| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
3. අකම්‌මනියවග්‌ගවණ්‌ණනා
3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
21. තතියස්‌ස පඨමෙ අභාවිතන්‌ති සමථවිපස්‌සනාභාවනාවසෙන න භාවිතං තථා අභාවිතත්‌තා. තඤ්‌හි ‘‘අවඩ්‌ඪිත’’න්‌ති වුච්‌චති පටිපක්‌ඛාභිභවෙන පරිබ්‍රූහනාභාවතො. තෙනාහ භගවා – ‘‘අකම්‌මනියං හොතී’’ති.
21. Tatiyassa paṭhame abhāvitanti samathavipassanābhāvanāvasena na bhāvitaṃ tathā abhāvitattā. Tañhi ‘‘avaḍḍhita’’nti vuccati paṭipakkhābhibhavena paribrūhanābhāvato. Tenāha bhagavā – ‘‘akammaniyaṃ hotī’’ti.
22. දුතියෙ වුත්‌තවිපරියායෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. පඨමෙති තතියවග්‌ගස්‌ස පඨමසුත්‌තෙ. වට්‌ටවසෙනාති විපාකවට්‌ටවසෙන. තෙභූමකවට්‌ටන්‌ති තෙභූමකවිපාකවට්‌ටං. වට්‌ටපටිලාභාය කම්‌මන්‌ති විපාකවට්‌ටස්‌ස පටිලාභාය උපනිස්‌සයභූතං කම්‌මං, තස්‌ස සහායභූතං කිලෙසවට්‌ටම්‌පි කම්‌මග්‌ගහණෙනෙව සඞ්‌ගහිතන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. විවට්‌ටපටිලාභාය කම්‌මන්‌ති විවට්‌ටාධිගමස්‌ස උපනිස්‌සයභූතං කම්‌මං. යං පන චරිමභවනිබ්‌බත්‌තකං කම්‌මං, තං විවට්‌ටප්‌පටිලාභාය කම්‌මං හොති, න හොතීති? න හොති වට්‌ටපාදකභාවතො. චරිමභවපටිසන්‌ධි විය පන විවට්‌ටූපනිස්‌සයොති සක්‌කා විඤ්‌ඤාතුං. න හි කදාචි තිහෙතුකපටිසන්‌ධියා විනා විසෙසාධිගමො සම්‌භවති. ඉමෙසු සුත්‌තෙසූති ඉමෙසු පන පඨමදුතියසුත්‌තෙසු යථාක්‌කමං වට්‌ටවිවට්‌ටමෙව කථිතං.
22. Dutiye vuttavipariyāyena attho veditabbo. Paṭhameti tatiyavaggassa paṭhamasutte. Vaṭṭavasenāti vipākavaṭṭavasena. Tebhūmakavaṭṭanti tebhūmakavipākavaṭṭaṃ. Vaṭṭapaṭilābhāya kammanti vipākavaṭṭassa paṭilābhāya upanissayabhūtaṃ kammaṃ, tassa sahāyabhūtaṃ kilesavaṭṭampi kammaggahaṇeneva saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ. Vivaṭṭapaṭilābhāya kammanti vivaṭṭādhigamassa upanissayabhūtaṃ kammaṃ. Yaṃ pana carimabhavanibbattakaṃ kammaṃ, taṃ vivaṭṭappaṭilābhāya kammaṃ hoti, na hotīti? Na hoti vaṭṭapādakabhāvato. Carimabhavapaṭisandhi viya pana vivaṭṭūpanissayoti sakkā viññātuṃ. Na hi kadāci tihetukapaṭisandhiyā vinā visesādhigamo sambhavati. Imesu suttesūti imesu pana paṭhamadutiyasuttesu yathākkamaṃ vaṭṭavivaṭṭameva kathitaṃ.
23. තතියෙ අභාවිතන්‌ති එත්‌ථ භාවනා නාම සමාධිභාවනා. සා යත්‌ථ ආසඞ්‌කිතබ්‌බා, තං කාමාවචරපඨමමහාකුසලචිත්‌තාදිඅභාවිතන්‌ති අධිප්‌පෙතන්‌ති ආහ – ‘‘දෙවමනුස්‌සසම්‌පත්‌තියො’’තිආදි.
23. Tatiye abhāvitanti ettha bhāvanā nāma samādhibhāvanā. Sā yattha āsaṅkitabbā, taṃ kāmāvacarapaṭhamamahākusalacittādiabhāvitanti adhippetanti āha – ‘‘devamanussasampattiyo’’tiādi.
24. චතුත්‌ථෙ යස්‌මා චිත්‌තන්‌ති විවට්‌ටවසෙනෙව උප්‌පන්‌නචිත්‌තං අධිප්‌පෙතං, තස්‌මා ජාතිජරාබ්‍යාධිමරණසොකාදිදුක්‌ඛස්‌ස අනිබ්‌බත්‌තනතො මහතො අත්‌ථාය සංවත්‌තතීති යොජනා වෙදිතබ්‌බා.
24. Catutthe yasmā cittanti vivaṭṭavaseneva uppannacittaṃ adhippetaṃ, tasmā jātijarābyādhimaraṇasokādidukkhassa anibbattanato mahato atthāya saṃvattatīti yojanā veditabbā.
25-26. පඤ්‌චමඡට්‌ඨෙසු උප්‌පන්‌නන්‌ති අවිගතුප්‌පාදාදිඛණත්‌තයම්‌පි අභාවිතං භාවනාරහිතං අපාතුභූතමෙව පණ්‌ඩිතසම්‌මතස්‌ස උප්‌පන්‌නකිච්‌චස්‌ස අසාධනතො යථා ‘‘අපුත්‌තො’’ති. සො හි සමත්‌ථො හුත්‌වා පිතු පුත්‌තකිච්‌චං අසාධෙන්‌තො අපුත්‌තොති ලොකෙ වුච්‌චති, එවං සම්‌පදමිදං. තෙනාහ – ‘‘කස්‌මා’’තිආදි. තෙසු ධම්‌මෙසූති ලොකුත්‌තරපාදකජ්‌ඣානාදීසු. ථෙරො පන මත්‌ථකප්‌පත්‌තමෙව භාවිතං චිත්‌තං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘මග්‌ගචිත්‌තමෙවා’’ති ආහ.
25-26. Pañcamachaṭṭhesu uppannanti avigatuppādādikhaṇattayampi abhāvitaṃ bhāvanārahitaṃ apātubhūtameva paṇḍitasammatassa uppannakiccassa asādhanato yathā ‘‘aputto’’ti. So hi samattho hutvā pitu puttakiccaṃ asādhento aputtoti loke vuccati, evaṃ sampadamidaṃ. Tenāha – ‘‘kasmā’’tiādi. Tesu dhammesūti lokuttarapādakajjhānādīsu. Thero pana matthakappattameva bhāvitaṃ cittaṃ dassento ‘‘maggacittamevā’’ti āha.
27-28. සත්‌තමට්‌ඨමෙසු පුනප්‌පුනං අකතන්‌ති භාවනාබහුලීකාරවසෙන පුනප්‌පුනං න කතං. ඉමානිපි ද්‌වෙති ඉමෙසු ද්‌වීසු සුත්‌තෙසු ආගතානි ඉමානිපි ද්‌වෙ චිත්‌තානි.
27-28. Sattamaṭṭhamesu punappunaṃ akatanti bhāvanābahulīkāravasena punappunaṃ na kataṃ. Imānipi dveti imesu dvīsu suttesu āgatāni imānipi dve cittāni.
29-30. නවමෙ අධිවහතීති ආනෙති. දුක්‌ඛෙනාති කිච්‌ඡෙන. දුප්‌පෙසනතොති දුක්‌ඛෙන පෙසෙතබ්‌බතො. මත්‌ථකප්‌පත්‌තං විපස්‌සනාසුඛං පාකතිකජ්‌ඣානසුඛතො සන්‌තතරපණීතතරමෙවාති ආහ – ‘‘ඣානසුඛතො විපස්‌සනාසුඛ’’න්‌ති. තෙනාහ භගවා –
29-30. Navame adhivahatīti āneti. Dukkhenāti kicchena. Duppesanatoti dukkhena pesetabbato. Matthakappattaṃ vipassanāsukhaṃ pākatikajjhānasukhato santatarapaṇītataramevāti āha – ‘‘jhānasukhato vipassanāsukha’’nti. Tenāha bhagavā –
‘‘සුඤ්‌ඤාගාරං පවිට්‌ඨස්‌ස, සන්‌තචිත්‌තස්‌ස භික්‌ඛුනො;
‘‘Suññāgāraṃ paviṭṭhassa, santacittassa bhikkhuno;
අමානුසී රති හොති, සම්‌මා ධම්‌මං විපස්‌සතො.
Amānusī rati hoti, sammā dhammaṃ vipassato.
‘‘යතො යතො සම්‌මසති, ඛන්‌ධානං උදයබ්‌බයං;
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ලභතී පීතිපාමොජ්‌ජං, අමතං තං විජානත’’න්‌ති. (ධ. ප. 374);
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374);
තඤ්‌හි චිත්‌තං විස්‌සට්‌ඨඉන්‌දවජිරසදිසං අමොඝභාවතො.
Tañhi cittaṃ vissaṭṭhaindavajirasadisaṃ amoghabhāvato.
අකම්‌මනියවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Akammaniyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 3. අකම්‌මනියවග්‌ගො • 3. Akammaniyavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 3. අකම්‌මනියවග්‌ගවණ්‌ණනා • 3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
