| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๓. อกมฺมนิยวคฺควณฺณนา
3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
๒๑-๒๒. ตติยสฺส ปฐเม อภาวิตนฺติ อวฑฺฒิตํ ภาวนาวเสน อปฺปวตฺติตํฯ อกมฺมนิยํ โหตีติ กมฺมกฺขมํ กมฺมโยคฺคํ น โหติฯ ทุติเย วุตฺตวิปริยาเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ เอตฺถ จ ปฐเม จิตฺตนฺติ วฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตํ, ทุติเย วิวฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตํฯ ตตฺถ จ วฎฺฎํ วฎฺฎปาทํ, วิวฎฺฎํ วิวฎฺฎปาทนฺติ อยํ ปเภโท เวทิตโพฺพฯ วฎฺฎํ นาม เตภูมกวฎฺฎํ, วฎฺฎปาทํ นาม วฎฺฎปฎิลาภาย กมฺมํ, วิวฎฺฎํ นาม นว โลกุตฺตรธมฺมา, วิวฎฺฎปาทํ นาม วิวฎฺฎปฎิลาภาย กมฺมํฯ อิติ อิเมสุ สุเตฺตสุ วฎฺฎวิวฎฺฎเมว กถิตนฺติฯ
21-22. Tatiyassa paṭhame abhāvitanti avaḍḍhitaṃ bhāvanāvasena appavattitaṃ. Akammaniyaṃ hotīti kammakkhamaṃ kammayoggaṃ na hoti. Dutiye vuttavipariyāyena attho veditabbo. Ettha ca paṭhame cittanti vaṭṭavasena uppannacittaṃ, dutiye vivaṭṭavasena uppannacittaṃ. Tattha ca vaṭṭaṃ vaṭṭapādaṃ, vivaṭṭaṃ vivaṭṭapādanti ayaṃ pabhedo veditabbo. Vaṭṭaṃ nāma tebhūmakavaṭṭaṃ, vaṭṭapādaṃ nāma vaṭṭapaṭilābhāya kammaṃ, vivaṭṭaṃ nāma nava lokuttaradhammā, vivaṭṭapādaṃ nāma vivaṭṭapaṭilābhāya kammaṃ. Iti imesu suttesu vaṭṭavivaṭṭameva kathitanti.
๒๓-๒๔. ตติเย วฎฺฎวเสเนว อุปฺปนฺนจิตฺตํ เวทิตพฺพํฯ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ เทวมนุสฺสสมฺปตฺติโย มารพฺรหฺมอิสฺสริยานิ จ ททมานมฺปิ ปุนปฺปุนํ ชาติชราพฺยาธิมรณโสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเส ขนฺธธาตุอายตนปฎิจฺจสมุปฺปาทวฎฺฎานิ จ ททมานํ เกวลํ ทุกฺขกฺขนฺธเมว เทตีติ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตติ นามาติฯ จตุเตฺถ จิตฺตนฺติ วิวฎฺฎวเสเนว อุปฺปนฺนจิตฺตํฯ
23-24. Tatiye vaṭṭavaseneva uppannacittaṃ veditabbaṃ. Mahato anatthāya saṃvattatīti devamanussasampattiyo mārabrahmaissariyāni ca dadamānampi punappunaṃ jātijarābyādhimaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāse khandhadhātuāyatanapaṭiccasamuppādavaṭṭāni ca dadamānaṃ kevalaṃ dukkhakkhandhameva detīti mahato anatthāya saṃvattati nāmāti. Catutthe cittanti vivaṭṭavaseneva uppannacittaṃ.
๒๕-๒๖. ปญฺจมฉเฎฺฐสุ อภาวิตํ อปาตุภูตนฺติ อยํ วิเสโสฯ ตตฺรามยธิปฺปาโย – วฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตํ นาม อุปฺปนฺนมฺปิ อภาวิตํ อปาตุภูตเมว โหติฯ กสฺมา ? โลกุตฺตรปาทกชฺฌานวิปสฺสนามคฺคผลนิพฺพาเนสุ ปกฺขนฺทิตุํ อสมตฺถตฺตาฯ วิวฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนํ ปน ภาวิตํ ปาตุภูตํ นาม โหติฯ กสฺมา? เตสุ ธเมฺมสุ ปกฺขนฺทิตุํ สมตฺถตฺตาฯ กุรุนฺทกวาสี ผุสฺสมิตฺตเตฺถโร ปนาห – ‘‘มคฺคจิตฺตเมว, อาวุโส, ภาวิตํ ปาตุภูตํ นาม โหตี’’ติฯ
25-26. Pañcamachaṭṭhesu abhāvitaṃ apātubhūtanti ayaṃ viseso. Tatrāmayadhippāyo – vaṭṭavasena uppannacittaṃ nāma uppannampi abhāvitaṃ apātubhūtameva hoti. Kasmā ? Lokuttarapādakajjhānavipassanāmaggaphalanibbānesu pakkhandituṃ asamatthattā. Vivaṭṭavasena uppannaṃ pana bhāvitaṃ pātubhūtaṃ nāma hoti. Kasmā? Tesu dhammesu pakkhandituṃ samatthattā. Kurundakavāsī phussamittatthero panāha – ‘‘maggacittameva, āvuso, bhāvitaṃ pātubhūtaṃ nāma hotī’’ti.
๒๗-๒๘. สตฺตมฎฺฐเมสุ อพหุลีกตนฺติ ปุนปฺปุนํ อกตํฯ อิมานิปิ เทฺว วฎฺฎวิวฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตาเนว เวทิตพฺพานีติฯ
27-28. Sattamaṭṭhamesu abahulīkatanti punappunaṃ akataṃ. Imānipi dve vaṭṭavivaṭṭavasena uppannacittāneva veditabbānīti.
๒๙. นวเม ‘‘ชาติปิ ทุกฺขา’’ติอาทินา นเยน วุตฺตํ ทุกฺขํ อธิวหติ อาหรตีติ ทุกฺขาธิวหํฯ ทุกฺขาธิวาหนฺติปิ ปาโฐฯ ตสฺสโตฺถ – โลกุตฺตรปาทกชฺฌานาทิ อริยธมฺมาภิมุขํ ทุเกฺขน อธิวาหียติ เปสียตีติ ทุกฺขาธิวาหํฯ อิทมฺปิ วฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตเมวฯ ตญฺหิ วุตฺตปฺปการา เทวมนุสฺสาทิสมฺปตฺติโย ททมานมฺปิ ชาติอาทีนํ อธิวหนโต ทุกฺขาธิวหํ, อริยธมฺมาธิคมาย ทุเปฺปสนโต ทุกฺขาธิวาหญฺจ นาม โหตีติฯ
29. Navame ‘‘jātipi dukkhā’’tiādinā nayena vuttaṃ dukkhaṃ adhivahati āharatīti dukkhādhivahaṃ. Dukkhādhivāhantipi pāṭho. Tassattho – lokuttarapādakajjhānādi ariyadhammābhimukhaṃ dukkhena adhivāhīyati pesīyatīti dukkhādhivāhaṃ. Idampi vaṭṭavasena uppannacittameva. Tañhi vuttappakārā devamanussādisampattiyo dadamānampi jātiādīnaṃ adhivahanato dukkhādhivahaṃ, ariyadhammādhigamāya duppesanato dukkhādhivāhañca nāma hotīti.
๓๐. ทสเม วิวฎฺฎวเสน อุปฺปนฺนจิตฺตเมว จิตฺตํฯ ตญฺหิ มานุสกสุขโต ทิพฺพสุขํ, ทิพฺพสุขโต ฌานสุขํ, ฌานสุขโต วิปสฺสนาสุขํ, วิปสฺสนาสุขโต มคฺคสุขํ, มคฺคสุขโต ผลสุขํ, ผลสุขโต นิพฺพานสุขํ อธิวหติ อาหรตีติ สุขาธิวหํ นาม โหติ, สุขาธิวาหํ วาฯ ตญฺหิ โลกุตฺตรปาทกชฺฌานาทิอริยธมฺมาภิมุขํ สุเปสยํ วิสฺสฎฺฐอินฺทวชิรสทิสํ โหตีติ สุขาธิวาหนฺติปิ วุจฺจติฯ อิมสฺมิมฺปิ วเคฺค วฎฺฎวิวฎฺฎเมว กถิตนฺติฯ
30. Dasame vivaṭṭavasena uppannacittameva cittaṃ. Tañhi mānusakasukhato dibbasukhaṃ, dibbasukhato jhānasukhaṃ, jhānasukhato vipassanāsukhaṃ, vipassanāsukhato maggasukhaṃ, maggasukhato phalasukhaṃ, phalasukhato nibbānasukhaṃ adhivahati āharatīti sukhādhivahaṃ nāma hoti, sukhādhivāhaṃ vā. Tañhi lokuttarapādakajjhānādiariyadhammābhimukhaṃ supesayaṃ vissaṭṭhaindavajirasadisaṃ hotīti sukhādhivāhantipi vuccati. Imasmimpi vagge vaṭṭavivaṭṭameva kathitanti.
อกมฺมนิยวคฺควณฺณนาฯ
Akammaniyavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๓. อกมฺมนิยวโคฺค • 3. Akammaniyavaggo
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๓. อกมฺมนิยวคฺควณฺณนา • 3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
