| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
(៨) ៣. អាកង្ខវគ្គោ
(8) 3. Ākaṅkhavaggo
១. អាកង្ខសុត្តវណ្ណនា
1. Ākaṅkhasuttavaṇṇanā
៧១. តតិយស្ស បឋមេ សម្បន្នសីលាតិ បរិបុណ្ណសីលា, សីលសមង្គិនោ វា ហុត្វាតិ អត្ថោ។ តត្ថ ទ្វីហិ ការណេហិ សម្បន្នសីលតា ហោតិ សីលវិបត្តិយា ច អាទីនវទស្សនេន, សីលសម្បត្តិយា ច អានិសំសទស្សនេន។ តទុភយម្បិ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.៩, ២១) វិត្ថារិតំ។ តត្ថ ‘‘សម្បន្នសីលា’’តិ ឯត្តាវតា កិរ ភគវា ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ ឧទ្ទិសិត្វា ‘‘បាតិមោក្ខសំវរសំវុតា’’តិ ឥមិនា តត្ថ ជេដ្ឋកសីលំ វិត្ថារេត្វា ទស្សេសីតិ ទីបវិហារវាសី សុមនត្ថេរោ អាហ។ អន្តេវាសិកោ បនស្ស តេបិដកចូឡនាគត្ថេរោ អាហ – ឧភយត្ថបិ បាតិមោក្ខសំវរោវ ភគវតា វុត្តោ។ បាតិមោក្ខសំវរោយេវ ហិ សីលំ, ឥតរានិ បន តីណិ សីលន្តិ វុត្តដ្ឋានំ អត្ថីតិ អននុជានន្តោ វត្វា អាហ – ឥន្ទ្រិយសំវរោ នាម ឆទ្វារារក្ខាមត្តកមេវ, អាជីវបារិសុទ្ធិ ធម្មេន សមេន បច្ចយុប្បត្តិមត្តកំ, បច្ចយសន្និស្សិតំ បដិលទ្ធបច្ចយេ ឥទមត្ថន្តិ បច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជនមត្តកំ។ និប្បរិយាយេន បាតិមោក្ខសំវរោវ សីលំ។ យស្ស សោ ភិន្នោ, អយំ សីសច្ឆិន្នោ វិយ បុរិសោ ហត្ថបាទេ សេសានិ រក្ខិស្សតីតិ ន វត្តព្ពោ។ យស្ស បន សោ អរោគោ, អយំ អច្ឆិន្នសីសោ វិយ បុរិសោ ជីវិតំ សេសានិ បុន បាកតិកានិ កាតុំ សក្កោតិ។ តស្មា ‘‘សម្បន្នសីលា’’តិ ឥមិនា បាតិមោក្ខសំវរំ ឧទ្ទិសិត្វា ‘‘សម្បន្នបាតិមោក្ខា’’តិ តស្សេវ វេវចនំ វត្វា តំ វិត្ថារេត្វា ទស្សេន្តោ បាតិមោក្ខសំវរសំវុតាតិអាទិមាហ។ តត្ថ បាតិមោក្ខសំវរសំវុត្តាតិអាទីនិ វុត្តត្ថានេវ។ អាកង្ខេយ្យ ចេតិ ឥទំ កស្មា អារទ្ធន្តិ? សីលានិសំសទស្សនត្ថំ ។ សចេបិ អចិរបព្ពជិតានំ វា ទុប្បញ្ញានំ វា ឯវមស្ស ‘‘ភគវា ‘សីលំ បូរេថ សីលំ បូរេថា’តិ វទតិ, កោ នុ ខោ សីលបូរណេ អានិសំសោ, កោ វិសេសោ, កា វឌ្ឍី’’តិ តេសំ ទស អានិសំសេ ទស្សេតុំ ឯវមាហ – ‘‘អប្បេវ នាម ឯតំ សព្រហ្មចារីនំ បិយមនាបតាទិអាសវក្ខយបរិយោសានំ អានិសំសំ សុត្វាបិ សីលំ បរិបូរេយ្យុ’’ន្តិ។
71. Tatiyassa paṭhame sampannasīlāti paripuṇṇasīlā, sīlasamaṅgino vā hutvāti attho. Tattha dvīhi kāraṇehi sampannasīlatā hoti sīlavipattiyā ca ādīnavadassanena, sīlasampattiyā ca ānisaṃsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge (visuddhi. 1.9, 21) vitthāritaṃ. Tattha ‘‘sampannasīlā’’ti ettāvatā kira bhagavā catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassesīti dīpavihāravāsī sumanatthero āha. Antevāsiko panassa tepiṭakacūḷanāgatthero āha – ubhayatthapi pātimokkhasaṃvarova bhagavatā vutto. Pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ, itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ atthīti ananujānanto vatvā āha – indriyasaṃvaro nāma chadvārārakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayasannissitaṃ paṭiladdhapaccaye idamatthanti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ. Nippariyāyena pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ. Yassa so bhinno, ayaṃ sīsacchinno viya puriso hatthapāde sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ sesāni puna pākatikāni kātuṃ sakkoti. Tasmā ‘‘sampannasīlā’’ti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā ‘‘sampannapātimokkhā’’ti tasseva vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā dassento pātimokkhasaṃvarasaṃvutātiādimāha. Tattha pātimokkhasaṃvarasaṃvuttātiādīni vuttatthāneva. Ākaṅkheyya ceti idaṃ kasmā āraddhanti? Sīlānisaṃsadassanatthaṃ . Sacepi acirapabbajitānaṃ vā duppaññānaṃ vā evamassa ‘‘bhagavā ‘sīlaṃ pūretha sīlaṃ pūrethā’ti vadati, ko nu kho sīlapūraṇe ānisaṃso, ko viseso, kā vaḍḍhī’’ti tesaṃ dasa ānisaṃse dassetuṃ evamāha – ‘‘appeva nāma etaṃ sabrahmacārīnaṃ piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ ānisaṃsaṃ sutvāpi sīlaṃ paripūreyyu’’nti.
តត្ថ អាកង្ខេយ្យ ចេតិ យទិ ឥច្ឆេយ្យ។ បិយោ ចស្សន្តិ បិយចក្ខូហិ សម្បស្សិតព្ពោ, សិនេហុប្បត្តិយា បទដ្ឋានភូតោ ភវេយ្យំ។ មនាបោតិ តេសំ មនវឌ្ឍនកោ, តេសំ វា មនេន បត្តព្ពោ, មេត្តចិត្តេន ផរិតព្ពោតិ អត្ថោ។ គរូតិ តេសំ គរុដ្ឋានិយោ បាសាណច្ឆត្តសទិសោ។ ភាវនីយោតិ ‘‘អទ្ធាយមាយស្មា ជានំ ជានាតិ បស្សំ បស្សតី’’តិ ឯវំ សម្ភាវនីយោ។ សីលេស្វេវស្ស បរិបូរការីតិ ចតុបារិសុទ្ធិសីលេសុយេវ បរិបូរការី អស្ស, អនូនេន អាការេន សមន្នាគតោ ភវេយ្យាតិ វុត្តំ ហោតិ។ អជ្ឈត្តំ ចេតោសមថមនុយុត្តោតិ អត្តនោ ចិត្តសមថេ យុត្តោ។ អនិរាកតជ្ឈានោតិ ពហិ អនីហដជ្ឈានោ, អវិនាសិតជ្ឈានោ វា។ វិបស្សនាយាតិ សត្តវិធាយ អនុបស្សនាយ។ ព្រូហេតា សុញ្ញាគារានន្តិ វឌ្ឍេតា សុញ្ញាគារានំ។ ឯត្ថ ច សមថវិបស្សនាវសេន កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា រត្តិន្ទិវំ សុញ្ញាគារំ បវិសិត្វា និសីទមានោ ភិក្ខុ ‘‘ព្រូហេតា សុញ្ញាគារាន’’ន្តិ វេទិតព្ពោ។ អយមេត្ថ សង្ខេបោ , វិត្ថារោ បន ឥច្ឆន្តេន មជ្ឈិមនិកាយដ្ឋកថាយ (ម. និ. អដ្ឋ. ១.៦៤ អាទយោ) អាកង្ខេយ្យសុត្តវណ្ណនាយ ឱលោកេតព្ពោ។
Tattha ākaṅkheyya ceti yadi iccheyya. Piyo cassanti piyacakkhūhi sampassitabbo, sinehuppattiyā padaṭṭhānabhūto bhaveyyaṃ. Manāpoti tesaṃ manavaḍḍhanako, tesaṃ vā manena pattabbo, mettacittena pharitabboti attho. Garūti tesaṃ garuṭṭhāniyo pāsāṇacchattasadiso. Bhāvanīyoti ‘‘addhāyamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatī’’ti evaṃ sambhāvanīyo. Sīlesvevassa paripūrakārīti catupārisuddhisīlesuyeva paripūrakārī assa, anūnena ākārena samannāgato bhaveyyāti vuttaṃ hoti. Ajjhattaṃ cetosamathamanuyuttoti attano cittasamathe yutto. Anirākatajjhānoti bahi anīhaṭajjhāno, avināsitajjhāno vā. Vipassanāyāti sattavidhāya anupassanāya. Brūhetā suññāgārānanti vaḍḍhetā suññāgārānaṃ. Ettha ca samathavipassanāvasena kammaṭṭhānaṃ gahetvā rattindivaṃ suññāgāraṃ pavisitvā nisīdamāno bhikkhu ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti veditabbo. Ayamettha saṅkhepo , vitthāro pana icchantena majjhimanikāyaṭṭhakathāya (ma. ni. aṭṭha. 1.64 ādayo) ākaṅkheyyasuttavaṇṇanāya oloketabbo.
លាភីតិ ឯត្ថ ន ភគវា លាភនិមិត្តំ សីលាទិបរិបូរណំ កថេតិ។ ភគវា ហិ ‘‘ឃាសេសនំ ឆិន្នកថោ, ន វាចំ បយុតំ ភណេ’’តិ (សុ. និ. ៧១៦) ឯវំ សាវកេ ឱវទតិ។ សោ កថំ លាភនិមិត្តំ សីលាទិបរិបូរណំ កថេយ្យ។ បុគ្គលជ្ឈាសយវសេន បនេតំ វុត្តំ។ យេសញ្ហិ ឯវំ អជ្ឈាសយោ ភវេយ្យ ‘‘សចេ មយំ ចតូហិ បច្ចយេហិ ន កិលមេយ្យាម, សីលានិ បរិបូរេតុំ សក្កុណេយ្យាមា’’តិ, តេសំ អជ្ឈាសយវសេនេវមាហ។ អបិច សរសានិសំសោ ឯស សីលស្ស យទិទំ ចត្តារោ បច្ចយា នាម។ តថា ហិ បណ្ឌិតមនុស្សា កោដ្ឋាទីសុ ឋបិតំ នីហរិត្វា អត្តនាបិ អបរិភុញ្ជិត្វា សីលវន្តានំ ទេន្តីតិ សីលស្ស សរសានិសំសទស្សនត្ថម្បេតំ វុត្តំ។
Lābhīti ettha na bhagavā lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ katheti. Bhagavā hi ‘‘ghāsesanaṃ chinnakatho, na vācaṃ payutaṃ bhaṇe’’ti (su. ni. 716) evaṃ sāvake ovadati. So kathaṃ lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ katheyya. Puggalajjhāsayavasena panetaṃ vuttaṃ. Yesañhi evaṃ ajjhāsayo bhaveyya ‘‘sace mayaṃ catūhi paccayehi na kilameyyāma, sīlāni paripūretuṃ sakkuṇeyyāmā’’ti, tesaṃ ajjhāsayavasenevamāha. Apica sarasānisaṃso esa sīlassa yadidaṃ cattāro paccayā nāma. Tathā hi paṇḍitamanussā koṭṭhādīsu ṭhapitaṃ nīharitvā attanāpi aparibhuñjitvā sīlavantānaṃ dentīti sīlassa sarasānisaṃsadassanatthampetaṃ vuttaṃ.
តតិយវារេ យេសាហន្តិ យេសំ អហំ។ តេសំ តេ ការាតិ តេសំ ទេវានំ វា មនុស្សានំ វា តេ មយិ កតា បច្ចយទានការា។ មហប្ផលា ហោន្តុ មហានិសំសាតិ លោកិយសុខេន ផលភូតេន មហប្ផលា, លោកុត្តរេន មហានិសំសា។ ឧភយំ វា ឯតំ ឯកត្ថមេវ។ សីលាទិគុណយុត្តស្ស ហិ កដច្ឆុភិក្ខាបិ បញ្ចរតនមត្តាយ ភូមិយា បណ្ណសាលាបិ កត្វា ទិន្នា អនេកានិ កប្បសហស្សានិ ទុគ្គតិវិនិបាតតោ រក្ខតិ, បរិយោសានេ ច អមតាយ ធាតុយា បរិនិព្ពានស្ស បច្ចយោ ហោតិ។ ‘‘ខីរោទនំ អហមទាសិ’’ន្តិអាទីនិ (វិ. វ. ៤១៣) ចេត្ថ វត្ថូនិ។ សកលមេវ វា បេតវត្ថុ វិមានវត្ថុ ច សាធកំ។
Tatiyavāre yesāhanti yesaṃ ahaṃ. Tesaṃ te kārāti tesaṃ devānaṃ vā manussānaṃ vā te mayi katā paccayadānakārā. Mahapphalā hontu mahānisaṃsāti lokiyasukhena phalabhūtena mahapphalā, lokuttarena mahānisaṃsā. Ubhayaṃ vā etaṃ ekatthameva. Sīlādiguṇayuttassa hi kaṭacchubhikkhāpi pañcaratanamattāya bhūmiyā paṇṇasālāpi katvā dinnā anekāni kappasahassāni duggativinipātato rakkhati, pariyosāne ca amatāya dhātuyā parinibbānassa paccayo hoti. ‘‘Khīrodanaṃ ahamadāsi’’ntiādīni (vi. va. 413) cettha vatthūni. Sakalameva vā petavatthu vimānavatthu ca sādhakaṃ.
ចតុត្ថវារេ បេតាតិ បេច្ចភវំ គតា។ ញាតីតិ សស្សុសសុរបក្ខិកា។ សាលោហិតាតិ ឯកលោហិតពទ្ធា បិតិបិតាមហាទយោ។ កាលង្កតាតិ មតា។ តេសំ តន្តិ តេសំ តំ មយិ បសន្នចិត្តំ, តំ វា បសន្នេន ចិត្តេន អនុស្សរណំ។ យស្ស ហិ ភិក្ខុនោ កាលកតោ បិតា វា មាតា វា ‘‘អម្ហាកំ ញាតកត្ថេរោ សីលវា កល្យាណធម្មោ’’តិ បសន្នចិត្តោ ហុត្វា តំ ភិក្ខុំ អនុស្សរតិ, តស្ស សោ ចិត្តប្បសាទោបិ តំ អនុស្សរណមត្តម្បិ មហប្ផលំ មហានិសំសមេវ ហោតិ។
Catutthavāre petāti peccabhavaṃ gatā. Ñātīti sassusasurapakkhikā. Sālohitāti ekalohitabaddhā pitipitāmahādayo. Kālaṅkatāti matā. Tesaṃ tanti tesaṃ taṃ mayi pasannacittaṃ, taṃ vā pasannena cittena anussaraṇaṃ. Yassa hi bhikkhuno kālakato pitā vā mātā vā ‘‘amhākaṃ ñātakatthero sīlavā kalyāṇadhammo’’ti pasannacitto hutvā taṃ bhikkhuṃ anussarati, tassa so cittappasādopi taṃ anussaraṇamattampi mahapphalaṃ mahānisaṃsameva hoti.
អរតិរតិសហោតិ នេក្ខម្មបដិបត្តិយា អរតិយា កាមគុណេសុ រតិយា ច សហោ អភិភវិតា អជ្ឈោត្ថរិតា។ ភយភេរវសហោតិ ឯត្ថ ភយំ ចិត្តុត្រាសោបិ អារម្មណម្បិ, ភេរវំ អារម្មណមេវ។
Aratiratisahoti nekkhammapaṭipattiyā aratiyā kāmaguṇesu ratiyā ca saho abhibhavitā ajjhottharitā. Bhayabheravasahoti ettha bhayaṃ cittutrāsopi ārammaṇampi, bheravaṃ ārammaṇameva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. អាកង្ខសុត្តំ • 1. Ākaṅkhasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១-៤. អាកង្ខសុត្តាទិវណ្ណនា • 1-4. Ākaṅkhasuttādivaṇṇanā
