| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಪುರಾಣ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
೩. ಅಕಾಲಚೀವರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನಸ್ಸ ದುಬ್ಬಿಜಾನತ್ತಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಪಿಚ ಭಿಕ್ಖೂನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಹಾರಪರಿಯನ್ತೇ ನಿವಿಟ್ಠಧುವಸನ್ನಿಪಾತಟ್ಠಾನತೋ ವಾ ಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತಭೋಜನಸಾಲತೋ ವಾ ನಿಬದ್ಧವಸನಕಆವಾಸತೋ ವಾತಿ ಏವಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ವಿಹಾರೇ ಸನ್ನಿಪತಿತಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾಬದ್ಧಾ ಹುತ್ವಾ ಯೋಜನಸತಮ್ಪಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ, ಯೋಜನಸತಮ್ಪಿ ಉಪಚಾರಸೀಮಾ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಸೀಮಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಖಣ್ಡಸೀಮಾದೀಸು ಠಿತಾನಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಾಸಂ ವಿಸುಂ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಸೀಮತ್ತಾತಿ ಚ ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಅವಿಪ್ಪವಾಸಸೀಮಾನಂ ಇದಂ ನಾನತ್ತಂ। ‘‘ಅವಿಪ್ಪವಾಸಸೀಮಾಯ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ ದಿನ್ನಂ ಪನ ಗಾಮೇ ಠಿತಾನಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಗಾಮಞ್ಚ ಗಾಮೂಪಚಾರಞ್ಚಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೪೪) ವಚನತೋ। ‘‘ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಸೀಮಾಯಾ’’ತಿ ದಿನ್ನಂ ಪನ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅವಿಪ್ಪವಾಸಸೀಮಾ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಠಿತಾನಮ್ಪಿ। ‘‘ತತ್ರ ಠಿತಾನಞ್ಚ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಖಣ್ಡಸೀಮಾಯಂ ಠತ್ವಾ ‘ಸೀಮಟ್ಠಕಸಙ್ಘೋ ಗಣ್ಹಾತೂ’ತಿ ವುತ್ತೇ ಉಪಚಾರಸೀಮಾಯ ಏವ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ತೇಸಂ ಬಹಿಸೀಮಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣಾತಿ ಯಾವ ಕಥಿನಸ್ಸುಬ್ಭಾರಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅನತ್ಥತೇ ಪನ ಕಥಿನೇ ಅನ್ತೋಹೇಮನ್ತೇ ಸಚೇ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘ವಸ್ಸಂವುಟ್ಠಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಮ್ಮೀ’ತಿ ವದತಿ, ಯೇ ತತ್ಥ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದಂ ಅಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮವಸ್ಸಂವುಟ್ಠಾ, ತೇಸಂ ಬಹಿಸೀಮಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ವಿನಯಧರಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಅನಾಗತಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ‘‘ಲಕ್ಖಣಞ್ಞೂ ವದನ್ತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೭೯) ವುತ್ತನ್ತಿ ಚ, ‘‘‘ಚೀವರಮಾಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಹೇಮನ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮೋ ದಿವಸೋ, ತಾವ ವಸ್ಸಾವಾಸಿಕಂ ದೇಮಾ’ತಿ ವುತ್ತೇ ಕಥಿನಂ ಅತ್ಥತಂ ವಾ ಹೋತು, ಅನತ್ಥತಂ ವಾತಿ ಯಂ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾವಚನಂ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೭೯), ಏತ್ಥಾಪಿ ಯದಿ ಅತ್ಥತಂ, ಪುರಿಮವಸ್ಸಂವುಟ್ಠಾ ಪಞ್ಚ ಮಾಸೇ। ಯದಿ ಅನತ್ಥತಂ, ಪಚ್ಛಿಮವಸ್ಸಂವುಟ್ಠಾ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಲಭನ್ತೀತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ ಚ ಲಿಖಿತಂ।
Aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānassa dubbijānattā taṃ dassetuṃ ‘‘apica bhikkhūna’’ntiādi vuttaṃ. Vihārapariyante niviṭṭhadhuvasannipātaṭṭhānato vā pariyante ṭhitabhojanasālato vā nibaddhavasanakaāvāsato vāti evaṃ gahetabbaṃ. Sace vihāre sannipatitabhikkhūhi saddhiṃ ekābaddhā hutvā yojanasatampi pūretvā nisīdanti, yojanasatampi upacārasīmā hotīti attho. ‘‘Samānasaṃvāsakasīmāyā’’ti vutte khaṇḍasīmādīsu ṭhitānaṃ na pāpuṇāti, tāsaṃ visuṃ samānasaṃvāsakasīmattāti ca samānasaṃvāsakaavippavāsasīmānaṃ idaṃ nānattaṃ. ‘‘Avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ pana gāme ṭhitānaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? ‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti (mahāva. 144) vacanato. ‘‘Samānasaṃvāsakasīmāyā’’ti dinnaṃ pana yasmiṃ ṭhāne avippavāsasīmā atthi, tattha ṭhitānampi. ‘‘Tatra ṭhitānañca pāpuṇātī’’ti ca, ‘‘khaṇḍasīmāyaṃ ṭhatvā ‘sīmaṭṭhakasaṅgho gaṇhātū’ti vutte upacārasīmāya eva paricchinditvā dātabba’’nti ca, ‘‘tesaṃ bahisīmaṭṭhānampi pāpuṇāti yāva kathinassubbhārāti attho’’ti ca, ‘‘anatthate pana kathine antohemante sace vihāraṃ pavisitvā ‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassa dammī’ti vadati, ye tattha vassacchedaṃ akatvā pacchimavassaṃvuṭṭhā, tesaṃ bahisīmaṭṭhānampi pāpuṇātī’’ti vinayadharā paricchindanti, aṭṭhakathāyaṃ pana anāgataṃ. Tasmā samantapāsādikāyaṃ ‘‘lakkhaṇaññū vadantī’’ti (mahāva. aṭṭha. 379) vuttanti ca, ‘‘‘cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassa pacchimo divaso, tāva vassāvāsikaṃ demā’ti vutte kathinaṃ atthataṃ vā hotu, anatthataṃ vāti yaṃ samantapāsādikāvacanaṃ (mahāva. aṭṭha. 379), etthāpi yadi atthataṃ, purimavassaṃvuṭṭhā pañca māse. Yadi anatthataṃ, pacchimavassaṃvuṭṭhā cattāro māse labhantīti vinicchayo’’ti ca likhitaṃ.
‘‘ಯೇಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಯಾಗು ಪೀತಾತಿ ಯೇಹಿ ನಿಮನ್ತಿತೇಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಯಾಗು ಪೀತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಸ್ಮಾ ಯೇಹಿ ನಿಮನ್ತಿತೇಹಿ ಯಾಗು ಪೀತಾ, ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ‘ಯೇಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಯಾಗು ಪೀತಾ’ತಿ ವುತ್ತೇ ನಿಮನ್ತಿತಾ ವಾ ಹೋನ್ತು, ಅನಿಮನ್ತಿತಾ ವಾ, ಯೇಹಿ ಪೀತಾ, ತೇಸಂ ಪಾಪುಣಿತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ‘‘ನಿಟ್ಠಿತಚೀವರಸ್ಮಿಂ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಉಬ್ಭತಸ್ಮಿಂ ಕಥಿನೇ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಞಾಪೇತಿ ಏತ್ಥನ್ತರೇ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಅಕಾಲಚೀವರಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಅಭಾವನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಪದಭಾಜನೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಇದಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ನ ವುತ್ತಂ ಕಿನ್ತು ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ದಸಾಹಪರಮಂ ಅನುಜಾನಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಅಪ್ಪಹೋನ್ತೇ ಸಚೇ ಪಚ್ಚಾಸಾ ಅತ್ಥಿ, ತಮೇವ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಮಾಸಮನುಜಾನನ್ತೋ ಇಮಮ್ಪಿ ಅತ್ಥವಿಸೇಸಂ ದೀಪೇತಿ। ಅಕಾಲಚೀವರಂ ನಾಮ ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತೇನ ಭಾಜೇತಬ್ಬಂ। ತಂ ಪನ ‘‘ಆಕಙ್ಖಮಾನೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೀಣಿಪಿ ಪದಭಾಜನೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೀತಿ।
‘‘Yehi mayhaṃ yāgu pītāti yehi nimantitehi mayhaṃ yāgu pītāti adhippāyo. Tasmā yehi nimantitehi yāgu pītā, tesaṃyeva pāpuṇātīti vuttaṃ. Aññathā ‘yehi mayhaṃ yāgu pītā’ti vutte nimantitā vā hontu, animantitā vā, yehi pītā, tesaṃ pāpuṇitabbānī’’ti vadanti. Ettha ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti vadanto ñāpeti etthantare tiṇṇampi akālacīvarānaṃ uppattiabhāvanti. Kasmā pana padabhājane vitthāritānīti? Vuccate – idaṃ pana sikkhāpadaṃ adhiṭṭhānaṃ sandhāya na vuttaṃ kintu paṭhamasikkhāpade dasāhaparamaṃ anujānitvā tasmiṃ appahonte sace paccāsā atthi, tameva vaḍḍhetvā māsamanujānanto imampi atthavisesaṃ dīpeti. Akālacīvaraṃ nāma sammukhībhūtena bhājetabbaṃ. Taṃ pana ‘‘ākaṅkhamānena bhikkhunā paṭiggahetabba’’nti iminā sikkhāpadena vaḍḍhetvā vuttanti. Tasmā tīṇipi padabhājane vitthāritānīti.
‘‘ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಕಾರೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಸೀಘಂ ಅನ್ತೋದಸಾಹೇಯೇವ ಕಾರೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ಪಹೋನಕಭಾವೇ ಪುರಿಮಸಿಕ್ಖಾಪದಲಕ್ಖಣೇನಾತಿ ದೀಪೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ‘‘ಸೀಘ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಲಹು’’ನ್ತಿ ವಾ ಆದಿನಾ ಅವತ್ವಾಪಿ ‘‘ದಸಾಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ। ಅತ್ಥತಕಥಿನಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತು, ಅನತ್ಥತೇ ಪನ ಕಥಿನೇ ಕಥನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅನತ್ಥತಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪತಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ವುತ್ತೋ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ವಿಘಾತಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ (ವಜಿರ॰ ಟೀ॰ ಪಾರಾಜಿಕ ೪೯೯-೫೦೦) ಲಿಖಿತಂ।
‘‘Khippameva kāretabbanti sīghaṃ antodasāheyeva kāretabba’’nti idaṃ pana pahonakabhāve purimasikkhāpadalakkhaṇenāti dīpetuṃ vuttaṃ. Tasmā evaṃ ‘‘sīgha’’nti vā ‘‘lahu’’nti vā ādinā avatvāpi ‘‘dasāhā’’ti vuttanti. Atthatakathinassa evaṃ hotu, anatthate pana kathine kathanti vutte anatthatassa paṭikkhepataṃ dassetīti vutto apassanto vighātaṃ āpajjatīti (vajira. ṭī. pārājika 499-500) likhitaṃ.
ಅಕಾಲಚೀವರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
