visuṃ paṭivīso labbhatīti attho. ‘‘Bhikkhūnañca tuyhañca cetiyassa cā’’ti vuttepi cetiyasseva visuṃ labbhati, na puggalassa. Bhikkhunisaṅghaṃ ādiṃ katvāpi evameva yojetabbaṃ.
ဧတ္ထာဟ – ယံ ပနေတရဟိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ပဏ္ဍိတမနုသ္သာ သဓာတုကံ ပဋိမံ ဝာ စေတိယံ ဝာ ဌပေတ္ဝာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဥဘတောသင္ဃသ္သ ဒာနံ ဒေန္တိ, ပဋိမာယ ဝာ စေတိယသ္သ ဝာ ပုရတော အာဓာရကေ ပတ္တံ ဌပေတ္ဝာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတ္ဝာ ‘‘ဗုဒ္ဓာနံ ဒေမာ’’တိ, တတ္ထ ယံ ပဌမံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေန္တိ, ဝိဟာရံ ဝာ အာဟရိတ္ဝာ ‘‘ဣဒံ စေတိယသ္သ ဒေမာ’’တိ ပိဏ္ဍပာတဉ္စ မာလာဂန္ဓာဒီနိ စ ဒေန္တိ, တတ္ထ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ? ဝုစ္စတေ – မာလာဂန္ဓာဒီနိ တာဝ စေတိယေ အာရောပေတဗ္ဗာနိ, ဝတ္ထေဟိ ပဋာကာ, တေလေန ပဒီပာ ကာတဗ္ဗာ, ပိဏ္ဍပာတမဓုဖာဏိတာဒီနိ ပန ယော နိဗဒ္ဓစေတိယဇဂ္ဂကော ဟောတိ ပဗ္ဗဇိတော ဝာ ဂဟဋ္ဌော ဝာ, တသ္သ ဒာတဗ္ဗာနိ။ နိဗဒ္ဓဇဂ္ဂကေ အသတိ အာဟဋဘတ္တံ ဌပေတ္ဝာ ဝတ္တံ ကတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ပစ္ဆာပိ ဝတ္တံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။
Etthāha – yaṃ panetarahi (mahāva. aṭṭha. 379) paṇḍitamanussā sadhātukaṃ paṭimaṃ vā cetiyaṃ vā ṭhapetvā buddhappamukhassa ubhatosaṅghassa dānaṃ denti, paṭimāya vā cetiyassa vā purato ādhārake pattaṃ ṭhapetvā dakkhiṇodakaṃ datvā ‘‘buddhānaṃ demā’’ti, tattha yaṃ paṭhamaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ denti, vihāraṃ vā āharitvā ‘‘idaṃ cetiyassa demā’’ti piṇḍapātañca mālāgandhādīni ca denti, tattha kathaṃ paṭipajjitabbanti? Vuccate – mālāgandhādīni tāva cetiye āropetabbāni, vatthehi paṭākā, telena padīpā kātabbā, piṇḍapātamadhuphāṇitādīni pana yo nibaddhacetiyajaggako hoti pabbajito vā gahaṭṭho vā, tassa dātabbāni. Nibaddhajaggake asati āhaṭabhattaṃ ṭhapetvā vattaṃ katvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Upakaṭṭhe kāle bhuñjitvā pacchāpi vattaṃ kātuṃ vaṭṭatiyeva.
မာလာဂန္ဓာဒီသု စ ယံ ကိဉ္စိ ‘‘ဣဒံ ဟရိတ္ဝာ စေတိယပူဇံ ကရောထာ’’တိ ဝုတ္တေ ဒူရမ္ပိ ဟရိတ္ဝာ ပူဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ဟရာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဟရိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ‘‘အဟံ ပိဏ္ဍာယ စရာမိ, အာသနသာလာယံ ဘိက္ခူ အတ္ထိ, တေ ဟရိသ္သန္တီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ, တုယ္ဟံယေဝ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ, ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ပန ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ဒသ္သာမီ’’တိ ဟရန္တသ္သ ဂစ္ဆတော အန္တရာဝ ကာလော ဥပကဋ္ဌော ဟောတိ, အတ္တနော ပာပေတ္ဝာ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။
Mālāgandhādīsu ca yaṃ kiñci ‘‘idaṃ haritvā cetiyapūjaṃ karothā’’ti vutte dūrampi haritvā pūjetabbaṃ. ‘‘Bhikkhusaṅghassa harā’’ti vuttepi haritabbaṃ. Sace pana ‘‘ahaṃ piṇḍāya carāmi, āsanasālāyaṃ bhikkhū atthi, te harissantī’’ti vutte ‘‘bhante, tuyhaṃyeva dammī’’ti vadati, bhuñjituṃ vaṭṭati. Atha pana ‘‘bhikkhusaṅghassa dassāmī’’ti harantassa gacchato antarāva kālo upakaṭṭho hoti, attano pāpetvā bhuñjituṃ vaṭṭati.
ဝသ္သံဝုဋ္ဌသင္ဃသ္သ ဒမ္မီတိ ဝဒတီတိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ‘‘ဝသ္သံဝုဋ္ဌသင္ဃသ္သ ဣမာနိ စီဝရာနိ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ။ တေသံ ဗဟိသီမဋ္ဌာနမ္ပိ ပာပုဏာတီတိ အတ္ထတေ ကထိနေ ဗဟိသီမဋ္ဌာနမ္ပိ ယာဝ ကထိနသ္သ ဥဗ္ဘာရာ ပာပုဏာတိ, တသ္မာ ဒိသာပက္ကန္တသ္သာပိ သတိ ပဋိဂ္ဂာဟကေ ဒာတဗ္ဗံ။ အနတ္ထတေ ပန ကထိနေ အန္တောဟေမန္တေ, ဧဝဉ္စ ပန ဝတ္ဝာ ဒိန္နံ ပစ္ဆိမဝသ္သံဝုဋ္ဌာနမ္ပိ ပာပုဏာတိ။ ယတ္ထ ကတ္ထစီတိ ယေသု ကေသုစိ ဝိဟာရေသု။ ဧဝံ ဝဒတီတိ ‘‘ဝသ္သံဝုဋ္ဌသင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ။ တတ္ရ သမ္မုခီဘူတာနံ သဗ္ဗေသံ ပာပုဏာတိ ပိဋ္ဌိသမယေ ဥပ္ပန္နတ္တာ။ သစေ ပန ‘‘ဝသ္သံ ဝသန္တာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ, အန္တောဝသ္သေယေဝ ဝသ္သံ ဝသန္တာဝ လဘန္တိ, ဆိန္နဝသ္သာ န လဘန္တိ။ စီဝရမာသေ ပန ‘‘ဝသ္သံ ဝသန္တာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္ဆိမိကာယ ဝသ္သူပဂတာနံယေဝ ပာပုဏာတိ, ပုရိမိကာယ ဝသ္သူပဂတာနဉ္စ ဆိန္နဝသ္သာနဉ္စ န ပာပုဏာတိ။
Vassaṃvuṭṭhasaṅghassa dammīti vadatīti (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassa imāni cīvarāni dammī’’ti vadati. Tesaṃ bahisīmaṭṭhānampi pāpuṇātīti atthate kathine bahisīmaṭṭhānampi yāva kathinassa ubbhārā pāpuṇāti, tasmā disāpakkantassāpi sati paṭiggāhake dātabbaṃ. Anatthate pana kathine antohemante, evañca pana vatvā dinnaṃ pacchimavassaṃvuṭṭhānampi pāpuṇāti. Yattha katthacīti yesu kesuci vihāresu. Evaṃ vadatīti ‘‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassa dammī’’ti vadati. Tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti piṭṭhisamaye uppannattā. Sace pana ‘‘vassaṃ vasantānaṃ dammī’’ti vadati, antovasseyeva vassaṃ vasantāva labhanti, chinnavassā na labhanti. Cīvaramāse pana ‘‘vassaṃ vasantānaṃ dammī’’ti vutte pacchimikāya vassūpagatānaṃyeva pāpuṇāti, purimikāya vassūpagatānañca chinnavassānañca na pāpuṇāti.
စီဝရမာသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဟေမန္တသ္သ ပစ္ဆိမော ဒိဝသော, တာဝ ‘‘ဝသ္သာဝာသိကံ ဒေမာ’’တိ ဝုတ္တေ ကထိနံ အတ္ထတံ ဝာ ဟောတု, အနတ္ထတံ ဝာ, အတီတဝသ္သံဝုဋ္ဌာနံယေဝ ပာပုဏာတိ။ ဂိမ္ဟာနံ ပဌမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဝုတ္တေ ပန မာတိကာ အာရောပေတဗ္ဗာ ‘‘အတီတဝသ္သာဝာသသ္သ ပဉ္စ မာသာ အတိက္ကန္တာ, အနာဂတော စတုမာသစ္စယေန ဘဝိသ္သတိ, ကတရဝသ္သာဝာသသ္သ ဒေသီ’’တိ။ သစေ ‘‘အတီတဝသ္သံဝုဋ္ဌာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ, တံအန္တောဝသ္သံဝုဋ္ဌာနမေဝ ပာပုဏာတိ, ဒိသာ ပက္ကန္တာနမ္ပိ သဘာဂာ ဂဏ္ဟိတုံ လဘန္တိ။
Cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassa pacchimo divaso, tāva ‘‘vassāvāsikaṃ demā’’ti vutte kathinaṃ atthataṃ vā hotu, anatthataṃ vā, atītavassaṃvuṭṭhānaṃyeva pāpuṇāti. Gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya vutte pana mātikā āropetabbā ‘‘atītavassāvāsassa pañca māsā atikkantā, anāgato catumāsaccayena bhavissati, kataravassāvāsassa desī’’ti. Sace ‘‘atītavassaṃvuṭṭhānaṃ dammī’’ti vadati, taṃantovassaṃvuṭṭhānameva pāpuṇāti, disā pakkantānampi sabhāgā gaṇhituṃ labhanti.
သစေ ‘‘အနာဂတေ ဝသ္သာဝာသိကံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ, တံ ဌပေတ္ဝာ ဝသ္သူပနာယိကဒိဝသေ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အထ ‘‘အဂုတ္တော ဝိဟာရော, စောရဘယံ အတ္ထိ, န သက္ကာ ဌပေတုံ, ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ဝာ အာဟိဏ္ဍိတု’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘သမ္ပတ္တာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ, ဘာဇေတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ဝဒတိ ‘‘ဣတော မေ, ဘန္တေ, တတိယေ ဝသ္သေ ဝသ္သာဝာသိကံ န ဒိန္နံ, တံ ဒမ္မီ’’တိ, တသ္မိံ အန္တောဝသ္သေ ဝုဋ္ဌဘိက္ခူနံ ပာပုဏာတိ။ သစေ တေ ဒိသာ ပက္ကန္တာ, အညော ဝိသ္သာသိကော ဂဏ္ဟာတိ, ဒာတဗ္ဗံ။ အထ ဧကောယေဝ အဝသိဋ္ဌော, သေသာ ကာလင္ကတာ, သဗ္ဗံ ဧကသ္သေဝ ပာပုဏာတိ။ သစေ ဧကောပိ နတ္ထိ, သင္ဃိကံ ဟောတိ, သမ္မုခီဘူတေဟိ ဘာဇိတဗ္ဗံ။
Sace ‘‘anāgate vassāvāsikaṃ dammī’’ti vadati, taṃ ṭhapetvā vassūpanāyikadivase gahetabbaṃ. Atha ‘‘agutto vihāro, corabhayaṃ atthi, na sakkā ṭhapetuṃ, gaṇhitvā vā āhiṇḍitu’’nti vutte ‘‘sampattānaṃ dammī’’ti vadati, bhājetvā gahetabbaṃ. Sace vadati ‘‘ito me, bhante, tatiye vasse vassāvāsikaṃ na dinnaṃ, taṃ dammī’’ti, tasmiṃ antovasse vuṭṭhabhikkhūnaṃ pāpuṇāti. Sace te disā pakkantā, añño vissāsiko gaṇhāti, dātabbaṃ. Atha ekoyeva avasiṭṭho, sesā kālaṅkatā, sabbaṃ ekasseva pāpuṇāti. Sace ekopi natthi, saṅghikaṃ hoti, sammukhībhūtehi bhājitabbaṃ.
ယေဟိ နိမန္တိတေဟိ ယာဂု ပီတာတိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) နိမန္တိတေဟိ ယေဟိ ဘိက္ခူဟိ ယာဂု ပီတာ, ယေဟိ ပန ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ဃရဒ္ဝာရေန ဂစ္ဆန္တေဟိ ဝာ ဃရံ ပဝိဋ္ဌေဟိ ဝာ ယာဂု လဒ္ဓာ, ယေသံ ဝာ အာသနသာလတော ပတ္တံ အာဟရိတ္ဝာ မနုသ္သေဟိ နီတာ, ယေသံ ဝာ ထေရေဟိ ပေသိတာ, တေသံ န ပာပုဏာတိ။ သစေ ပန နိမန္တိတဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အညေပိ ဗဟူ အာဂန္တ္ဝာ အန္တောဂေဟဉ္စ ဗဟိဂေဟဉ္စ ပူရေတ္ဝာ နိသိန္နာ, ဒာယကော စ ဧဝံ ဝဒတိ ‘‘နိမန္တိတာ ဝာ ဟောန္တု, အနိမန္တိတာ ဝာ, ယေသံ မယာ ယာဂု ဒိန္နာ, သဗ္ဗေသံ ဣမာနိ ဝတ္ထာနိ ဟောန္တူ’’တိ, သဗ္ဗေသံ ပာပုဏာတိ။ ယေဟိ ပန ထေရာနံ ဟတ္ထတော ယာဂု လဒ္ဓာ, တေသံ န ပာပုဏာတိ။ အထ သော ‘‘ယေဟိ မယ္ဟံ ယာဂု ပီတာ, သဗ္ဗေသံ ဟောတူ’’တိ ဝဒတိ, သဗ္ဗေသံ ပာပုဏာတိ။ ဘတ္တခဇ္ဇကာဒီဟီတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေနပိ စီဝရသေနာသနဘေသဇ္ဇာနံ ဂဟဏံ။
Yehi nimantitehi yāgu pītāti (mahāva. aṭṭha. 379) nimantitehi yehi bhikkhūhi yāgu pītā, yehi pana bhikkhācāravattena gharadvārena gacchantehi vā gharaṃ paviṭṭhehi vā yāgu laddhā, yesaṃ vā āsanasālato pattaṃ āharitvā manussehi nītā, yesaṃ vā therehi pesitā, tesaṃ na pāpuṇāti. Sace pana nimantitabhikkhūhi saddhiṃ aññepi bahū āgantvā antogehañca bahigehañca pūretvā nisinnā, dāyako ca evaṃ vadati ‘‘nimantitā vā hontu, animantitā vā, yesaṃ mayā yāgu dinnā, sabbesaṃ imāni vatthāni hontū’’ti, sabbesaṃ pāpuṇāti. Yehi pana therānaṃ hatthato yāgu laddhā, tesaṃ na pāpuṇāti. Atha so ‘‘yehi mayhaṃ yāgu pītā, sabbesaṃ hotū’’ti vadati, sabbesaṃ pāpuṇāti. Bhattakhajjakādīhīti ettha ādisaddenapi cīvarasenāsanabhesajjānaṃ gahaṇaṃ.
ပုဂ္ဂလသ္သာတိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) သမ္မုခာသမ္မုခဘူတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ။ တေနာဟ ‘‘ဣဒံ စီဝရ’’န္တိအာဒိ။ သစေ ပန ‘‘ဣဒံ တုမ္ဟာကဉ္စေဝ တုမ္ဟာကံ အန္တေဝာသိကာနဉ္စ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ဝဒတိ, ထေရသ္သ စ အန္တေဝာသိကာနဉ္စ ပာပုဏာတိ။ ဥဒ္ဒေသံ ဂဟေတုံ အာဂတော, ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တော စ အတ္ထိ, တသ္သာပိ ပာပုဏာတိ။ တုမ္ဟေဟိ သဒ္ဓိံ နိဗဒ္ဓစာရိကဘိက္ခူနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ဥဒ္ဒေသန္တေဝာသိကာနံ ဝတ္တံ ကတ္ဝာ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီနိ ဂဟေတ္ဝာ ဝိစရန္တာနံ သဗ္ဗေသံ ပာပုဏာတိ။ ဧတ္ထာတိ အဋ္ဌသု မာတိကာသု။ ယဒိ ပန အယမေတ္ထ သင္ခေပကထာ, ဝိတ္ထာရော ပန ကထံ ဉာတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘သမန္တပာသာဒိကာယံ ဝုတ္တော’’တိ။ သမန္တပာသာဒိကာယံ စီဝရက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၇၉) ဝုတ္တောတိ အတ္ထော။
Puggalassāti (mahāva. aṭṭha. 379) sammukhāsammukhabhūtassa puggalassa. Tenāha ‘‘idaṃ cīvara’’ntiādi. Sace pana ‘‘idaṃ tumhākañceva tumhākaṃ antevāsikānañca dammī’’ti evaṃ vadati, therassa ca antevāsikānañca pāpuṇāti. Uddesaṃ gahetuṃ āgato, gahetvā gacchanto ca atthi, tassāpi pāpuṇāti. Tumhehi saddhiṃ nibaddhacārikabhikkhūnaṃ dammī’’ti vutte uddesantevāsikānaṃ vattaṃ katvā uddesaparipucchādīni gahetvā vicarantānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti. Etthāti aṭṭhasu mātikāsu. Yadi pana ayamettha saṅkhepakathā, vitthāro pana kathaṃ ñātabboti āha ‘‘samantapāsādikāyaṃ vutto’’ti. Samantapāsādikāyaṃ cīvarakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vuttoti attho.
‘‘ဉာတကေဟိ ဝာ မေ စီဝရတ္ထာယ ပေသိတံ, မိတ္တေဟိ ဝာ ပေသိတံ, တေ အာဘတေ စီဝရေ ဒသ္သန္တီ’’တိ ဧဝံ ဉာတိတော ဝာ မိတ္တတော ဝာ ပစ္စာသာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကပ္ပိယဘဏ္ဍေနာတိ ကပ္ပာသသုတ္တာဒိနာ အတ္တနော ဓနေန။ သဏ္ဟန္တိ သုခုမံ။ အညံ ပစ္စာသာစီဝရံ လဘိတ္ဝာ ဧဝ ကာလဗ္ဘန္တရေ ကာရေတဗ္ဗန္တိ အညံ မူလစီဝရသဒိသံ ပစ္စာသာစီဝရံ လဘိတ္ဝာယေဝ မာသဗ္ဘန္တရေ ကာရေတဗ္ဗံ။ တဉ္စ ခော သတိယာယေဝ ပစ္စာသာယ, အသတိယာ ပန ပစ္စာသာယ မူလစီဝရံ ဒသာဟံ စေ သမ္ပတ္တံ, တဒဟေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘သစေ န လဘတီ’’တိအာဒိ။ ပစ္စာသာစီဝရမ္ပိ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ ပဌမတရံ ဥပ္ပန္နံ ထူလပစ္စာသာစီဝရမ္ပိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပိ-သဒ္ဒေန န ကေဝလံ မူလစီဝရမေဝာတိ ဒသ္သေတိ။
‘‘Ñātakehi vā me cīvaratthāya pesitaṃ, mittehi vā pesitaṃ, te ābhate cīvare dassantī’’ti evaṃ ñātito vā mittato vā paccāsā hotīti veditabbaṃ. Kappiyabhaṇḍenāti kappāsasuttādinā attano dhanena. Saṇhanti sukhumaṃ. Aññaṃ paccāsācīvaraṃ labhitvā eva kālabbhantare kāretabbanti aññaṃ mūlacīvarasadisaṃ paccāsācīvaraṃ labhitvāyeva māsabbhantare kāretabbaṃ. Tañca kho satiyāyeva paccāsāya, asatiyā pana paccāsāya mūlacīvaraṃ dasāhaṃ ce sampattaṃ, tadaheva adhiṭṭhātabbaṃ. Tenāha ‘‘sace na labhatī’’tiādi. Paccāsācīvarampi parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātabbanti paṭhamataraṃ uppannaṃ thūlapaccāsācīvarampi sandhāya vuttaṃ. Pi-saddena na kevalaṃ mūlacīvaramevāti dasseti.
အကာလစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.