Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    (൮) ൩. ആകങ്ഖവഗ്ഗോ

    (8) 3. Ākaṅkhavaggo

    ൧-൪. ആകങ്ഖസുത്താദിവണ്ണനാ

    1-4. Ākaṅkhasuttādivaṇṇanā

    ൭൧-൭൪. തതിയസ്സ പഠമേ സീലസ്സ അനവസേസസമാദാനേന അഖണ്ഡാദിഭാവാപത്തിയാ ച പരിപുണ്ണസീലാ. സമാദാനതോ പട്ഠായ അവിച്ഛിന്ദനതോ സീലസമങ്ഗിനോ. ഏത്താവതാ കിരാതി (അ॰ നി॰ ൨.൩൭) കിര-സദ്ദോ അരുചിസൂചനത്ഥോ. തേനേത്ഥ ആചരിയവാദസ്സ അത്തനോ അരുച്ചനഭാവം ദീപേതി. സമ്പന്നസീലാതി അനാമട്ഠവിസേസം സാമഞ്ഞതോ സീലസങ്ഖേപേന ഗഹിതം. തഞ്ച ചതുബ്ബിധന്തി ആചരിയത്ഥേരോ ‘‘ചതുപാരിസുദ്ധിസീലം ഉദ്ദിസിത്വാ’’തി ആഹ. തത്ഥാതി ചതുപാരിസുദ്ധിസീലേ. ജേട്ഠകസീലന്തി (സം॰ നി॰ ൫.൪൧൨) പധാനസീലം. ഉഭയത്ഥാതി ഉദ്ദേസനിദ്ദേസേ. ഇധ നിദ്ദേസേ വിയ ഉദ്ദേസേപി പാതിമോക്ഖസംവരോ ഭഗവതാ വുത്തോ ‘‘സമ്പന്നസീലാ’’തി വുത്തത്താതി അധിപ്പായോ. സീലഗ്ഗഹണഞ്ഹി പാളിയം പാതിമോക്ഖസംവരവസേന ആഗതം. തേനാഹ ‘‘പാതിമോക്ഖസംവരോയേവാ’’തിആദി. തത്ഥ അവധാരണേന ഇതരേസം തിണ്ണം ഏകദേസേന പാതിമോക്ഖന്തോഗധതം ദീപേതി. തഥാ ഹി അനോലോകിയോലോകനേ ആജീവഹേതു ഛസിക്ഖാപദവീതിക്കമേ ഗിലാനപച്ചയസ്സ അപച്ചവേക്ഖിതപരിഭോഗേ ച ആപത്തി വിഹിതാതി. തീണീതി ഇന്ദ്രിയസംവരസീലാദീനി. സീലന്തി വുത്തട്ഠാനം നാമ അത്ഥീതി സീലപരിയായേന തേസം കത്ഥചി സുത്തേ ഗഹിതട്ഠാനം നാമ കിം അത്ഥി യഥാ പാതിമോക്ഖസംവരോതി ആചരിയസ്സ സമ്മുഖത്താ അപ്പടിക്ഖിപന്തോവ ഉപചാരേന പുച്ഛന്തോ വിയ വദതി. തേനാഹ ‘‘അനനുജാനന്തോ’’തി. ഛദ്വാരരക്ഖാമത്തകമേവാതി തസ്സ സല്ലഹുകഭാവമാഹ ചിത്താധിട്ഠാനമത്തേന പടിപാകതികഭാവാപത്തിതോ. ഇതരേസുപി ഏസേവ നയോ. പച്ചയുപ്പത്തിമത്തകന്തി ഫലേന ഹേതും ദസ്സേതി. ഉപ്പാദനഹേതുകാ ഹി പച്ചയാനം ഉപ്പത്തി. ഇദമത്ഥന്തി ഇദം പയോജനം ഇമസ്സ പച്ചയസ്സ പരിഭുഞ്ജനേതി അധിപ്പായോ. നിപ്പരിയായേനാതി ഇമിനാ ഇന്ദ്രിയസംവരാദീനി തീണി പധാനസ്സ സീലസ്സ പരിവാരവസേന പവത്തിയാ പരിയായസീലാനി നാമാതി ദസ്സേതി.

    71-74. Tatiyassa paṭhame sīlassa anavasesasamādānena akhaṇḍādibhāvāpattiyā ca paripuṇṇasīlā. Samādānato paṭṭhāya avicchindanato sīlasamaṅgino. Ettāvatā kirāti (a. ni. 2.37) kira-saddo arucisūcanattho. Tenettha ācariyavādassa attano aruccanabhāvaṃ dīpeti. Sampannasīlāti anāmaṭṭhavisesaṃ sāmaññato sīlasaṅkhepena gahitaṃ. Tañca catubbidhanti ācariyatthero ‘‘catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā’’ti āha. Tatthāti catupārisuddhisīle. Jeṭṭhakasīlanti (saṃ. ni. 5.412) padhānasīlaṃ. Ubhayatthāti uddesaniddese. Idha niddese viya uddesepi pātimokkhasaṃvaro bhagavatā vutto ‘‘sampannasīlā’’ti vuttattāti adhippāyo. Sīlaggahaṇañhi pāḷiyaṃ pātimokkhasaṃvaravasena āgataṃ. Tenāha ‘‘pātimokkhasaṃvaroyevā’’tiādi. Tattha avadhāraṇena itaresaṃ tiṇṇaṃ ekadesena pātimokkhantogadhataṃ dīpeti. Tathā hi anolokiyolokane ājīvahetu chasikkhāpadavītikkame gilānapaccayassa apaccavekkhitaparibhoge ca āpatti vihitāti. Tīṇīti indriyasaṃvarasīlādīni. Sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthīti sīlapariyāyena tesaṃ katthaci sutte gahitaṭṭhānaṃ nāma kiṃ atthi yathā pātimokkhasaṃvaroti ācariyassa sammukhattā appaṭikkhipantova upacārena pucchanto viya vadati. Tenāha ‘‘ananujānanto’’ti. Chadvārarakkhāmattakamevāti tassa sallahukabhāvamāha cittādhiṭṭhānamattena paṭipākatikabhāvāpattito. Itaresupi eseva nayo. Paccayuppattimattakanti phalena hetuṃ dasseti. Uppādanahetukā hi paccayānaṃ uppatti. Idamatthanti idaṃ payojanaṃ imassa paccayassa paribhuñjaneti adhippāyo. Nippariyāyenāti iminā indriyasaṃvarādīni tīṇi padhānassa sīlassa parivāravasena pavattiyā pariyāyasīlāni nāmāti dasseti.

    ഇദാനി പാതിമോക്ഖസംവരസ്സേവ പധാനഭാവം ബ്യതിരേകതോ അന്വയതോ ച ഉപമായ വിഭാവേതും ‘‘യസ്സാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ സോതി പാതിമോക്ഖസംവരോ. സേസാനീതി ഇന്ദ്രിയസംവരാദീനി. തസ്സേ വാതി ‘‘സമ്പന്നസീലാ’’തി ഏത്ഥ യം സീലം വുത്തം, തസ്സേവ. സമ്പന്നപാതിമോക്ഖാതി ഏത്ഥ പാതിമോക്ഖഗ്ഗഹണേന വേവചനം വത്വാ തം വിത്ഥാരേത്വാ…പേ॰… ആദിമാഹ. യഥാ അഞ്ഞത്ഥാപി ‘‘ഇധ ഭിക്ഖു സീലവാ ഹോതീ’’തി പുഗ്ഗലാധിട്ഠാനായ ദേസനായ ഉദ്ദിട്ഠം സീലം ‘‘പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതീ’’തി (വിഭ॰ ൫൦൮) നിദ്ദിട്ഠം. കസ്മാ ആരദ്ധന്തി ദേസനായ കാരണപുച്ഛാ. സീലാനിസംസദസ്സനത്ഥന്തി പയോജനനിദ്ദേസോ. ‘‘സീലാനിസംസദസ്സനത്ഥ’’ന്തി ഹി ഏത്ഥ ബ്യതിരേകതോ യം സീലാനിസംസസ്സ അദസ്സനം, തം ഇമിസ്സാ ദേസനായ കാരണന്തി കസ്മാ ആരദ്ധന്തി? വേനേയ്യാനം സീലാനിസംസസ്സ അദസ്സനതോതി അത്ഥതോ ആപന്നോ ഏവ ഹോതി. തേനാഹ ‘‘സചേപീ’’തിആദി. സീലാനിസംസദസ്സനത്ഥന്തി പന ഇമസ്സ അത്ഥം വിവരിതും ‘‘തേസ’’ന്തിആദി വുത്തം. ആനിസംസോതി ഉദയോ. ‘‘സീലവാ സീലസമ്പന്നോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതീ’’തിആദീസു (ദീ॰ നി॰ ൩.൩൧൬; അ॰ നി॰ ൫.൨൧൩; മഹാവ॰ ൨൮൫) പന വിപാകഫലമ്പി ‘‘ആനിസംസോ’’തി വുത്തം. കോ വിസേസോതി കോ ഫലവിസേസോ. കാ വഡ്ഢീതി കോ അബ്ഭുദയോ. വിജ്ജമാനോപി ഗുണോ യാഥാവതോ വിഭാവിതോ ഏവ അഭിരുചിം ഉപ്പാദേതി, ന അവിഭാവിതോ, തസ്മാ ഏകന്തതോ ആനിസംസകിത്തനം ഇച്ഛിതബ്ബമേവാതി ദസ്സേതും ‘‘അപ്പേവ നാമാ’’തിആദിമാഹ.

    Idāni pātimokkhasaṃvarasseva padhānabhāvaṃ byatirekato anvayato ca upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha soti pātimokkhasaṃvaro. Sesānīti indriyasaṃvarādīni. Tasse vāti ‘‘sampannasīlā’’ti ettha yaṃ sīlaṃ vuttaṃ, tasseva. Sampannapātimokkhāti ettha pātimokkhaggahaṇena vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā…pe… ādimāha. Yathā aññatthāpi ‘‘idha bhikkhu sīlavā hotī’’ti puggalādhiṭṭhānāya desanāya uddiṭṭhaṃ sīlaṃ ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharatī’’ti (vibha. 508) niddiṭṭhaṃ. Kasmā āraddhanti desanāya kāraṇapucchā. Sīlānisaṃsadassanatthanti payojananiddeso. ‘‘Sīlānisaṃsadassanattha’’nti hi ettha byatirekato yaṃ sīlānisaṃsassa adassanaṃ, taṃ imissā desanāya kāraṇanti kasmā āraddhanti? Veneyyānaṃ sīlānisaṃsassa adassanatoti atthato āpanno eva hoti. Tenāha ‘‘sacepī’’tiādi. Sīlānisaṃsadassanatthanti pana imassa atthaṃ vivarituṃ ‘‘tesa’’ntiādi vuttaṃ. Ānisaṃsoti udayo. ‘‘Sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatī’’tiādīsu (dī. ni. 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 285) pana vipākaphalampi ‘‘ānisaṃso’’ti vuttaṃ. Ko visesoti ko phalaviseso. Kā vaḍḍhīti ko abbhudayo. Vijjamānopi guṇo yāthāvato vibhāvito eva abhiruciṃ uppādeti, na avibhāvito, tasmā ekantato ānisaṃsakittanaṃ icchitabbamevāti dassetuṃ ‘‘appeva nāmā’’tiādimāha.

    പിയോതി പിയായിതബ്ബോ. പിയസ്സ നാമ ദസ്സനം ഏകന്തതോ അഭിനന്ദിതബ്ബം ഹോതീതി ആഹ ‘‘പിയചക്ഖൂഹി സമ്പസ്സിതബ്ബോ’’തി. പീതിസമുട്ഠാനപ്പസന്നസോമ്മരൂപപരിഗ്ഗഹഞ്ഹി ചക്ഖു ‘‘പിയചക്ഖൂ’’തി വുച്ചതി. തേസന്തി സബ്രഹ്മചാരീനം. മനവഡ്ഢനകോതി പീതിമനസ്സ പരിബ്രൂഹനതോ ഉപരൂപരി പീതിചിത്തസ്സേവ ഉപ്പാദനകോ. ഗരുട്ഠാനിയോതി ഗരുകരണസ്സ ഠാനഭൂതോ. ജാനം ജാനാതീതി ഞാണേന ജാനിതബ്ബം ജാനാതി. യഥാ വാ അഞ്ഞേ അജാനന്താപി ജാനന്താ വിയ പവത്തന്തി, ന ഏവമയം, അയം പന ജാനന്തോ ഏവ ജാനാതി. പസ്സം പസ്സതീതി ദസ്സനഭൂതേന പഞ്ഞാചക്ഖുനാ പസ്സിതബ്ബം പസ്സതി, പസ്സന്തോ ഏവ വാ പസ്സതി. ഏവം സമ്ഭാവനീയോതി ഏവം വിഞ്ഞുതായ പണ്ഡിതഭാവേന സമ്ഭാവേതബ്ബോ. സീലേസ്വേവസ്സ പരിപൂരകാരീതി സീലേസു പരിപൂരകാരീ ഏവ ഭവേയ്യാതി. ഏവം ഉത്തരപദാവധാരണം ദട്ഠബ്ബം. ഏവഞ്ഹി ഇമിനാ പദേന ഉപരിസിക്ഖാദ്വയം അനിവത്തിതമേവ ഹോതി. യഥാ പന സീലേസു പരിപൂരകാരീ നാമ ഹോതി, തം ഫലേന ദസ്സേതും ‘‘അജ്ഝത്ത’’ന്തിആദി വുത്തം. വിപസ്സനാധിട്ഠാനസമാധിസംവത്തനികതായ ഹി ഇധ സീലസ്സ പാരിപൂരീ, ന കേവലം അഖണ്ഡാദിഭാവമത്തം. വുത്തഞ്ഹേതം ‘‘യാനി ഖോ പന താനി അഖണ്ഡാനി…പേ॰… സമാധിസംവത്തനികാനീ’’തി. ഏവഞ്ച കത്വാ ഉപരിസിക്ഖാദ്വയം സീലസ്സ സമ്ഭാരഭാവേന ഗഹിതന്തി സീലസ്സേവേത്ഥ പധാനഗ്ഗഹണം സിദ്ധം ഹോതി. സീലാനുരക്ഖകാ ഹി ചിത്തേകഗ്ഗതാസങ്ഖാരപരിഗ്ഗഹാ. അനൂനേനാതി അഖണ്ഡാദിഭാവേന, കസ്സചി വാ അഹാപനേന ഉപപന്നേന. ആകാരേനാതി കരണേന സമ്പാദനേന.

    Piyoti piyāyitabbo. Piyassa nāma dassanaṃ ekantato abhinanditabbaṃ hotīti āha ‘‘piyacakkhūhi sampassitabbo’’ti. Pītisamuṭṭhānappasannasommarūpapariggahañhi cakkhu ‘‘piyacakkhū’’ti vuccati. Tesanti sabrahmacārīnaṃ. Manavaḍḍhanakoti pītimanassa paribrūhanato uparūpari pīticittasseva uppādanako. Garuṭṭhāniyoti garukaraṇassa ṭhānabhūto. Jānaṃ jānātīti ñāṇena jānitabbaṃ jānāti. Yathā vā aññe ajānantāpi jānantā viya pavattanti, na evamayaṃ, ayaṃ pana jānanto eva jānāti. Passaṃ passatīti dassanabhūtena paññācakkhunā passitabbaṃ passati, passanto eva vā passati. Evaṃ sambhāvanīyoti evaṃ viññutāya paṇḍitabhāvena sambhāvetabbo. Sīlesvevassa paripūrakārīti sīlesu paripūrakārī eva bhaveyyāti. Evaṃ uttarapadāvadhāraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Evañhi iminā padena uparisikkhādvayaṃ anivattitameva hoti. Yathā pana sīlesu paripūrakārī nāma hoti, taṃ phalena dassetuṃ ‘‘ajjhatta’’ntiādi vuttaṃ. Vipassanādhiṭṭhānasamādhisaṃvattanikatāya hi idha sīlassa pāripūrī, na kevalaṃ akhaṇḍādibhāvamattaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘yāni kho pana tāni akhaṇḍāni…pe… samādhisaṃvattanikānī’’ti. Evañca katvā uparisikkhādvayaṃ sīlassa sambhārabhāvena gahitanti sīlassevettha padhānaggahaṇaṃ siddhaṃ hoti. Sīlānurakkhakā hi cittekaggatāsaṅkhārapariggahā. Anūnenāti akhaṇḍādibhāvena, kassaci vā ahāpanena upapannena. Ākārenāti karaṇena sampādanena.

    അജ്ഝത്തന്തി വാ അത്തനോതി വാ ഏകം ഏകത്ഥം, ബ്യഞ്ജനമേവ നാനം. ഭുമ്മത്ഥേ ചേതം, ‘‘സമഥ’’ന്തി ഉപയോഗവചനം ‘‘അനൂ’’തി ഇമിനാ ഉപസഗ്ഗേന യോഗേ സിദ്ധന്തി ആഹ ‘‘അത്തനോ ചിത്തസമഥേ യുത്തോ’’തി. തത്ഥ ചിത്തസമഥേതി ചിത്തസ്സ സമാധാനേ. യുത്തോതി അവിയുത്തോ പസുതോ. യോ സബ്ബേന സബ്ബം ഝാനഭാവനായ അനനുയുത്തോ, സോ തം ബഹി നീഹരതി നാമ. യോ ആരഭിത്വാ അന്തരാ സങ്കോചം ആപജ്ജതി, സോ തം വിനാസേതി നാമ. യോ പന ഈദിസോ അഹുത്വാ ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി, സോ അനിരാകതജ്ഝാനോതി ദസ്സേന്തോ ‘‘ബഹി അനീഹടജ്ഝാനോ’’തിആദിമാഹ. നീഹരണവിനാസത്ഥഞ്ഹി ഇദം നിരാകരണം നാമ. ‘‘ഥമ്ഭം നിരംകത്വാ നിവാതവുത്തീ’’തിആദീസു (സു॰ നി॰ ൩൨൮) ചസ്സ പയോഗോ ദട്ഠബ്ബോ.

    Ajjhattanti vā attanoti vā ekaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānaṃ. Bhummatthe cetaṃ, ‘‘samatha’’nti upayogavacanaṃ ‘‘anū’’ti iminā upasaggena yoge siddhanti āha ‘‘attano cittasamathe yutto’’ti. Tattha cittasamatheti cittassa samādhāne. Yuttoti aviyutto pasuto. Yo sabbena sabbaṃ jhānabhāvanāya ananuyutto, so taṃ bahi nīharati nāma. Yo ārabhitvā antarā saṅkocaṃ āpajjati, so taṃ vināseti nāma. Yo pana īdiso ahutvā jhānaṃ upasampajja viharati, so anirākatajjhānoti dassento ‘‘bahi anīhaṭajjhāno’’tiādimāha. Nīharaṇavināsatthañhi idaṃ nirākaraṇaṃ nāma. ‘‘Thambhaṃ niraṃkatvā nivātavuttī’’tiādīsu (su. ni. 328) cassa payogo daṭṭhabbo.

    സത്തവിധായ അനുപസ്സനായാതി ഏത്ഥ അനിച്ചാനുപസ്സനാ, ദുക്ഖാനുപസ്സനാ, അനത്താനുപസ്സനാ, നിബ്ബിദാനുപസ്സനാ, വിരാഗാനുപസ്സനാ, നിരോധാനുപസ്സനാ, പടിനിസ്സഗ്ഗാനുപസ്സനാതി ഇമാ സത്തവിധാ അനുപസ്സനാ. സുഞ്ഞാഗാരഗതോ ഭിക്ഖു തത്ഥ ലദ്ധകായവിവേകതായ സമഥവിപസ്സനാവസേന ചിത്തവിവേകം പരിബ്രൂഹേന്തോ യഥാനുസിട്ഠപടിപത്തിയാ ലോകം സാസനഞ്ച അത്തനോ വിസേസാധിഗമട്ഠാനഭൂതം സുഞ്ഞാഗാരഞ്ച ഉപസോഭയമാനോ ഗുണവിസേസാധിട്ഠാനഭാവാപാദനേന വിഞ്ഞൂനം അത്ഥതോ തം ബ്രൂഹേന്തോ നാമ ഹോതീതി വുത്തം ‘‘ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാന’’ന്തി. തേനാഹ ‘‘ഏത്ഥ ചാ’’തിആദി. ഏകഭൂമകാദിപാസാദേ കുരുമാനോപി പന നേവ സുഞ്ഞാഗാരാനം ബ്രൂഹേതാതി ദട്ഠബ്ബോ. സുഞ്ഞാഗാരഗ്ഗഹണേന ചേത്ഥ അരഞ്ഞരുക്ഖമൂലാദി സബ്ബം പധാനാനുയോഗക്ഖമം സേനാസനം ഗഹിതന്തി ദട്ഠബ്ബം.

    Sattavidhāya anupassanāyāti ettha aniccānupassanā, dukkhānupassanā, anattānupassanā, nibbidānupassanā, virāgānupassanā, nirodhānupassanā, paṭinissaggānupassanāti imā sattavidhā anupassanā. Suññāgāragato bhikkhu tattha laddhakāyavivekatāya samathavipassanāvasena cittavivekaṃ paribrūhento yathānusiṭṭhapaṭipattiyā lokaṃ sāsanañca attano visesādhigamaṭṭhānabhūtaṃ suññāgārañca upasobhayamāno guṇavisesādhiṭṭhānabhāvāpādanena viññūnaṃ atthato taṃ brūhento nāma hotīti vuttaṃ ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti. Tenāha ‘‘ettha cā’’tiādi. Ekabhūmakādipāsāde kurumānopi pana neva suññāgārānaṃ brūhetāti daṭṭhabbo. Suññāgāraggahaṇena cettha araññarukkhamūlādi sabbaṃ padhānānuyogakkhamaṃ senāsanaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ.

    ഏത്താവതാ യഥാ തണ്ഹാവിചരിതദേസനാ പഠമം തണ്ഹാവസേന ആരദ്ധാപി തണ്ഹാപദട്ഠാനത്താ മാനദിട്ഠീനം മാനദിട്ഠിയോ ഓസരിത്വാ കമേന പപഞ്ചത്തയദേസനാ ജാതാ, ഏവമയം ദേസനാ പഠമം അധിസീലസിക്ഖാവസേന ആരദ്ധാപി സീലപദട്ഠാനത്താ സമഥവിപസ്സനാനം സമഥവിപസ്സനായോ ഓസരിത്വാ കമേന സിക്ഖാത്തയദേസനാ ജാതാതി വേദിതബ്ബാ. ഏത്ഥ ഹി ‘‘സീലേസ്വേവസ്സ പരിപൂരകാരീ’’തി ഏത്താവതാ അധിസീലസിക്ഖാ വുത്താ, ‘‘അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ അനിരാകതജ്ഝാനോ’’തി ഏത്താവതാ അധിചിത്തസിക്ഖാ, ‘‘വിപസ്സനായ സമന്നാഗതോ’’തി ഏത്താവതാ അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. ‘‘ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാന’’ന്തി ഇമിനാ പന സമഥവസേന സുഞ്ഞാഗാരവഡ്ഢനേ അധിചിത്തസിക്ഖാ, വിപസ്സനാവസേന അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാതി ഏവം ദ്വേപി സിക്ഖാ സങ്ഗഹേത്വാ വുത്താ. ഏത്ഥ ച ‘‘അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ അനിരാകതജ്ഝാനോ’’തി ഇമേഹി പദേഹി സീലാനുരക്ഖികാ ഏവ ചിത്തേകഗ്ഗതാ കഥിതാ, ‘‘വിപസ്സനായാ’’തി ഇമിനാ പദേന സീലാനുരക്ഖികോ സങ്ഖാരപരിഗ്ഗഹോ.

    Ettāvatā yathā taṇhāvicaritadesanā paṭhamaṃ taṇhāvasena āraddhāpi taṇhāpadaṭṭhānattā mānadiṭṭhīnaṃ mānadiṭṭhiyo osaritvā kamena papañcattayadesanā jātā, evamayaṃ desanā paṭhamaṃ adhisīlasikkhāvasena āraddhāpi sīlapadaṭṭhānattā samathavipassanānaṃ samathavipassanāyo osaritvā kamena sikkhāttayadesanā jātāti veditabbā. Ettha hi ‘‘sīlesvevassa paripūrakārī’’ti ettāvatā adhisīlasikkhā vuttā, ‘‘ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti ettāvatā adhicittasikkhā, ‘‘vipassanāya samannāgato’’ti ettāvatā adhipaññāsikkhā. ‘‘Brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana samathavasena suññāgāravaḍḍhane adhicittasikkhā, vipassanāvasena adhipaññāsikkhāti evaṃ dvepi sikkhā saṅgahetvā vuttā. Ettha ca ‘‘ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti imehi padehi sīlānurakkhikā eva cittekaggatā kathitā, ‘‘vipassanāyā’’ti iminā padena sīlānurakkhiko saṅkhārapariggaho.

    കഥം ചിത്തേകഗ്ഗതാ സീലമനുരക്ഖതി? യസ്സ ഹി ചിത്തേകഗ്ഗതാ നത്ഥി, സോ ബ്യാധിമ്ഹി ഉപ്പന്നേ വിഹഞ്ഞതി, സോ ബ്യാധിവിഹതോ വിക്ഖിത്തചിത്തോ സീലം വിനാസേത്വാപി ബ്യാധിവൂപസമം കത്താ ഹോതി. യസ്സ പന ചിത്തേകഗ്ഗതാ അത്ഥി, സോ തം ബ്യാധിദുക്ഖം വിക്ഖമ്ഭേത്വാ സമാപത്തിം സമാപജ്ജതി, സമാപന്നക്ഖണേ ദുക്ഖം ദൂരഗതം ഹോതി, ബലവതരം സുഖമുപ്പജ്ജതി. ഏവം ചിത്തേകഗ്ഗതാ സീലമനുരക്ഖതി. കഥം സങ്ഖാരപരിഗ്ഗഹോ സീലമനുരക്ഖതി? യസ്സ ഹി സങ്ഖാരപരിഗ്ഗഹോ നത്ഥി, തസ്സ ‘‘മമ രൂപം മമ വിഞ്ഞാണ’’ന്തി അത്തഭാവേ ബലവമമത്തം ഹോതി, സോ തഥാരൂപേസു ദുബ്ഭിക്ഖബ്യാധിഭയാദീസു സമ്പത്തേസു സീലം നാസേത്വാപി അത്തഭാവം പോസേതാ ഹോതി. യസ്സ പന സങ്ഖാരപരിഗ്ഗഹോ അത്ഥി, തസ്സ അത്തഭാവേ ബലവമമത്തം വാ സിനേഹോ വാ ന ഹോതി, സോ തഥാരൂപേസു ദുബ്ഭിക്ഖബ്യാധിഭയാദീസു സമ്പത്തേസു സചേപിസ്സ അന്താനി ബഹി നിക്ഖമന്തി, സചേപി ഉസ്സുസ്സതി വിസുസ്സതി, ഖണ്ഡാഖണ്ഡികോ വാ ഹോതി സതധാപി സഹസ്സധാപി, നേവ സീലം വിനാസേത്വാ അത്തഭാവം പോസേതാ ഹോതി. ഏവം സങ്ഖാരപരിഗ്ഗഹോ സീലം അനുരക്ഖതി.

    Kathaṃ cittekaggatā sīlamanurakkhati? Yassa hi cittekaggatā natthi, so byādhimhi uppanne vihaññati, so byādhivihato vikkhittacitto sīlaṃ vināsetvāpi byādhivūpasamaṃ kattā hoti. Yassa pana cittekaggatā atthi, so taṃ byādhidukkhaṃ vikkhambhetvā samāpattiṃ samāpajjati, samāpannakkhaṇe dukkhaṃ dūragataṃ hoti, balavataraṃ sukhamuppajjati. Evaṃ cittekaggatā sīlamanurakkhati. Kathaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati? Yassa hi saṅkhārapariggaho natthi, tassa ‘‘mama rūpaṃ mama viññāṇa’’nti attabhāve balavamamattaṃ hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sīlaṃ nāsetvāpi attabhāvaṃ posetā hoti. Yassa pana saṅkhārapariggaho atthi, tassa attabhāve balavamamattaṃ vā sineho vā na hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sacepissa antāni bahi nikkhamanti, sacepi ussussati visussati, khaṇḍākhaṇḍiko vā hoti satadhāpi sahassadhāpi, neva sīlaṃ vināsetvā attabhāvaṃ posetā hoti. Evaṃ saṅkhārapariggaho sīlaṃ anurakkhati.

    ‘‘ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാന’’ന്തി ഇമിനാ പന തസ്സേവ ഉഭയസ്സ ബ്രൂഹനാ വഡ്ഢനാ സാതച്ചകിരിയാ ദസ്സിതാ. ഏവം ഭഗവാ യസ്മാ ‘‘സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ചസ്സം…പേ॰… ഭാവനീയോ ചാ’’തി ഇമേ ചത്താരോ ധമ്മേ ആകങ്ഖന്തേന നത്ഥഞ്ഞം കിഞ്ചി കാതബ്ബം, അഞ്ഞദത്ഥു സീലാദിഗുണസമന്നാഗതേനേവ ഭവിതബ്ബം. ഈദിസോ ഹി സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ഹോതി മനാപോ ഗരു ഭാവനീയോ. വുത്തമ്പി ഹേതം –

    ‘‘Brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana tasseva ubhayassa brūhanā vaḍḍhanā sātaccakiriyā dassitā. Evaṃ bhagavā yasmā ‘‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ…pe… bhāvanīyo cā’’ti ime cattāro dhamme ākaṅkhantena natthaññaṃ kiñci kātabbaṃ, aññadatthu sīlādiguṇasamannāgateneva bhavitabbaṃ. Īdiso hi sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo. Vuttampi hetaṃ –

    ‘‘സീലദസ്സനസമ്പന്നം , ധമ്മട്ഠം സച്ചവേദിനം;

    ‘‘Sīladassanasampannaṃ , dhammaṭṭhaṃ saccavedinaṃ;

    അത്തനോ കമ്മ കുബ്ബാനം, തം ജനോ കുരുതേ പിയ’’ന്തി. (ധ॰ പ॰ ൨൧൭);

    Attano kamma kubbānaṃ, taṃ jano kurute piya’’nti. (dha. pa. 217);

    തസ്മാ ‘‘ആകങ്ഖേയ്യ ചേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ചസ്സം…പേ॰… സീലേസ്വേവസ്സ പരിപൂരകാരീ…പേ॰… സുഞ്ഞാഗാരാന’’ന്തി വത്വാ ഇദാനി യസ്മാ പച്ചയലാഭാദിം പത്ഥയന്തേനപി ഇദമേവ കരണീയം, ന അഞ്ഞം കിഞ്ചി, തസ്മാ ‘‘ആകങ്ഖേയ്യ ചേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ലാഭീ അസ്സ’’ന്തിആദിമാഹ. ലാഭീ അസ്സന്തി ലാഭാസായ സംവരസീലപരിപൂരണം പാളിയം ആഗതം. കിമീദിസം ഭഗവാ അനുജാനാതീതി? ന ഭഗവാ സഭാവേന ഈദിസം അനുജാനാതി, മഹാകാരുണികതായ പന പുഗ്ഗലജ്ഝാസയേന ഏവം വുത്തന്തി ദസ്സേന്തോ ‘‘ന ഭഗവാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ ഘാസേസനം ഛിന്നകഥോ, ന വാചം പയുത്തം ഭണേതി ഛിന്നകഥോ മൂഗോ വിയ ഹുത്വാ ഓഭാസപരികഥാനിമിത്തവിഞ്ഞത്തിപയുത്തം ഘാസേസനം വാചം ന ഭണേ, ന കഥേയ്യാതി അത്ഥോ. പുഗ്ഗലജ്ഝാസയവസേനാതി സങ്ഖേപതോ വുത്തമത്ഥം വിവരന്തോ ‘‘യേസം ഹീ’’തിആദിമാഹ. രസോ സഭാവഭൂതോ ആനിസംസോ രസാനിസംസോ.

    Tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ…pe… sīlesvevassa paripūrakārī…pe… suññāgārāna’’nti vatvā idāni yasmā paccayalābhādiṃ patthayantenapi idameva karaṇīyaṃ, na aññaṃ kiñci, tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu lābhī assa’’ntiādimāha. Lābhī assanti lābhāsāya saṃvarasīlaparipūraṇaṃ pāḷiyaṃ āgataṃ. Kimīdisaṃ bhagavā anujānātīti? Na bhagavā sabhāvena īdisaṃ anujānāti, mahākāruṇikatāya pana puggalajjhāsayena evaṃ vuttanti dassento ‘‘na bhagavā’’tiādimāha. Tattha ghāsesanaṃ chinnakatho, na vācaṃ payuttaṃ bhaṇeti chinnakatho mūgo viya hutvā obhāsaparikathānimittaviññattipayuttaṃ ghāsesanaṃ vācaṃ na bhaṇe, na katheyyāti attho. Puggalajjhāsayavasenāti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘yesaṃ hī’’tiādimāha. Raso sabhāvabhūto ānisaṃso rasānisaṃso.

    പച്ചയദാനകാരാതി ചീവരാദിപച്ചയദാനവസേന പവത്തകാരാ. മഹപ്ഫലാ മഹാനിസംസാതി ഉഭയമേതം അത്ഥതോ ഏകം, ബ്യഞ്ജനമേവ നാനം. ‘‘പഞ്ചിമേ, ഗഹപതയോ, ആനിസംസാ’’തിആദീസു (മഹാവ॰ ൨൮൫) ഹി ആനിസംസസദ്ദോ ഫലപരിയായോപി ഹോതി. മഹന്തം വാ ലോകിയസുഖം ഫലന്തി പസവന്തീതി മഹപ്ഫലാ, മഹതോ ലോകുത്തരസുഖസ്സ പച്ചയാ ഹോന്തീതി മഹാനിസംസാ. തേനാഹ ‘‘ലോകിയസുഖേന ഫലഭൂതേനാ’’തിആദി.

    Paccayadānakārāti cīvarādipaccayadānavasena pavattakārā. Mahapphalā mahānisaṃsāti ubhayametaṃ atthato ekaṃ, byañjanameva nānaṃ. ‘‘Pañcime, gahapatayo, ānisaṃsā’’tiādīsu (mahāva. 285) hi ānisaṃsasaddo phalapariyāyopi hoti. Mahantaṃ vā lokiyasukhaṃ phalanti pasavantīti mahapphalā, mahato lokuttarasukhassa paccayā hontīti mahānisaṃsā. Tenāha ‘‘lokiyasukhena phalabhūtenā’’tiādi.

    പേച്ചഭവം ഗതാതി പേതൂപപത്തിവസേന നിബ്ബത്തിം ഉപഗതാ. തേ പന യസ്മാ ഇധ കതകാലകിരിയാ കാലേന കതജീവിതുപച്ഛേദാ ഹോന്തി, തസ്മാ വുത്തം ‘‘കാലകതാ’’തി. സസ്സുസസുരാ ച തപ്പക്ഖികാ ച സസ്സുസസുരപക്ഖികാ. തേ ഞാതിയോനിസമ്ബന്ധേന ആവാഹവിവാഹസമ്ബന്ധവസേന സമ്ബദ്ധാ ഞാതീ. സാലോഹിതാതി യോനിസമ്ബന്ധവസേന. ഏകലോഹിതബദ്ധാതി ഏകേന സമാനേന ലോഹിതസമ്ബന്ധേന സമ്ബദ്ധാ. പസന്നചിത്തോതി പസന്നചിത്തകോ. കാലകതോ പിതാ വാ മാതാ വാ പേതയോനിയം ഉപ്പന്നോതി അധികാരതോ വിഞ്ഞായതീതി വുത്തം. മഹാനിസംസമേവ ഹോതീതി തസ്സ തഥാസീലസമ്പന്നത്താതി അധിപ്പായോ.

    Peccabhavaṃ gatāti petūpapattivasena nibbattiṃ upagatā. Te pana yasmā idha katakālakiriyā kālena katajīvitupacchedā honti, tasmā vuttaṃ ‘‘kālakatā’’ti. Sassusasurā ca tappakkhikā ca sassusasurapakkhikā. Te ñātiyonisambandhena āvāhavivāhasambandhavasena sambaddhā ñātī. Sālohitāti yonisambandhavasena. Ekalohitabaddhāti ekena samānena lohitasambandhena sambaddhā. Pasannacittoti pasannacittako. Kālakato pitā vā mātā vā petayoniyaṃ uppannoti adhikārato viññāyatīti vuttaṃ. Mahānisaṃsameva hotīti tassa tathāsīlasampannattāti adhippāyo.

    അജ്ഝോത്ഥരിതാതി മദ്ദിതാ. ന ച മം അരതി സഹേയ്യാതി മം ച അരതി ന അഭിഭവേയ്യ ന മദ്ദേയ്യ ന അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ. ഉപ്പന്നന്തി ജാതം നിബ്ബത്തം. സീലാദിഗുണയുത്തോ ഹി അരതിഞ്ച രതിഞ്ച സഹതി അജ്ഝോത്ഥരതി, മദ്ദിത്വാ തിട്ഠതി, തസ്മാ ഈദിസമത്താനം ഇച്ഛന്തേനപി സീലാദിഗുണയുത്തേനേവ ഭവിതബ്ബന്തി ദസ്സേതി. ചിത്തുത്രാസോ ഭായതീതി ഭയം, ആരമ്മണം ഭായതി ഏതസ്മാതി ഭയം. തം ദുവിധമ്പി ഭയം ഭേരവഞ്ച സഹതി അഭിഭവതീതി ഭയഭേരവസഹോ. സീലാദിഗുണയുത്തോ ഹി ഭയഭേരവം സഹതി അജ്ഝോത്ഥരതി, മദ്ദിത്വാ തിട്ഠതി അരിയകോടിയവാസീ മഹാദത്തത്ഥേരോ വിയ.

    Ajjhottharitāti madditā. Na ca maṃ arati saheyyāti maṃ ca arati na abhibhaveyya na maddeyya na ajjhotthareyya. Uppannanti jātaṃ nibbattaṃ. Sīlādiguṇayutto hi aratiñca ratiñca sahati ajjhottharati, madditvā tiṭṭhati, tasmā īdisamattānaṃ icchantenapi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti. Cittutrāso bhāyatīti bhayaṃ, ārammaṇaṃ bhāyati etasmāti bhayaṃ. Taṃ duvidhampi bhayaṃ bheravañca sahati abhibhavatīti bhayabheravasaho. Sīlādiguṇayutto hi bhayabheravaṃ sahati ajjhottharati, madditvā tiṭṭhati ariyakoṭiyavāsī mahādattatthero viya.

    ഥേരോ കിര മഗ്ഗം പടിപന്നോ അഞ്ഞതരം പാസാദികം അരഞ്ഞം ദിസ്വാ ‘‘ഇധേവജ്ജ സമണധമ്മം കത്വാ ഗമിസ്സാമീ’’തി മഗ്ഗാ ഓക്കമ്മ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ സങ്ഘാടിം പഞ്ഞപേത്വാ പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ നിസീദി. രുക്ഖദേവതായ ദാരകാ ഥേരസ്സ സീലതേജേന സകഭാവേന സണ്ഠാതും അസക്കോന്താ വിസ്സരമകംസു. ദേവതാപി സകലരുക്ഖം ചാലേസി. ഥേരോ അചലോവ നിസീദി. സാ ദേവതാ ധൂമായി പജ്ജലി. നേവ സക്ഖി ഥേരം ചാലേതും. തതോ ഉപാസകവണ്ണേനാഗന്ത്വാ വന്ദിത്വാ അട്ഠാസി. ‘‘കോ ഏസോ’’തി വുത്താ ‘‘അഹം, ഭന്തേ, തസ്മിം രുക്ഖേ അധിവത്ഥാ ദേവതാ’’തി അവോച. ത്വം ഏതേ വികാരേ അകാസീതി. ആമ, ഭന്തേതി. ‘‘കസ്മാ’’തി ച വുത്താ ആഹ ‘‘തുമ്ഹാകം, ഭന്തേ, സീലതേജേന ദാരകാ സകഭാവേന സണ്ഠാതും അസക്കോന്താ വിസ്സരമകംസു, സാഹം തുമ്ഹേ പലാപേതും ഏവമകാസി’’ന്തി. ഥേരോ ആഹ ‘‘അഥ കസ്മാ ‘ഇധ, ഭന്തേ, മാ വസഥ, മയ്ഹം അഫാസുക’ന്തി പടികച്ചേവ നാവചാസി, ഇദാനി പന മാ മം കിഞ്ചി അവച, ‘അരിയകോടിയമഹാദത്തോ അമനുസ്സഭയേന ഗതോ’തി വചനതോ ലജ്ജാമി, തേനാഹം ഇധേവ വസിസ്സം, ത്വം പന അജ്ജേകദിവസം യത്ഥ കത്ഥചി വസാഹീ’’തി. ഏവം സീലാദിഗുണയുത്തോ ഭയഭേരവസഹോ ഹോതി, തസ്മാ ഈദിസമത്താനം ഇച്ഛന്തേനപി സീലാദിഗുണയുത്തേനേവ ഭവിതബ്ബന്തി ദസ്സേതി. ദുതിയാദീനി ഉത്താനത്ഥാനി.

    Thero kira maggaṃ paṭipanno aññataraṃ pāsādikaṃ araññaṃ disvā ‘‘idhevajja samaṇadhammaṃ katvā gamissāmī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle saṅghāṭiṃ paññapetvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi. Rukkhadevatāya dārakā therassa sīlatejena sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu. Devatāpi sakalarukkhaṃ cālesi. Thero acalova nisīdi. Sā devatā dhūmāyi pajjali. Neva sakkhi theraṃ cāletuṃ. Tato upāsakavaṇṇenāgantvā vanditvā aṭṭhāsi. ‘‘Ko eso’’ti vuttā ‘‘ahaṃ, bhante, tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā’’ti avoca. Tvaṃ ete vikāre akāsīti. Āma, bhanteti. ‘‘Kasmā’’ti ca vuttā āha ‘‘tumhākaṃ, bhante, sīlatejena dārakā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu, sāhaṃ tumhe palāpetuṃ evamakāsi’’nti. Thero āha ‘‘atha kasmā ‘idha, bhante, mā vasatha, mayhaṃ aphāsuka’nti paṭikacceva nāvacāsi, idāni pana mā maṃ kiñci avaca, ‘ariyakoṭiyamahādatto amanussabhayena gato’ti vacanato lajjāmi, tenāhaṃ idheva vasissaṃ, tvaṃ pana ajjekadivasaṃ yattha katthaci vasāhī’’ti. Evaṃ sīlādiguṇayutto bhayabheravasaho hoti, tasmā īdisamattānaṃ icchantenapi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti. Dutiyādīni uttānatthāni.

    ആകങ്ഖസുത്താദിവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Ākaṅkhasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
    ൧. ആകങ്ഖസുത്തവണ്ണനാ • 1. Ākaṅkhasuttavaṇṇanā
    ൨. കണ്ടകസുത്തവണ്ണനാ • 2. Kaṇṭakasuttavaṇṇanā
    ൩-൪. ഇട്ഠധമ്മസുത്താദിവണ്ണനാ • 3-4. Iṭṭhadhammasuttādivaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact